“Helal gýda” hukuçularý da böldü !

Helal gýda hukuçularý da böldü !

Helal Gýda standardý hukukçular arasýnda da tartýþmalara neden oldu !

Türk Standardlarý Enstitüsü'nün (TSE), Ýslami usullere uygun hazýrlanmýþ gýda tüketmek isteyenlerin ihtiyacýný karþýlamak amacýyla hazýrlýklarýný sürdürdüðü ''Helal Gýda'' standardý, hukukçular arasýnda da tartýþmalara neden oldu.

Ankara Barosu Baþkaný Avukat Vedat Ahsen Coþar, bu standardýn çýkarýlmasý halinde, idari yargýda iptal davasý açacaklarýný belirtirken, Avukat Erden Arýsoy, besinlerin üzerine ''Helal Gýda'' gibi bir ibarenin yazýlmasýnýn ticaret ve rekabet kanunun gibi özel yasalarýn amir hükümlerine aykýrý olduðunu, Av. Kemal Vuraldoðan da TSE'nin bu konuda düzenleme yapma yetkisinin bulunmadýðýný öne sürdü.

Konuyla ilgili A.A muhabirine deðerlendirmede bulunan Coþar, Arýsoy ve Vuraldoðan'ýn görüþleri þöyle:

Ankara Barosu Baþkaný Av. Vedat Ahsen Coþar: ''Tek tanrýlý dinler baðlamýnda konuþuyorum. Müslüman, Hýristiyan, Yahudi standardý diye bir standart olmaz. Yalnýzca uygarlýk ile ilgili standart olur. Bir ürünün hijyenik olup olmadýðýna iliþkin standart olur. Bu tür uyarýlarýn olmasýnda da fayda vardýr. Ama bunu 'Müslüman standardý', 'helal standardý' þeklinde kodlamak çok yanlýþ. Bu toplumu böler. Çünkü her dine ve inanca sahip olan insanlarýn duyarlý olduklarý bir takým konular var.

Bu standart çýkarýlýrsa, biz Ankara barosu olarak idari yargýda iptali için dava açarýz. Bizim baromuzda bu tip konular için oluþturulmuþ kurullar var. Yurttaþlýk Haklarý Kurulu ve Ýnsan Haklarý Kurulu gibi. Konuyu bu kurullarda ele alýr dava açarýz. Böylesi bir standart ayný zamanda bir insan haklarý ihlali ve insan haklarýna saygýsýzlýktýr.'' Av. Erden Arýsoy: ''Besinlerin üzerine 'Helal Gýda' gibi bir ibarenin yazýlmasýnýn, Ticaret ve Rekabetin Korunmasý gibi özel yasalarýn amir hükümlerine aykýrý olduðu kanaatindeyim.

Bir çok malýn üzerinde içeriði, kullanýlýþ biçimi konusunda açýklayýcý bilgiler yer almasý mümkün. Ama bir ürünün üzerine (Bu ürün Helaldir) veya (Dini vecibelere uygun hazýrlanmýþtýr), (Günahý yoktur) gibi bir ibarenin yazýlmasýnýn bu özel yasalarýn hepsine aykýrý olduðu kanýsýndayým.

Böyle bir ibarenin gýda ürünlerinin üzerinde yer almasý, bu özel yasalar açýsýndan piyasada haksýz rekabet doðurur. Türkiye'de ticaretle uðraþan ve mal üretenlerin bir kýsmýnýn imalatlarýnýn içinde domuz etide olabilir. O'nu isteyen yer, isteyen yemez. O zaman bu kiþi bu gýdanýn üzerine (Bu haram gýdadýr) mý diye yazacak?

