DAVA : Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik 10 Eylül 1337 tarihli ve 151 numaralı kanunun emri tatbikinde 1. ve 3. Hukuk Daireleri arasında ihtilafı içtihat hasıl olduğundan tevhidi içtihat suretiyle halli Avukat Arziyek Hıran Efendi tarafından talep olunmakla ilamatı mütebayine celp ve telhis ve nüshaları teksir ve Heyeti Umumiyeye tevzi olunduktan, 1929 senesi kanunuevvelinin 4. günü 1. Reis İhsan Beyefendinin riyasetlerinde içtima eden Heyeti Umumiyeye 37 zatın iştirakiyle nisabı müzakere tahakkuk ettikten sonra 3. Hukuk Dairesinin noktai nazarını teşrih etmek üzere söz alan 3. Hukuk Reisi Sait Beyefendi, Ereğli Havzai Fahmiyesi Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanunun 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. mevaddında kömür ocakları, maden işleri, alelumum madencilerden bahsedilmesine her ne kadar 7. maddesinde havzai fahmiyede sayüamelden dolayı kazazede olanlarla vefat edenlerin varis veya amele ilah... zikredilmekte ise de mezkur kanunun 4. maddesinde maden ocaklarında çalışan amelenin haddi asgari ücreti tasrih edilmesine ve 12. maddesinde maden nizamnamesinin 77 ve 78. maddeleriyle işbu kanun ahkamına tearuz eden alelumum mevaddı nizamiyenin mülga olduğu tasrih kılınmasına nazaran kanunu mezkurun Türkiye memalikinde bulunan bilcümle madenlerde çalışacak amele hakkında bir kanun olup havzai fahmiye amelesine maksur ve münhasır olmamasına ve 1333 tarihli tefsir Ereğli havzai fahmiyesinde çalışan amelenin dahil veya haricinde çalışanlar arasında fark olup olmadığı zemininde vuku bulan talep üzerine haricen ve dahilen vaki olan tesisatta amele beyninde fark olmadığına mütedair olup yoksa şimdiye kadar himayesine bırakılmış olan efradı milletin en iptidai ve hayati hukukunu muhafaza maksadıyla tedvin edilmiş olan kanunun havzai fahmiye haricinde çallışan ameleye de şümulü bulunmasına mevni kanunu mezkur Ereğli havzai fahmiyesi haricinde bilcümle meadini arziyede çalışan amelenin hukuku hakkında mabihüttatbik olduğu gibi mezkur kanunun 7. maddesi mantukunca amele ile madenciler arasında tahaddüs edecek ihtilafatın mercii tetkik ve rü'yeti sulh mehakimi olduğu gibi temyizen mercii tetkiki de Temyiz 3. Hukuk Dairesi bulunmasına mebni 1. Hukuk Dairesince bazı mütalaat serdiyle kanunun Ereğli havzai fahmiyesi ocaklarında çalışan ameleye has olduğuna ve mercii rü'yeti davanın dahi mehakimi asliye olduğuna dair içtihadında esbabı kanuniye gayrimevcut olduğunu ve 1. Hukuk Dairesinin noktai nazarını müdafaaten söz alan Ali Rıza Beyefendi, kanunu mezkurun Ereğli havzai fahmiyesinde çalışan amelenin hukukuna has ve şamil olmasına ve (bilumum) tabiri ise yine Ereğli'de mevcut maadin ocaklarına ait bulunmasına binaen kıyas tarikiyle kanunu mezkurun maadini sairede çalışan ameleye teşmiline imkan tasavvur edilemez.

KARAR : 1. Hukuk Reisi Vehbi Beyefendi: Tefsirde müfesser mücmelen dercedilmek lazım geleceğine ve tefsire salahiyettar Büyük Millet Meclisi kanunu mezkurun Ereğli havzai fahmiyesine aidiyetini sarahaten zikretmiş ve şu sarahat karşısında kıyas ve içtihat tarikiyle diğer maadinde çalışan amelelere kabili teşmildir, demek doğru olamayacağından sarahatle amele mecburdur.

