Ne kadar tanýyoruz?

Ýnsanlarý tanýmada bir ölçü.

Mevlânâ bir gün talebeleri ile gezmektedir. O esnada birbiriyle oynaþan köpek yavrularýný gösteren bir talebe, Ýnsanlar kardeþliði hiç olmazsa bunlardan öðrenmeli. der.

Mevlânâ, bu ham düþünceye þu bilgelikle cevap verir: Aralarýna bir kemik at, kardeþliði o zaman görürsün. Bu anekdot, nice müspet görünümlü insanlarýn negatif yönlerini göstermesi ve iþâretlemesi bakýmýndan çok önemlidir. Bazý insanlar vardýr, dýþ görünüþleri itibarýyla hep olumluluk sergilemektedirler.

Halbuki iç dünyalarý nice menfîliklerin cümbüþ yeridir. Ama bu menfî duygularýn dýþa yansýmasýna sebep olacak bir uyarýyla karþýlaþmadýklarý için çevreleri onlarýn menfî taraflarýný göremez ve bilemez. Dolayýsýyla da o insan, etrafýndakiler tarafýndan bir güzellikler kaynaðý gibi kabullenilir.

Ne var ki durum, hiç de öyle deðildir. Bazen en küçük uyarýlar bile onlarýn içlerindeki maðara adamýnýn dýþarýya çýkmasýna yeter ve çok kere de onu bir daha ayný yere sokmak, gizlemek, saklamak da mümkün olmaz. Çevremize baktýðýmýzda bu tür vak alarýn nice örneklerini görürüz. Bu sebeple, sadece kiþilerin bize yansýyan davranýþlarýna bakýp onlar hakkýnda müspet veya menfî bir hükme varmak eksik bir yaklaþým olur ve bazen de bu durum, bizi çeþitli yanlýþlýklara sürükleyebilir.

Genç adamýn biri,
Dermiþ babasýna her gün;
Benim de dostlarým var, sendeki dost gibi
Baba, itiraz eder,
Olmaz öyle çok dost, hakikisi
Belki bir, belki iki,
Fazlasýný bulamazsýn gerçek, hakiki...
Devam eder durur konuþma...
Aralarýnda baþlar bir tartýþma,
Karar verirler bir sýnava,
Dostun hakikisini anlamaya...
Bir akþam bir koyun keserler,
Ve koyarlar çuvala.
Baba der ki oðluna,
Hadi al bu çuvalý, þimdi götür dostuna
Çuvaldan kanlar damlamakta,
Sanki öldürmüþler de bir adamý,
Koymuþlar çuvala,
Dýþtan böyle sanýlmakta.
Delikanlý sýrtlar çuvalý,
Gider en iyi bildiði dostuna,çalar kapýyý.
O dost, bakar ki bir çuvala hem de kanlý,
Kapar hýzla kapýyý delikanlýnýn suratýna,
Almaz içeri arkadaþýný,
Böylece tek tek dolaþýr delikanlý,
Kendince tanýdýðý, sevdiði dostlarýný.
Ne çare, hepsinde de sonuç aynýdýr.
Evlat geriye döner.
Ama içten yýkýlýr...
Babasýna dönerek; haklýymýþsýn baba der.
Dost yokmuþ bu dünyada ne sana, ne de bana.
Baba, hayýr evlat der, benim bir dostum var bildiðim.
Hadi, çuvalý alda bir kerede git ona.
Genç adam, çuvalý sýrtlar tekrar.
Alnýndan ter, çuvaldan kanlar damlar...
Gider, baba dostuna. Kabul görür, sevinir.
O dost, delikanlýyý alýr hemen içeri.
Geçerler arka bahçeye.
Bir çukur kazarlar birlikte,
Çuvaldaki koyunu gömerler adam diye,
Üzerine de serpiþtirirler toprak.
Belli olmasýn diye dikerler sarýmsak...
Genç adam gelir babasýna;
Baba, iþte dost buymuþ diye konuþunca,
Babasý; daha erken, o belli olmaz daha.
Sen yarýn git O'na, çýkart bir kavga,
Atacaksýn iki tokat, hiç çekinmeden ona,
iþte o zaman anlaþýlacak, dostun hakikisi.
Sonra gel olanlarý anlat bana...
Genç adam, aynen yapar babasýnýn dediðini,
Maksadý anlamaktýr dostun hakikisini,
Babasýnýn dostuna istemeden basar iki tokadý!
Der ki tokadý yiyen DOST;
Git de söyle babana, biz satmayýz Sarýmsak tarlasýný
böyle iki tokada!

