* Anayasa'nın 77'inci maddesine göre genel seçimler 5 yılda bir yapılır. Meclis "Seçim süresini 5 yıldan 20 yıla çıkardım. Mevcut milletvekilleri de 20 yıl görevde kalacak" diyebilir mi?
* 101'inci maddede Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin 7 yıl olduğu belirtiliyor. Cumhurbaşkanı'na örneğin Tayyip Erdoğan'ı seçip görev süresini de "ömür boyu" olarak değiştirebilir misiniz?
* 104'üncü madde Cumhurbaşkanı'nın görev ve yetkilerini belirliyor. Cumhurbaşkanı'nın kanunları veto etme dahil, Anayasa'yla belirlenen tüm yetkilerini ortadan kaldırabilir misiniz?
* 67'inci madde "Kanunların gösterdiği şartlara uygun vatandaşlar seçme ve seçilme hakkına sahiptir" diyor. İsterseniz bu maddeyi "Kadınlar oy da veremez, milletvekili de seçilemez" şekline getirebilir misiniz?
* Haftalık tatil günlerini Cumartesi, Pazar yerine Cuma olarak değiştirebilir misiniz? 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'nı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nı kaldırabilir misiniz?
Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Meclis Başkanı Bülent Arınç'ın "Bu Anayasa Mahkemesi'ni ben Meclis'in yapabileceği bir Anayasa değişikliğiyle kaldırabilirim" sözlerine tepki gösterirken AKP'yi de uyardı: "Beğenseniz de beğenmeseniz de Anayasa Mahkemesi kararlarına uymak zorundasınız. Böyle sert tepkinin kendilerine, partilerine ve ülkemize yarar getirmediğini zamanla anlayacaklardır."
Avrupa'da da var Arınç'ın Avrupa ülkelerinde Anayasa Mahkemesi bulunmadığına ilişkin sözlerini anımsatan Bumin şöyle devam etti: "Tam tersine Avrupa'nın her ülkesinde farklı biçimde olsa bile bu tür kurumlar bulunuyor. Hukuk devletiyim diyen ülkelerde, yasama dahil yürütmeyi denetleyen yargı organları vardır." Yüce Mahkeme'nin yıldönümünde yaptığı konuşmayı hatırlatan Bumin özetle şöyle konuştu:
Şaşırdım: Kişisel değerlendirme yapmadım. Laiklik ilkesinin önemine değindim. Alınganlık göstermelerini şaşkınlıkla karşıladım. Şöyle diyebilirlerdi: 'Zaman değişti, içtihatlar değişebilir. Geçmişte böyle kararlar verilmişse bile bundan sonra belki böyle verilmez. Verilip verilmeyeceğini zaman gösterir. O kararlar öyle değildir. Alıntılar da yoktur' deseler, ben de tekrar düşünür değerlendiririm.
Her şeyi yapabilir: Yasama her şeyi yapabilir ama bunun Anayasa çizgisi içinde olması gerekir. Anayasa'ya uygun mu değil mi, değerlendirmesi ve denetlenmesi de bu konuda kompetan olan Anayasa Mahkemesi'ne aittir, dünyanın her yerinde. Laiklikten ne anlaşılabileceğinin takdiri de mahkemeye aittir. Beğenseniz de beğenmeseniz de ben dahil, yasama, yürütme, yargı özel ve tüzel herkes, Anayasa Mahkemesi kararlarına uymak zorundadır. Eleştirebilir, saygıyla karşılarım.
Çok üzüldüm: "Anayasa Mahkemesi'ni kapatırız" sözüne karşı benim diyecek hiçbir sözüm yok. Böyle sert bir tepkinin kendilerine, partilerine ve ülkemize yarar getirmediğini zamanla anlayacaklardır. Kaldırırız demek, bu sözün Meclis Başkanı'nın ağzından çıkmasına çok üzüldüm. Daha özenli olmalıydı.