Şevket Bey: Tefsirde (bilumum) tabirinden maksat dahil ve hariçte çalışan amelelerdir diyemez, zira lağvi mevzuu bahs olan 77 ve 78. maddelerin mevkii tatbikiyesi yoktur.

Bahri Beyefendi: Amelenin birinin sakatlanmasından şüphesiz hepimiz müteessir olduğumuz gibi ameleye her suretle muavenet edilmesini de isteriz. Fakat, sarahati kanuniye karşısında başka türlü hareket etmek imkanı yoktur. Ve lafızdan ne çıkarsa manası da o olacağı ve ıtlakı ibareye göre de kanunu mezkurun havzai fahmiyeye ait olduğu:

Abdullah Neşet Bey: Ciheti hukukiyede kıyasen hüküm verilebilir.

Fuat Hulusi Beyefendi: 3. Hukuk Dairesinin içtihadına hürmet etmekle beraber hususi bir kanuna umumi bir mahiyet vermek istiyoruz. Buna imkan yoktur. Ve kanunu hususi olan Ereğli havzai fahmiyesi kanununa umumi bir şekil verilemez.

Nazmi Beyefendi: 1337 tarihine kadar bilumum madenler ecnebi sermayesiyle idare dilirdi. Ve ahiren amele kanununun neşri üzerine alelumum madencilerin çalıştırdıkları amelenin hukuku temin ve tesbit edilmiştir. Ve hadisemiz dahi Karabalya Şirketinde çalışan ameleye karşı şirketin vazifesini ifa etmemesinden neşet etmiştir. Binaenaleyh Borçlar Kanunu bile sermayedarları bu vazife ile mükellef tutarken işbu kanunun hususiyetini kabul etmek doğru değildir.

1. Reis Beyefendi: (Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik) serlevhası altında tedvin edilen kanunun sair maden ocaklarında çalışan ameleye teşmiline imkan olamayacağı ve tefsirin mevzuu Ereğli madenlerinde çalışan amelenin dariç ve dahil olmak üzere tefrika mahal olmayıp kanun ahkamının cünlesine şümulü olduğu merkezindedir.

Osman Remyiz Bey: Farzımuhal olarak Ereğli madeninden maada bir yerde bir havzai fahmiye bulunduğu takdirde orada çıkacak ihtilaf maden nizamnemesine tebean mı hallonunacak veyahut havzai fahmiyeye ait nizamnameye istinaden mi bir karar verilecektir?

Bilumum maadin amelesinin hayatı her an tehlikede olması ve bunların temini hukuku gayesiyle kanunu mezkur umumidir.

Mehmet Ali Münir Bey: Bizim Kanunu Medenimiz herkesin hukukunu temin etmiştir. Ve bendeniz bu kanunu tali olarak düşünüyorum. Ve vazıı kanunun gayesi amelenin hukukunu temin etmiş olmasına ve hakimin salahiyeti vasıası, Ereğli madenine ait kanunu diğer madenlerde çalışan ameleye de tatbik etmek hakkını bahşetmiştir.

Kazım Bey: Tamamen hususi olan şu kanunun bazı ibarelerinin umumi olduğu kanaatiyle serdi mütalaa muvafık olmadığını ve zira umumi olarak anlaşılan ibareler havzai fahmiyede mevcut ocaklara ait olmasına binaen 3. Hukuk Dairesinin kararında isabet göremediğini beyan ve ifade eylemeleriyle müzakerenin kifayeti kabul edilerek reye vaz olundukta: 834 numaralı kanunun 8. maddesinde muharrer nisabı ekseriyet hasıl olmamıştır.

Temyiz Mahkemesi Teşkilatına dair 1221 numaralı kanuna tevfikan 1929 senesi kanunuevvelinin 4. günü içtimaa davet olunan Heyeti Umumiyeye 41 tazın iştirak ettiği görüldükten ve nisabı müzakere tahakkuk ettikten ve ihtilafı içtihadı mutazammın ilamlar okunduktan sonra söz alan:

3. Hukuk Reisi Sait Beyefendi: İhtilaf, Ereğli Havzai Fahmiyesi Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanundan maadini sairede çalışan amelenin istifade edip edemeyeceğindedir. Bu kanunun serlevhasından kat'annazar, memleketimizdeki amelenin hukukunu nazara almaktır. Kanunun lafzından ziyade hadiseyi nazara almak lazım ve binaenalyh kanunu mezkur umumidir.

Bahri Beyefendi: Bizim noktai nazarımız serlevhaya göre amelenin hukukunu müdafaadır.

Reşat Beyefendi: Tefsirin okunmasını istedi ve okundu.

Ali Rıza Beyefendi: 77 ve 78. maddelerin mülga olması kanunun diğer madenlerde çalışanlara da teşmilini icabetmez.

Sait Bey: Hadise Türkiye'nin yegane borasit madenlerinde çalışan amelenin hukuna mütealliktir. Ve bundan sarfınazar, esbabı mucibe layihası da tamamen amelenin lehindedir.

1. Reis Beyefendi: Esbabı mucibe layıhasına göre kanunun ahkamı Ereğli ve Zonguldak ocaklarında çalışan ameleye tahsis edilmiştir. Çünkü eski nizamname maden ocaklarında çalışmakta ameleye mecburiyet tahmil etmiş olduğu cihetle bu kanunla amelenin hukukunun temini kasdedilmiştir. Diğer maden ocaklarında ise bu mecburiyet yoktur.

Şevket Bey: Bir maden amelesi tazminatla hakimin önüne gelince, Maden nizamnamesinin 77 ve 78. maddeleri de lağvedilmiş olduğunu gören hakim nihayet istinat edebileceği havzai fahmiye kanununu ele alacak ve Kanunun medeninin 2. maddesi sarahatine istinaden kararını verecektir. 3. Hukuk Dairesinin kararı doğrudur, demeleriyle müzakerenin kifayeti kabul edildikten sonra tevhidi içtihat suretiyle reye vaz olunarak neticede:

SONUÇ : Mevzuunu ifade eden sernamesiyle 7. maddesi münderacatına ve Büyük Millet Meclisinin 31 kanunusani 1334 tarihli tefsirine nazaran 151 numaralı ve 17 eylül 1337 tarihli kanun Ereğli ve Zonguldak havzal fahmiyesine ait olduğu ve ahkamının mezkur havzada çalışan ameleye müteallik ve münhasır olup başka mahallerde bulunan madenlere şümulü olmadığı ilk içtimada ekseriyeti sülüsan hasıl olamamasına mebni ikinci içtimada 9 muhalife karşı 32 reyle karar verilmiştir.

KARŞI OY YAZISI

Ereğli havzai fahmiyesine mütedair kanunun celp edilen esbabı mucibe layiha ve mazbatalarından müsteban olduğu üzere işbu kanunun layihası esasen biumum maadin amelesinin haklarını temin etmek ve mevzuuuna dahil yerlerde maadin nizamnamesi yerine kaim olmak üzere umumi bir gayeyle ihzar olunmuş ve maadin nizamnamesinin 77 ve 78. maddelerinin mülga bulunduğu, layihanın 12. maddesinde bu maksatla zikir ve tasrih olunmuş iken Büyük Millet Meclisi İktisat Encümenince layiha mevzuunun yalnız Ereğli havzai fahmiyesine hasr ve kasrı bittercih o yolda bazı tadilat icra olunduğu halde işbu 12. maddesinin itlakı hükmü haliyle ibka edilmiştir. Şu hale göre, maadin nizamnamesinin mezkur 77 ve 78. maddelerini Ereğli havzası haricinde baki addetmekle beraber mevzularına taalluk eden hallerde Ereğli havzası haricinde kalan amele hakkında havzai fahmiye kanununun 7. maddesinin gayrişamil telakkisi de kanunun ihzarına saik olup amelenin maadin nizamnamesiyle temin edilememiş olan haklarını daha vasi bir mülahazai adil ve şefkatle nazara almak gayesine istinat eden maksudu asli ile gayri kabili telif olacağına, yani halen havzai fahmiye kanununun 7. maddesinden maada ahkamı sair madenlere şamil değilse de 7. maddesi hükmü sair maden amelesine dahi şamil bulunduğu reyiyle ekseriyet kararına muhalifim.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972