TCK'nýn 301. maddesinin uygulanmasýnda kovuþturma izninin Cumhurbaþkaný'na verilmesi yargý gaspý mýdýr?

Yazacak fazla bir þey de yok.(Bkz->Konu Baþlýðý) Bu konuda hukuki yorumlarýnýzý ve fikirlerinizi merak ediyorum.

Bizdeki sorun TCK'nýn 301. maddesinin varlýðýndan ziyade uygulamadan kaynaklanýyor. Maddenin içeriðindeki "Türklük" ya da "Türk milleti" gibi kavramlarla oynayarak bir yere varýlacaðýný sanmýyorum. Madde içeriði deðiþse de uygulamada ayný sorunlarýn çýkacaðý kanýsýndayým. Hatta bazý yorumcular, madde tamamen kalksa dahi bir baþka maddeden dolayý da benzer sorunlarýn yaþanabileceði kanýsýndalar.

Batý ülkelerinin ceza yasalarýnda da benzer maddeler var, ama bizdeki gibi sýk sýk dava açýlmasý olayýna rastlanmýyor. Bu da uygulayýcýlarýn hukuku algýlayýþ biçiminden kaynaklanýyor. Bizde hukuk bürokrasisi vatandaþý deðil, devleti korumaya ve kollamaya vazife kýlýnmýþ kabul eder kendisini. Hakimler ve savcýlarla ilgili yapýlan bir anket çalýþmasýnda bu sonuç net olarak ortaya çýkmýþtýr. Vatandaþýn ezilmesine ses çýkarmayan bürokrat, devlet söz konusu olunca derhal "durumdan vazife çýkararýr".

Ýþte bu nedenle, 301. maddedeki eylemi iþleyenlerin yargýlanmasý için bir makamýn onay vermesi yöntemi, belki zýrt pýrt dava açýlmasýný engelleyebilir diye bir düþünce var. Bu yöntem bazý baþka ülkelerde de var. Ama bu makamýn hangi makam olacaðý konusu da ayrý bir tercih konusudur. Bu; cumhurbaþkaný, TBMM, adalet bakaný vs. olabilir.

Bu onay yetkisinin cumhurbaþkanýna verilmesi fikrininin, benim de çok saygý duyduðum Emeki Yargýtay Baþkaný Sayýn Sami Selçuk'a ait olduðunu zannediyorum. Bu konuda geçen yýllarda bir yazýsý yayýnlanmýþtý. Ama þu anda bu düþünceye eleþtiri getirenler var ve eleþtirenler, cumhurbaþkanýnýn tarafsýzlýðýný yitirebileceðini, kuvvetler ayrýlýðý ilkesinin zedeleneceðini, yetki gaspý olduðunu ileri sürüyorlar. Ben bu eleþtirilere katýlmamakla birlikte, bu onayýn cumhurbaþkanlýðý dýþýnda bir baþka makama verilebilmesine de olumsuz bakmýyorum.

15.04.2008 MÝLLÝYET

Taha AkyolObjektif
t.akyol@milliyet.com.tr

Cumhurbaþkaný ve 301. madde

CEZA Yasasý’nda 301. madde deðiþiyor. Bu deðiþikliði iki bakýmdan olumlu buluyorum. Evvela hukuki bakýmdan fikir hürriyetinin sýnýrlarý geniþleyecek. Bu maddedeki “Türklüðe” ve “cumhuriyete” terimleri yerine, “Türk milletine” ve “Türkiye Cumhuriyeti’ne” terimleri getirilerek hakaret suçunun unsurlarý daha somutlaþtýrýlacak.
Olumlu bulduðum ikinci yön siyasidir: Dava açýlmasý “ön izne” tabi olacaðý için, Türkiye’yi dünyada büyük sýkýntýya sokacak davalar önlenebilecek. Kendimize soralým; Orhan Pamuk ve Hrant Dink hakkýnda bu suçtan açýlan davalar neye yaramýþtý?! Maddenin korumak istediði “Türklüðü ve Cumhuriyeti” bu davalar gerçekten korumuþ muydu, yoksa siyaseten Türkiye’nin itibar kaybýna mý sebep olmuþtu?!
“Ön izin” zaten bunlarý önlemek için getiriliyor. Siyasi sonuçlarý gözetilmeden dava açýlmayacak artýk.

