DAVA : Şark Sanayi Kumpanyası Türk Anonim Şirketi ile İş Bankası İzmir Şubesi ve 3. şahıs Alaiyeli Mahmut aralarında mütehaddis davadan dolayı Temyiz Mahkemesi Ticaret Dairesinden verilen 14.10.936 tarihli kararı havi 939/3201 numaralı ilam ile Mümtaz ve rüfekası tarafından Naciye aleyhine ve Naciye tarafından da Mümtaz ve rüfekası aleyhine ikame edilen mütekabil davadan dolayı Temyuz Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinden verilen 6 kanunusani 935 tarihli kararı havi 2924/2055 numaralı ilam arasında iadei muhakeme müddetinin hesabında ihtilaf mevcut olduğu ihbar edilmesi üzerine 31.3.937 tarihinde toplanan Heyeti Umumiyeye 44 zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten sonra bu hususta söz alan 1. Hukuk azasından Ali Rıza;

Tevhidi İçtihat için sevkolunan her iki daire kararında yekdiğerine mübayin gibi görülen husus, "iadei muhakeme davalarında müddet hesabında Borçlar Kanununun 137. maddesindeki 60 günlük munzam müddetten muidi muhakemenin istifade edip edemeyeceği" meselesinden ibarettir.

Dairelerin kararları aynı meseleyi halle matuf olmadığı cihetle aralarında tevhidi içtihadı mucip noktai ihtilaf yoktur. Evvelemirde 1. Hukuk Dairesinin tetkik ettiği hadiseyi ve ittihaz ettiği kararı bertafsil arzedeyim.

Evvela Mümtaz ve rüfekası Naciye aleyhine bir dava açarak 334 numaralı hanenin tahliyesi ile ecrimislinin tahsilini talep ve Naciye ve Mümtaz ve rüfekasının bu hane hakkında istihsal eyledikleri tapunun iptalini bilmukabele dava etmiş ve icra kılınan muhakeme neticesinde hanenin tahliyesine ve ecrimisil olarak 777 liranın tahsiline ve Naciyenin tapu iptali hakkındaki davasının reddine karar verilmiştir.

Bundan sonra Naciye Mümtaz ve rüfekasına mezkur hanenin tefviz edilmesine müteallik idari kararlar aleyhine Devlet Şurasına müracaat etmiş ve Devlet Şurası Mümtaz ve rüfekasına ait tevfik muamelesinin hükümsüzlüğüne ve Naciye ve evlatlarına ait muamelenin muvafakata binaen mezkur hanenin Naciye ve evlatlarına temlikine karar vermiş ve mamafih bu sırada Mümtaz ve rüfekası da mezkur haneyi on bin lira bedel ile aharına satmıştır.

Naciye tekrar mahkemeye müracaat ederek Devlet Şurasının salifüzzikir kararı mucibince hanenin asıl sahibi kendisi bulunduğndan ve şu kadarki Mümtaz ve rüfekası mezkur haneyi başkasına sattıklarından bahsile bedeli olan on bin lira ile ecrimisil olarak evvelce kendilerinden hükmen tahsil olunan 777 liranın iadesini istemiş ve icra kılınan muhakeme neticesinde Mümtaz ve rüfekasının muameleleri Şurayı Devletçe ipta edilmiş olduğundan hanenin bedeli olan on bin lira ile 777 lira ecrimislin mumaileyhima Mümtaz ve rüfekasından tahsiline hükmolunmuştur.

Müddeaaleyhlerin temyizi üzerine bu hüküm, tarafeyn ve sebebi dava müttehit olup evvelce bu şekildeki dava üzerine bu hüküm lahik olmuş olduğundan ve iadei muhakeme yoliyle dava ikame edilmiş olmadıkça tekrar bu şekilde rüyeti davaya mesaı kanuni bulunmadığndan mahsile nakzedilmiş, bu nakza badelittiba bu dava reddolunmuştur.