Biri malýn üzerine (Ýslami usullere uygundur) yazdýðýnda peki öbürü ne yazacak? Bir malýn üzerinde (Ýslami usullere uygundur) ibaresi yer alýrsa, bundan, üzerinde bu ibarenin yer almadýðý gýdalarýn zýmnen helal olmadýðý anlamý çýkar.'' Av. Kemal Vuraldoðan: ''Türkiye'deki kamu kurumlarý anayasada kaynaðýný bulan bir yetkiyi kullanýrlar. Her kamu kurumu anayasada düzenlenmesede onun dayanaðý anayasada vardýr. Bizim anayasamýz Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý dýþýnda herhangi bir kuruma dinle ilgili görüþ, kural belirleme, uygulama yapma yetkisi vermemiþtir. Dolayýsý ile TSE'nin bu konuda düzenleme yapma yetkisi yok. Þu dine uygundur, bu dine uygundur diyemez. Bu konuda standart veren veya denetim yapan heyet içinde bir din adamýnýn yer almasý da bunu deðiþtirmez. Bu yetki münhasýran Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý'na aittir. Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý'da bu konuda sadece istnirse görüþ bildirebilir.

Ýkinci sýkýntý, þu 'helal' ifadesi ile ilgili. Neye göre Helal? Ýslamiyete, Hýristiyanlýða, Yahudiliðe göre mi? Eðer Ýslama göre hella kavramý ele alýnýyorsa, bunu laiklikle baðdaþtýrmak çok zor. Bir iþyerini din açýsýndan sýnýflandýrdýðýnýz ve diðer dinlere ayný imkaný tanýmadýðýnýz zaman, bunu laiklikle baðdaþtýramazsýnýz.

Üçüncü sýkýntý ise yine bu konuda seçilen terim sakýncalý. Helalin zýddý haramdýr. O zaman TSE'den belge almayan iþyerlerinin eti haram mý? Sýkýntý bu. Bundan çýkacak anlam da bu.'' Tüketiciler Birliði Gýda Komitesi Baþkaný Hüseyin Kami Büyüközer de dün yaptýðý yazýlý açýklamada, TSE'nin hazýrlýklarýný sürdürdüðü yeni standardýn, ''laiklik ilkesi ve 4054 sayýlý rekabetin korunmasý hakkýndaki yasaya'' aykýrý olduðunu savunmuþtu.

Kaynak: https://www.hukuki.net/haber/detay.asp?id=515

Sayýn Meslektaþým hukukçularýn ikiye bölündüðünüsöylemiþsiniz ama ikiden birisinin görüþünü yazmýþsýnýz. diðer görüþleri de yazsaydýnýz iyi olurdu.
belirttiðiniz görüþlerde yer alan esasen en temel konu islami anlamda helal olma konusunda talepte bulunanlarýn taleplerinin karþýlanmasýnýn hukuken bir sakýncasýnýn olup olmadýðýdýr.öncelikle bunun açýða kavuþturulmasý gerekir. eðer gerek yok denilirse mese baþka olur gerek var denilirse baþka.
bence gerekir denilirse halihazýrda bu ihtiyacýn karþýlanýp karþýlanmadýðýna bakmak gerekir. mesela ürünlerin içindekilerin yazýlý olduðu maddelerin ne olduðunu kaç kiþi anlýyordur.
konu yeni olduðundan tartýþýldýkça her yönüyle açýða kavuþacaktýr. kanaatindeyim.

yazýmdaki bir hususu açýða kavuþturmam gerekiyor. o da bu konuda talepte bulunan Dýþiþleri Bakanlýðýdýr.

Alýntý yaptýðým kaynakta bundan fazlasý yoktu sayýn meslektaþým. Zaten konuyu foruma taþýmamdaki amaç ileri sürülen görüþler üzerinde tartýþýlmasýndan ziyade, konu hakkýnda sitemizdeki hukukçularýn deðiþik görüþlerini alarak tartýþmaya farklý bir boyut kazandýrmak.

Ýlginiz ve katkýnýzdan dolayý teþekkür ediyorum.

Ben, insanlarýn helali, haramý, günahý, sevabý ile uðraþmak yerine, gýda ürünü kanserojen madde içeriyor mu, saðlýða zararlý ne gibi maddeler içeriyor vs. gibi konular üzerinde tartýþýlmasý ve bu yönde uygulamalar yapýlmasý gerektiði kanaatindeyim. Ürünün ambalajýna, içerdiði maddeler olduðu gibi açýk ve net bir þekilde yazýlýyo mu yazýlmýyo mu bunu denetle ama daha fazlasýný devlet olarak yapma, býrak insanlar helal ya da haram olup olmadýðýna kendi inançlarý ve vicdanlarý doðrultusunda kendileri karar versin.

Peki arkadaþlar sizce, gýda ürünlerinin üzerinde "Helal Gýda" ibaresi yer almasý, "Laiklik Ýlkesi" ile baðdaþýr mý baðdaþmaz mý; devletin, gýda ürününün helal ya da haram olduðuna karar vermesi din ve devlet iþlerinin karýþtýðý anlamýna gelir mi gelmez mi?

Taným olarak kullanýlmaya çalýþýlan "helal gýda" kanaatimce yerinde olmamýþ. Ýslami usullere uygun hazýrlanmýþ gýda tüketmek isteyenlerin ihtiyacýný karþýlamak amacýyla hazýrlanmýþ olmasý, rekabet kurallarýný ihlal etmektedir. Diðer gýdalarýn yanýnda kendine özel bir yer açmak mýdýr amaç, yoksa gerçekten islami usullere uygun hazýrlandýðýný mý belirtmektir. "islami usullere uygun hazýrlanmýþtýr" denmesi çok mu sakýncalýdýr da "helal gýda" þeklinde bir ibare konulmasý düþünülmüþtür? Eðer cevap evetse, evet bu da sakýncalýdýr.

Bence böyle bir ihtiyaç vardýr.Çünkü ben Müslümaným ve islamiyette helal olan þeyler var.Bunlardan birisi de kesilen hayvanýn Allah'ýn adýyla kesilmesi.Fabrika makineleri arasýnda sýrayla boðazlanan, yada sarhoþ kasaplarýn elinde boðazlanan hayvanlarýn eti helal midir?

Bu uygulama tam olarak yerinde olmasa bile içimi biraz daha rahatlatacaktýr.Laiklik meselesine gelince din ve devlet iþlerini iþimize geldiðimiz yerde ayýrýp iþimize geldiðimiz yerde kullanýyoruz.Din adamlarýný devlet atýyorsa, baþörtüsüne devlet müdahale etme hakkýný buluyorsa demek ki laiklik benim anladýðým anda uygulanmýyor. O halde laiklik nedir.Devletin sosyal düzen içerisinde kendi çýkarlarýna göre dindeki uygulamalara müdahale etmesi ( þu andaki somut olay). Din adamý ne kadar ihtiyaçsa, günümüzde çok zor bulunan helal lokma da o kadar ihtiyaç ve devletin bunu denetlemesinden daha uygun ne olabilir.

Haksýz rekabete gelirsek, yasalarýn uygulanmasý konusunda haksýz rekabet olmaz.Ýsteyen þartlarý yerine getirir ve o ayrýcalýðý da kullanýr. TSE veya ISO'nun nasýl þartlarý varsa ve haksýz rekabet ortamý oluþturmuyorsa bu konunun da oluþturmasý mümkün deðil.

Bu uygulamayý destekliyorum.

Aslýnda, tartýþmaya açýlmasý dahi sakýncalý olan bir konunun devlet tarafýndan gündeme getirilmesi yanlýþ bir olay.
1- Öncelikle helal gýda kavramýnýn, devlet tarafýndan kullanýlmasý, gerek anayasa ve gerekse laiklik ve demokrasi ile zýt kavramlardýr. her zaman söylendiði gibi, halýkýnýn %99 u müslüman olan bu üle;Ama devamý nedense söylenmeyen, LAÝK bir ülkedir.
Laiklik mevzuatýn, dini kurallara baðlý olmadan hazýrlandýðý ve uygulandýðý bir rejimdir. Bu konuda mutabakat saðlandýktan sonra diðer çekiceler gündeme gelmekte.

