Bilirkiþilik

Malumlarýnýz avukatlar arasýndan bazýlarý bilirkiþilik yapýyor. Bazýlarý buna þiddetle karþý , Kendilerince gerekçeleri var. Yorumlu veya yorumsuz avukatlar, stajer avukatlar ve avukat adayý olan öðrenciler bir oy verin görelim bilirkiþiliðin gerçekten avukatlara arasýndaki yerini

Bu konu bence uzmanlaþma ile alakalý. Uzmanlaþmaya giden yöntemler daha uygulanabilir olsa idi bir avukatýn bilirkiþi olmasý tereddütlere neden olmazdý.

Daha önce buna benzer bir konuda da dile getirdiðim üzere, bence bilirkiþilik bir meslek olmalý. Üniversitelerin müfredatlarýna bilirkiþilik adý altýnda ayrý bir ders açýlýp, bilirkiþilik branþý da olmalý. Örneðin hukuk bilirkiþisi olacaksa (ki bana bu tabir çok anlamsýz geliyor, bilirkiþi hukuk dýþýnda hakimin bilemeyeceði teknik bir konuda bilgisine baþvurulan kiþi/lerdir, bu durumda esasen hukuk bilirkiþisi hakimdir ya da olmalýdýr.) hukuk fakültelerinde bu ayrý bir ders olarak verilmeli, mezun olanlardan dileyen bu yönde uzmanlaþmalý ve baþkaca bir iþ örn. avukatlýk yapamamalýdýr. Ayný þekilde týp öðrencisi de bilirkiþilik adý altýnda uzmanlaþabilmeli ve baþkaca bir iþ yapmamalýdýr. Bunlar için bürolar, laboratuarlar kurulmalý, teknik ve teknolojik donanýmla bilimsel araþtýrma yapabilecekleri ortamlar yaratýlmalýdýr. Elbette tüm bunlarýn yanýnda tatmin edici maaþ da verilmelidir. Bu durumda bilirkiþilerin daha özenli ve severek bu iþi yapacaklarýna dolayýsýyla da adaletin tecellisine büyük katkýda bulunacaklarýna inanýyorum.

Dilek Hanýmýn ifadeleri okadar açýkki; bir öðrenci olarak þunu söylemek isterim;
Bilirkiþilik olarak adlandýrýlan inceleme görevi, bence hakimlerin tembellik göstergesi (hukukçu bilirkiþilik konusunda). Zira kendi uzmanlýk konularýnda dahi, bilirkiþiye baþvurulmasý bunun açýk bir göstergesi. Birde bilirkiþi incelemesiyle baðlý olunmadýðý halde genelde bu inceleme üzerinden karar veriliyor. (yanýlýyorsam lütfen düzeltin). Hakimlerde hukuk fakültesi mezunu deðil mi? Bilirkiþilik o konu hakkýnda uzmanlýk, ayrý bir teknik bilgi gerektirmiyor mu? Eee... Hukukçu bilirkiþiye baþvurmanýn anlamý ne ozaman? Hakimlerde birer hukukçu deðil mi? Bence de, ayrý bir meslek gibi, bu iþin de ayrý bir eðitimi olmalý. Bence, bir çok kiþi için kolay ve sadece para kazanma yolundan ibaret gibi görünüyor. Bir bilirkiþinin rapor hazýrlarken çok da çaba sarfettiðini düþünmüyorum. (Bir öðrenci olarak, naçizane fikrim). SAYGILARIMLA..

Genel olarak bilirkiþilerin,bilirkiþi mi bilmez kiþi mi olduðu tartýþýlýr;ancak avukatlarýn bilirkiþilik yapmasý anlaþýlýr gibi deðil nihayet avukatta hukuk mezunu hakim de bu durumda neden hakimlerin avukatlarýn bilirkiþiliðine baþvurduðu ve tamamen onlarýn fikirlerine dayanarak hüküm verdiði de anlaþýlýr þey deðil.Yalnýz bu da deðil artýk iþ öyle bir duruma gelmiþki delillerin deðerlendirmesini bile bilirkiþiler yapýyor ve iþlerine gelmeyen ya da üþenipte incelemedikleri þeylere bakmadan rapor veriyorlar ve ne yazýkki bir çok karar da bu raporlara dayanýlarak veriliyor ve temyize gitmekten baþka yol kalmýyor.Ben bunlarý bir öðrenci olarak ve bir kaç aydýr uygulamada gördüklerime dayanarak söylüyorum bu iþin hakkýný verenlere lafýmýz yok tabiki,eminim daha görmediðimiz çok þey vardýr.Bence herkes yaptýðý iþin hakkýný vermeli kolaya kaçmadan.Saygýlar..

