Alıntı:
emrag rumuzlu üyeden alıntı
Bir alışveriş merkezinden boynundaki kimliğini özellikle ters takmış bir özel güvenlik görevlisi kimliğinin ön yüzünü görmek istediğimde kimliğini göstermeyeceğini belirtti. Kimliğini açıkça gizleyen bir özel güvenlik görevlisi benden çantamı açmamı, içindekileri görmek istediğini söyledi. Alışveriş merkezinin bir yöneticisi ise kimliliğini göstermemesi arama yapamayacağı anlamına gelmez, bu konuda içtihatlar olduğunu söyledi. Karakola şikayete gittiğimde durumdan emin olamadılar ve beni emniyet müdürlüğündeki özel güvenlik işleri şube müdürlüğüne yönlendirdiler. Bugün resmi tatil olduğu için şikayetim cuma gününe kaldı. 5188 sayılı kanunun 12. maddesine göre bu güvenlik görevlisinin bana kimlik gösterme zorunluluğu olduğunu biliyorum. Acaba konuyla ilgili içtihatlar var mıdır? Nereden bulabilirim?
CEVAP;
1-Özel güvenlik görevlisinin yetki kullanbilmesi için 5188 sayılı yasanın 12.maddesinde açıkça vurgulandığı üzere, kimlik belgesinin herkesin görebileceği şekilde yakasında asılı olması yasal bir zorunluluktur.
Özel güvenlik görevlisinin kimliğini yakasında 12.maddeye aykırı biçimde herkesin görebileceği şekilde asmaması halinde, yasanın amacına ulaşması mümkün değildir.
böyle bir tumum ve ısrar içine girilmesini anlamakta mümkün değil. Zira görev yapılan yer ve saat belli iken, alış verişmerkezlerinde kamera kayıtları genelikle var iken, kimliğin ısrar ile gösterilmemesi veya ters takılması ne anlama gelebilir ki diye düşündüğümüzde, 5188 sayılı yasının idari cezalar ile ilgili hükümlerinin de gündeme gelme ihtimali ortaya çıkmaktadır. örneğin yasanın 20.maddesinin a bendinde, başkasının kimlik belgesinin kullanıldığı hallerde çalışma iznin iptalı, 1000 Tl idari para cezası ve bir daha özel güvenlik görevlisi olma hakkını yitirmek gibi ağır yaptırımlarında bu kapsamda değerlendirilmesi yararlı olacaktır.
2-Özel güvenlik görevlilerinin 5188 sayılı yasanın 7.maddesinde yer alan yetkilerine baktığımızda, kontrol ve arama işleminin önleme amaçlı olarak dedektör, duyarlı kapı ve x-ray cihazını kullanarak yapmak zorunda oldukları anlaşılmaktadır.
Yani çantanını içinin açılması ve bakılması eylemi ve çantanın içinin gösterilmesinin istenemesi ve ısrar edilmesi, özel güvenlik görevlilerinin kullanabileceği bir yetki olmadığı 5188 sayılı yasının 7.maddesi kapsamında söylenebilir.
Peki 5188 sayılı yasadan başka bir mevzuat özel güvenlik görevlilerine yetki veriyor mu?
Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinin 25/son.maddesinde " Umuma açık veya açık olmayan özel işletmelerin, kurumların veya teşebbüslerin girişlerindeki kontroller, buralara girmek isteyen kimselerin rızasına bağlıdır. Kontrol edilmeyi kabul etmeyenler, bu gibi yerlere giremezler. Bu gibi yerlerde kontrol, esasta özel güvenlik görevlileri tarafından yerine getirilir. Ancak, bu yerlerin ve katılanların taşıyabilecekleri özel niteliklere göre, önleme aramaları kolluk güçleri tarafından da yapılabilir." hükmü yer almaktadır.
Aynı yönetmeliğin 21.maddesinde de özel güvenlik görevlilerinin kontrol yetkileri 5188 sayılı yasanın 7.maddesine paralel biçimde düzenlenmiştir.
Yanı yönetmeliğin 25/son.maddesi ile 21.maddesi birlikte değerlendirilmesi gereklidir.
3-İçtihat konusuna gelince, bu yönde bir içihadı, içtihat proğramlarında ben bulamadım ve hiç bir yerde rastlamadım. Ama açık mevzuat hükümleri dikkate alındığında, Ceza Muhakemeleri kanunun 90.maddesi ve adli bir olay olmadığı sürece, özel güv. görevlilerinin elle arama yapması veya açantayı açtırıp bakması mümkün değildir.
Böyle bir yetki kullanım koşularının doğduğu yani bir hırsızlık suçunun meydana gelmesinden sonra bir yakalama söz konusu olur ise, yakalanan kişinin, yakalayan kişinin ve çevrenin güvenliği için elle konkrol yapılması gündeme gelebilir. Zira kovalanan ve bilahare yakalanan kişinin sürüklenip getilip duyarlı kapıdan geçirilmesi gerekli değildir. Kaldı ki, Yakalama, gözaltına Alma ve İfade yönetmeliğinin 6/2.maddesinde "Yakalanan kişinin kaçmasını, kendisine veya başkalarına zarar vermesini önlemek amacıyla kaba üst araması yapılarak, silâh ve bunun gibi unsurlardan arındırılması sağlanır." hükmü de aynı sonuca işaret etmektedir. Bu yetki önleme aramalarında ve kontrol işlemlerinde hayata geçirilmesi mümkün değildir.
4-Tüm açıklamalar bir tarafa, çanta araması üst aramaya girer ve dolayısı ile bayanın çantası aynı cinsiyette bulunan görevli tarafından aranabilir. Aksi halde yine usulsüz arama söz konusu olur.
5-TCK nın 120.maddesinde hukuka aykırı aramanın suç olduğu düzenlenmiştir. Belirtilen yasal şartlara aykırı arama işlemi gerçekleştiği kabul edildiğinde, bu suçun oluşması gündeme gelecektir.