Yaþayan 100 Entellektüel

Ýlginç bir konu ama bizim ulusalcýlar hoþlanmayacaklar galiba;


11 Mayýs 2008
Cüneyt ÜLSEVER culsever@hurriyet.com.tr

Yaþayan 100 entelektüel

ULUSLARARASI iliþkiler alanýnda etkin bir dergi olan Foreign Policy (www.foreignpolicy.com) yaþayan en büyük 100 entelektüeli Ýngiltere'de çýkan Prospect Dergisi ile ortaklaþa belirledi. Ortaya çýkan isimler arasýnda Fethullah Gülen ve Orhan Pamuk da var.

Muhakkak ki derginin bu kiþileri seçerken kullandýðý kriterler eleþtirilebilir, bazý isimlerin çýkarýlmasý, bazý isimlerin ilave edilmesi önerilebilir ama dergi ciddi bir dergidir, kimse isimlerin tespitinde siyasi mülahazalarýn kullanýldýðýný, þu veya bu ülkenin uluslararasý arenada geliþtirdiði politikalarýn etkisi altýnda bazý isimlerin dayatýldýðýný iddia edemez.

* * *

Listenin 2/3'ünü Avrupalý ve Amerikalý entelektüelin oluþturmasý ya entelektüelliðin hálá Batý merkezli olduðu savýný güçlendirecek, ya da seçiciler ne kadar "objektif" davranmaya çalýþýrsa çalýþsýnlar entelektüelliði Batý merkezli tarif ettikleri savýna güç katacaktýr. Hangi görüþün aðýr basacaðýný zaman içinde göreceðiz.

Yaþayan 100 entelektüel arasýnda sadece 2 Türk'ün bulunmasý sevinilmesi mi, yoksa üzülünmesi mi gereken bir durumdur, bunu da tartýþmaya açmakta fayda var.

Ancak, 100 entelektüel arasýnda yer alan 2 Türk'e bazý kesimlerce duyulan husumetin bu seçimi neredeyse görmeme çabasý yaratmasý alaturka düþünce sistematiðinin tipik bir örneðidir.

Bir kiþi veya kuruluþu sevmek veya sevmemek hakký vardýr, ama yiðide hakkýný teslim etmek de bu ülkenin gelenekleri arasýnda yaþamaya devam etmelidir.

* * *

Listede Ýtalyan yazar Umberto Eco, Amerikalý aydýn Noam Chomsky, Alman filozof Jürgen Habermas, gazeteci Fareed Zakaria, tarihçi Bernard Lewis, Nobel Barýþ ödüllü eski ABD Baþkan Yardýmcýsý Al Gore, tarihçi Bernard Lewis, Çek devlet adamý Vaclav Havel, New York Times yazarý Thomas Friedman, siyasal bilimci Francis Fukuyama, Irak'taki Amerikan güçlerinin komutaný General David Petraeus ve Rus satranççý Garry Kasparov gibi Türkiye'de de çok iyi tanýnan isimler yer alýyor.

Entelektüeller listesinin dini liderler kategorisinde ise Fethullah Gülen'in yaný sýra Papa 16. Benedikt, Ýslam alimi Tarýk Ramazan ve Yusuf el-Kardavi bulunuyor. Batý kaynaklý bir derginin seçtiði 4 din adamýnýn 3'ü Müslüman!

* * *

Dergi(ler) yaþayan 100 entelektüeli seçerken ne gibi kriterler kullanýlmýþ?

Editörler listeyi ortaya çýkarýrken kullandýklarý kriterleri þöyle açýklýyorlar:

"Bu listedeki bay ve bayanlar dünyadaki en girift düþünürlerden bazýlarý olmakla beraber, listeyi hazýrlarken kullandýðýmýz kriterler bundan daha basit olmazdý: Adaylar yaþýyor ve halen kamusal hayatta faaliyet gösteriyor olmalý. Alanlarýnda müstesna konuma sahip olup, ayný zamanda kendi ülkelerinin de sýnýrlarýný sýkça aþarak daha geniþ alanda tartýþmayý etkileme kabiliyeti göstermeli."

Demek ki Foreign Policy Dergisi'ne göre hem Fethullah Gülen, hem de Orhan Pamuk dünyadaki i) en girift düþünürlerden sayýlýyorlar, ii) alanlarýnda müstesna konuma sahipler, iii) Ayrýca, kendi ülkelerinin de sýnýrlarýný sýkça aþarak daha geniþ alanda tartýþmayý etkileme kabiliyeti göstermiþler.