Kesin olan tek þey hakimlik mesleði nedeni ile hakimin bilmesi gereken þeyler hakkýnda bilirkiþi tutulamaz. Bu durumda bir bilirkiþilik olayý olursa ve hakim bilirkiþi raporunu dikkate alarak karar verirse bu yargýtayýn bozma nedeni olacaktýr.

Bilirkiþilik mesleði ise bana çok ütopik görünüyor.Buna gerek yok. Çünkü cerrahlar zaten o meslekte bilirkiþi olacaktýr. Ayný þekilde hukuk da bilirkiþi mesleði itibari ile hakimdir ve hakim bir kanunun yorumlanmasý için bilirkiþiye baþvuramaz. Baþvurursa da adalet bir þekilde bu hatayý düzeltir.

Sayýn Alisinkay;
Sizce gerçekten adalet bu hatayý düzeltiyor mu? Yargýtay bütün kararlarý bozuyor mu? Hukukçu bilirkiþiye baþvurmak artýk olaðan bir durum halini almýþ. Keþke adalet, bu konuda söylediðiniz kadar ciddi olsa..

Sayýn Aslý Yurtlu,
Eðer Baþbakan olacak olmasaydým Yargýtay Baþkanlarýndan biri olurdum ve bu hatayý düzeltirdim ama baþbakan olunca da düzeltirim merak etmeyin :) Aþaðýdaki yazýnýn özeti Hukuki bilirkiþiye kýsmen evet ama avukatlarýn bilirkiþi olmasý sakýncalý...Ama baþka çözüm yoksa kýsmen evet.

Adelet eninde sonunda bu hatayý düzeltir.Emin olun.Ancak uygulamadaki avukatlarýn bilirkiþiliði ile genel kural arasýnda çeliþki yaþandýðýný görmedim.Konuyu açacak olursak

HUMK.m.275 uyarýnca, ancak;çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde; bilirkiþiye baþvurulabilecektir.

Yani hakimlik mesleðinin gerektirdiði genel ve hukuki bilgi ile çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkiþiye baþvurulamaz.

Öncelikle özel bilgi ve teknik bilgi nedir bunu incelemekte fayda var. Maddenin devamýndaki genel bilgi kýsmýný da düþünecek olursak bilirkiþilik yapabilecekler de aranýlan özelliðin özel bilgi ve hukuk dýþý bir bilgi olmasý gerekir.

Hakimin genel durumuna bakarsak hukuk fakültesinde okuduðu mesleki bilgi birikimi olduðu düþünüldüðünde hukuki bilgiinin olduðunu görürüz. Ayrýca hayat tecrübeleri genel bilgisini yansýtmaktadýr.

Ayrýca belli bir öðrenim görmüþ herkesin bileceði genel kurallar ve teknik bilgilerde de bilirkiþiye baþvurulamaz.

Yukarýdaki bilgiler ýþýðýnda hakimin bilemeyeceði özel ve teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkiþiye baþvurulabilecektir.

Yargýtayca kabul edilen ve bilirkiþiye gerek görülmeyen haller...

Sigortalýlýðýn kazanma olgusunun belirlenmesini

delillerin deðerlendirilmesi ve hukuki nitelendirme gibi yargý iþlemleri

taahhütlü mektupla gönderilen sýnav gününü içeren belgelerin teblið edilmemesi nedeniyle uðranýlan zararýn belirlenmesini

davadaki maddi olgularýn tespitini

saklý paylar ve tenkis hesabý

özel sözleþmelerin yorumlanmasýný

genel hukuki bilgi içeriisnde deðerlendirir.

ayrýca manevi tazminat davasýndaki davacýnýn sarfettiði kelimelerin hakaret olup olmadýðý da yargýtayýn verdiði kararlar içerisindedir.

PEKÝ HAKÝM HUKUKÝ KONULARDA NEDEN BÝLÝRKÝÞÝYE ÝHTÝYAÇ DUYAR.

Bunun nedenleri

bilgi yetersizliði ve tecrübe eksikliðidir.
ayrýca zaman yokluðu ve iþ yoðunluðu da neden olabilir.
Yargýtay'ýn alt derece mahkemelerine güvensizliði ve hakimin kendisine olan güvensizliði de olabilir.

