 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
E: 1972/5-692
K: 1973/863
T: 10.11.1973
- KAMULAŞTIRMADA RAYİCİN SAPTANMASI
ÖZET:1- 6830 sayılı İstimlak Kanununa göre kamulaştırılan taşınmaza değer biçilirken, kamulaştırılmadan hemen önceki alım satım rayicinin esas tutulması gerekir.
2-. Emsal araştırmasını mahkeme, taraflarına isteğiyle yetinmeksizin kendiliğinden yapmakla yükümlüdür.
(6830 s. İstimlak K m. 11/6 (122 s. k. d.))
İ. H. E. tarafından Belediye Başkanlığı aleyhine açılan kamulaştırma parasının artırılması davasının yapılan duruşması sonunda; bilirkişi raporunda yazılı olduğu üzere kamulaştırma bedelinin davacının payı itibariyle 145.560,68 lira artırılmasına dair Balıkesir 1. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen 5/7/1971 tarihli karar, davacı vekilinin temyizi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 28/10/1971 gün ve 7831/8900 sayılı karariyle ve (6830 sayılı yasanın 11. maddesinin 6. bendine göre kamulaştırmaya tekaddüm eden tarihteki emsal nazara alınarak değer biçilir. Mahkeme, tarafların gösterdiği emsale bağlı kalmayarak tapudan resen emsal araştırması, yakında emsal yoksa eski tarihli ve uzak mahallerde satış bulunup bulunmadığını tahkik etmesi ve tevsik edeceği emsallerin taşınmaz malla mukayesenin bilirkişi kuruluna yaptırması gerekir. Bilirkişi raporunda tarafların gösterdiği emsaller kabul edilmediğine göre, belirtildiği üzere gerekli inceleme yapılmadan ve bir emsale dayanılmadan umumi mahiyette mütalaa ile değer biçilmesinde isabet görülmemiştir. Rapor hükme yeterli değildir. Yeniden seçilecek bilirkişi kuruluna inceleme yaptırılmak gerekir) gerekçesiyle bozulmuş, mahkeme, raporda başkaca emsal bulunamadığının yazılı olduğundan, resen emsal araştırmak zorunluğu olmadığından vesaireden bahisle eski kararda direnmiş, bu karar dahi davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnmeyi kapsayan son hükmün süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
6830 Sayılı İstimlak Kanunu'nun 4/11/1960 gün ve 122 sayılı yasa ile değişik 11 inci maddesinin 6 inci bendi hükmünce, taşınmaza değer biçilirken "Gayrimenkulün emsalinin istimlake tekaddüm eden tarihteki alım satım rayiçinin" esas tutulması gerektir. Emsal, dava konusu taşınmazın bulunduğu yerden alınabileceği gibi, yer ve diğer niteliklerindeki değişiklikler gözönünde tutularak karşılaştırma yapılmak kaydıyla başka yerdeki ve değişik nitelikteki taşınmazlardan da alınabilir. Yasa hükmünü uygulama durumunda bulunan mahkeme, 6830 sayılı Yasanın az önce belirtilen hükmünün gereğini resen yerine getirmekle yükümlüdür. Bu esaslar uyarınca, mahkemece tapu sicil muhafızlığına yazı yazılarak kamulaştırmaya tekaddüm eden tarihteki alım, satımlara ait emsalin getirtilerek, yapılacak karşılaştırmaların sonucuna göre taşınmaza değer biçilmesi, gerekirken bilirkişi kurulunun ve hakimin doğrudan doğruya emsal aramakla yükümlü olmadığından söz edilerek önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
Sonuç: Yerinde olan temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerden ötürü H.U.M.K.nun 429 uncu maddesi gereğince bozulmasına 10.11.1973 gününde oybirliğiyle karar verildi.