 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu
E: 1938/3
K: 1938/3
T: 13.04.1938
Mahsulatı dahiliye ihracatında kullanılmak üzere kabulü muvakkat suretiyle ithal olunan çuvallar ihraç edilmemişken ihraç edilmiş gibi gösterilerek evvelce bu çuvalların gümrük resmine mukabil depo edilmiş olan meblağ istirdat olunmuş bulunduğundan bahsile mezkur resmin tahsili hakkında açılan dava münasebetiyle gümrük idaresi tarafından açılan davanın tahhütten münbais alacak mahiyetinde olması itibariyle müruruzamanın ahkamı umumiyeye tabi olacağı Temyiz dördüncü Hukuk Dairesinin 10.7.1937 tarih ve 994/168 numaralı ilamiyle kabul edilmişken 3. Hukuk Dairesinin 20.5.1936 tarih ve 5466/5427 numaralı ilamiyle Borçlar Kanununun 66 ncı maddesine müsteniden bir senelik müruruzamana istinat eden karar tasdik edilmek suretiyle hasıl olan içtihat ihtilafının halli 4. Hukuk Dairesinin 7.2.1938 tarih ve 364/27 numaralı müzekkeresiyle talep edilmesi üzerine bu işe ait ilam suretleri telhis ve Heyeti Umumiyeye tevzi edilmişti. 23.3.1938 çarşamba günü toplanan Heyeti Umumiyeye kırk dört zatın iştirak ve müzakere nisabı tahahhuk ettiği anlaşıldıktan sonra söz alan 4. Hukuk Dairesi Reisi Fevzi:
903 numaralı kanunun ikinci maddesinin on yedinci fıkrası okundu, Buna benzer bir de kutuluk kereste kanunu vardır. Bunlardan resim alınmaz, hadisemizde zuruflar çuvaldır.
Borçlar Kanununun 66 ncı maddesi mucibince müruruzaman vardır, denmişti. Bize göre bu müruruzaman tatbik olunmaz, zira bu borç kanundan doğan ve hatta depo edildiğine göre mukaveleden doğan borçtur. Haksız mal iktisabından doğan bir borç değildir. Umumi müruruzaman cereyan eder, diyoruz.
Sait; Gümrükler kanununda bu gibi hadiseler hakkında hususi hüküm vardır. Dayinin iddiasına göre Borçlar Kanununun 62 nci maddesine tamamen uygundur, diye mahalli mahkemesi karar vermiştir. Gümrük idaresi ben borçlu olmadığım halde bu parayı benden aldı, diyor. Bu suretle verilen hüküm bizim tarafımızdan tasdik edilmiştir. Kararımızda muhtacı tashih ve ıslah bir hal yoktur.
Şemseddin; Haksız mal iktisabı hükümlerinin cari olması için akte müstenit olmaması lazımdır. Akte teferru eden bir muameledir.
Sait ; Akit müntehi olmuştur.
Kazım; Resim hakkında gümrük kanununda mevzu müruruzaman cereyan eder.
Fuat; Sahtekarlıkla alınmıştır. Öyle bir vesika istimal edilmiştir. Sahtecilik fiiline ait müruruzaman cari olmak lazımdır.
Himmet; Mukaveleden mütevellit olmayıp kanundan mütevellit olduğuna göre umumi müruruzaman olmak lazımdır. Sahtekarlık neticesinden terettüp etmiş bir borç olsaydı düşünürdür, dediler. Vaktin müsaadesizliğine mebni 6.4.1938 çarşamba günü toplanmak üzere celseye nihayet verildi.
Yevmi muayyende toplanan Heyeti Umumiyeye kırk dört zatın iştirak ettiği görüldü. Evvelki celseye ait müzakerat 1. reis İhsan Ezgü tarafından hulasa edildikten sonra söz alan İbrahim Ertem; 903 numaralı kanun kül halinde mülgadır. Bu bakımdan dava tamamen kaçakçılıktır. Hadise tarihi itibariyle 903 numaralı kanuna girip girmedikleri meselesidir. 2656 numaralı kanunun 6 ncı maddesi hadisenin müruruzamanını beş sene olarak tayin etmiştir.
4. Hukuk Dairesinin noktai nazarı gbi taahhüde ademi riayet meselesile alakası yoktur. Bu iş resim davasıdır. Mahakimi adliyenin tamamen vasifesi haricinde ve idari mercilere aittir.
Reis Fevzi; ibrahim Beyin tetkikatına ve izahatına teşekkür ederim. Bizim daireye gelen işler kısmen 903 numaralı kanunun meriyeti zamanına tesadüf eder. Bu iş hukuki bir fiildir. Mahkemelere aittir.
İbrahim; Zatı hak taahhütten değil,kanundan doğmuştur. Kanun resim istemek hakkını bahşetmemiş olsaydı taahhüt senedi ve depo parası merasim yapılabilirmiydi?
