Vergi Usul Hukuku

A- Tarh Zamanaþýmý
Madde 114 - Vergi alacaðýnýn doðduðu takvim yýlýný takip eden yýlýn baþýndan baþlýyarak beþ yýl içinde tarh ve mükellefe teblið edilmeyen vergiler zamanaþýmýna uðrar.
Zamanaþýmýnýn Mahiyeti
Madde 113 - Zamanaþýmý, süre geçmesi suretiyle vergi alacaðýnýn kalkmasýdýr.
Zamanaþýmý, mükellefin bu hususta bir müracaatý olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn hüküm ifade eder.
Zamanaþýmý Süreleri
Madde 114 - Vergi alacaðýnýn doðduðu takvim yýlýný takip eden yýlýn baþýndan baþlýyarak beþ yýl içinde tarh ve mükellefe teblið edilmeyen vergiler zamanaþýmýna uðrar.
þu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna baþvurulmasý zamanaþýmýný durdurur. Duran zamanaþýmý mezkur komisyon kararýnýn vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren iþlemeye devam eder.
Þarta baðlý istisna veya muafiyet uygulamalarý sonucu kýsmen veya tamamen alýnmayan vergilere iliþkin zamanaþýmý süresi, istisna veya muafiyet þartlarýnýn ihlâl edildiði tarihi takip eden takvim yýlý baþýndan itibaren baþlar.(*)
Damga vergisine tabi olup vergi ve cezasý zamanaþýmýna uðrayan evrakýn hükmünden tarh zamanaþýmý süresi dolduktan sonra faydalanýldýðý takdirde mezkûr evraka ait vergi alacaðý yeniden doðar.
B- Verginin Terkini
Madde 115 - Yangýn, yer sarsýntýsý, yer kaymasý, su basmasý, kuraklýk, don, muzir hayvan ve haþarat istilasý ve bunlara benzer afetler yüzünden:
1. Varlýklarýnýn en az üçte birini kaybeden mükelleflerin bu afetlerin zarar verdiði gelir kaynaklarý ile ilgili bulunan vergi borçlarý ve vergi cezalarý;
2. Mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, afete maruz arazi için zararýn tahakkuk ettiði hasat ve devþirme zamanýna tesadüf eden yýla ait olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borçlarý ve vergi cezalarý;
Maliye Bakanlýðýnca zararla mütenasip olmak üzere, kýsmen veya tamamen terkin olunur.
Maliye Bakanlýðý terkin yetkisini mahalline devredebilir.Zarar derecesini ve ilgili bulunduðu gelir kaynaðýný mahalli idare heyetleri yaptýracaðý tahkikat üzerine tespit eder.
C- Tahakkuktan Vazgeçme
Mükerrer Madde 115 - Ýkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergi ve bunlara iliþkin cezalarýn toplam miktarý, 364 Sýra No.lu V.U.K Genel Tebliði ile 1.1.2007'den itibaren 15, -YTL aþmamasý ve tahakkuklarý için yapýlacak giderlerin bu miktardan fazla olacaðýnýn tespiti halinde, Maliye ve Gümrük Bakanlýðýnca belirlenecek usul ve esaslar dahilinde tahakkuklarýndan vazgeçilebilir.

Verginin Ödeneceði Daire
Madde 110 - Vergi borcu, mükellefin bu bakýmdan baðlý olduðu vergi dairesine ödenir.
Mükellef vergi borcunu vergi dairesinin bulunduðu belediye sýnýrlarýnýn dýþýndaki vergi dairelerine de yatýrabilir. Bu takdirde ödemenin hangi vergi dairesi hesabýna yapýldýðýnýn bildirilmesi þarttýr.