2-Demokrasi, çoðunluðun, azýnlýk üzerinde tahakümünün engellendiði ve ayný haklara sahip olmasýný gerektiren bir rejimdir. Böyle bir söylem, muhakkak ki, azýnlýkta olan kiþileri rencide edecektir. Bunlar içrsine, semavi dinlerin mensuplarý ile birlikte, ateist ve muhtemelen sair din ve inanç sahipkeri de girmektedir. Bu kiþilerin, da kendi inançlarýna göre gýdalarýný tasnif etme haklarý ortaya çýkacaktýr. Bu insanlar da vergi veriyorsa, bu ülkede yaþýyorlarsa, bunu istemek haklarýdýr. Vatandaþlýk kavramýný dahi kullanamýyorum. Zira çaðdaþ demokrasilerde, vatandaþ olmayanlarýn da haklarý vardýr.

3- Olayýn din açýsýndan da uygulanabilirliði pek görülmemekte. Helal-haram ayrýmý hangi dine göre yapýlacaktýr. "Ama biz müslümanýz ve halkýn çoðunluðu da müslüman. Bu nedenle islami kurallar esas alýnmalýdýr" Biçiminde populist bir yaklaþým da sergilenebilir elnette. Ve devletin de buna uyduðunu varsayalým. Esas paradoks burda baþlýyor
Ýslam ilmihali konusunda uzman deðilim. Ancak kýsaca bildiklerimizi tekrarlamakta yarar var.
Ýslamda haram 4 þekilde olur
1- Ayet ve hadis ile yasaklamakla:" "Vurularak öldürülmüþ, yukardan düþmüþ, boynuzlanmýþ ve canavar parçalayarak murdar ölmüþ olan hayvanlar... size haram kýlýndý" (el-Mâide, 5/3).
2- Helal olmadýðý belirtilmekle:"Artýk bundan sonra senin için baþka kadýnlar helal deðildir" (el-Ahzâb, 33/52).
3-Tavsiye suretiyle:. "Zinaya yaklaþmayýn, çünkü o, rezilliktir, kötü bir yoldur" (el-Ýsrâ;17/32).
4-Fiilden sakýnmayý ifade eden bir lafýzla. "Ey iman edenler, þarap, kumar, dikilitaþlar (putlar) ve þans oklarý sadece þeytanýn iþinden birer pisliktirler. Bunlardan kaçýnýn ki, kurtuluþa eresiniz" (el-Mâide, 5/90).
Buradan, insanlarýn, haram helel ayrýmý yapamayacaklarý ve kendilerine göre bir þeyi haram kýlamayacaklarý açýkça belli olmaktadýr.
Kaldý ki, kuranda da insanlarýn haram helal diye ayrým yapmalarý kesinlikle yasaklanmýþtýr."Diliniz yalana alýþmýþ olduðu için her þeye, "þu helaldir, bu haramdýr" demeyin" (en-Nahl, 16/116).
Bu bilgiler doðrultusunda, gýdalara haram ya da helal nitelendirilmesinin yapýlmasý, bizzat, bunu ortaya atanlarýn inançlarý ile yasaklanmýþ mümkün olmayan bir þeydir.
tartýþmayý biraz daha geniþletelim. Her þeye raðmen, böyle bir kurul oluþturuldu ve gýdalarýn islama uygun olup olmadýðý denetlenmeye baþladý. Bu denetleme hangi kriterlerle yapýlacaktýr. Ýslamda haram olan gýdalar belli.
ölü(leþ), kan, domuz etive Allah'tan baþkasý adýna kesilen hayvanýn eti((bakara)
Vurularak öldürülmüþ, uçurumdan düþmüþ, boynuzlanmýþ ve canavar parçalayarak ölmüþ olan hayvanlar,þarap(aslý hamr olup keyif verici þeyler olarak da yorumlayanlar var) (maide)
Bir de bunlara kara deniz böceklerini ekleyebiliriz. Bu kadar þey için de kurul oluþturulmasý gerekmiyor zaten
Bundan sonrasý, mezheplerin kendi aralarýnda tartýþtýklarý ayrýntýlara girmektedir.
Örneðin, at eti için ne karar verilecek? hanefi mezhebinede mekruh,þafi ve hanbeli mezhebinde helal, þafi mezhebinde haram olarak deðerlendirilmektedir.
Keza Kirpi eti karýþtýrýlan bir gýda için hazýrlanan rapor nasýl tanzim edilecek? Þafi ve maliki mezheplerinde bu helal olarak deðerlendirilmekte.
Bunlar, sünni vezhepler, ülkemizde azýmsanmayacak oranda da þii mevcut. Bunu hiç yazýya katmýyorum zaten
Bu tartýþmayý daha uzatýp örneklemeler mümkün tabi. Buraya anlattýklarýmdan, böyle bir uygulamanýn kendi içersinde çeliþtiði ortaya çýkmakta.
Çaðdaþ toplumlarda, esas olan hijyenik kriterlerdir. Halk saðlýðý açýsýndan, temizlik,gramaj, katký maddelerinin kulaným ilkeleri gibi herkes tarafýndan kabul edilebilir ilkeler üzerinde denetleme esastýr.
Son bir örnek vermek istiyorum. Çekirge ile yapýlmýþ bir gýda maddesinin denetlendiðini varsayalým. Hazýrlanmak istenen yönetmelik uygulamaya konursa, üzerine helaldir damgasý vurulacak. Biz de bunu alýp yiyeceðiz.