Sevilecek biri olmadýðýn zamanlarda bile Seni
Sevmeli...
Sarýlacak biri olmadýðýn zamanlarda bile Sana
Sarýlmalý...
Dayanýlmaz olduðun zamanlarda bile Sana Dayanmalý...
Dost dediðin;
fanatik olmalý;
Bütün dünya seni üzdüðünde Sana moral vermeli.
Güzel haberler aldýðýnda seninle dans etmeli,
Ve aðladýðýnda, seninle aðlamalý...
Ama hepsinden daha çok;
Dost matematiksel olmali;
Sevinci çarpmalý...
Üzüntüyü bölmeli...
Geçmiþi çýkarmalý...
Yarýný toplamalýi...
Kalbinin derinliklerindeki ihtiyacý hesaplamalý...
Ve her zaman bütün parçalardan daha büyük olmalý...
Ýþi bitince seni bir tarafa atmamalý...

Sayýn Dilek Kuzulu Yüksel,
Yazdýðýnýz pekçok þeyin altýna imzamý atarým ama yukarýdkai örneði beðenmedim.

Dost deðil, kardeþ yada ana baba da olsa benim bildiðim tek þey var. Þeriatýn kestiði kol acýýmaz. Ben sorgusuz sualsiz yardým etmez ve suç varsa adelete teslim ederdim.

de heydiii aliþ

Sayýn alisinkay,

Yazý gerçek dostun sadece iyi günlerimizde deðil kötü günlerimizde de yanýmýzda olmasý gerektiðine dair bir örnektir. (Yazarýný bilmiyorum bu arada.) Ýçeriði konusunda ayrýca tartýþýrýz, o ayrý. Ama "Kara gün dostu" denilen bir tabir vardýr ki bence de gerçek dost kara gün dostudur. Amacým sadece bunu vurgulamaktý.

Sayýn Dilek Kuzulu Yüksel, Vurguyu anladým.Sadece örneði beðenmedim.Bir örnekte benden.

Gerçek dost

Çok içten iki dost ve arkadaslardi.Fakat bir tanesi çok kurnaz, atilgan ve hareketli, öbürüyse çok saf , dürüst ve sessizdi.
Bir gün kurnaz olan arkadas , diger arkadasin yanina giderek islerinin bozuldugunu söyler ve kendisinden para ister.
Yakin dostu onu hiç kirmaz ve elindeki tüm parayi arkadasina verir.

Arkadasi bu parayla islerini düzeltir. Bir süre sonra kurnaz olan yine arkadasinin yanina gider ve arkadasinin evlenmek üzere oldugu nisanlisini çok begendigini ve kendisine vermesini ister. Arkadasi çok sasirir, ne diyecegini bilemez.

Ama aralarinda o denli güçlü bir sevgi vardir ki arkadasina hayir diyemez, nisanlisini arkadasina verir.Süreçle saf olanin isleri bozulur ve birden arkadasi aklina gelir (ben ona sikistiginda iyilik yapmistim diyerek) arkadasinin isyerine gider ve kendisine çalismasi için is vermesini ister.Arkadasi ona is vermez. Bizimki pismanlik ve üzüntü içinde geri döner ama yinede arkadasina kizamaz.Bir gün sokakta dolasirken yanina hasta ve yasli bir adam yaklasir.Yoksul oldugu için ilaç alamadagini söyler.Bizimki yasli adamcagiza acir, istedigi ilaçlari alir ve adamcagiza verir.Kisa bir süre sonra yasli adamin öldügünü duyar.Yasli adam çok zengindir ve tüm mirasini kendisine birakmistir.Saf adam artik zengindir. Biraz da sevdigi dostuna olan kirginligiyla dostunun isyerinin karsisinda bir ev alir ve oraya yerlesir.