Ödeme Zamaný
Madde 111 - Vergi, kanunlarýnda gösterilen süreler içinde ödenir.
Ödeme süresinin son günü verginin vadesi tarihidir.
Bu kanunun 15, 17 ve 342'ci maddelerinin uygulanmasý dolayýsýyla sürenin uzamasý halinde vade uzayan sürenin bittiði gündür.
Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde, beyan edilen vergi tahakkuk iþleminin bitmesi beklenmeksizin vadesinde ödenir.
500'den fazla mükellefi olan vergi dairelerine para yatýrmak bakýmýndan mükelleflere, vadenin bitmesini takip eden tarihten baþlayarak 15 gün içinde gün belli etmeye Maliye Bakanlýðý yetkilidir.
Bu suretle belli edilen günler verginin vadesi yerine geçer.
Maliye Bakanlýðý; mücbir sebep hali ilân edilen yerlerdeki mükelleflerin, bu Kanun kapsamýnda olup, ödeme süresi afet tarihinden sonraya rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizleri ile bu Kanunun 15 inci maddesinin üçüncü fýkrasý uyarýnca verecekleri beyannamelere istinaden tahakkuk ettirilen vergilerin ödeme sürelerini, vadelerinin bitim tarihinden itibaren azamî bir yýl süreyle uzatmaya yetkilidir. Bu yetki; bölge, il, ilçe, mahal ve afetten zarar görenler ile afetten zarar görme derecesi veya vergi türleri itibarýyla farklý süreler tespit etmek suretiyle de kullanýlabilir.

Madde 3 –
A) Vergi kanunlarýnýn uygulanmasý: Bu kanunda kullanýlan "Vergi Kanunu" tabiri iþbu kanun ile bu kanun hükümlerine tabi vergi, resim ve harç kanunlarýný ifade eder.
Vergi kanunlarý lafzý ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzýn açýk olmadýðý hallerde vergi kanunlarýnýn hükümleri, konuluþundaki maksat, hükümlerin kanunun yapýsýndaki yeri ve diðer maddelerle olan baðlantýsý göz önünde tutularak uygulanýr.
B) Ýspat: Vergilendirmede vergiyi doðuran olay ve bu olaya iliþkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastýr.
Vergiyi doðuran olay ve bu olaya iliþkin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir. þu kadar ki, vergiyi doðuran olayla ilgisi tabii ve açýk bulunmayan þahit ifadesi ispatlama vasýtasý olarak kullanýlamaz.
Ýktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayýn özelliðine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunmasý halinde ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir.

Madde 8 –
Mükellef, vergi kanunlarýna göre kendisine vergi borcu terettübeden (düþen) gerçek veya tüzelkiþidir.
Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakýmýndan, alacaklý vergi dairesine karþý muhatap olan kiþidir.
Vergi kanunlariyle kabul edilen haller müstesna (hariç) olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluðuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini baðlamaz.
Bu kanunun müteakip maddelerinde geçen "mükellef" tabiri vergi sorumlularýna da þamildir.
Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan her gerçek kiþi ile tüzel kiþilere bir vergi numarasý verilir. Bu hükmün uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslarý tespit etmeye ve vergi numarasýnýn kamu kurum ve kuruluþlarý ile gerçek ve tüzel kiþilerce yapýlacak iþlemlerle ilgili kayýtlarda ve düzenlenecek belgelerde kullanýlmasý mecburiyetini getirmeye Maliye Bakanlýðý yetkilidir.

Madde 10 –
Tüzelkiþilerle küçüklerin ve kýsýtlýlarýn, Vakýflar ve cemaatler gibi tüzelkiþiliði olmayan teþekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmalarý halinde bunlara düþen ödevler kanuni temsilcileri, tüzelkiþiliði olmayan teþekkülleri idare edenler ve varsa bunlarýn temsilcileri tarafýndan yerine getirilir.
Yukarýda yazýlý olanlarýn bu ödevleri yerine getirmemeleri yüzünden mükelleflerin veya vergi sorumlularýnýn varlýðýndan tamamen veya kýsmen alýnamayan vergi ve buna baðlý alacaklar, kanunî ödevleri yerine getirmeyenlerin varlýklarýndan alýnýr. Bu hüküm Türkiye'de bulunmayan mükelleflerin Türkiye'deki temsilcileri hakkýnda da uygulanýr.(*)
Temsilciler veya teþekkülü idare edenler bu suretle ödedikleri vergiler için asýl mükelleflere rücu edebilirler.Tüzelkiþilerin tasfiye haline girmiþ veya tasfiye edilmiþ olmalarý, kanuni temsilcilerin tasfiyeye giriþ tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarýný da kaldýrmaz.

