Erken te�his i�in "check-up"

28-02-2011 22:15:15 gercekmuhabir #

Erken te�his i�in "check-up"

Her ya��n bir CHECK-UP�� var

Hastal�klarla m�cadelede en �nemli etkenlerin ba��nda, erken te�his geliyor. Erken te�his i�in de en �nemli ad�m, �check-up� diye bilinen kapsaml� taramalar. Peki, her y�l yapt�rd��m�z, y�kl�ce para ve ciddi zaman harcad��m�z bu tarama ve testlerden daha etkili sonu�lar alabilmek i�in ne yapmal�y�z? ��te bu sorunun yan�tlar�...
D�ZENL� sa�l�k taramalar� koruyucu sa�l�k ve erken te�his bak�m�ndan �nemlidir. Bizde de �check-up� diye bilinen bu taramalar�n i�e yarayabilmesi i�in dikkat edilmesi gereken baz� noktalar var. Bunlardan en �nemlisi taramalar�n �fabrikasyon� yap�lmamas�, �ki�iye �zel� planlanmas�. �o�umuz bu i�i kendimizi rahatlatmak ad�na yap�yoruz. Uygulayanlar�n �nemli bir b�l�m� de ya bu i�i yeteri kadar ciddiye alm�yor ya da tamamen �ticari� bir yakla��m i�ine giriyor.
Ya�am tarz� sorgulamas�
Sa�l�k taramalar� yap�lacak herkesin, her �eyden �nce dikkatli bir �genetik miras� ve �ya�am tarz�� sorgulamas�ndan ge�irilmesi, testlerin buna g�re planlanmas� (ve de�erlendirilmesi) gerekiyor. Ayr�ca ya��, cinsi, mesle�i, ya�ad�� yer, �evre ko�ullar�, sosyal ve ekonomik �artlar�, e�itim ve ekonomi d�zeyini de dikkate almak �art. Nedeni �u...
Erkeklerin vazge�ilmezi
�ocukluk ya da gen�lik d�neminde yap�lacak bir check-upla 60��n� ge�mi� birine yap�lacak bir sa�l�k taramas� aras�nda se�ilecek testler a��s�ndan �nemli farklar olabiliyor. �rne�in 15- 20 ya��ndaki bir gen� bir erke�e PSA testi (prostat kanseri i�areti) yapmak anlams�zken 60 ya�� tamamlam�� bir erkek i�in bu vazge�ilmez bir zorunluluk haline geliyor. 18�20 ya��ndaki bir gen� k�z i�in HPV (cinsel yolla bula�an vir�s) taramas� �art, PAP Smear testi (rahim a�z� kanseri taramas�) gereksiz olabilirken, menopoz �a��ndaki bir kad�na HPV testi l�zumsuz PAP Smear takibi zorunlu oluyor.
Cinsiyete g�re testler
Kad�n erkek fark� da �nemli. Ayn� ya�taki kad�n ve erkek aras�nda bile yap�lacak testler planlan�rken �nemli farkl�l�klar olabiliyor. �rne�in �kanser taramas�� s�z konusu oldu�unda 50�li ya�lardaki bir kad�n i�in meme ve rahim a�z� kanserlerini taramak �nemliyken ayn� ya�taki bir erkek i�in prostat kanseri taramalar� �n plana ge�iveriyor. Ama her ikisini de kal�n ba��rsak ve akci�er kanseri y�n�nden taramak �art.
Genetik y�k de �nemli
Genetik miras� yani aile hik�yesini dikkatle sorgulamadan i�e ba�lamamak laz�m. Genetik miras�nda diyabet yo�unlu�u olan birinde (hele bir de kilo sorunu, tansiyon y�ksekli�i �yk�s� gibi problemler de varsa) sadece a�l�k �ekeri testi ile yetinmek taramay� g�vensiz hale getiriyor. B�yle bir durumda mutlaka tokluk �ekeri hatta �� ayl�k �eker ortalamas�n� (HbA1c) da ara�t�rmak zorunlu hale geliyor.
Kolesterol yetmez
Benzer �ekilde genetik miras�nda erken ya�ta kalp krizleri ve /veya fel�-inme olan birinin tarama program�nda �total kolesterol� ile yetinmemek iyi ve k�t� kolesterol� (HDL-LDL) hatta trigliseridi ve �hs-CRP�yi de �srarla taramak gerekiyor. Aile miras�nda kal�n ba��rsak kanseri olan birinde kolonoskopik inceleme i�in 50 ya�� beklemek de anlams�z. Hele �Familyal polipozis� gibi bir hastal�k varsa kolonoskopik incelemelere otuzlu ya�larda ba�lamak gerekiyor.