27 Mayıs iması
Bumin'in "Hukuk devletiyim diyen ülkelerde, yasama dahil yürütmeyi denetleyen yargı organları vardır. Aksi takdirde geçmişteki acı deneyimleri tekrar yaşamak gibi bir durumda kalınabilir" sözleriyle, 27 Mayıs'ı ima ettiği yorumu yapıldı. Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası ile kuruldu. Yasaların Anayasa'ya uygun olup olmadığının denetlenmesi fikri, DP iktidarı yıllarında çıkarılan yasaları denetleyecek mahkeme olmaması nedeniyle ortaya çıkan sorunlara dayanıyordu. Bazı siyaset bilimcilerinin, DP döneminde bir Anayasa Mahkemesi'nin bulunması halinde 27 Mayıs Darbesi'nin yapılamayacağını savunan görüşleri bulunuyor. Bu nedenle Bumin'in "geçmişin acı deneyimleri" sözü ile 27 Mayıs dönemini ima ettiği belirtiliyor.
Meclis şamar oğlanı değil
Meclis Başkanı Bülent Arınç, Anayasa Mahkemesi'yle ilgili açıklamalarının tepki çekmesi üzerine "Anayasa Mahkemesi'ni kapatırız demedim" dedi. Arınç şöyle konuştu:
* Söylediğim şeyler, eski tabirle malumu ilandır. Yani herkesin bilmesi gereken, aslında da bildiği şeylerdir. Meclis Başkanı olarak 'Biz istemedikçe siz yasama yapamazsınız. Yaptığınız şeyi mutlaka iptal ederiz. Biz bir karar vermekle, her şeyi kökünden hallettik' gibi bir tavra yabancı olduğumuzu, bunun doğru olmadığını ifade etmek istiyorum.
* Bir siyasetçi, Meclis'in bir mensubu olarak, Meclis'in yasama yetkisine gölge düşürecek hiçbir söze tahammül edemem. Bu sözü hiçbir zaman kabul edemem.Bu tepkisel bir davranış değil. Dünkü (önceki gün) televizyon programım izleyenler meseleye nasıl hukuk ve Anayasa açısından yaklaştığımı görmüşlerdir. Türkiye sahipsiz değildir. Meclisimiz hiç sahipsiz değildir. Meclis kimsenin şamar oğlanı değildir.
* Arınç, bir gazetecinin 'Anayasa Mahkemesi'nin kapatılabileceğini söylüyorsunuz. Burada hukuk ne işe yarıyor?" sorusunu şöyle yanıtladı: "Anayasa Mahkemesi'ni kapatırız, şeklinde bir cümlem olmadı. Anayasa Mahkemesi kaldırılabilir, Anayasa Mahkemesi ile ilgili Anayasa'nın hükümleri değiştirilebilir. Bir örnek olarak söylenmiştir. Bumin'in türbanla ilgili sözlerini çok önemsemiyorum. Emekliliğine 2 ay kala niye böyle bir konuya temas ettiği konusuyla da ilgili değilim. Bir siyasetçi, milletvekili, Meclis'in Başkanı olarak Bumin'in konuşmasıyla ilgili önemli gördüğüm husus şudur: Meclis, Anayasa'nın 7. maddesi gereğince egemenliği halkı adına kullanır ve yasama yetkisi ona verilmiştir. Yasama yetkisini kısıtlayacak, üzerine gölge düşürecek, bölecek, birbirinden ayıracak bir mekanizma yoktur. Yasama yetkisini Meclis, halkının adına, egemenlik adına kullanır dedim.
Gündemimizde değil
AKP Grup Başkanvekili Eyüp Fatsa, Meclis Başkam Bülent Arınc'ın sözlerini değerlendirirken, "Sayın Arınç, tartışılan konunun anayasal çerçevesini ortaya koymuştur, iktidar ve hükümet olarak, bizim gündemimizde böyle bir konu yok" dedi.
Anayasa'nın bu 3 maddesi değiştirilemez
Anayasa'da bu 3 maddenin değiştirilemeyeceği, 4. madde ile Anayasal kural olarak düzenleniyor. Anayasa'nın söz konusu maddeleri şöyle:
I. Devletin şekli
Madde 1. - Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
II. Cumhuriyetin nitelikleri
Madde 2. - Türkiye Cumhuriyeti,
toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir.
III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti.
Madde 3. - Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.
Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı "İstiklal Marşı"dır. Başkenti Ankara'dır.
IV Değiştirilemeyecek hükümler.
Madde 4.- Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.