Madde 11 -
Yaptýklarý veya yapacaklarý ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diðer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar.
Bu sorumluluk, bunlarýn ödedikleri vergilerden dolayý asýl mükelleflere rücu etmek hakkýný kaldýrmaz.
Mal alým ve satýmý ve hizmet ifasý dolayýsýyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatýrmak zorunda olanlarýn, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alým satýma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarýnda doðrudan veya hýsýmlýk nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katýlmak veya menfaat saðlamak suretiyle dolaylý olarak iliþkide bulunduðu tespit olunanlar(*) müteselsilen sorumludurlar.
Ancak üçüncü fýkrada belirtilen müteselsilen sorumluluk mal üreten çiftçiler ile nihaî tüketiciler için söz konusu deðildir.
Müteselsil sorumluluðun þartlarý, sýnýrlarý ve bu konuya iliþkin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlýðýnca belirlenir.

Madde 12 –
Ölüm halinde mükelleflerin ödevleri, mirasý reddetmemiþ kanuni ve mansup mirasçýlarýna geçer. Ancak, mirasçýlardan herbiri ölünün vergi borçlarýndan miras hisseleri nisbet’inde sorumlu olurlar.

Madde 13 - Mücbir sebepler:
1. Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede aðýr kaza, aðýr hastalýk ve tutukluluk;
2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangýn, yer sarsýntýsý ve su basmasý gibi afetler;
3. Kiþinin iradesi dýþýnda vukua gelen mecburi gaybubetler;
4. Sahibinin iradesi dýþýndaki sebepler dolayýsýyla defter ve vesikalarýnýn elinden çýkmýþ bulunmasý,
gibi hallerdir.
Mücbir Sebeplerin Sonuçlarý
a- Süreleri uzatýr (durdurur)
b- Tarh(Tahakkuk) zamanaþýmýný uzatýr.
c- Bazý hallerde verginin terkini sonucunu doðurur.
d- Mücbir sebep hallerinde ceza kesilmez.

Madde 14
1-Kanuni Süreler, : Vergi muamelelerinde süreler vergi kanunlarý ile belli edilir. (VUK 14/1)
2-Ýdari Süreler : Kanunda açýkça yazýlý olmayan hallerde 15 günden aþaðý olmamak þartýyla bu süreyi, tebliði yapacak olan idare belirler ve ilgiliye teblið eder.(VUK 14/2)
3-Yargýsal Süreler : Yargýsal süreler , kanunda süre belirtilmeyen hallerde, yargý mercilerince verilen sürelerdir.(H.U.M.K 15 mad)

Mücbir Sebeplerle Gecikme
Madde 15 - 13'üncü maddede yazýlý mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunmasý halinde bu sebep ortadan kalkýncaya kadar süreler iþlemez. Bu takdirde tarh zamanaþýmý iþlemeyen süreler kadar uzar.
Bu hükmün uygulanmasý için mücbir sebebin malum olmasý veya ilgililer tarafýndan ispat veya tevsik edilmesi lazýmdýr.
Maliye Bakanlýðý, mücbir sebep sayýlan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibarýyla mücbir sebep hali ilân etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanlarý tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki vergi türleri ve iþyerleri itibarýyla; beyannamelerin toplulaþtýrýlmasý, yeni beyanname verme süreleri belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluðunun kaldýrýlmasý þeklinde de kullanýlabilir.