Yargıtay içtihatları bölümü

Yargıtay Kararı

T.C.

YARGITAY

İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu

E: 1932/31

K: 1932/10

T: 26.10.1932

DAVA : Demiryolu inşası için hükümetle yaptığı mukavelede inşaatta çalıştıracağı amelenin sıhhatı için lazım gelen zeminlikleri inşa edeceğini kabul eden şirket aleyhine mukavele ahkamını yapmaması yüzünden sakat kalan amele tarafından ikame edilen tazminat davasından dolayı Kalecik Hukuk Hakimliğinden verilen 6.5.931 tarih ve 22/71 no'lu ilamın, davanın Kanunu Medeni ve Borçlar Kanununa istinaden ikame edilmiş olmasına ve müddei ile müddei aleyh şirket arasında esasen ticari bir akit ve muamele sebketmemesine ve neticei müddea şirketin sıhhi barakalar inşası hususuna nezaret emrinde mükellef olduğu vezaifi ifa etmemesi yüzünden hastalanması hasebiyle tazminat talebinden ibaret bulunmasına ve mümeyyizünbih hükmün Borçlar Kanununun kırk iki ve kırk dördüncü maddelerine istinaden sadır olmasına binaen hükmü mezkurun tetkiki vazife haricinde olduğuna dair Ticaret Dairesinden verilen 24.1.932 tarih ve 3389/112 numaralı kararı ile dava mukavelei ticariye mevcut ve müteferri bazı taahhüdün ifa edilmemesinden mütevellit ve hüküm de mezkur mukaveleye müstenit olmakla tetkiki vazife haricinde olduğuna dair 4. Hukuk Dairesince ittihaz olunan 24.1.932 tarih ve 451/194 no'lu karar arasında hasıl olan selbi ihtilaf dolayısiyle bu babtaki dosya Temyiz Ticaret Dairesi yüksek reisliğinin 25.1.932 tarih ve 10 numaralı müzekkeresiyle 1. Riyaset Dairesine tevdi olunmakla 26/10/932 tarihine müsadif çarşamba günü içtima eden Heyeti Umumiyeye kırk üç zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten sonra Ticaret Dairesinin noktai nazarını müdafaa ve izah için söz alan:

2. Hukuk Reisi Halil İbrahim Beyefendi;

Demiryolu inşaat şirketi hükümetle yaptığı mukavelede inşaatta istihdam edeceği amele için bazı tedabir ittihazını kabul etmiş iken buna riayet etmemesi yüzünden malul kalan amelenin ikame edeceği tazminat davasının mercii rüyeti hususunda 4. Hukuk Dairei aliyesiyle aramızda ihtilafın mevcut olduğu anlaşılıyor. 4. Hukuk Dairei aliyesince bu davanın mercii tetkikinin Ticaret Dairesi olduğuna karar verilmiştir.

Biz bu kararı kendi içtihadımızca doğru bulmadık. Çünkü inşaat şirketi hükümetle bir mukavele aktetmiştir. Bu mukavelenin mevzuu ise demiryolu yapmak. Bu meyadna istihdam edilecek amele için zeminlikler yapmak, çadır kurmak, bakkal dükkanı açmak keyfiyetlerinin asıl mevzu ile hiç bir alaka ve irtibatı yoktur. Hükümet şüphesizki şirkete bu tedabirin icrasını kabul ettirmekle mevzuu mukaveleden tamamen hariç olmak üzere amelenin sıhhatının muhafazasını istihdaf etmiştir ve amelenin sayi de şirketin muamelesini teshile hadimdir, fakat amelenin muhafazai sıhhatının tarafeyni akidinden olan hükümet için mukavelenin mevzuu itibariyle yani demiryolunun inşa edilip edilmemesi noktasından bir tesiri yoktur. Bunu hükümet sırf velayeti ammesi itibariyle yapmıştır.

Şimdi eğer müteahhit olan şirket mukavelede münderiç taahhüdatını ifa etmez ve Ticaret Kanununun taahhüdatı ticariyeye müteallik faslında musarrah olduğu üzere hükümet şirkete usulen bir protesto çekerek ifayı taahhüde davet eder, yine yapmazsa mukavelenin feshi için mahkemeye müracaat edebilir. Mukavelede kabul edilen bu tedbirlerin yapılmamasından dolayı feshi mukaveleyi talep edecek kimse ancak akit olandır, yoksa tarafeyni akidin arasında biri kalkıp ta mukavelenin feshini talep edemez. Hadisede amele tarafeyni akideyne nazaran üçüncü şahıstır. Muhafazai sıhhati için zeminlikler yapılmaması yüzünden malul kalması veya kışın soba kurulmamasından dolayı donup ölmesi sebebiyle talep edilecek tazminat şüphesizki haksız bir fiilden mütevellit olmak itibariyle Ticaret Kanununu ve ticaret mahkemelerini alakadar edemez merci rü'yet hukuk mahkemesi olmak icap eder.

4. Hukuk Dairei aliyesinin noktai nazarını izah için sözalan mezkur daire azasından Ali Himmet Beyefendi; Bu meseleyi çok basit görüyorum. Tazminat davası müddeaaleyh şirketin taahhüdü ticarisini ifa etmemesine istinat ettiriliyor. Davacı ile müddeaaleyh arasındaki münasebet bu taahhütten mütevellittir. Mukavelenin müddei ile müddeaaleyh arasında olmaması yani müddeinin mukavelede taraflardan olmaması hadisede müessir değildir. Şirketin taahhüdü amele lehine olmasına ve eşhası salise lehine şart ve taahhüt muteber bulunmasına göre müddei akitlerden bulunmadğından bahsile ileri sürülen mütalaa varit olamaz. Burada haksız fiil mevzuubahis olamayacağı gibi Borçlar Kanununa tevfikan karar verilmesi dahi davanın adiyen görüldüğüne delalet etmez. Bununiçin biz bir taahhüdü ticarinin yapılmaması sebebiyle ikame olunan davanın tetkiki dairemize ait olmayıp Ticaret Dairei aliyesine ait olduğu mütalaasında bulunduk ve o suretle karar verdik. Halen kararımızda musip olduğumuz kanaatındayız.

İcra ve İflas Reisi Fuat Hulusi Beyefendi;

Amele ile şirketin akti olmaması mevzuubahis olamaz. Şirketin devletle aktettiği mukavelede böyle bir mecburiyeti mevcut ise ikinci şahsın şirketle yaptığı mukaveleden mütevellit amelenin davası hükümetin amele namına şirketle akit yapmış olması gibidir. Ameleye göre hadise ticari değilse de şirket için ticaridir.

Ziya Beyefendi;

SONUÇ : Akit hükümetle şirket arasında değil, şirketle müteahhit arasındadır, demeleriyle müzakerenin kifayeti kabul edilerek keyfiyet reye vazolundukta:

Şirketin hükümetle aktettiği mukaveleye dayanan davanın tetkiki Ticaret Dairesinin vezaifine dahil olduğuna ekseriyetle karar verildi. 26.10.1932

KARŞI OY YAZISI

1. Hukuk Dairesi Reisi Vehbi : Hukuka aittir.

4. Ceza Dairesi Reisi Mecdi : Hukuka aittir.

2. Hukuk Dairesi Reisi Halil : Hukuka aittir.

Aza M. Sıtkı : Hukuka aittir.

Aza Tahir : Hukuka aittir.

Aza O. Remzi : Hukuka aittir.

Aza A.Asım : Hukuka aittir.

Aza Ali Rıza :Hukuka aittir.

Aza Y.Cemal : Hukuka aittir.

Aza Reşat : Hukuka aittir