Bunun üzerine Naciye usulün 445. maddesinin 1. fıkrasına istinaden iadei muhakeme davası ikame etmiş ve müddealeyh iadei muhakeme için kanunda muayyen olan üç aylık müddet geçmiş olduğundan ve Borçlar Kanununun 137. maddesinde zikrolunan sebepler de mevcut olmadığı cihetle mezkur maddedeki altmış günlü munzam müddetten de istifade edemeyeceğinden bahsile davanın reddini istemiş ve mahalli mahkeme Devlet Şurası kararının tarihine ve bilahare dava ikame edilmiş olup nakızdan sonra badellittiba reddi dava hakkında ittihaz olunan karar tarihine ve Borçlar Kanununun 137. maddesinde şekle müteallik tevafukundan dolayı altmış günlük müddet kabul edilmesine göre iadei muhakeme davası müddetindedir, diyerek bu baptaki itirazı reddettikten ve muhakemenin iadesine karar verdikten sonra hane bedeli olan on bin lira ile 777 lira ecrimislin müddeaaleyhlerden tahsiline hükmetmiştir.

İndettemyiz 1. Hukuk Dairesi evvelce verilen hükümde istinat olunan Mümtaz ve rüfekasına ait tefviz kararının Devlet Şurası kararıyla kaldırılmasından sonra Naciyenin açtığı dava esas itibariyle evvelki hükmün ref'ini ve muhakemenin iadesini istemek demektir, diyerek evvelki davanın mahiyeten iadei muhakeme davası olduğunu ve buna göre davanın müddeti kanuniyenin mürurunda evvel ikame edilmiş olduğunu kabul ederek bu cihete müteallik temyiz itirazlarını red ve hükmü tasdik etmiştir.

Temyiz Ticaret Dairesi Aliyesinin tetkik olunan kararına gelince, Şark Sanayi Kumpanyası Türk Anonim Şirketi, hakem kararının tasdik ve tesciline dair ittihaz, edilmiş olan kararın -hükme müessir hile istimal edilmiş ve müessil olmayan kimse huzuruyla dava rüyet ve hükme raptedilmiş olmasından naşi- iadei muhakeme tarikiyle ref'ini istemiş ve icra kılınan muhakeme neticesinde müruru müddetten ve sair esbabı kanuniyeden naşi davanın reddine dair ittihaz olunan kararı Temyiz Ticaret Dairei Aliyesi, tasdiki havi kararda mufassalan yazıldığı üzere muidi muhakeme ilamın icraya vaz edilmesi ile münderecatına ıttıla hasıl etmiş olmasına mebni o tarihten itibaren kanunen muayyen müddet zarfında iadei muhakeme davası ikame etmek lazım gelirken başka mecralarda takibatta bulunmuştur. Bu itibarla Borçlar Kanununun 137. maddesindeki altmış günlük munzam müddetten istifade edemez, diye müruruzaman itirazıyla beraber sair itirazları da varit görmeyerek red ve hükmü tasdik etmiştir.

Tafsilatı maruzadan ve dairelerin kararlarından müsteban buyurulacağı veçhile dairemiz şeklen iadei muhakeme davası telakki etmediği evvelki davayı mahiyeten iadei muhakeme davası görerek o davanın ikame olunan tarihine nazaran iadei muhakeme için kanunda muayyen müddet geçmemiştir, diye davayı tasdik etmiş ve Temyiz Ticaret Dairei Aliyesi ise, (muidi muhakeme Borçlar Kanununun 137. maddesindeki altmış günlük munzam müddetten istifade edemez, bu sebeple iadei muhakeme arzuhali kanunen muayyen müddetten sonra verilmiştir) diyerek bu baptaki itirazları red etmiştir. Binaenaleyh her iki dairenin ittihaz ettiği kararlar bir maddei kanuniye hükmünün tayini medlulüne ve aynı hadiseye şekli tatbikine müteallik olmayıp hadiseler ve esbabı mucibeler ayrı ayrı bulunmuş olmakla tevhidi içtihadı icap eder bir sebep yoktur, dedi. Bu izahat kafi görülerek neticede:

Temyiz 1. Hukuk Dairesinin kararında Temyiz Ticaret Dairesinin "muidi muhakemenin Borçlar Kanununun 137. maddesindeki 60 günlük munzam müddetten istifade edemeyeceğine" dair ittihaz ettiği karara muhalif bir fıkra bulunmamasına ve iki kararın sebepleri başka başka olup iki daire kararları arasında içtihat ihtilafı vukua gelmemiş olmasına mebni tevhidi içtihada mahal olmadığna ekseriyetle karar verildi. 31.3.1937

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972