Sait; Hukuk Mahkemeleri dava ile mukayyettir. Hadisede ikame edilen dava haksız fiildir. Hadisede ihtilafı içtihadı mucip bir hal yoktur. 2656 numaralı kanunla da beş senelik müruruzamana tabidir.
Fuat; Bu resimdir. Mukaveleden tevellüt etmiş değildir. Bir noktadan ayrılacağım, Tahsili Emval Kanununa tatbik edilip edilemeyeceğidir. Hadise ne şekilde tasvir edilirse edilsin, alınması lazım gelen bir para şartları yapıldı diye alınmasından ve sahte bir vesika ibrazından ibarettir. İş af ile sakıt olmasaydı ceza mahkemesinde halledilecek, andan sonra Devletin istirdat hakkı gelecekti. Haksız bir fiile müsteniden sahte vesika ibraz etmek suretiyle muafiyetten istifade edilmiştir. Sahte vesika ibrazına müteallik müruruzamanın tatbiki lazımdır.
Şemseddin; Biz 471 numaralı kanunun sarahatına istinat ettiriyoruz. Borçlar Kanunu 133 ncü maddesinde müruruzamanları on sene olarak göstermiştir. Bir taahhüt de mevcut olduğuna göre on senedir, diyoruz.
Şefkati; Depo vesaire gibi bir şey olmasaydı kanuna göre bu resim istenmeyecekmiydi?
Vehbi Yekebaş; İstirdat davası değil, resim tahsili davası olması lazımdır.
Fuat Hulusi; İthalat resmi her gelen mal için tahakkuk eder. Muafiyet şarta bağlıdır. Sonradan muafiyet tahakkuk etmiştir, diye geri alma vakidir.
İbrahim Ertem; Bu iş cürüm değildir. Resmin tahsili davasıdır.
Kazım; Dava arzuhalini okudular. Hadisede resim müruruzamanımı, cürüm müruruzamanımı, yoksa haksız mal iktisabına müteallik nüruruzamanmı cereyan eder, bunu tayin etmek lazımdır.
Netice;
1- İhtilaf olduğu Akil ve Sait Beylerin muhalefetiyle takarrür ettikten sonra 13.4.1938 gününde toplanmak üzere tatil edildi.
Muayyen günde kırk dört zattan terekküp eden Heyeti Umumiyede noktai ihtilaf tekrar 1. Reis İhsan Ezgü tarafından anlatıldıktan sonra:
İbrahim Ertem; Hadisede muhbir olarak karar verilebilmesi için cezadaki dosyanın celbi lazımdır. Kaldıki asıl mükellef hakkında cezai takibat yapılıp yapılmadığı da meçhuldür. Heyeti Umumiyede şarta muallak bir karar vermek istiyorsak o başkadır.
Vehbi Yekebaş; Burada fiil nedir? Konşimento imza edildimi o mal memleketten çıkmıştır. Usulü dairesinde çıkan bir mlı tekrar içeri sokmuş gibi bir vaziyet hasıl olurki bu da kaçakçılıktır. Bu itibarla evrakı tetkik edip vaziyeti maddiyeyi tayin etmek lazımdır.
Cemal; Mükellef hakkında bir takibat yoktur ki dosyanın celbine lüzum hasıl olsun.
Kazım; Borçlar Kanununun 60 ncı maddesini okundu. Hakim ceza kanunlarına göre bir suç teşkil ediyorsa ceza müruruzamanı, yoksa hukuk müruruzamanı tatbik edecektir.
Binaenaleyh bizim vereceğimiz kararda kati bir mahiyet arzedecektir. Bunu yapacak mahalli hakimidir.
Sait; 903 numaralı kanunun maddei mahsusasına ve 1940 numaralı kanuna göre bu zurufun gelip grimesi ile gümrük muamelesi tamamdır. Bu işin ciheti cezaiyeye taalluku yoktur.
Şefkati; Hadise teminat meselesidir. Teminat nedir? Rehine kıyas ediyoruz. Bu hadiseye göre zilyetlik hükümleri cereyan eder. Cürüm de teşkil etmez. Rehini istirdada hakkı vardır. İhtilaf ettiği takdirde Borçlar Kanununun kırk bir ve müteakip maddeleri tatbik edilir.
1. Reis; Biz kararımızı bir zabıta üzerine vermemiz lazımdır. Bu işe ait diğer evraklar ayrı ayrı mahiyet arz edebilir. Fiilin mahiyetini takdir edecek mahkemedir.
Nafiz; Bu davanın esası nedir? Resmin tahsili davası ise umumi hükümler dairesinde müruruzamana tabi olduğunda hiç şüphe yoktur. Veyahut 2656 numaralı kanuna tabi olması lazımdır.
Usulsüz alınan deponun alınması keyfiyeti ise, kanunlarımızda ahkam yoktur. Rehin hakkındaki hükümler kıyasen tatbik edilmek lazımdır. Asıl alacak hakkındaki müruruzamanı takyit edersek gayri adilane bir vaziyet hasıl olur kanaatındayım.
