YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ

E: 2005/4360 K: 2006/6850 T: 13.6.2006

Karşiliksiz Çek • Çekte Düzeltme Hakki

• Bankanin Kusurlu Eylemi

• Keşidecinin Maddi Ve Manevi Zarari

Özet: Karşılığı olmayan çekin keşidecisi­nin, kendisine gönderilen düzeltme hakkına ilişkin ihtarnamenin tebliğinden itibaren yedi iş günü içinde haricen ödeme yaptığını veya hamilin kendisini ibra ettiğini gösteren belge­leri muhatap bankaya ibraz etmesi veya ha­milin aynı süre içerisinde yazılı beyanda bu­lunması halinde, düzeltme hakkı kullanılmış olacağından ceza kovuşturmasına gerek kal­mayacaktır.

Söz konusu yedi günlük süreyi geçirme­den çek aslını muhatap bankaya ibraz eden çek keşidecisi hakkında C.Savcılığı'na şikâ­yette bulunan muhatap bankanın kusurlu ol­duğu kabul edilerek, keşidecinin maddi ve manevi zarar iddialarının değerlendirilmesi gerekir.

Taraflar arasında görülen davada İstanbul Asliye 2. Hukuk Mahke­mesi'nce verilen 08.12.2004 tarih ve 2002/564–2004/599 sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi duruşmalı olarak davacı vekili tarafından isten­miş olmakla, duruşma için belirlenen 13.06.2006 günde davacı avukatı

F. A. gelip, davalı avukatı tebligata rağmen gelmediğinden, temyiz dilek­çesinin de süresinde verildiği anlaşıldıktan ve duruşmada hazır bulunan taraf avukatı dinlenildikten sonra, duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakılmıştı. Dava dosyası için Tetkik Hâkimi A. A. tarafından düzenlenen rapor din­lenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tuta­nakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşü­lüp, düşünüldü:

Davacı vekili, müvekkili şirketin keşide ettiği, Koçbank A.Ş. Mithat­paşa Şubesi'nin 31.08.2001 tarihli 1.775.000.000 TL. tutarındaki çekin 31.08.2001 tarihinde karşılığı olmadığı gerekçesiyle karşılıksız şerhi vur­duğunu, söz konusu çek miktarı L. Kağıtçılık San. Dış Tic. A.Ş.nin çeki Garanti Bankası'na takasa verdiğini, çek bedelinin 30.08.2001 tarihinde müvekkilince lehdara ödenip, teslim alının çekin 05.09.2001 tarihinde davalı bankanın Mithatpaşa Şubesi'ne iade edilmesine rağmen, sanki çek hiç iade edilmemiş gibi aynı tarihte çek karnelerinin iadesi ve % 10 faiziy­le birlikte karşılıksız kalan çekin bedelini yatırması için davalı bankanın müvekkiline ihtar mektubu gönderip Cumhuriyet Savcılığı'na şikâyette bulunduğunu, haksız olarak müvekkilinden para cezası alındığım, dava­lının bu haksız eylemi nedeniyle müvekkilinin maddi ve manevi olarak zarar gördüğünü ileri sürerek, 144.115.000 TL. maddi, 35.000.000.000 TL. manevi tazminatın olay tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte da­valıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, davacının keşide edip hamile verdiği 31.08.2001 tarihli çeki haricen ödediğini beyan edip, müvekkili bankayı, çeki takastan al­mayı ihmal etmekle suçladığım, çekin haricen ödenmesinin müvekkili banka yönünden bir anlam ifade etmeyeceğini, ödeme yapıldığını müvek­kilinin bilmesinin mümkün olmadığını, karşılıksız kalan çekin takastan alınmaması ve 3167 sayılı yasa ile yüklenen mükellefiyetlerin yerine geti­rilmesinden dolayı müvekkilinin sorumlu tutulamayacağını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, bilirkişi raporları ve dosya kapsamına göre, dava konu­su çekin keşide tarihinin 31.08.2001 olup, aynı tarihte arkasına karşılık­sız şerhi yazıldığı, karşılıksız çeklerin takip eden 1­2 gün içinde takasa ib­raz eden bankaya geri gönderildiği, 31.08.2001 tarihinin Cuma günü olup, 03.09.2001 tarihinin Pazartesi olması nedeniyle, çekin davalıya ia­desinin 05.09.2001 tarihinde gerçekleştiği, çek karşılığının gününde ban­ka hesabında bulundurularak ödenmesi ve çekin arkasına karşılıksız şerhi yazılmamasının yapılması gereken ve çekin özelliğinden kaynakla­nan bir durum olmasına rağmen çekin 1 gün önce haricen ödendiği, olay­ların gelişimine davacı şirketin neden olduğu, davalı banka uygulaması­nın yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davanın, reddine karar verilmiştir.

Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Dava, karşılıksız çıkan çek sonrası süresinde düzeltme hakkını kul­lanan keşideci hakkında C.Savcılığına şikâyette bulunan bankanın ku­surlu davrandığı iddiasına dayalı maddi ve manevi tazminatın tahsili is­temine ilişkindir.

Dava konusu olayda uyuşmazlık, karşılıksız kalan çekin düzeltme hakkı süresinde bankaya iadesinin yeterli sayılıp sayılmayacağı nokta­sında toplanmaktadır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 07.11.1994 gün ve 10–218/265 sayılı kararı ile Yargıtay 10. Ceza Dairesi'nin 15.04.1996 gün ve 4157/3998 sayılı karan ve aynı Daire'nin 04.03.1997 tarih ve 2488/2765 sayılı kararında da belirtildiği üzere, düzeltme hakkının kul­lanılması bakımından, keşidecinin haricen ödeme yaptığına veya hamilin kendisini ibra ettiğine dair belgeleri 7 iş günü içinde muhatap bankaya ibraz etmesi veya hamilin aynı süre içinde bu tür yazılı beyanlarda bu­lunması yeterlidir.

Davacının keşide ettiği 31.08.2001 tarihli çek bedeli 30.08.2001 tari­hinde davacı tarafından çek hamiline haricen ödendiği halde, çek aslının davacı keşideci tarafından teslim alınmaması nedeniyle, çek hamilinin çeki 31.08.2001 tarihinde Takas Odası vasıtasıyla bankaya ibraz ettiği ve çekin karşılığının bulunmaması nedeniyle karşılıksız işlemi yapıldığı ta­raflar arasında tartışmasızdır. Düzeltme hakkını kullanması için davalı bankanın 05.09.2001 tarihinde keşide ettiği ihtarname, 10.09.2001 tari­hinde davacıya tebliğ edilmiştir. Bilahare davalı banka tarafından, 3167 sayılı Yasa'nın 13/1.maddesi gereğince C. Savcılığı'na şikâyet dilekçesi verilmiştir. Ancak davalı bankanın C. Savcılığına verdiği 26.10.2001 ta­rihli dilekçeden, karşılıksız işlemi yapılan çekin, davacı tarafından 05.09.2001 tarihinde davalı bankaya iade edildiği anlaşılmaktadır.

Mahkemece, düzeltme hakkına dair ihtarnamenin 10.09.2001 tari­hinde davacıya tebliğ edildiği, ancak davacının 05.09.2001 tarihinde (he­nüz 7 günlük süre işlemeye başlamadan önce) çeki davalı bankaya iade ettiği, 3167 sayılı Yasa’nın 13/l. maddesi gereğince davalının 20.09.2001 tarihinde davacı hakkında C.Savcılığı'na şikayette bulunmasının kusur­lu bir davranış oluşturacağı gözetilerek, davacı iddialarının buna göre de­ğerlendirilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın reddedilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle davacı yararına bozulması gerekmiştir.