Cevap: boşanma ve evlilik dışı çocuk
I- NAFAKA ALACAKLARININ YABANCI ÜLKELERDE TAHSİLİNE İLİŞKİN 1956 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMESİ
(1) New York Sözleşmesi olarak da anılan bu Sözleşmenin onaylanması 26/01/1971 tarih ve 1331 sayılı Kanunla uygun bulunmuştur. Sözleşme metni 18/03/1971 tarih ve 13782 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.(Ek:1)
(2) Sözleşmenin amacı, yabancı bir ülkede bulunan ve devletin yargısına tâbi olan borçludan nafaka alacağının tahsilini kolaylaştırmaktır. Sözleşmenin amacı bu olmakla beraber,Sözleşmenin 1'inci maddesinin 2'nci fıkrası ile 6'ncı maddesinin 3'üncü fıkrasının getirdiği hükümler bu kolaylıktan yararlanmayı şarta bağlamaktadır.
(3) 1'inci maddenin 2'nci fıkrası Sözleşmede öngörülen çözüm yollarının ulusal veya uluslararası hukuk yollarının yerini alamayacağını, ancak bunlara ek olduğunu belirtmiştir. Bu hüküm ile, Sözleşmenin bir tenfiz Sözleşmesi olmadığı, âkit devletlerin Sözleşmenin getirdiği kolaylaştırıcı hükümleri ancak kendi millî hukuklarına ve benimsedikleri devletler özel hukuk kurallarına aykırı düşmediği takdirde uygulayacakları ifade edilmektedir. 6'ncı maddenin 3'üncü fıkrası ise, Sözleşmenin bütün hükümlerinin uygulanmasında karşılaşılacak sorunların çözümlenmesinde borçlunun bulunduğu devletin kanunları ve onun devletler özel hukukuna ilişkin kurallarının mer'i olacağını öngörmektedir. Bu maddeye göre nafakaya hak kazanmak ve onu tahsil etmek konularında bu Sözleşmeyle nafaka alacaklısına tanınan kolaylıklar, ancak borçlunun bulunduğu devletin mevzuatına aykırı düşmediği takdirde uygulanacağı gibi, bu uygulama dahi sözü edilen kanunlara göre olacaktır.
(4) Sözleşmenin 5'inci maddesinde, nafakanın yabancı ülkelerden tahsili için iki farklı yol öngörülmektedir.
(5) Bu yollardan birincisi, nafaka alacaklısının, uyruğunda bulunduğu veya ikamet etmekte olduğu devletin yetkili merciine başvurarak aldığı nafaka ilâmını veya nafaka ödenmesini öngören ara kararını infaz edilmek üzere gönderici makam aracılığı ile borçlunun ikamet ettiği ülkenin aracı kurumuna göndermesidir. Bu yol tercih edildiği takdirde; ilâmın yabancı bir ülkede tenfizi söz konusu olacaktır. Sözleşmenin bu yolu kapsamı içine alması her ne kadar yabancı mahkemelerden alınan ilâmların infazının Sözleşme hükmüyle zorunlu olduğu izlenimini vermekte ise de, daha önce sözü edilen Sözleşme hükümleri çerçevesinde, bu ilâmların infaz edilip edilmemesi her ülkenin kendi millî ve uluslararası hukuk mevzuatına bağlıdır. Yabancı mahkeme ilâmlarının tenfizine mevzuatında yer vermemiş olan bir âkit devletin, bu Sözleşme hükmüne dayanılarak nafaka ilâmlarını ülkesinde infaz ettirmesi beklenemez.
(6) Nafaka alacaklısı tarafından seçilebilecek ikinci yol, Sözleşme'nin 3'üncü maddesinde belirtilen belgeleri göndermek suretiyle, borçlunun bulunduğu ülkedeki "aracı kurum" vasıtasıyla, yetkili merciden bir nafaka ilâmı veya kararı almak ve bu ilâmı o ülkede infaz ettirmektir. Böyle bir talep üzerine yabancı yetkili merci, yine kendi mevzuatına göre davaya bakacak ve hükme bağlayacaktır. Nafaka ödenmesine dair verilen bu hüküm "aracı kurum" tarafından o ülkenin mevzuatına göre infaz edilecek ve tahsil edilen nafaka diğer ülkedeki alacaklısına iletilecektir.
(7) Yukarıda anılan hükümler nedeniyle, mahkemelerden nafaka konusunda alınacak kararlar ancak borçlunun bulunduğu ülke iç hukukunda öngörülmesi halinde tenfiz edilebilecek, aksi takdirde mahkeme ilâmları ve diğer makamlardan alınacak kararlar borçlunun bulunduğu devlet makamları tarafından delil olarak kabul edilecektir. Bununla beraber, söz konusu Sözleşme aşağıda belirtilen diğer iki tenfiz sözleşmesi ile birlikte uygulandığından, bunlara dayanılarak nafaka konusundaki kararın tenfizini sağlamak mümkündür. Nafakaya ilişkin ilâmların nasıl tenfiz edileceği ise ilgili bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
(8) New York Sözleşmesinin uygulanabilmesi için gerekli en önemli şart, nafaka alacaklısıyla borçlusunun değişik ülkelerde bulunmalarıdır. Sözleşmeyi onaylayan her devlet, Sözleşmenin 2'nci maddesi uyarınca onay veya katılma belgesinin tevdii sırasında kendi "merkezî makam" ını belirtecek,borçlu ve alacaklının bulundukları devletler bu "merkezî makam"lar aracılığıyla ve doğrudan doğruya iletişim sağlayacaklardır. Bu nedenle Sözleşmenin uygulanmasında ilgili devletlerin yurtdışı temsilciliklerine herhangi bir görev düşmemektedir.
(9) Bu Sözleşmeyi onaylayan devletler:
Almanya, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Barbados, Belçika, Belarus (Beyaz Rusya), Bosna Hersek, Brezilya, Burkina Faso, Cape Verde (Yeşil Burun Adalar), Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Çin, Danimarka, Ekvator, Estonya, Fas, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Guatemala, Haiti, Hırvatistan, Hollanda, Birleşik Krallık, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, Kazakistan, Kolombiya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Meksika, Monako, Nijer, Norveç, Orta Afrika Cumhuriyeti,Pakistan, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan ve Karadağ, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Srilanka, Surinam, Şili, Türkiye, Tunus, Uruguay, Vatikan, Yeni Zelanda ve Yunanistan.