Etik Karar Alma

Dikkat ediyorum genelde toplum tarafýndan kabul görmeyecek her hangi bir durum hakkýnda soru sorulurken "...bir arkadaþýmýn baþýna þöyle bir olay geldi ben de ona yardýmcý olmak için soruyorum..." diye baþlanýr ve devamýnda söylenecekler anlatýlýr. (öyle olmayanlarý suçlamýþ olmak istemem ama genel kaný bu yöndedir gerçekte dürüst olanlarý dýþýnda tutuyorum lütfen alýnmasýnlar). Aslýnda insanlar da genelde bu durumu anlarlar ve karþýdakini utandýrmamak adýna oyuna ortak olurlar..

Oysa ki eðer insan bir konuyu paylaþmakta zorlanýyorsa biliyordur ki ortada etik olmayan bir durum söz konusudur. O zaman insanlarý bu konuda bilgilendirelim. "Etik bir karar nasýl alýnýr?" yöntemini burada paylaþalým..

Kararýn etik boyutu açýsýndan bir kiþi belli bir konuda karar vermeden önce altý soruyu kendisine sormalýdýr Aldýðýmýz kararlar her zaman bize göre doðru ve içýkarýmýza uygun dahi olsa bu özellikleri taþýyan her karar etik olmayabilir. Oysa ki insan olarak bizim kararlarýmýzýn ahlaki boyutunu da sorgulamamýz gerekmektedir. insaný insan yapan niteliklerimizden biri düþünebilmek ise diðeri de ahlaki deðerlere sahip olmaktýr çünkü..

Karmaþýk ve þaþýrtýcý olasýlýklar arasýnda karar vermeniz gerektiðinde þu sorular sorulmalý..
1- Bu doðru mu?"Baþkalarýna kendine nasýl davranýlmasýný istiyorsan öyle davran " ilkesi gereðince alýnan kararýn ya da düþünülen eylemin doðruluðu tartýþýlmalý..

2- Bu adil mi? Ayný durumda siz karþýnýzdakinin yerinde olsaydýnýz ve bu davranýþ size yapýlsaydý bunun adil olduðunu düþünür müydünüz?

3- Eðer birisi zarar görecekse bu kim?Faydacýlýk kavramýna dayalý bu soruya göre bu yaklaþýmýn diðer boyutu: Kim kazanacaktýr? Bunun ardýndan düþünülmesi gereken ise þu: bu kiþi kazanmayý mý kaybetmeyi mi hak ediyor?

4- Eðer verdiðiniz karar gazetelerin birinci sayfasýnda yer alsaydý kendinizi rahat hisseder miydiniz?
Cevap hayýr ise hemen niçin? demek gerekiyor. bu yanýt sorunun tanýmlanmasýný kolaylaþtýracaktýr.

5- Aileniz ,çocuðunuz ya da akrabalarýnýza bunu söyler miydiniz?Eðer gerçekleþtirmeyi düþündüðünüz þey her neyse bunu yakýn çevrenizle rahatlýkla paylaþamýyorsanýz muhtemelen bu davranýþý yeniden gözden geçirmek gerekir.

6- Olay nasýl kokuyor?
Bu noktada sezgiler devreye girer. Duyarlý insanlar olaylara iliþkin kötü kokularý kolay farkedebilir..Eðer böyle bir kuþku var ise bunun nedenlerinin ortaya konulmasýna çalýþýlmalýdýr..

Kararlarýnýz etik olmasý dileðiyle. Oldukça basit uygulanabilen ancak etkili bir yöntemdir.

(Boston Bentley College Ýþ Etiði Merkezi tarafýndan geliþtirilen bu yöntem
Ý. Aydýn tarafýndan kaleme alýnmýþtýr.. )

Etik demiþken;
Bireysel beyin fýrtýnasý,,, ve Prof. Dr. Ahmet Ýnam'dan...

Dünyanýn bu haliyle yaþadýðý bunalýmýn nedenleri arasýnda iþ dünyasýnýn, siyasetin, etiðin yeri, payý nedir?

