Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru
1. Kimler Başvurabilir?
(AİHS Madde 33,34)
Sözleşmeye taraf olan her devlet diğer sözleşmeye taraf devlet yada devletlere isnat edebileceğine kanaat getirdiği herhangi bir ihlalden dolayı başvurabilir.
Her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları, sözleşme ve protokollerde tanınan hakların sözleşmeye taraf devletler tarafından ihlalinden zarar gördüğü iddiasıyla mahkemeye başvurabilir. Sözleşmeye taraf devlet, bu başvuru hakkının etkin bir şekilde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt ederler.
2. Başvurunun Kabul Edilebilirlik Koşulları
(AİHS Madde 35)
a) İç hukuk yolları tüketilmelidir. Örneğin idari disiplin cezası içeren kararlar için itiraz, iptal, gerekirse istinaf, temyiz yollarına; adli ve cezai kararlar için istinaf, temyiz yollarına gidilmelidir. Bazı kararlar için itiraz veya temyiz yolu kapalıdır. Yine olağanüstü kanun yollarına şartlar varsa gidilmelidir. Ancak tüm iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM'ne başvuru mümkündür.
b) İç hukuk yollarıyla nihai kararın verilmesinden itibaren 6 aylık süre içerisinde başvuru yapılmalıdır.
c) 34. maddeye göre yapılan kişisel başvurularda, başvuru imzasız olmamalıdır.
d) Başvuru AİHM tarafından daha önceden incelenmiş olmamalıdır.
e) Başvuru, uluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciine sunulmuş başka bir başvurunun konusuyla esas itibariyle aynı olmamalı, eğer aynıysa yeni olaylar içermelidir.
f) 34. maddeye göre yapılan kişisel başvurular sözleşme ve protokollerin hükümleri dahilinde yapılmalı, AİHM'ye göre açıkça dayanaktan yoksun veya başvuru hakkının suistimali niteliğinde görülmemeli.
Buna göre, AİHM başvuda yapacağı inceleme ile kabuledilemez bulduğu her başvuruyu, yargılamanın her aşamasında reddedebilir.
3. AİHM'ye Başvuru Konuları
AİHM'ye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Protokolleri kapsamındaki konularda bir ihlal sözkonusu ise başvurulabilir. Bunun dışındaki başvurular reddedilecektir.
AİHS ve protokollerin maddi hükümlerinin başlıkları:
1950 Tarihli Sözleşme
Madde 2: Yaşama hakkı
Madde 3: İşkence yasağı
Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
Madde 5: Özgürlük ve güvenlik hakkı
Madde 6: Adil yargılanma hakkı
Madde 7: Cezaların yasallığı
Madde 8: Özel hayatın ve aile hayatının korunması
Madde 9: Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü
Madde 10: İfade özgürlüğü
Madde 11: Dernek kurma ve toplantı özgürlüğü
Madde 12: Evlenme hakkı
Madde 13: Etkili başvuru hakkı
Madde 14: Ayırımcılık yasağı
1 numaralı Protokol:
Madde 1: Mülkiyetin korunması
Madde 2: Eğitim hakkı
Madde 3: Serbest seçim hakkı
4 numaralı Protokol:
Madde 1: Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma yasağı
Madde 2: Serbest dolaşım özgürlüğü
Madde 3: Vatandaşların sınır dışı edilmeleri yasağı
Madde 4 : Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasağı
6 numaralı Protokol:
Madde 1: Ölüm cezasının kaldırılması
7 numaralı Protokol:
Madde 1: Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usuli güvenceler
Madde 2: Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı
Madde 3: Adli hata halinde tazminat hakkı
Madde 4 : Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı
Madde 5: Eşler arasında eşitlik
12 numaralı Protokol:
Madde 1: Ayırımcılığın genel olarak yasaklanması
(Sözleşme ve protokol metinleri için http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihs/aihs.htm linkini ziyaret edebilirsiniz.)
4. AİHM'ye Başvuru İçin Gerekli Belgeler
a) Başvuru formu
Bu formu, Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Bilgi Bankası'nın http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/form.pdf linkinden edinebilirsiniz. Ayrıca başvuru formu ile ilgili açıklayıcı notlar aynı sitenin http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/not.pdf linkinde yer almaktadır.
Bu formda yer alan bilgiler:
- Başvurucunun ismi, doğum tarihi, milliyeti, cinsiyeti, mesleği, adresi
- Varsa temsilcisinin ismi, mesleği, adresi
- Kendisine karşı başvuru yapılan yüksek sözleşmeci taraf(devlet)
- Olayların özlü anlatımı
- Öne sürülen ihlallere ve dayanaklarına ilişkin özlü bir açıklama
- AİHS'nin 35. maddesinin 1. fıkrası ile konan kabul edilebilirlik koşullarının yerine getirildiğini gösterecek bilgiler (iç hukuk yollarinin tüketilmesi ve altı aylık süreye uygunluk)
- Başvurunun amacı ve başvurucunun AİHS'nin 41. maddesi uyarınca isteyebilecegi hakkaniyete uygun tatmin konusundaki talebin genel çizgileri
b) Başvurunun konusuna ilişkin belgelerin ve özellikle yargısal olsun veya olmasın ilgili kararların örnekleri.