Sonuç:
Bu yönetmelik, halk saðlýðý ya da inançlarýný korumalya da kollamak amacýyla düzenlenmemektedir. Uygulamak istedikleri rejimi, yavaþ yavaþ kurumsallaþtýrmak ve kendi inançlarýný hakim kýlmak istemekteler. Daha da önemlisi, islami esaslara göre deðil de yalnýzca kendi mezheplerine göre sosyal alanda tahakküm kurmak istemekteler.
Elbette ki, bu oyuna göz yumamayýz

Bilimsellikten bahsediyorsunuz. Kabul. Peki islami kurallar sanki bilime aykýrý mý? Gramajdan çal mý diyor islam? Temiz olmasýn mý diyor?
Ne var bunda bu kadar büyütecek anlamýyorum. Adý ISO-9005 olsa itiraz etmezdiniz herhalde. Nedir bu alerjiniz? Bilimsel düþünelim derken Islam'da kafirlik anlamýna gelecek düþüncelere girmenize anlam veremiyorum.
Bu kadar araþtýrmýþsýnýz biraz da iyi yönlerini düþünsenize.
Bu milletin islami usüllerde gýda tüketmeye hakký yok mu?
Elinizi vicdanýnýza koyup bir kere daha düþünmenizi öneririm.

Bence "helal gýda" yerine "Ýslami Usule Uygun"; "Yahudi Usule Uygun"; "Hristiyan Usule Uygun" gibi tanýmlamalarla ayrýmcýlýða gitmeden bu meselede uzlaþýlabilir. Konunun baþýndan itibaren söylenen; Türkiye'de çoðunluk Müslüman olsa da, azýnlýðý rencide edici bir ayrýmcýlýk yapýlamayacaðý olduðuna göre, Ýslama göre helal standardýný koyabilen devlet, diðer dinlere göre de helal standardýný koyabilecek standarda sahiptir elbet. Ýnançsýz olan kiþilerin, satýn aldýklarý ürün üzerinde herhangi bir dini usule uygun olduðunu gösterir iþareti görmesi rahatsýz edecek olursa; onlar da sadece standart gýda sertifikalý ürünleri ararlar. Sayýn Ýllegal'in dediði gibi; dinlerin hiçbiri zaten þu anda uygulanan gýda standardýnýn altýndaki hijyen þartýný kabul etmez.