Ancak önemli olan hakimin kendi algýsýdýr.Hangi olayda genel hukuk bilgisi ile olayý çözeceðine ve hangi olayda genel kültürünün elveriþli olduðuna elbette kendisi karar verecektir.

Önemli nokta Bir olayýn hukuki sorun olup olmadýðýnýn tespitinin zorluðudur.

Hukuku ilgilendiren ve hukuk bilgisi gerektiren her sorunu hukuk sorunu olarak kabul edersek , Bilirkiþilik kurumuna neden ihtiyaç duyulsun ki?

Hukuk fakülteleri her geçen gün yenilenirken ve çeþitli kaynaklar incelenirken.Dosyalar arasýnda boðulan bir hakimin "mesleki bilgisi" ile tüm bu olaylarý bilmesi gerektiðini savunmak fazla gerçekci olmasa gerekir.

Hukukumuzdaki atamalara bir bakalým.

Hakimlik ve avcýlýk ýnavý tek sýnavla yapýlmaktadýr.Ayrýca ticaret mahkemesi hakimi bir bakýyorsunuz iþ mahkemesine atanmýþ. Cumhuriyet savcýsý sulh hukuk hakimi olmuþ. Bu durumda uzmanlaþma mümkün müdür." yoksa genel hukuk bilgisi yeterli midir?"

Fransýz hukuku son dönemde hakimin hukukçu bilirkiþilere gitmesi yasaðýný kaldýrmýþtýr. Özellikle son aþamada yeni bir durumla karþýlaþýldýðýnda bu duruma baþvurmasýný olaðan karþýlamýþtýr.

Hakimin genel hukuk bilgisi ile çözebileceði her olayda bilrikiþine baþvurmasýna ne kadar karþýysam. HAKÝMÝN ÝHTÝYAÇ DUYDUÐUNDA HUKUKÝ BÝLÝRKÝÞÝYE BAÞVURMASININ SERBEST BIRAKILMASI MANTIKLI OLACAKTIR.

Bilirkiþiye baþvuru zorunluluðu taþýyan ahkim.O konuyu genel hukuk bilgisi ile çözemeyeceði görüþü taþýmaktadýr. Bu durumda bilirkiþiyi tamamen yasakladýðýmýzda adil bir yargýlama yapýlabileceðini söylemek mümkün olmaz.

Yargýtay kararlarý örnek:

"Bilirkiþi incelemesinde iþ güvenliði mevzuatýnýn bu arada da hususiyle yapý iþlerinde Ýþçi Saðlýðý ve Güvenliði Tüzüðü hükümlerinin göz önünde bulundurulmasýný saðlamak ve bundan sonra karar vermek..."

"Mahkeme maddi olguyu saðlýklý ve kesinlikle bizzat saptadýktan sonra, bu tür iþlerde iþ güvenliði mevzuatýna göre iþverence ne gibi önlemlerin alýnmasý gerektiðini -gene bu mevzuat belirtilerek- saptayacak ve ancak bundan sonradýr ki, somut maddi olaya göre mevzuata uyulup uyulmadýðýný belirleyecektir. Bu yönde oluþturulamamýþ bir bilirkiþi incelemesi yeterli sayýlamaz..."

"Ýçlerinde basýn kökenli bir gazeteci ve Ticaret Hukuku kürsüsünden Öðretim Üyesi bulunmayan... bilirkiþi raporuna dayanýlarak hüküm kurulmasý bozmayý gerektirmiþtir...";

"Gerektiðinde icra ve iflas, ticaret hukuku ve muhasebeden anlayan bilirkiþilere inceleme yaptýrýlmasý sanýklarýn eylemelerinin Ýcra ve Ýflas Yasasýnýn 310 ve 311. maddelerinde öngörülen taksirli ya da hileli iflasa girip girmediðinin saptanmasý... gerekirken...";


"Bir muhasebeci, bir bankacý ve icra iflas iþlerinden ihtisasý olan bir hukukçu gibi çeþitli ve ilgili meslek mensuplarýndan oluþacak bilirkiþi kurulundan alýnacak rapor yerine...";

"Bankacýlýk, ithalat ve ihracat iþlerinden anlayan içlerinde bir hukukçu bulunan bilirkiþiler kurulu marifetiyle araþtýrma ve inceleme yaptýrýlmasý...";

Ancak illaki hakim hukuki bilirkiþiye gitmesin derseniz.Bir öneri daha var.bilimsel ve yargýsal görüþlerden yararlanma adýna, hukuki mütalaa veya bilimsel görüþ isteme yoluna gidebilir. Ancak arada fark olduðunu sanmýyorum