Bir gün evinin kapisini dilenci bir kadin çalar. Yasli kadin çok aç oldugunu, kendisine yemek vermesini ister. Bizim saf hiç düsünmeden kadini içeri alir karnini doyurur. Kimsesi olmadigini ögrendigi kadina,kendisinin de yalniz oldugunu söyler ve bu evde birlikte yasiyalimsen evin islerini ve yemekleri yaparsin der, yasli kadin hiç düsünmeden kabul eder. Bir süre sonra yasli kadin bizimkine, kendine uygun bir kiz bulup evlenmesini söyler, Bizimki böyle bir kizi nasil bulacagini, kendisinin tanidigi olmadigini söyler.Yasli kadin ona uygun bir kiz tanidigini ve kendisiyle görüstürebilecegini söyler. Görüsmeler sonucunda evlenmeye karar verilir ve dügündavetiyeleri basilir. Bizimkisi kirgin olmasina karsin çok yakin dostunu yine de unutamamistir. Biraz da geldigi konumu görmesi açisindan yakin arkadasina da davetiye gönderir.

Dügün günü gelir çatar.Saf adam dügün salonunda bir seyler söylemek istegiyle mikrofonu alir ve baslar yasadiklarini anlatmaya:

- Eskiden çok sevdigim bir dostum vardi. Bir gün isleri bozulunca benden borç para istedi elimdeki tüm parayi verdim. Evlenmek üzere oldugum nisanlimi çok begendigini söyleyerek benden istedi. Çok üzülerek onu da kendisine verdim. Çünkü biz gerçek dosttuk onun üzülmesini istemedim.Islerim bozuldugunda onun fabrikasina gittim ve çalismak için kendisinden is istedim. Bana is vermedi. Çok üzüldüm, ama yine de arkadasima kizmiyorum. Çünkü biz gerçek dosttuk. Bu konusma üzerine kurnaz olan arkadasi daha fazla dayanamaz mikrofonu eline alir ve baslar konusmaya:

- Benim de bir zamanlar çok sevdigim bir dostum vardi. Islerim bozuldugunda kendisinden para istedim, tüm parasini bana verdi.
Sonra ondan nisanlisini istedim, üzülerek nisanlisini da verdi. Nisanlisini istememin nedeni o kadinin arkadasima layik olmamasiydi (Hayat kadiniydi). Kendisi çok saf oldugu için arkadasimi o kadindan bu sekilde kurtardim. Isleri bozuldugunda gelip benden is istedi.
Arkadasimi kendi emrimde çalistiramazdim, o yüzden is vermedim. Günün birinde karsilastigi yasli adam benim babamdi.
Babam ölmek üzereydi, onu arkadasimin yanina ben gönderdim ve mirasini ona ben biraktirdim. Evine gelen dilenci kadin benim annemdi. Ona bakip iyi yasamasini saglamak için gönderdim. Su anda evlenmekte oldugu kisi de benim kiz kardesim. Onu arkadasimla evlenmesine ben ikna ettim. Degerli konuklar, Iste biz böyle dostuz...

NASILSIN?

Ýyi günlerimde çok eller uzanýr ellerime,
Resmimi baþ köþeye asarlar...
Fakat demir kapýlarýn her kapanýþýnda üzerime,
Ardýnda taþ duvarlarýn her kaldýðým zaman,
Ne arayan beni, ne soran...
Eeeehhhh, daha iyi be bunun böyle olduðu...
Minnetim ve borçluluðum yalnýz sana kalsýn.
Ýyi günlerimde benim unuttuðum insan eli
Nasýlsýn???

Nazým Hikmet RAN