Re: roma hukuku dava şekilleri
Formula yargılamasının önemli bir özelliği, davaların iki aşamadan
oluşmasıydı. Davanın ilk asaması olan yani praetor (magistra) önündeki
aşama, davanın ikinci aşaması olan hakem veya yargıç şeklinde davranan, özel kişi ya da kişiler önündeki aşamaya da, apud iudicem ya da in iudicio denilmekteydi.
Dava çeşitleri hakkında, formula yargılamasında yapılan en temel ayrım,
davaların ius civile ya da praetor hukuku tarafından tanınmış dava
olmalarıdır. Davaların sınıflandırılmasında, günümüze kadar gelen bir ayrım
da, aynî dava (actio in rem) şahsî dava (actio in personam) ayrımıdır. En kısa
şekilde, aynî davalar, konusunu aynî hakların, şahsî davalar ise, konusunu
şahsî hakların olusturduğu davalardır. Formula yargılamasında çok önemi
olan bir başka dava ayrımı da, iyiniyet davaları (iudicia bonae fidei) ve dar
hukuk davaları (iudicia stricti iuris) seklindeki ayrımdır. Dar hukuk davaları,
praetor’luk kurulmadan önce kullanılan, yargıca hiç takdir yetkisi tanımadan,
yalnızca önceden talep edilmis edimin davada incelenmesine olanak tanıyan
davalardı. İyiniyet davaları ise, yargıca daha fazla takdir yetkisinin tanındığı,
böylece yargıcın iyiniyet neyi gerektiriyorsa, ona karar verebildiği davalardı.
Özcan Karadeniz Çelebican hocama selamlar umarım okumaz :)