Kaz Daðlarý Katliamý - Maden Yasasý - Çevre Hukuku

Ýstemde Bulunanlar
(Baþvurucular) : 1-TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasý,
Bayýndýr Sokak No:7/7 Yeniþehir/ANKARA
2-TMMOB Çevre Mühendisleri Odasý,
Ataç 2 Sokak, No:66/9 Kýzýlay/ANKARA
3- TMMOB Metalurji Mühendisleri Odasý,
Hatay Sokak- No: 10/9 Kýzýlay/ANKARA

Vekilleri : Av.Arif Ali Cangý (Kendi adýna asaleten, diðer baþvuruculara vekaleten)

Dilekçe Konusu : 5177 Sayýlý Maden Kanununda ve Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun‘un bazý maddelerinin Anayasaya Aykýrýlýðý iddiasý ile yürürlüðün durdurulmasý istemiyle TBMM üyesi 117 milletvekili tarafýndan Sayýn Mahkemenizde açýlan ve derdest bulunan davada;

• T.C.Anayasasý‘nýn 149.maddesinin 4.fýkrasý ile 2949 Sayýlý Yasanýn 30.maddesinin 2.fýkrasý gereðince, baþvurucularýn davanýn konusu yasa deðiþiklikleri hakkýnda sözlü açýklamalarýnýn dinlenmesi ve bilgi alýnmasý amacýyla davet edilmelerine karar verilmesi,
• Dava konusunda açýklamalarýmýzýn sunulmasý ve yargýlamanýn bir an önce sonuçlandýrýlarak, Anayasaya aykýrý yasa deðiþikliklerinin iptaline karar verilmesi istemidir.

I- SÖZLÜ AÇIKLAMALARIMIZ ÝÇÝN DAVET ÝSTEMÝ;
Bilindiði gibi; Ýstanbul Milletvekili Ali Topuz, Ýzmir Milletvekili Kemal Anadol ve Samsun Milletvekili Haluk Koç ile birlikte 117 Milletvekili tarafýndan "25.05.2004 günlü 5177 Sayýlý "Maden Kanununda ve Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun‘un; 3 üncü maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun 7 ncimaddesinin birinci ve sekizinci fýkralarýnýn, 5 inci maddesiyle deðiþtirilen 3213 Sayýlý Maden Kanunun 10 uncu maddesine eklenen altýncý fýkranýn, 10 uncu maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun 16 ncý maddesinin son fýkrasýnýn ikinci tümcesinin, 20 nci maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun 46 ncý maddesine eklenen onuncu fýkranýn, 23 üncü maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun Ek 1 inci maddesinin birinci fýkrasýnýn, 28 incý maddesiyle Çevre Kanunun 10 uncu maddesine eklenen 3 üncü fýkranýn, Kanunun Geçici 1 inci maddesinin altýncý fýkrasýnýn birinci tümcesinin iptali ve iptal davasý sonuçlanýncaya kadar yürürlüklerinin durdurulmasý istemli dava açýlmýþtýr. Söz konusu dava, Sayýn Mahkemenizin 2004/70 Esasýna kayýtlýdýr.
T.C.Anayasasý‘nýn 149. maddesinin 4. fýkrasýna ve 2949 Sayýlý Anayasa Mahkemesi‘nin Kuruluþu ve Yargýlama Usulleri Hakkýnda Kanun‘un 30.maddesinin 1.fýkrasýna göre "...Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sýfatýyla baktýðý davalar dýþýnda kalan iþleri dosya üzerinde inceler. Ancak, gerekli gördüðü hallerde sözlü açýklamalarýný dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanlarý çaðýrýr..."
Baþvurucu TMMOB‘a baðlý Odalar; 6235 Sayýlý Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði Yasasý gereðince kurulan bir kamu kurumu niteliðinde meslek kuruluþlarýdýr.. 2 Aralýk 2002 tarih ve 24954 sayýlý Resmi Gazete‘de yayýnlanan TMMOB Ana Yönetmeliði‘nin "Birliðin ve Baðlý Odalarýn Amaçlarý" baþlýklý 3. Maddesinin (b) bendine göre; ...Mühendislik ve mimarlýk mesleði mensuplarýnýn ortak gereksinmelerini karþýlamak, mesleki etkinlikleri kolaylaþtýrmak, mesleðin genel yararlara uygun olarak geliþmesini saðlamak, meslek mensuplarýnýn birbirleriyle ve halkla olan iliþkilerinde dürüstlüðü ve güveni hakim kýlmak üzere meslek disiplinini ve ahlakýný korumak; kamunun ve ülkenin çýkarlarýnýn korunmasýnda, yurdun doðal kaynaklarýnýn bulunmasýnda, korunmasýnda ve iþletilmesinde, çevre ve tarihi deðerlerin ve kültürel mirasýn korunmasýnda, tarýmsal ve sýnai üretimin artýrýlmasýnda, ülkenin sanatsal ve teknik kalkýnmasýnda gerekli gördüðü tüm giriþim ve etkinliklerde bulunmak" Kamu kurumu niteliðinde meslek kuruluþu olan Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði (TMMOB) ve baðlý Odalarýn amaçlarý arasýnda sayýlmýþtýr (EK-1; TMMOB Ana Yönetmeliði).

Bilindiði gibi Anayasa‘nýn 17/1. maddesine göre; ".. Herkes yaþama, maddi ve manevi varlýðýný koruma ve geliþtirme hakkýna sahiptir.." Anayasa‘nýn 56/2 maddesine göre de "...çevreyi geliþtirmek, çevre saðlýðýný korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaþlarýn ödevidir..."

Baþvurucu TMMOB Mühendis Odalarý dava konusu olan yasanýn uygulamasýna iliþkin yönetmeliklerin iptali için dava açan, yasa ve yönetmeliklerin uygulanmasý sonucu, çevre saðlýðý ve canlý yaþamý için risk oluþturan maden-kimya iþlemelerine izin veren yönetsel iþlemlerin iptalleri için dava açan tüzel kiþilerdir (EK-2 Ýlgili davalardan belgeler).
Baþvurucularýn uzman meslek odalarý olmalarý, Çevreyi geliþtirmek, çevre saðlýðýný ve çevre kirlenmesini önlemek ödevi yükleyen Anayasal düzenlemeler ile ekli hukuksal müdahaleleri göz önüne alýnarak, T.C.Anayasasý‘nýn 149.maddesinin 4.fýkrasý ile 2949 Sayýlý Yasanýn 30.maddesinin 2.fýkrasý gereðince, davanýn konusu yasa deðiþiklikleri hakkýnda sözlü açýklamalarýnýn dinlenmesi ve bilgi alýnmasý amacýyla davet edilmelerine karar verilmesini diliyoruz

II- DAVA KONUSU HAKKINDA AÇIKLAMALARIMIZ:

Bilindiði gibi; TMMOB‘ye baðlý odalarýn çoðunun da içinde bulunduðu kuruluþlar ve duyarlý yurttaþlarýn tüm kaygý, eleþtiri ve uyarýlarýna karþýn, eleþtiri ve kaygýlar dikkate alýnmadan 5177 Sayýlý Yasa çýkarýlmýþ ve yürürlüðe girmiþtir. Ýptal davasý dilekçesinde belirtildiði gibi; "...5177 sayýlý Yasanýn 3 üncü maddesi ile deðiþtirilen 04.06.1985 tarih ve 3213 sayýlý Maden Yasasý‘nýn 7 nci maddesinin birinci fýkrasý; Anayasanýn 2., 6., 7., 11., 43., 45., 56., 63., 90. ve 168. maddeleri ile uluslararasý sözleþmelere dolayýsýyla Anayasanýn 90 ýncý maddesine aykýrýdýr.

1.) Yürütme organýna, yasama organý iþlevi yüklenmiþtir;

Ýptali istenen 5177 Sayýlý "Maden Kanununda ve Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun‘un; 3 üncü maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun 7 nci maddesinin birinci fýkrasýna ile "...Orman, muhafaza ormaný, aðaçlandýrma alanlarý, kara avcýlýðý alanlarý, özel koruma bölgeleri, milli parklar, tabiat parklarý, tabiat anýtý, tabiatý koruma alaný, tarým, mera, sit alanlarý, su havzalarý, kýyý alanlarý ve sahil þeritleri, karasularý, turizm bölgeleri, alanlarý ve merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve geliþim bölgeleri, askeri yasak bölgeler ve imar alanlarý ile mücavir alanlarý madencilik faaliyetine açýlmýþ, bu alanlarda yapýlacak madencilik faaliyetlerinin çevresel etki deðerlendirmesi, gayri sýhhi müesseseler ile ilgili hususlar dahil hangi esaslara göre yürütüleceði Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkarýlacak bir yönetmelikle düzenlenmesi..." öngörülmüþtür.

Oysa 7.maddenin 5177 Sayýlý yasa ile deðiþtirilmeden önceki metni þöyleydi; ‘‘Orman, aðaçlandýrma alanlarýnda, askeri yasak bölgelerde ve sit alanlarý yakýnlarýnda madencilik faaliyetlerinde bulunulmasý ilgili kanun hükümlerine göre izne tabidir.‘‘
Böylece, hiç bir Avrupa Konseyi ülkesinde mevcut bulunmayan bu hükümlerle,madencilik sektörüne; Anayasa ve uluslararasý çevre sözleþmelerine aykýrý olarak dilediði yerde dilediði þekilde maden iþletme olanaðý saðlanmýþtýr. Türkiye‘nin kültür ve tabiat varlýklarýnýn korunmasý için gerekli olan ÇED Yönetmeliði (halkýn katýlýmý ve duyarlý alanlar) ) ve GSM Yönetmeliði ve diðer koruma mevzuatý dýþlanmýþ, Bakanlar Kurulunun çýkaracaðý bir Yönetmelikle ‘‘çevre ve insan saðlýðý‘‘ by-pass edilmiþtir. Bugün, Kelebek vadisinde, Fýrtýna Deresi‘nde, Kapadokya‘da, Ayasofya‘nýn bahçesinde maden iþletmesi yasal olarak mümkündür.

