Cevap: Nüfus cüzdanlarındaki "dini" bölümü
Bu konuyla alakalı olduğunu düşündüğüm bir karar da şöyle;
Nüfus kağıtlarında "din" hanesinin yer alması, bireyin din veya inancını açıklamaya zorlanması ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi'nin bir kararının konusunu oluşturmuştur. Anayasa Mahkemesi’nin kararına konu olan olaya göre, davacı nüfus kağıdındaki "din" hanesine "Bahailik" yazılmasını talep etmiş, bu talep Nüfus Müdürlüğünce reddedilmiştir. Davacının bu ret kararma karşı İdare Mahkemesine yaptığı başvuru da reddedilmiş ve dava temyiz incelemesi için Danıştay'a intikal i etmiştir. Danıştay 10. Dairesi 14.10.1994 tarih ve 1992/3226 E. sayılı kararında, 1587 sayılı Nüfus Kanunu'nun 43. maddesindeki "...dinini..." sözcüğünün Anayasanın 2. ve 24. maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile söz konusu kuralın iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmuştur.
Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre; "...zorlama "dinî inanç ve kanaatlerin açıklanması” ile ilgilidir. "Dinî inanç ve kanaat" kavramını, sadece demografik bir bilgi olarak ya da kişilik bilgisi olarak aile kütüğüne yazılacak "dinî bilgisi" ile sınırlandırmak olanaklı değildir.
"Dinî inanç ve kanaat" kavramı bir kişinin suya da bu dinden ya da inançtan olmasını kapsayan dar bir kavram olmayıp, din ve inanç yönünden pek çok hususu bünyesinde barındıran geniş bir kavramdır.
Anayasa'nın 24. maddesinde yasaklanan, kişinin dininin öğrenilmesi değil, dinî inanç ve kanaatlerinin zorla açıklattırılmasıdır. Ayrıca kişi, dinî inançlarından ve kanaatlerinden dolayı kınanamayacak ve suçlanamayacaktır. Bu iki husus birbirini tamamlamaktadır.Nüfus Yasası'nın 43. maddesinin, Yasa 'nın tümüyle birlikte incelendiğinde, Anayasa 'nın 24. maddesinde ifadesini bulan dinî inanç ve kanaatlerin zorla açıklanmaması ve dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kişinin kınanmaması ve suçlanmaması ile hiçbir ilgisinin bulunmadığı açıklıkla anlaşılmaktadır.
Burada dinî inanç ve kanaatler yönünden herhangi bir zorlama olmadığı gibi, bir kınama ve suçlama da söz konusu değildir.... Sonuç olarak, söz konusu 43. madde zorlayıcı nitelikte hiçbir hüküm içermemektedir. Nüfusa kaydolunurken kişinin, Anayasa'nın öngördüğü anlamda dinî inanç ve kanaatlerinin değil, sadece kişinin özgün durumu yönünden kamu yararı, kamu düzeni ve sosyal gereksinimlerle ilgili olarak göz önünde bulundurulmak üzere dinînin ne olduğunun açıklanması söz konusu olmaktadır ki, bu kuralın da zorlayıcı bir niteliği ve zorlama ile bir ilişkisi bulunmamaktadır."
Anayasa Mahkemesi'nin 21.06.1995 tarih ve 1995/17 E., 1995/16 K. Sayılı Karan, RG.14.10.1995, S.22433.
Not: 1587 sayılı Nüfus Kanunu 29/04/2006 tarih ve 26153 S.R.G. de yayımlanan, 25/04/2006 tarih ve 5490 sayılı kanunun 71. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Yeni yasanın 35. maddesinde bu konuyla ilgili özgürlükçü bir iafde yer alsa da , bu uygulamada sorun çıkmayacağı anlamına gelmez tabi.