Yargýtay, bir kararýnda hakimin bilmesi gerekli hukuki bir konuda uzman bilirkiþi olarak görevlendirdiði bir avukattan hukuki görüþ alarak karar vermiþ olmasýný Anayasaya (m.141) ve yasaya (HUMK.m.275) aykýrý bulduðu halde, sonuca etkili bir bozma sebebi kabul etmemiþtir. Karar þu þekildedir:

"Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 2494 sayýlý Kanunla deðiþik 275. maddesi (Mahkeme çözümü özel veya teknik bilgiyi gerektirecek hallerde bilirkiþinin oy ve görüþünün alýnmasýna karar verir. Hakimlik mesleðinin gerektirdiði genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkiþi dinlenemez) hükmünü getirmiþtir. Aslýnda bu kural kanunlaþmadan önce de Yargýtay uygulamasý ile yürürlükte idi. Mahkeme, yukarýda anýlan biçimde önüne getirilen uyuþmazlýðýn çözümü için bilirkiþi görüþünün alýnmasýna karar vermiþ, bilirkiþi olarak seçilen avukat mahkemeye hukuki görüþünü bildirmiþtir. Bilirkiþiye baþvurulan kanunun özel veya teknik konuyla ilgisi yoktur. Türk Milleti adýna yargý hakkýný kullanan hakimin bilmesi gerekli hukuki konuda bilirkiþiye baþvurmasý yasaya aykýrýdýr. Diðer taraftan davalarýn en az giderle ve mümkün olduðu süratle sonuçlandýrýlmasý yargýnýn görevidir. Mahkeme, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasý'nýn 141. maddesinde yargýya yüklenen bu görevde özensizlik göstermiþtir. Pahalý adaletin gerçekleþmesine neden olmuþtur. Yukarýda açýklanan nedenler bir bozma sebebi olarak sonuca etkili görülmemiþtir; ancak bu hatalara deðinilmekle yetinilmiþtir"[

Ancak konuyu sadece avukat olarak düþünmek yanlýþ sonuçlar doðurabilir.Çünkü avukatlarýn uzmanlýðý hakkýnda belli bir kriter yoktur.
Ancak akademik kariyer yapan ve doktora sahibi hukukçularýn bilirkiþi kabul edilmesinde bir engel olduðunu sanmýyorum.

Avukatlarýn bilirkiþilik yapmasýnýn bir sakýncasý da daha önce muhtemelen o kiþinin davasýna bakmýþ olma ihtimalidir.Bu da tarafsýzlýða gölge düþürecektir.

SON OLARAK

Avukatlýk mesleði, hem teknik anlamda bir uzmanlýk alaný deðildir hem de yargýlama sürecine taraflar adýna katýlan ve taraf menfaatlerini takip eden bir serbest mensubu olan avukatýn ayný yargý çevresinde bilirkiþi olarak tarafsýzlýðýný korumasý güçtür. Ayrýca bir hukuk uygulamacýsý olan avukatýn görüþ açýklayabileceði alan, "hakimlik mesleðinin gerektirdiði genel ve hukuki bilgi" alaný olacaðýndan, hakimin bu konuda avukat görüþüne baþvurmasý mantýk ve hukuk açýsýndan da doðru olmayacaktýr.

Merhaba, ben hakimin hukuki bir konuda avukat bilirkiþi tayin etmesine karþýyým.Bilirkiþiye gönderilecek konularýn, hakimin bilgisi dýþýnda bir konu için yapýlmasý lazým.Hukuki bir konuda dahi karar veremiyorsa hakimin mesleki bilgisi tartýþýlmalýdýr. Hatta bir baþka mantýkla avukat bilirkiþi tayin edilerek hukuki sorunlar çözümleniyorsa hakim olmak için hukuk bitirmeye de gerek yoktur.

Aklýma bir alternatif daha geldi, tabi bunlar teknik konular için, yoksa yukarýda da belirttiðim gibi hukuk bilirkiþisi bence de gereksiz ve manasýz.

Adli Týp Kurumu gibi kurumlar çoðaltýlabilir. Örneðin Adli Muhasebe, Adli Mühendislik gibi. Tabi bu kurumlar iyileþtirilmeli, Adli Týp Kurumu'nun da çok saðlýklý iþlemediði bir gerçektir. Bu alternatif için de yine üniversitelerde bu hususta dersler verilmeli ve her meslekte bilirkiþilik branþý da olmalý diye düþünüyorum.