Ön izin, siyasidir
Fakat sorun, bu “ön izni” kimin, hangi makamýn vereceðidir. Eskiden olduðu gibi adalet bakaný mý? Yoksa þimdi öngörüldüðü gibi cumhurbaþkaný mý?
Ýktidar, bu yetkinin cumhurbaþkanýna verilmesini benimsiyor.
Meclis Baþkaný Köksal Toptan ise, bunu yanlýþ buluyor, yetkinin eskisi gibi adalet bakanýna verilmesini istiyor.
Adalet bakanlarý dünyanýn her yerinde partilidir ve siyasi sorumluluðu vardýr. Cumhurbaþkanlarý ise parlamenter sistemde anayasal olarak partisizdir, tarafsýzdýr, siyaseten sorumsuzdur.
O halde, bir kiþi hakkýnda bu maddeden dava açýlmasýna “partili” adalet bakaný mý, “tarafsýz” cumhurbaþkaný mý izin versin?!
Burada “tarafsýz” terimi cazip gözüküyor.
Ben her zaman “ön izin” kurumunun getirilmesini savundum; bu yetkinin bakana veya cumhurbaþkanýna verilebileceðini yazdým. Þimdi tartýþmalar derinleþtikten ve kendim de daha bir araþtýrdýktan sonra görüyorum ki, Köksal Toptan’ýn itirazý haklýdýr.
Yetki cumhurbaþkanýna deðil, adalet bakanýna verilmelidir.

Sorumlu adalet bakaný
Burada cumhurbaþkanýnýn “tarafsýz”, adalet bakanýnýn ise “partili” olmasýnýn hukuki rolü yoktur. Çünkü “ön izin” için yapýlacak inceleme “adli” nitelikte deðildir; suç iþlenmiþ mi, iþlenmemiþ mi diye bakýlmayacaktýr. Bu açýdan incelemeyi yargý yapacaktýr.
“Ön izin” aþamasýnda yapýlacak inceleme ise “siyasi”dir: Bu davanýn açýlmasý siyaseten uygun mudur, kamu yararý var mýdýr diye bakýlacaktýr. Kuvvetler ayrýlýðý ilkesi de “ön izin” konusundaki incelemenin adli deðil, siyasi nitelikte olmasýný gerektirir.
Ve kararý da siyasi sorumluluðu olan makamýn, Adalet Bakanlýðý’nýn vermesi sistemin mantýðýna daha uygundur. 1930’dan 2004’e kadar bizde böyle idi. “Ön izin” uygulamasý bulunan Batý ülkelerinde de böyledir.
Bu yetkinin cumhurbaþkanýna verilmesinin Anayasa’ya aykýrý olacaðý iddiasý, ciddidir! Anayasa, cumhurbaþkanýnýn yetkilerini teker teker saymýþtýr; bunun dýþýnda yetki verilmesini Anayasa Mahkemesi iptal edebilir.
Nitekim Meclis’in yetkileri de Anayasa’da teker teker sayýlmýþtýr; RTÜK üyelerini Meclis’in seçmesini Anayasa Mahkemesi iptal etmiþ; sonra Anayasa deðiþtirilerek bu yetki Meclis’e verilmiþtir.
Dahasý, cumhurbaþkanýnýn yetkilerinde dengeli bir azalmaya gitmek gerekirken, yeni yetkiler vermek de isabetli olmasa gerek.

20 Nisan 2008/HÜRRÝYET

Oktay EKÞÝ
oeksi@hurriyet.com.tr

Dileriz örnek olur


ÝÇÝMÝZDEN, artýk karýþtýrmayalým demek geçiyor. Avrupa Birliði (AB) istemeseydi -pardon "kapatma" davasý zoruyla ele almaya mecbur kalmasalardý- demeyelim.