* * *

Fethullah Gülen ve Orhan Pamuk'u sevmeyenlere/beðenmeyenlere/aðýr eleþtirenlere seslenmek istiyorum. Onlarý sevmemek doðal hakkýnýz. Ancak:

i) Bu iki kiþinin yukarýda sayýlan kriterlere uymadýðýný iddia edebilir misiniz?

ii) Siz olsaydýnýz, yukarýdaki kriterlere sahip baþka hangi Türkleri listeye ilave etmek isterdiniz?

RTE adayým.

Menfaatleri uðruna Ülkemizle beraber tüm ortadoðunun sýnýrlarýný deðiþtirmek ana fikrindeki, herkezin dilinde olan bir projeyi tasarlayanlarýn. Bu projelerinde kullandýklarý bazý unsurlarý göz önüne taþýmalarýndan daha doðal bir þey olamaz bence.

Þimdi ben de sesli düþünmek istiyorum:
1-Fethullah Gülen bir düþünür müdür? Düþünür ise neyi düþünür? :) Kendi deyimi ile sýradan bir vaiz olduðunu söyleyen bu zat-ý muhtereme bu kadar anlam yüklendiðini duymasý onun için de sürpriz olmuþ olmalý:o Tartýþmayý etkileme kaabiliyiti ise kendisinin ülkesine giremediði ve USA da ikamet etmek zorunda kalmasý nedeniyle doðal olarak sýnýrlarý aþmýþtýr.

2- Gelelim Orhan Pamuk'a. Nobel almak için kendi ülkesini ve kültürünü karalayan bir isim olmasý elbette eserlerinin edebi deðerini azaltmamalý. Eserleri pek çok dile çevrilmiþtir bakýn bu doðru. Ama çoðu kendi vatandaþý tarafýndan bile anlaþýlmayan eserlerinin olduðu de bir gerçek. Benim Adým Kýrmýzý ya bayýldým bak ona laf etmem.

Fakat ne hikmeyse bu iki entellektüel de ülkesinde bazý kesimlerden çok tepki alanlardan seçilmiþ gibi geldi bana.. Gizli kriterler de var sanýrým! Vardýr vardýrrr, kurcalayýnca çýkar altýndan merak etmeyin..

Ýlber Ortaylý nýn nesi var?!Mesela??
Valla bu taným için aklýma bir kaç isim geliyor tam kriteri saðlayacak ama:) neyse.. daha çok gencim ve geleceðe dönük planlarým var:o

Sayýn akademik sultan;
Ben sadece Cünyet Ülsever'in Hürriyet'teki yazýsýný kopyaladým. Yazý bana ait deðil. Tespit edilen isimlere bir itirazým yok. Ancak, sizin de belirttiðiniz Ýlber Oratylý ve onun da hocasý dünyaca ünlü tarihçimiz Halil Ýnalcýk'ýn bu listeye rahatlýkla girebilecekleri kanýsýndayým. Selamlar.

Sayýn Bilgili;

Yazýnýn size ait olmadýðýnýn farkýndayým. Zaten tepkim de size deðildir. Tepkim bu entellektüel ve aydýn tanýmlarýnýn kiþiye, yere,zamana,bakýþ açýsýna vs..vs.. vs... ye göre öyle oynak zeminlerde yer alýyor olmasýnadýr.

Bir F.Gülen benim entellektüelim olamaz ve beni temsil edemez.

Ayný tür bir þeyle geçen yýl Amerika Birleþik Devletlerinde bulunduðum zamanda karþýlaþmýþtým. Uluslararasý Kdýn Platformu olarak bir organizasyon düzenlenmiþti yine USA da. Bizim kadýnýmýzý orda kim temsil ediyordu biliyor musunuz? Merve Kavakçý!!!!

Merve Kavakçý nasýl benim Cumhuriyet kadýnýmý temsil edemez ise (tanýtýmda türbaný nedeniyle devrik milletvekili olduðu yazýlýydý) F. Gülen de entellektüel olarak kabul edilemez..

Bu memlekette bu kadar akademisyen bu kadar yazar düþünür var..Orda kalkýp neden bunlar seçilmez de bu konuþmalarýnda salya sümük aðlayan adam seçilir??Vallahi kýzýyorum :)))

Foreign Policy seçmiþse bir þey vardýr elbet. Ama bakalým sonuçlarý merak ediyorum ben gerçekten :D

1 ay sonra açýklýyorlar ya sanki mektup açýp oy sayýyorlar, her þey otomasyona baðlý ama 20 haziran civarý açýklýcaklar :kýzgýn: