Cevap: Ceza Davalarında Zaman Aşımı
CEZA ZAMANAŞIMI
A.Ceza Zamanaşımı Süreleri
Ceza zamanaşımı süreleri, 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 112. maddesinde; 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun ise 68. maddesinde düzenlenmiştir.
765 s. Kanunun 112. maddesi şöyledir:
“Madde 112 - Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki müddetlerin mürurile ortadan kalkar:
1. Ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası ve müebbet ağır hapis cezaları otuz sene,
2. Yirmi sene ve daha fazla müddetle ağır hapis cezası yirmi dört sene,
3. Beş seneden ziyade ağır hapis veyahut hapis veya müebbet sürgün cezası yirmi sene,
4. Beş seneye kadar ağır hapis veyahut hapis veya muvakkat sürgün veya muvakkaten hidemâtı âmmeden memnuiyet cezaları ile ağır cezayı nakdî hükümleri on sene,
5. Bir aydan ziyade hafif hapis veyahut bir meslek ve sanatın tatili icrası yahut otuz liradan ziyade hafif cezayı nakdî hükümleri dört sene,
6. Bundan evvelki bentte beyan olunan miktardan aşağı ceza hükümleri on sekiz ay geçmesiyle ortadan kalkar.
Nevileri başka başka cezaları havi hükümler, en ağır ceza için konulan müddetin geçmesiyle ortadan kalkar.
Cezanın müruru zaman ile ortadan kalkmasından sonra emniyeti umumiye nezareti altında bulunmak cezasının da hükmü kalmaz.”
5237 s. Kanunun 68. maddesi ise şu şekildedir:
“Ceza zamanaşımı
MADDE 68. - (1) Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez:
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl.
b) Müebbet hapis cezalarında otuz yıl.
c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl.
d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl.
e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında on yıl.
(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle ceza infaz edilmez.
(3) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı yurt dışında işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmiş ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezalarında zamanaşımı uygulanmaz.
(4) Türleri başka başka cezaları içeren hükümler, en ağır ceza için konulan sürenin geçmesiyle infaz edilmez.
(5) Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.”
Ceza zamanaşımı bakımından, iki kanun hükümleri karşılaştırıldığında şunlar söylenebilir:
.5237 s. TCK’da ceza zamanaşımı süreleri daha uzun olarak belirlenmiştir.
.5237 s. TCK’da suçların cürüm ve kabahat şeklindeki ayırımına son verilmesine ve çeşitli ceza yaptırımlarına ilişkin getirilen yeni hükümlere paralel düzenlemeler yapılmıştır.
.765 s. TCK’da ceza zamanaşımı sürelerinin geçmesiyle cezaların “ortadan kalkacağı” belirtilmişken; 5237 s. TCK’da ceza zamanaşımı sürelerinin geçmesinin, cezayı ortadan kaldırmadığı ,sadece bir infaz engeli oluşturduğu kabul edilmiştir.
.765 s. TCK’da çocuklar bakımından ayrı bir ceza zamanaşımı süresi öngörülmemiştir.Buna karşılık,5237 s. TCK’da çocuklar açısından fiili işlediği sıradaki yaşı göz önünde bulundurulmak suretiyle ayrı ceza zamanaşımı süreleri tespit edilmiştir(m. 68/2)
B.Ceza Zamanaşımı Uygulanmayacak Cezalar
Dava zamanaşımında olduğu gibi, ceza zamanaşımı açısından da istisnai hükümler getirilmiş ve bu husus, 765 s. Türk Ceza Kanununun 118. maddesinde “Bu kanunun ikinci kitabının birinci babında yazılı ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası veya müebbet yahut muvakkat ağır hapis cezalarını müstelzim cürümlerin yurt dışında işlenmesi halinde ceza müruru zamanı yoktur.” şeklinde belirtilmiş, 5237 s. TCK’da da 68. maddenin üçüncü fıkrasında “Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı yurt dışında işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmiş ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezalarında zamanaşımı uygulanmaz.” şeklinde ifade edilmiştir.
C. Ceza Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması
Ceza zamanaşımı süresinin hangi andan itibaren işlemeye başlayacağı, 765 s. Türk Ceza Kanununun 113. maddesinde “ Hükümlerde müruru zaman hükmün katileştiği veya infazın herhangi bir suretle inkıtaa uğradığı günden itibaren işlemeğe başlar.”şeklinde hükme bağlanmış iken; 5237 s. Türk Ceza Kanununun 68. maddesinin beşinci fıkrasında “ Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.” Şeklinde belirtilmiştir.Burada , iki kanun hükümleri arasındaki temel fark, 5237 s. Türk Ceza Kanununda, ceza zamanaşımının kesintiye uğraması halinde göz önünde bulundurulması gereken zamanaşımı süresinin, kesintiden sonra infazı gereken cezanın süre ve miktarına göre hesaplanacağına ilişkin hükmün getirilmiş olmasıdır.