Fuat; Burada rehniyet kalmamıştırki istirdadı mevzuubahis olsun? Hile ile iade keyfiyeti vaki olduğuna ve bu da suç olarak değildir.
İ.Ertem; Her ne kadar 1918 numaralı kanunun birinci maddesinde (F) fıkrasında hususi kanunlara ve müsaadelere istinaden her hangi bir ameliye için kabulü muvakkat suretiyle ithal olunan veya muvakkat ihraç yoliyle ihraç edilen eşya ve maddelerin tekrar ihraç ve ithalinde kanun ve müsaadelerindeki şartlara riayet edilmemesinin kaçakçılık suçunu teşkil edeceği gösterilmiş isede dosyadaki beyannamelerdeki tarihe göre hadiseler eskidir. Ve bu hükmün makabline teşmiline cevaz yoktur. İdarenin daası resim davası oluyor. Ve bu işte hadise tarihi itibariyle suç mahiyeti yoktur.
Hadisenin mahiyeti, kapları iade etmek şartiyle resimsiz ithal ettiği halde ihraç etmemekten ibaret bulunmaktadır. Böyle olunca bu davalar esasen mahkemelik bir iş değildir.
2656 numaralı kanunun 6 ncı maddesi hükmünce verilmeyen resimlerin idareten tahsili lazımdır. Ve müruruzamanı dahi mezkur altıncı maddede gösterilen beş senelik müddettir.
Vehbi Yekebaş; Tevhidi içtihat tetkikatı sırasında okunan evraka göre dahili mahsul ihracında kullanılmak üzere muvakkat kabul suretinde ithal olunan çuvallar doldurularak gemiye tahmil edildikten sonra nu seretle olursa olsun gümrük yolundan başka bir yol ile yine memlekete getirildiği halde bu çuvallar mukabilinde depo edilen gümrük resminin istirdat edilmesi yolsuz olduğu beyan ve dava ikame edilmiş olup halbuki gümrük kanunları mucibince bir gemiye yükletilerek konşimentoya dahil olan her hangi bir şey Türkiye'den ihraç edilmiş demek olmasına ve bu veçhile ihraç olunan eşya mukabilinde depo edilen pararın istirdadı kanuna muvafık bir muamele teşkil ettiğine mebni bu istirdadın bir davaya mevzu olamayacağı ve bu çuvalların gümrük yolundan başka bir yol ile yeniden memlekete ithali gemiye tahmil ve ihraçtan müstakil bir fiil ve yeni bir kaçakçılık teşkil edeceğinden gümrük idaresinin taayyün edecek bu yeni vaziyet ve vasıf dairesinde daada muhtar olacağı reyindeyim, demeleriyle neticede:
Dosyadaki evrak münderecatına nazaran hadisenin 903 numaralı kanun hükmüne göre dahili mahsullerin ihracatında kullanılmak üzere memlekete ithaline muvakkaten ve meşruten müsaade edilen çuvallar taahhüt veçhile ihraç edilmemiş olduğu halde ihraç olunmuş gibi gösterilmek suretiyle bu zurufun gümrük resmine mukabil olmak üzere tevdi kılınmış olan paranın müddeaaleyh tarafından gümrük idaresi aldatılmak suretiyle istirdat edilmiş bulunmasından inbias eylediği anlaşılmıştır.
Davacı gümrük idaresi ise davasını izah ederken evvelce mahsubu icra edilmiş ve fakat mahsup yapıldığına dair kayıt düşürülmemiş olmasından istifade ile müddeaaleyhin haklı bir sebebe müstenit olmayarak depo edilmiş olan 11 küsur lirayı istirdat eylemiş olduğunu ileri sürmüş ve Borçlar Kanununun 61. maddesine dayanarak paranın müddeaaleyhten tahsilini talep eylemiştir.
SONUÇ : Halbuki doğum sebepleri gözönünde tutulunca davanın depo edilmiş olan paranın haksız bir fiil ile ele geçirilmiş olduğu beyan edilmek suretiyle teşrih olunması ve Borçlar Kanununun hadiseye temas etmeyen 61. maddesine değil, 41. maddesine istinat ettirilmesi icab ederdi. Paranın ele geçirilmesi şekli hakkında sepkeden iddialara göre hadisede alelade mukaveleye muhalif bir hareket mevcut olmayıp haksız ve Ceza Kanunu mucibince suç teşkil eden bir muameleden doğan borcun ödetilmesi mevzuubahis bulunduğu cihetle akte muhalif hareketlerden doğan davalara tatbiki icap eden on senelik umumi müruruzaman cereyan edemeyip Borçlar Kanununun ikinci faslında zikri geçen ceza müruruzamanı hükmü cari olacağından mezkur kanunun 60. maddesinin ikinci bendi sarahatı nazara alınarak ona göre tatbiki icap eden müruruzaman müddetinin tayini muvafık bulunduğuna 13.4.1938 tarihinde ekseriyetle karar verildi.