Bu belge ve kararlarının asılları gerekli değildir, örnekleri yeterlidir. Başvuru formunun IV. kısmında ifade edilen iç hukuk yollarının tüketilmesi ve nihai karardan itibaren 6 aylık süre içinde başvurunun yapıldığına dair belgelerin, bu başvurudaki konuların başka bir uluslararası makama sunulup sunulmadığına ilişkin belgelerin örnekleri ile AİHM'nin gözönünde bulundurmasını istediğiniz gerekçeleri ile birlikte tam metin olarak karar,hüküm, ifade, tutanak örnekleri eklenmelidir.
5. Başvuru ile Elde Edilmek İstenen Amaç, Talep
AİHM'nin, başvuruya konu olan kararı, hükmü iptal etme, geçersiz kılma gibi bir yetkisi yoktur. AİHS'nin 41. maddesine göre, AİHM, AİHS ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili sözleşmeye taraf devletin iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, AİHM, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder. Başvuruda bu hükme uygun bir talep belirtilmelidir.
6. Başvuru Dili
AİHM’nin resmi dilleri Fransızca ve İngilizce’dir. Ancak başvuruların sözleşme tarafı devletlerin resmi dillerinden birinde sunulması mümkündür. Yukarıda linkte verilen başvuru formu Türkçe doldurulabilir. Başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklanınca, iki resmi dilden (ingilizce veya Fransızca) birinin kullanılması gerekmektedir, ancak bu aşamadan sonra da daire/Büyük Daire müsaade ederse başvuru yapılırken kullanılan dil kullanılmaya devam edilebilir.
7. Başvuru İçin Bir Avukat Gerekli midir?
Bir avukat tarafından temsil edilmeksizin bireysel başvurucular kendileri başvuru yapabilirler. Ancak bir avukat tarafından temsil edilmeleri önerilmekte, ayrıca başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklandıktan sonra yada duruşmalarda avukat tarafından temsil edilmeleri istenebilmektedir. Avrupa Konseyi'nin yeterli kaynakları bulunmayan başvurucular için bir adli yardım sistemi bulunmaktadır.
8. Başvuru Nereye Gönderilecektir?
Başvuru Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yazı işleri müdürlüğüne postayla yada faksla gönderilir.
Adres:
Le Greffier de la Cour Européenne des Droits de l'Homme
Conseil de l'Europe
F-67075 STRASBOURG CEDEX
Faks: (0) 3 88 41 27 30
1. Kimler Başvurabilir?
(AİHS Madde 33,34)
Sözleşmeye taraf olan her devlet diğer sözleşmeye taraf devlet yada devletlere isnat edebileceğine kanaat getirdiği herhangi bir ihlalden dolayı başvurabilir.
Her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları, sözleşme ve protokollerde tanınan hakların sözleşmeye taraf devletler tarafından ihlalinden zarar gördüğü iddiasıyla mahkemeye başvurabilir. Sözleşmeye taraf devlet, bu başvuru hakkının etkin bir şekilde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt ederler.
2. Başvurunun Kabul Edilebilirlik Koşulları
(AİHS Madde 35)
a) İç hukuk yolları tüketilmelidir. Örneğin idari disiplin cezası içeren kararlar için itiraz, iptal, gerekirse istinaf, temyiz yollarına; adli ve cezai kararlar için istinaf, temyiz yollarına gidilmelidir. Bazı kararlar için itiraz veya temyiz yolu kapalıdır. Yine olağanüstü kanun yollarına şartlar varsa gidilmelidir. Ancak tüm iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM'ne başvuru mümkündür.
b) İç hukuk yollarıyla nihai kararın verilmesinden itibaren 6 aylık süre içerisinde başvuru yapılmalıdır.
c) 34. maddeye göre yapılan kişisel başvurularda, başvuru imzasız olmamalıdır.
d) Başvuru AİHM tarafından daha önceden incelenmiş olmamalıdır.
e) Başvuru, uluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciine sunulmuş başka bir başvurunun konusuyla esas itibariyle aynı olmamalı, eğer aynıysa yeni olaylar içermelidir.
f) 34. maddeye göre yapılan kişisel başvurular sözleşme ve protokollerin hükümleri dahilinde yapılmalı, AİHM'ye göre açıkça dayanaktan yoksun veya başvuru hakkının suistimali niteliğinde görülmemeli.
Buna göre, AİHM başvuda yapacağı inceleme ile kabuledilemez bulduğu her başvuruyu, yargılamanın her aşamasında reddedebilir.
3. AİHM'ye Başvuru Konuları
AİHM'ye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Protokolleri kapsamındaki konularda bir ihlal sözkonusu ise başvurulabilir. Bunun dışındaki başvurular reddedilecektir.
