Hukuki Mevzuat - Uyuşmazlığın doğduğu Tarihe Göre Yeni Kurulan Mahkemenin Görev Durumu • Denizcilik Ýhtisas Mahkemesi*

Uyuşmazlığın doğduğu Tarihe Göre Yeni Kurulan Mahkemenin Görev Durumu • Denizcilik Ýhtisas Mahkemesi*

Ekleyen: Av.tayfun Eyilik | Tarih: 17-11-2008 | Kategori: İçtihat | Not

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU

E: 2007/11-189 K: 2007/193 T: 04.04.2007

Uyuşmazlığın Doğduğu Tarihe Göre Yeni Kurulan Mahkemenin Görev Durumu • Denizcilik İhtisas Mahkemesi*

Özet: Uyuşmazlığın doğduğu tarihte, bu

uyuşmazlığı çözecek mahkemenin belli olması

durumunda, davanın mutlaka bu mahkeme

tarafından çözüme kavuşturulacağı Anayasa’da

belirlenmiştir.

Denizcilik İhstisas Mahkemesi’nin kurulması

nı öngören yasada görülmekte olan davaları

n Denizcilik İhtisas Mahkemesi’ne devredileceğ

ini ya da görevsizlik kararı verilece-

ğini öngören bir kural yoktur.

Bu nedenle Denizcilik İhtisas Mahkemesi

kurulmadan açılmış olan davanın Denizcilik

İhtisas Mahkemesi’ne gönderilmesi mümkün

değildir.

Taraşar arasındaki "Alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda;

İzmir 4. Asliye Ticaret Mahkemesince davanın aktif husumet ehliyeti

bulunmadığından reddine dair verilen 04.11.2004 gün ve 2003/770-

2004/807 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi

üzerine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 13.06.2006 gün ve 2005/4289-

2006/6848 sayılı ilamı ile;

(...Davacı vekili, müvekkilinin ihraç ettiği dondurulmuş karidesin İspanya'ya

taşınması için D. Nak. AŞ ile taşıyıcının acentesi sıfatı ile anlaşıldığı

nı, müvekkili şirketin diğer davalıya bu yük için nakliye sigortası yaptı

rdığını, soğutucunun taşıma sırasında hasar görmesi üzerine konteyner

ısısının uzun süre yükselerek malların bozulmasına neden olduğunu, davalı

taşıyıcı ile nakliyat sigortacısının hasar bedelini müvekkiline ödemedi-

ğini ileri sürerek, 99.240,17 Euro'nun 27.08.2003 tarihinden itibaren faiziyle

birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ve dava

etmiştir.

Davalı İ. Sigorta AŞ vekili, dava konusu emtianın sevkiyatına ilişkin

nakliyat sigorta poliçesinde bozulma rizikosuna karşı teminat verilmemiş

olup, bozulmanın teminat harici olduğunu, istenen tazminatın fahiş olduğu-

Yargıtay Kararları 2505

___________________________________________________

(*) Gönderen: Av. Talih UYAR

nu, olay tarihinden itibaren faiz istenemeyeceğini savunarak, davanın reddini

istemiştir.

Diğer davalı vekili, satış ister CİF isterse FOB olsun, satılan malların

neŞ ve hasarın geminin küpeştesini aştığı andan itibaren alıcıya ait olaca-

ğını, satıcı olan davacının aktif husumet ehliyeti bulunmadığını, davacının

iddiasının aksine soğutuculu konteynere taşıyanın hasar vermediğini ve

taşıyanın kusuru bulunmadığını, yükte bir bozulma ve hasarın söz konusu

olmadığını, istenen tazminatın fahiş olduğunu savunarak, davanın reddini

istemiştir.

Mahkemece bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre, davacı ile dava

dışı İspanyol şirket arasında akdedilen satış sözleşmesinde FOB teslim

şeklinin kararlaştırıldığı, TTK'nın 1138. maddesine göre FOB satışlarda

malların geminin küpeştesini aştığı andan itibaren mallara ilişkin nef i ve

hasarın alıcıya geçeceği, dava konusu taşıma sırasında meydana gelen

hasarlardan dolayı taşıyanı dava etme hakkının dava dışı alıcı Şrmaya ait

olduğu, FOB satış nedeni ile taşınan malların neŞ ve hasarın davacı şirketten

dava dışı alıcıya intikal etmiş olmasının sonucu olarak, dava konusu

mallara ilişkin sigorta menfaatinin de davacı şirketten dava dışı alıcıya intikal

ettiği, davacı şirketin sigorta sözleşmesini dava dışı alıcı hesabına

yaptığı, davalı sigorta şirketi yönünden de davacının aktif husumet ehliyeti

bulunmadığı, yargılama sırasında dava dışı alıcının alacağını davacıya

temlik ettiğine dair belge sunulmuş ise de; temlikname ekinde döviz transfer

bordosu ya da benzeri belge sunulmadığı, temliknamenin, temliknamedeki

taraşarın kendi iç ilişkileri ile davayı kazanmaya yönelik bir çaba olduğ

u gerekçesiyle, davacının aktif husumet ehliyeti bulunmaması nedeniyle

davanın reddine karar verilmiştir.

Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.

1- Dava, davalı sigorta şirketine nakliyat sigorta poliçesiyle sigortalı

emtianın diğer davalı tarafından İspanya'ya taşınması sırasında meydana

gelen zararın tazmini istemine ilişkindir.

28.04.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5136 Sayılı Kanun ile 6762 Sayı

lı Türk Ticaret Kanunu'nun 4. maddesine eklenen fıkra uyarınca "iş durumunun

gerekli kıldığı yerlerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun

olumlu görüşü ile Adalet Bakanlığı'nca, bu Kanunun Dördüncü Kitabında

yer alan deniz ticaretine ilişkin ihtilaşara bakmak ve asliye derecesinde olmak

üzere Denizcilik İhtisas Mahkemeleri kurulur. Bu mahkemelerin yargı

çevresi Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenir." Değinilen

yasal düzenleme sonrasında, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun

24.03.2005 tarih ve 188 Sayılı kararı ile Denizcilik İhtisas Mahkemesi bulunmayan

yerlerdeki uyuşmazlıklara bakmak, birden fazla ticaret mahkemesinin

bulunması halinde (1) numaralı ticaret mahkemesinin görevine verilmiştir.

2506 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 82 • Sayı: 5 • Yıl 2008

Mahkemelerin görevi, temyiz dahil, yargılamanın her aşamasında dikkate

alınacağından, mahkemece görevsizlik kararı verilerek, dosyanın görevli

İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'ne gönderilmesi gerektiğinden, kararı

n bozulması gerekmiştir.

2- Bozma sebep ve şekline göre, davacı vekilinin diğer temyiz itirazları

nın şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir...) gerekçesiyle bozularak

dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece

önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davacı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde

temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereğ

i görüşüldü:

5136 Sayılı Kanun ile 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununun 4. maddesine;

"İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun

olumlu görüşü ile Adalet Bakanlığınca, bu Kanunun Dördüncü Kitabı

nda yer alan deniz ticaretine ilişkin ihtilaşara bakmak ve asliye derecesinde

olmak üzere Denizcilik İhtisas Mahkemeleri kurulur. Bu mahkemelerin

yargı çevresi Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenir."

hükmü son fıkra olarak eklenmiş, bu yasa değişikliği 28.04.2004 günlü

Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Hakimler ve Savcılar

Yüksek Kurulu'nun 20.07.2004 gün ve 370 sayılı Kararı ile İstanbul'da

Denizcilik İhtisas Mahkemesi kurularak faaliyete geçirilmiş, Yüksek Kurul'un

24.03.2005 gün ve 188 sayılı kararında ise, Denizcilik İhtisas

Mahkemesi kurulmayan, birden fazla ticaret mahkemesi bulunan yerlerde,

anılan davalara 1 numaralı ticaret mahkemesince bakılması kabul

edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 142. maddesine göre; mahkemelerin

kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla

düzenlenir. Anayasanın "kanuni hakim güvencesi" başlığını taşıyan 37.

maddesi, "Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci

önüne çıkarılamaz" hükmünü öngörmektedir. Uygulamada ve bilimsel

çevrelerde kanuni hakim güvencesi; uyuşmazlığı yargılayacak ve çözecek

olan mahkemenin, o uyuşmazlığın doğmasından önce kanunen belli olması

şeklinde tanımlanmıştır. 1982 Anayasasını kabul eden Danışma

Meclisinin Anayasa Komisyonunun gerekçesinde, "bu suretle davanın

olaydan sonra çıkarılacak bir kanunla yaratılan bir mahkeme önüne getirilmesi

yasaklanmakta yani kişiye yahut olaya göre kişiyi yahut olayı

gözönünde tutarak mahkeme kurma imkanı ortadan kaldırılmaktadır.

Bu ise tarafsız yargı merciinin ilk gereğidir" denilmektedir. Dikkat edilecek

olursa Anayasadaki bu düzenleme hukuk ya da ceza davaları yönünden

herhangi bir ayrım gözetmemiş, uyuşmazlığın doğduğu tarihte, bu

Yargıtay Kararları 2507

uyuşmazlığı çözecek olan mahkemenin belli olması durumunda, yargılama

yapacak veya yargılamaya devam edecek mahkemeyi gösteren yasal

bir düzenleme yapılmadığı takdirde, davanın mutlaka bu mahkeme tarafı

ndan çözüme kavuşturulması gereği Anayasa buyruğudur.

