Re: Kesinleşmeyen boşanma öncesi gerçekleşen evlenme akdi
Evlenme başvurusunu inceleme görevi evlendirme memurunda olduğuna göre evlendirme memurunun sorumlu olması gerektiği kanaatindeyim. Zira Medeni Kanun’un 135. maddesi uyarınca eşler, evlendirme memurluğuna birlikte başvuracaklar, 136. maddeye göre bu başvuru esnasında erkek ve kadından her biri nüfus cüzdanı ve nüfus kayıt örneğini sunmak zorunda. Önceki evlilik nüfus kayıt örneğinde görülecektir. Bu durumda da önceki evliliği sona ermiş ise buna ilişkin belgeyi de sunmak zorundalar. 137. madde uyarınca da evlenme başvurusunu ve buna eklenmesi gereken belgeleri inceleyecek olan kişi evlendirme memuru olup, başvuruda bir noksanlık görmesi halinde bu noksanlığı tamamlamak veya tamamlatmak zorundadır. Evlenmeye yasal bir engel görmesi halinde başvuruyu reddedecek ve yazı ile bu durumu evleneceklere bildirecektir. Evlendirme memuru, evlenme koşullarının varlığını tespit ederse evleneceklere evlenme gün ve saatini bildirir veya isterlerse evlenme izni belgesini verir. Aynı maddenin son fıkrasına göre Evlenme koşullarının bulunmadığının anlaşılması halinde evlendirme memuru evlenme törenini yapamaz. Bu emredici bir hükümdür.
Buna rağmen evlenme töreni yapılmış ise, öncelikle başvuru usule uygun görünmekte olup, belgeler tamsa ve buna hiçbir itirazda bulunulmamış ise evlendirme memurunun sorumlu olmayacağı, başvuruyu yapanların Evlendirme yönetmeliğinin 56. maddesi ile TCK 230 md.leri uyarınca ve şartları varsa sahtecilik nedeniyle cezai soruşturmayla karşılaşacağı kanaatineyim.
Belgelerde eksiklik bulunması halinde bunun tamamlattırılmamış olması veya mevcut belgeler ile evlenmenin mümkün olmadığı ortada olmasına rağmen evlendirme memuru evlendirme işlemini gerçekleştirmişse bu konuyla ilgili gibi görünen tek cezai düzenleme Evlendirme yönetmeliğinin 56. maddesi ve Ceza Kanunu’nun 230. maddesinde aynı ifadeyle yer aslada burada geçerli olmayacağı kanaatindeyim. Zira bu maddelere göre;
“Evli olmasına rağmen, başkasıyla evlenme işlemi yaptıran, kendisi evli olmamakla birlikte, evli olduğunu bildiği bir kimse ile evlilik işlemi yaptıran, gerçek kimliğini saklamak suretiyle bir başkasıyla evlenme işlemi yaptıran, aralarında evlenme olmaksızın evlenmenin dinsel törenini yaptıranlar ve evlenme akdinin kanuna göre yapılmış olduğunu gösteren belgeyi görmeden bir evlenme için dinsel tören yapan kimseler hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 230 uncu maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere durum belgelerle birlikte Cumhuriyet savcılığına intikal ettirilir.” Demektedir.
Bu düzenlemenin “dini nikah” ile ilgili kısmı dışında evlendirme memuru ile ilgili olmadığı kanaatindeyim.
Ancak yine evlendirme yönetmeliğinin 6. maddesinde “- Kendilerine ilgili makamlarca evlendirme yetki ve görevi verilen evlendirme memurluğunun, birbirleri ile evlenmek isteyen kadın ve erkeğin evlenmeye dair müracaatlarını kabul etmek, mevzuatın öngördüğü şekilde evlenme dosyasını hazırlamak, evlenme akdini yapmak, aile cüzdanı düzenleyip vermek, evlenmenin nüfus kütüklerine tescilini sağlamak, evlenme kütüğü ve dosyalarını iyi bir şekilde muhafaza etmek, denetim yapmak isteyen yetkililere gerekli kolaylığı göstererek ve bu yetkililerce istenen kütük, dosya ve belgeleri denetime hazır halde bulundurmakla görevlidirler.
Evlendirme memurları bu görevlerinden dolayı nüfus müdürlerine karşı sorumludurlar. Belediye personeli arasından görevlendirilen evlendirme memurlarının belediye başkanına karşı olan sorumlulukları saklıdır.” Denilmektedir.
Sorumluluk bu maddeye göre doğabileceği gibi, saydığım maddeler dışında ilgili mevzuatta bir düzenleme olmadığından, tek yol Belediyenizin belediye çalışanları hakkında düzenlediği disiplin yönetmeliğine göre yapılacak disiplin soruşturması olarak gözüküyor. Ancak Bu soruşturma sonucunda bir suç unsuruna rastlanılması halinde evlendirme memuru hakkında ceza soruşturması söz konusu olabilecektir. Disiplin soruşturması ise mutlaka yapılacaktır.