Baþbakan Tayyip Erdoðan’ýn, "Þu 301’inci maddeyi nasýl deðiþtirsek acaba?" diye bir buçuk yýl önce (kimseyi küçümsemek deðil maksadýmýz) "Veteriner Hekimler Odasý"ndan, "Ziraat Odalarý Birliði"nden ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði’nden görüþ almasýndaki samimiyetsizliði de unutalým.

Yeni Türk Ceza Yasasý’nýn çoðu kez maðduriyetten baþka bir sonuç doðurmamýþ olan "301’inci maddesini" (önceki yasada bu maddenin numarasý 159 idi) deðiþtirecek somut adým nihayet atýldý ya, ona þükredelim.

Hani eskiden söz etmeyelim diyoruz ama, bu noktaya gelmenin "iktidar partisinin arzusuyla" deðil, tam tersine, "arzusuna raðmen" mümkün olduðunu da izninizle kaydetmeden geçmeyelim.

Keþke bu sözümüz yanlýþ olsa... Keþke Türkiye’nin demokratikleþme konusundaki eksikliklerini, aksaklýklarýný giderecek siyasi irade bugünkü iktidarda bulunsa... Keþke daha yeni Ceza Yasasý yürürlüðe girmeden bizim, hem bu sütunda hem de Basýn Konseyi adýna gösterdiðimiz antidemokratik hükümler -ve elbet baþkalarýnýn önerdikleri de- bu iktidar tarafýndan ciddiyet ve samimiyetle ele alýnsa... Keþke "yargýnýn baðýmsýzlýðýný gerçekleþtirmeyi" neredeyse 6 senedir hiç aklýna getirmeyen bu iktidar, kendi parti programýna baksa da, öncelikli saydýðý bu vaadini yerine getirse...

Biz de ancak yabancý ülkelerin ve uluslararasý kuruluþlarýn dürtmesiyle -hatta itmesiyle- bir adým ileri giden bir ülke olmaktan çýksak.

Ve avuçlarýmýz patlayasýya bu iktidarý alkýþlasak.

Oysa iktidar mührünü elinde tutan zatýn saða sola çatmaktan ve her türlü hakikatin son tebliðcisi rolünü oynamaktan bu dediklerimize eðilecek vakti yok ki!

Neyse... Biz bir gün onun da yanlýþlarýný göreceðini umarak konumuza dönelim:

Türk Ceza Yasasý’nýn 301’inci maddesi yukarýda deðindiðimiz gibi, gereksiz maðduriyetlere sebep olduðu için bugüne kadar çok can yaktý. Bundan böyle uygulanmayacak deðil, elbet uygulanacak ama "havadaki buluttan" söz eden arkadaþýný "Sen bana ördek dedin!" diye suçlayan alýngan kiþi tavrýyla dava açýlmasý dönemi sona erecek.

Maddenin yeni metni -tam da Basýn Konseyi adýna öneriyi kaleme alan Turgut Kazan’ýn formülüne uygun þekilde- afaki bir "Türklük" kavramýný korumak yerine hepimizin üstüne titrememiz gereken "Türk milletini" koruyor. "Cumhuriyet" denince ne anlaþýlmasý gerektiðini de netleþtirip "Türkiye Cumhuriyeti Devleti"nin saygýnlýðýný korumayý amaçlýyor.

Üzerinde çok laf edilen, "Bu maddenin ihlali iddia edildiði zaman soruþturma veya kovuþturmanýn baþlamasýna izin verme yetkisi Cumhurbaþkaný’na mý yoksa Adalet Bakaný’na mý býrakýlsýn?" sorusu da, "ehven-i þer" formülüyle çözüldü ve yetki Adalet Bakaný’na býrakýldý. Okuyucularýn anýmsayacaðý gibi Anayasamýzda verilmemiþ bir yetki ve görevi Cumhurbaþkaný’na vermeye kalkmak çözüm deðildi, çünkü öyle bir hükmü Anayasa Mahkemesi’nin iptal edeceði kesindi.

Yeni 301 henüz yasalaþmadý. Dileriz gecikmeden yasalaþýr ve öteki özgürlük karþýtý hükümlerin de yasalarýmýzdan temizlenmesine öncü olur.