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1. maddesi; bu kanunu, Türk

Medeni Kanununun ayrılmaz bir cüzü (parçası) olarak kabul etmiştir.

4722 sayılı Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkı

nda Kanunun 1. maddesinde de ise, "Türk Medeni Kanununun yürürlüğ

e girdiği tarihten önceki olayların hukuki sonuçlarına, bu olaylar hangi

kanun yürürlükte iken gerçekleşmişse kural olarak o kanun hükümleri

uygulanır" denilmekte, aynı yasanın 3. maddesiyle de yasa ile öngörülen

farklı düzenlemeler ayrık tutulmaktadır.

O halde yeni bir mahkeme kurulurken o mahkemenin kuruluş yasası

nda zaman bakımından faaliyete geçme gününden önceki uyuşmazlıklara

bakacak mahkemelerle ilgili özel bir düzenleme bulunmadığı takdirde

her uyuşmazlık, meydana geldiği tarihte bu işe bakacak olan mahkemece

çözümlenecektir. Başka bir anlatımla her dava açıldığı koşullara göre

görülüp sonuçlandırılacaktır.

Dava konusu edilen hukuki uyuşmazlığın meydana geldiği tarihte

yürürlükte olan yasalara göre kurulmuş bulunan mahkemelerin uyuşmazlığı

çözmesi ana kural olmakla birlikte bazen yasal düzenlemelerle

böyle bir uyuşmazlığın çözümü yeni kurulan mahkemelere de verilebilmektedir.

Bu noktada 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve

Yargılama Usullerine Dair Kanunun geçici 1. maddesi; "Aile Mahkemesi

kurulan yerlerde bu mahkemeler faaliyete geçtiğinde, yargı çevresinde ve

görev alanına giren sonuçlanmamış dava ve işler, yetkili ve görevli aile

mahkemelerine devredilir." hükmünü içermektedir. Anılan yasal düzenlemeye

istinaden diğer mahkemeler, Aile Mahkemelerinin görev alanına

giren dava ve işleri bu mahkemelere devretmiştir. Hâlbuki Denizcilik İhtisas

Mahkemelerinin kurulmasını öngören 5136 Sayılı Yasada, görülmekte

olan davaların Denizcilik İhtisas Mahkemesine devri ya da görevsizlikle

gönderilmesi yönünde bir düzenleme mevcut değildir.

Somut olayda dava, 19.12.2003 tarihinde İzmir 4. Asliye Ticaret

Mahkemesinde açılmış; hükmün verildiği 4.11.2004 tarihinden sonra,

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun 24.03.2005 gün ve 188 sayılı

kararı ile Denizcilik İhtisas Mahkemesi kurulmayan, birden fazla ticaret

mahkemesi bulunan yerlerde 1 numaralı ticaret mahkemesi görevlendirilmiştir.

Belirtilen bu maddi ve yasal olgular çerçevesinde, Denizcilik İhtisas

Mahkemesi kurulmayan yerlerde anılan davalara bakmakla görevlendirilen

1 numaralı ticaret mahkemesinin, görevlendirilme tarihinden önce

açılmış bulunan davalara bakması ve aynı yerde bulunan diğer Asliye Ticaret

Mahkemelerinde açılmış davaların, istek üzerine veya doğrudan

2508 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 82 • Sayı: 5 • Yıl 2008

doğruya, görevsizlik ya da gönderme kararıyla 1 numaralı ticaret mahkemesine

gönderilmesi yasal olarak olanaklı değildir. Taraşar arasındaki

uyuşmazlığı yargılayacak ve çözecek olan mahkeme, Yüksek Kurulun

anılan kararından önce belirtilen yöndeki uyuşmazlıklara dayalı davaları

görme konusunda kanunen görevli bulunan İzmir 4. Asliye Ticaret Mahkemesi

olup, dava tarihinden sonra Yüksek Hakimler ve Savcılar Kurulu

tarafından görevlendirilen İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin davaya

bakması olanaklı bulunmamaktadır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 19.4.2006 gün ve 2006/11-58 Esas, 228

Karar, 22.11.2006 gün ve 2006/11-720 Esas, 745 sayılı Kararlarında da bu ilkelere

dikkat çekilmiştir.

Belirtilen maddi ve yasal olgular gözetildiğinde, temyize konu davanı

n İzmir 4. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde görülmesi gerektiğine ilişkin

Yerel Mahkemece verilen direnme kararı isabetlidir.

Ne var ki, esasa ilişkin temyiz itirazları Özel Dairece incelenmediğinden,

bu konuda inceleme yapılmak üzere dosya Özel Dairesine gönderilmelidir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme kararı isabetli bulunduğ

undan, davacı vekilinin esasa ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesi

için dosyanın 11. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,

04.04.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.

Yargıtay Kararları 2509