Ýþ Hacmindeki Daralma Nedeniyle Ýþçi Çýkarma

Türkiye'nin en büyük sanayi ve ticaret kuruluþu olan bir grubun þirketinde 3 senedir çalýþýyorum. 2008 yýlýnda doðum nedeniyle doðum iznine ayrýldým. Bebeðe bakacak kimsenin olmamasý nedeniyle 6 ay ücretsiz izin talep ettim ve iþveren tarafýndan istemeyerek de olsa kabul edildi.Bu durum þirkette bayanlar açýsýndan olumlu karþýlandý çünkü daha önce kimse 6 ay izni almaya cesaret edememiþ ve benimle birlikte þirketteki bayanlarýn bu açýdan önü açýlmýþ oldu. (Emsal teþkil etmesi bakýmýndan)
Ücretsiz izinden döndüðüm ilk gün firma; “Ýþ hacmindeki daralma nedeniyle personel azaltýyorum” gerekçesiyle beni iþten çýkarmak istediðini ve dilersem haklarýmý da alabileceðimi ve istifa edersem 2-3 maaþ da extra para vereceklerini söylediler. Ben de istifa etmedim ve veni çýkarýn dedim. Bunun üzerine iþveren yukardaki gerekçeyle iþ aktini feshetti. Ýþten çýkarýlan tek kiþi benim. Sorularým þöyle:

1- Ýþ hacmindeki daralma, geçerli bir neden midir?
2- Ýþe iade davasý açýlmasý durumunda kazanma þansý nedir? Dava ne kadar sürer?
3- Ýþe iade dýþýnda baþka davalar açýlabilir mi? Çünkü performansý benden bariz olarak düþük olup iþten çýkarýlmayan, emekliliði gelip çalýþmaya devam eden personel var ve bu kiþilerin þirkete maliyeti benden çok çok fazla.
4- Özellikle bebeði olan bir bayaný atmalarý suç deðil midir? 6 aylýk ücretsiz izin süresince bana atýlacaðým yönünde bilgi vermemeleri, hatta izinlerimi de zorla erittirip iþe baþladýðým ilk gün iþten atmalarý kasten yapýlmýþ bir eylem deðil midir? Bundan yola çýkýp, yöneticilere manevi tazminat gibi davalar açýlmasý durumunda kazanma þansý nedir, dava ne kadar sürer ve deðer mi?
5- Yeni bir iþe baþlamak, iþkurdan iþsizlik maaþý almak dava açmaya engel midir?

Ýþveren bu durumu ýspatlayabilirse geçerli neden olabilir,ancak sadece sizin sözleþmenizi feshetmesiyle iþ hacmindeki daralmadan etkilenmeyi azalttýðýný ýspatlamakta zorlanacaktýr.
Sözleþmenizin sona erdirileceðinin size yazýlý olarak bildirilmesinden,bildirim yapýlmadýysa fesih tarihinden itibaren 30gün içinde açabileceðiniz iþe iade davasýnýn ne kadar süreceði,mahkemelerin yoðunluðuna göre deðiþiklik gösterir.12-18ay gibi bir süreyi göze almanýz gerekir.Açacak olduðunuz davada iþverenin sebebi ýspatlamasý zor olduðundan,davayý takip baþarýnýza baðlý olarak kazanma þansýnýz yüksektir.
Ýþe iade davasý dýþýnda açacaðýnýz maddi manevi tazminat davanýzýn kabul edilebileceðini pek sanmýyorum.

Hayýr.
Manevi tazminat davasýný kazanma þansýnýz olmadýðýný düþünüyorum.

Yeni bir iþe baþlamak veya iþsizlik ödeneði almak iþe iade davasý açmanýza engel deðildir.

Yanýtýnýz için teþekkürler.
Yargýtayýn bu tip konularda iþveren aleyhine kararlar verdiðini duydum.
Sonuçta yapýlan çok acýmasýzca, þirket zarar eden bir þirket deðil, belki kar'dan zarar ediyor olabilir ama bence bu tip karlýlýðý arttýrmak için yapýlan eylemlerin haklý eylemler olduðunu düþünmüyorum

Doðum izni dönüþünde iþten çýkarýldým. Gerekçe olarak "iþ hacmindeki daralma" gösterildi. Þirket kar eden bir þirket, belki kardan zarar ediyor olabilir.
Ýþe iade davasý açtýðým takdirde, Yargýtayýn "Kar eden þirket iþçi çýkaramaz" þeklindeki kararýyla yola çýksam kazanýr mýyým?
Bu kararýn tarihi ve sayýsýný bilen var mý?

Aylin Haným,

Öncelikle þirketin kar ederken eleman çýkarmasý tezi çift taraflý býçak durumuna gelebilir. Çünkü güçlü bir savunma yapýp bu savunmanýn içine kar etmemizin bir noktasý da yeniden organizasyonel yapýmýzý deðiþtirdik, artýk atýl durumda olan pozisyonlarý yapýmýzdan kaldýrdýk diyebilirler. Hatta ayrýlacak arkadaþlara haklarýný önerdiðimiz gibi yanýsýra destek paketi de sunduk açýklamasý ( -elbette bunu yazýlý olarak ispatlamalarý gerekir -) önemli bir savunma olacaktýr.