AİHS ve protokollerin maddi hükümlerinin başlıkları:
1950 Tarihli Sözleşme
Madde 2: Yaşama hakkı
Madde 3: İşkence yasağı
Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
Madde 5: Özgürlük ve güvenlik hakkı
Madde 6: Adil yargılanma hakkı
Madde 7: Cezaların yasallığı
Madde 8: Özel hayatın ve aile hayatının korunması
Madde 9: Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü
Madde 10: İfade özgürlüğü
Madde 11: Dernek kurma ve toplantı özgürlüğü
Madde 12: Evlenme hakkı
Madde 13: Etkili başvuru hakkı
Madde 14: Ayırımcılık yasağı
1 numaralı Protokol:
Madde 1: Mülkiyetin korunması
Madde 2: Eğitim hakkı
Madde 3: Serbest seçim hakkı
4 numaralı Protokol:
Madde 1: Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma yasağı
Madde 2: Serbest dolaşım özgürlüğü
Madde 3: Vatandaşların sınır dışı edilmeleri yasağı
Madde 4 : Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasağı
6 numaralı Protokol:
Madde 1: Ölüm cezasının kaldırılması
7 numaralı Protokol:
Madde 1: Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usuli güvenceler
Madde 2: Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı
Madde 3: Adli hata halinde tazminat hakkı
Madde 4 : Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı
Madde 5: Eşler arasında eşitlik
12 numaralı Protokol:
Madde 1: Ayırımcılığın genel olarak yasaklanması
(Sözleşme ve protokol metinleri için http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihs/aihs.htm linkini ziyaret edebilirsiniz.)
4. AİHM'ye Başvuru İçin Gerekli Belgeler
a) Başvuru formu
Bu formu, Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Bilgi Bankası'nın http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/form.pdf linkinden edinebilirsiniz. Ayrıca başvuru formu ile ilgili açıklayıcı notlar aynı sitenin http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr/aihm/not.pdf linkinde yer almaktadır.
Bu formda yer alan bilgiler:
- Başvurucunun ismi, doğum tarihi, milliyeti, cinsiyeti, mesleği, adresi
- Varsa temsilcisinin ismi, mesleği, adresi
- Kendisine karşı başvuru yapılan yüksek sözleşmeci taraf(devlet)
- Olayların özlü anlatımı
- Öne sürülen ihlallere ve dayanaklarına ilişkin özlü bir açıklama
- AİHS'nin 35. maddesinin 1. fıkrası ile konan kabul edilebilirlik koşullarının yerine getirildiğini gösterecek bilgiler (iç hukuk yollarinin tüketilmesi ve altı aylık süreye uygunluk)
- Başvurunun amacı ve başvurucunun AİHS'nin 41. maddesi uyarınca isteyebilecegi hakkaniyete uygun tatmin konusundaki talebin genel çizgileri
b) Başvurunun konusuna ilişkin belgelerin ve özellikle yargısal olsun veya olmasın ilgili kararların örnekleri.
Bu belge ve kararlarının asılları gerekli değildir, örnekleri yeterlidir. Başvuru formunun IV. kısmında ifade edilen iç hukuk yollarının tüketilmesi ve nihai karardan itibaren 6 aylık süre içinde başvurunun yapıldığına dair belgelerin, bu başvurudaki konuların başka bir uluslararası makama sunulup sunulmadığına ilişkin belgelerin örnekleri ile AİHM'nin gözönünde bulundurmasını istediğiniz gerekçeleri ile birlikte tam metin olarak karar,hüküm, ifade, tutanak örnekleri eklenmelidir.
5. Başvuru ile Elde Edilmek İstenen Amaç, Talep
AİHM'nin, başvuruya konu olan kararı, hükmü iptal etme, geçersiz kılma gibi bir yetkisi yoktur. AİHS'nin 41. maddesine göre, AİHM, AİHS ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili sözleşmeye taraf devletin iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, AİHM, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder. Başvuruda bu hükme uygun bir talep belirtilmelidir.
6. Başvuru Dili
AİHM’nin resmi dilleri Fransızca ve İngilizce’dir. Ancak başvuruların sözleşme tarafı devletlerin resmi dillerinden birinde sunulması mümkündür. Yukarıda linkte verilen başvuru formu Türkçe doldurulabilir. Başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklanınca, iki resmi dilden (ingilizce veya Fransızca) birinin kullanılması gerekmektedir, ancak bu aşamadan sonra da daire/Büyük Daire müsaade ederse başvuru yapılırken kullanılan dil kullanılmaya devam edilebilir.
7. Başvuru İçin Bir Avukat Gerekli midir?
Bir avukat tarafından temsil edilmeksizin bireysel başvurucular kendileri başvuru yapabilirler. Ancak bir avukat tarafından temsil edilmeleri önerilmekte, ayrıca başvurunun kabul edilebilir olduğu açıklandıktan sonra yada duruşmalarda avukat tarafından temsil edilmeleri istenebilmektedir. Avrupa Konseyi'nin yeterli kaynakları bulunmayan başvurucular için bir adli yardım sistemi bulunmaktadır.
8. Başvuru Nereye Gönderilecektir?
Başvuru Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yazı işleri müdürlüğüne postayla yada faksla gönderilir.
Adres:
Le Greffier de la Cour Européenne des Droits de l'Homme
Conseil de l'Europe
F-67075 STRASBOURG CEDEX
Faks: (0) 3 88 41 27 30