Sa�l�k �yk�s�nde ne var
Ki�isel sa�l�k �yk�s� de �ok �nemli. Daha �nce sar�l�k ge�irdi�ini belirten biri i�in hepatit y�n�nden yap�lacak taramalar, gut ata�� ya�am�� olan birinde �rik asit y�ksekli�i ile ilgili incelemeler, gebelik diyabeti ile kar��la�m�� bir han�mda �eker y�kleme testinin de mutlaka tarama program�na al�nmas� gerekiyor. B�brek ta�� olan biri i�in ayr�, safra kesesi ta�� olan biri i�inse farkl� testler isteniyor. Alzheimer veya Parkinson hastal�� olan birinde de farkl� tarama programlar�n� devreye sokmak laz�m.
Alkolde karaci�er
Daha �nce uzun s�re sigara kullanan birinde akci�erlerin, alkol kullananlarda karaci�er fonksiyonlar�n�n, ba��rsak kanamas� ge�iren birinde kolonoskopinin, hipertansiyon ataklar� hik�yesi olan birinde kalp ve b�brek fonksiyon testlerinin tarama program�na konulmas� �art!
B�R B�LG�
�ocuk ve gen�lerde nelere dikkat edelim
�OCUKLAR ve gen�lere yap�lan sa�l�k taramalar�nda kan ve idrar muayeneleri kadar g�rme ve i�itme muayeneleri de �nemli. Ruh sa�l��, bedensel b�y�me ve geli�menin yolunda gidip gitmedi�i de dikkatle ara�t�r�lmas� gereken noktalar. Rutin kan say�mlar�, �eker ve kolesterol gibi analizlerin yan�nda EKG ile kalp sa�l�klar� da de�erlendirilmeli. �Ba��rsak paraziti� y�n�nden yap�lan taramalar hepatit vir�sleri y�n�nden yap�lacak incelemeler de unutulmamal�.
B�R NOT
40 ya� �ncesi kad�n ve erkekler i�in
�STENECEK tetkiklerin i�inde mutlaka kan �ekeri, kolesterol, �rik asit seviyeleri karaci�er ve b�brek fonksiyon de�erlendirmeleri, rutin kan say�mlar� olmal�. Ailesinde yo�un meme kanseri hik�yesi olan han�mlarda meme ultrasonu d��n�lebilir. Benzer �ekilde aile �yk�s�nde �zellikle karde�, baba ve amcas�nda prostat kanseri s�k g�r�len bir erkekte PSA taramas�na da yer verilebilir. EKG mutlaka uygulanmal�. Bu ya�taki kad�nlar�n y�ll�k muayenelerini, jinekoloji kontrollerini ve smear testlerini de eklemek laz�m. Akci�er grafisi ve imk�n� olanlarda kar�n ultrasonografisi de yap�lmal�.
B�R �RNEK
Ve 60 ya� �st� i�in
BU ya� grubunda �zellikle kanser ve damar riski y�n�nden yap�lacak taramalar�n �ne ��kar�lmas� gerekiyor. Kan analizleri ve g�r�nt�leme incelemeleri yap�l�rken de testlerin dikkatle planlanmas� gerekiyor. Aile �yk�s�nde olsun olmas�n PSA d�zeyine her erkekte bak�l�yor. Riskli olan kad�nlarda y�lda bir, olmayanlarda iki y�lda bir mamografi ve/veya meme ultrasonu ile meme taramalar� yapmak da �nemli. Ku�kulu durumlarda bu testler daha da derinle�tirilebiliyor. Taramalarda kan say�m�, kan �ekeri, kolesterol de�erleri, �rik asit, trigliserid seviyeleri, b�brek, karaci�er, tiroid fonksiyonlar�na da bak�l�yor. �mk�n varsa vitamin, mineral d�zeylerini �zellikle D3 vitamini ve B12 vitamini seviyelerine de bakmakta fayda var.
H�RR�YET

31-03-2011 01:05:33 mehmet_oz #

Cevap: Erken te�his i�in "check-up"

Inanin, Avrupa da Amerika da yasayan insanlar arasinda, hic check-up yaptirmadim dediginizde, nasil garip tepkiler aliyorsunuz anlatamam.

Erken te�his i�in "check-up"

Erken te�his i�in "check-up"

Cevap: Erken te�his i�in "check-up"

Hukuk Sitesi

Davalar

Avukatlar

HUKUK