Ýçeride performansý daha düþük kiþiler var demiþsiniz ancak yargý objektif bakacaktýr. Bu size göre mi yoksa herkese uygulanan bir performans sistemine göre mi; bu aþama önemli. Bunun yanýsýra o düþük dediðimiz performans iþveren açýsýndan o an için geçer puan alýyor denebilir (elbette iþveren bunu savunacaktýr )

Bizimle paylaþtýðýnýz noktada elinizdeki en güçlü data sadece sizin görevden alýnmanýz. Kriz sebebi ile tüm seçenekler uygulanmaya çalýþýlmadan bu karar alýndý diyebilmek ( kýsa çalýþma, ücretsiz izin gibi )

Yanýsýra eðer sizin yaptýðýnýz iþe yeni bir eleman alýndý ise o zaman þansýnýz önemli ölçüde artar.

Ýçten selamlarýmla

Sayýn deutr,
Peki dava süresince iþveren baþka elemanlar da çýkarýrsa, bu benim elimi zayýfatýr mý?
Benden önce 2008 ortalarýnda da eleman çýkarýlmýþtý, (ama merkez binamýzdan deðil, baþka bir þubemizden.) Bu onlarýn elini kuvvetlendirir mi?
Performans deðerlendirmesi þirket bünyesinde yapýlmakta, benim performansým bu sisteme göre benzer iþi yapan personel de göz önüne alýnarak yüksek çýkmýþtý. Bu datalarla þirket oynarsa diye endiþe ediyorum. Sizce bunun üzerine gideyim mi?
"Atýl olan pozisyolarý kaldýrdýk" demeleri, doðum sonrasý dönen bir anneye yapýldýðý için, mahkemece tuhaf karþýlanmaz mý? þüphe uyandýrmaz mý?

Aylin Haným,

Sizin dýþýnýzda da bazý personelin iþ iliþkilerine son verilmesi (ekonomik sebepler sebep gösterilerek elbette) tabi ki þirketin savunma mekanizmasýnýn lehinde olacaktýr. Ancak siz 2008 demiþsiniz. En iyi ihtimalle 6 ay öncesi, bunu bilirkiþileri avukatýnýz ve hakimlerin bilgi ve deneyimleri belirleyecek. Ancak farklý þubeden veya merkezden olmasý çok büyük bir deðiþiklik yaratmaz. Sonuçta o þirket bütünen incelenecek. Yaptýðým iþ gereði önce iþçi çýkarmamak için direndim, belki biraz merkezden azaltma yaptým, sonra maalesef þubelerden de azalmaya gittim deme olasýlýklarý var ve duygusal deðilde objektif baktýðýmýzda kabul edilebilir bir açýklama.

Performans deðerlendirme ile ilgili, eðer size deðerlendirme sonuçlarýnýzýn birer kopyasýný verdiler ise, o durumda oynayamazlar. Normalde bir kopya sizde olmalý.

Ancak önemli bir nokta burada savunma olarak sizin düþük performansýnýz var veya yok demiyorlar anladýðým kadarýyla. Burada; iþ hacmi düþtü, istemesek de bu görev artýk bizim için efektif deðil ( doðru yada yanlýþ; bunun gerçeðini siz ve þirket biliyor) diyorlar.

O halde performansýnýzýn durumu davanýn içinde düþündüðünüz derece önemli olmayabilir. Çünkü konu performans olmaz.

Son olarak; elbette yargýlamayý yapanlar da insan, yani duygularý onlarý etkiler fakat esas görevleri ve eðitimleri kanunlarý uygulamak. Bu noktada bunun bir anneye, veya kaza geçirmiþ birine, veya 40 yýldýr emeði olan birine yapýlmýþ olmasý kanunlarda ayrým saðlamaz. Yani hakim bundan etkilenmez demek çok iddialý olacaktýr ama bahsettiðiniz önemli bir þirket ve buna endeksli güçlü bir ekiple savunma yapacak. O aþamada Hakimin duygusal yaklaþýmýna olanak vermeyecek þekilde bir süreç inþa ederlerse veya hakim olaya böyle bakmaz ise pek söylenecek söz yok.

Son yazdýklarýmýn içinde bulunduðunuz durum ve psikoloji çerçevesinde keyfi ve umut verici açýklamalar olmadýðýný biliyorum ancak sürecin sonunda üzülmeniz daha da maddi-manevi yüksek hasarlý olacaktýr.

Dostça tavsiyem bu konuyu iþe iade konusunda deneyimli bir hukukçu ile görüþün. O size olasýlýklarý çok daha net sunacaktýr.

Benim gözümde þu an en efektif dava açma noktanýz; ekonomik sebepler dolayýsý ile kiþi çýkarýlýyorsa bu tek kiþi olamaz fikri. Size iþ kanununun ve yönetmeliklerin söylediði tüm seçenekleri sunmadýklarýný düþünüyorum. Kýsa çalýþma, farklý görev vb...

Saygýlarýmla,

Sayýn deutr,
Vermiþ olduðunuz bilgiler için teþekkür ederim.
Sanýrým tek çýkýþ noktamýz dediðiniz gibi olacak:
1) personelin eðitim durumu, yetkinlikleri göz önüne alýnarak þirket içinde baþka bir departmanda deðerlendirilmesiyle ilgili alternatif üretilmemesi,
2) Ýþ daralmasý süresince yarý zamanlý çalýþma yaptýrýlmasý yoluna gidilmemesi,

Bu iki konuda iþverenin elinin oldukça zayýf olduðunu düþünüyorum.