Olasý Tartýþma Sorularý

1. Ýþ dünyasýnýn, tümüyle kendi kendine iþleyen, kendi kurallarýný kendi koyan, baðýmsýz bir iþleyiþi var mý?
2. Siyaset-iþ dünyasý iliþkisi nasýldýr? Bu iliþkilerin etik boyutu nedir?
3. Etikten ne anlarýz? Etik ve ahlak ayýrýmýný kabul ediyor musunuz? (Etik: yaþanan ahlak üstüne geliþtirilen düþünceler, kavramlar bütünü) Etiði hayatýn neresinde görüyorsunuz?
4. Terörizmin etikle iliþkisi ne?
5. Terörizmin bir tehdit oluþturmasýnda iþ ve siyaset dünyasýnýn ne gibi özürleri olabilir?
6. Dünyada neler yanlýþ gidiyor ki terörizm doðuyor?
7. Dünya düzeni deyince ne anlýyorsunuz? Bu düzenin iþleyiþindeki ne gibi sorunlar terörizmi doðurmuþ olabilir?
8. Terörist kimdir? Bu düzen nasýl bir düzen ki terörist doðuruyor? Onu olanaklý kýlan nedir? Bakýþ açýlarýndan, çýkarlarýndan baðýmsýz bir terörist tanýmý var mýdýr? Kimi toplumlara göre, haklarýný arayan mazlum, kimilerine göre terörist midir?
9. Ýþ ve siyaset dünyasýnýn, etik dünyanýn ayrý ayrý iþleyiþini kabul ediyor musunuz? Etik, iþ ve siyaset dünyasýnýn içinde varolabilseydi, terörizm yine doðar mýydý?
10. Terör, dünyadaki haksýz düzenden, yoksulu, ezilmiþi gözetmeyen, çýkarýný sürekli kollayarak kâr etmeye çalýþan anlayýþtan mý kaynaklanýyor?
11. Terörün nedenleri, terörü yaratan dünya düzenininin iþleyiþi anlaþýlmadan, incelenmeden terör sorununu silahla çözümleme þansýmýz ne kadardýr?
12. Teröriste karþý terörist olmadan terörü önleme þansýmýz var mý? Bu noktada etiðin yeri nedir?
13. Terörist kimdir? Siyaset dünyasýyla nasýl bir iliþkisi vardýr? Terörist ahlaký diye bir ahlak var mý?
14. Terörden arýndýrýlmýþ bir dünya nasýl olmalýdýr? Böyle bir dünyada, siyasetin, iþ dünyasýnýn, etiðin yerleri nerededir?
15. Ýnsan, iþ dünyasýný ve ve onun siyasetle olan baðlantýsýný yeniden düzenleyerek, terörü önleyebilir mi? Etik bu önleme çabasýnda nerede duruyor?
16. Terörün yarattýðý vahþet insan hakkýnda ne gibi mesaj veriyor? Ýnsan doðasýnda terör var mý?
17. Siyasetin iþleyiþinde ne gibi sorunlar var ki, terörizm ortaya çýkýyor?
18. Sesini duyuramayan mazlum yýðýnlarýn "âh"ý mýdýr, terörist hareket? Ezilmiþ insanýn terörden öte sesini duyurma þansý var mýdýr?
19. Ýþ dünyasý ile siyaset arasýnda çatýþma var mý? Nedir bunun nedenleri? Ýkisi arasýnda nasýl bir iliþki olmalý ki terörist hareketler ortadan kalksýn?
20. Etik nedir? Dünyadaki zulmün, terörizmin önlenmesinde nasýl bir iþlevi olabilir?

Bu konu baþlýðýnda biraz etik tartýþmasý yapýlabilir aslýnda. Siyasetçilerin etik dýþý davranýþlarýný , toplumdaki ahlaki çöküntüyü ve yozlaþmalarý bu kadar eleþtiren bir toplumun kendi davranýþlarýný da süzgeçten geçirmesi gerekiyor çünkü. Zira eleþtirdiklerimiz bu toplumun ürünleridir. Ýyi ya da kötü, temsil ettikleri þeylerin kökeni toplumun DNA sýnda yer alýyor...