Sayýn Yüksek Mahkemede bu davanýn açýlmasýndan bu yana geçen yaklaþýk 3 yýllýk süre içinde 5177 sayýlý kanun ile yönetmeliklerinin uygulamasýnýn baþlatýlmasý ile birlikte ÝLERÝDE TELAFÝSÝ OLANAKSIZ olan çok ciddi kültür ve tabiat varlýklarý katliamý süregelmektedir.

Ülkemizin, eþsiz zenginlik ve güzellikteki SÝT ALANLARI, MÝLLÝ PARKLARI, sulak alanlarý, tarým arazileri, yer altý su rezervleri 5177 sayýlý Kanuna dayalý olarak sürekli ve katlanýlamaz boyutlarda katledilmektedir. Örneðin,

*Bergama-Ovacýk‘ta, saðlýklý çevrede yaþama hakký, hukuk devleti ilkesi alt-üst edilmiþtir. Defalarca Ýdare Mahkemeleri ve Danýþtay tarafýndan kamu yararýna olmadýðý gerekçesiyle iþlemleri iptal edilmesine, üç ayrý baþvuruda AÝHM tarafýndan AÝHS‘nin 6. ve 8.maddesinin ihlali kararý verilmiþ olmasýna raðmen 5177 Sayýlý Yasa deðiþikliðinin getirdiði yönetmelik ve uygulamalara dayanýlarak, maden ve kimya tesisinde faaliyet sürmekte, Kozak Yaylalarýnda açýlmasý planlanan yeni ocaklardan ve ülkenin diðer yörelerinden getirilecek topraðýn ayrýþtýrýlmasý için kapasite artýmýna gidilmektedir. "...Tesis cevher iþleme tesisi yýlda 300.000 ton cevher iþlemek için projelendirilmiþtir. Ýþletmenin yýllýk taze su ihtiyacý: 350.000 tondur. Bu sularýn büyük kýsmý araziden, kuyulardan pompalarla çekilmektedir Ýþletmenin bulunduðu Bergama‘nýn Ovacýk, Çamköy arazilerinde yeraltý su seviyesi: 1990‘lý yýllarda 60 metredeyken, 2000‘li yýllarda 100 metreye inmiþ, altýn madeninin iþlemeye baþlamasý ile 120-160 metre derine düþmüþtür, sýcak havalarda su havuzlarýnda su seviyesi buharlaþma nedeniyle düþtüðünden kuyu ve dere sularýnýn kullanýma sokulmasý yeraltý su tablasýnýn azalmasýna ve suyun tuzluluk seviyesinin yükselmesine neden olmaktadýr.. (Cumhuriyet Gazetesi- 27.08.2007-Türkel Minibaþ‘ýn yazýsýnýn fotokopisi eklidir).

*Uþak-Eþme-Kýþladað‘da hukuka aykýrý iþlemlere dayanýlarak bir buçuk yýl faaliyet yürütülmüþ, ikibin kiþinin zehirlenmesi olayý yaþanmýþtýr. Danýþtay 6.Dairesi‘nin ÇED olumlu belgesinin iptali davasýnýn temyiz aþamasýnda 09.07.2007 tarih ve 2006/7429 E. sayýlý kararla verdiði yürütmeyi durdurma kararý üzerine 19 Aðustos 2007 tarihinde faaliyeti durdurulan Kýþladað Altýn Madeni ve Kimya Tesisi, 6 Nisan 2006 tarihinde baþlayan deneme izni sürecinde Eþme‘de yaklaþýk ikibin kiþinin zehirlenme olayý yaþanmýþtýr. Zehirlenen kiþilerden alýnan kan örneklerinde yapýlan tahlillerde, kandaki siyanür miktarý olabilecek oranýn çok üzerinde çýkmýþtýr. Danýþtay 6.Dairesi‘nin yürütmeyi durdurma kararý üzerine faaliyete olanak saðlayan 6.4.2006 tarihli deneme izni hakkýnda Danýþtay 8.Daire‘nin 2007/5143 E. sayýlý dosyasýndan 18.09.2007 tarihinde, 6.4.2007 tarihli açýlma ruhsatý hakkýnda da Manisa Ýdare Mahkemesi‘nin 2007/1235 E. sayýlý dava dosyasýndan 17.08.2007 tarihinde yürütmeyi durdurma kararý verilmiþtir. Yani; Kýþladað Altýn Madeni ve Kimya Tesisi hukuka aykýrý iþlemlere dayanýlarak 06.04.2006 tarihinden 19.08.2007 tarihine kadar yörenin çevre saðlýðý ve canlý yaþamý için büyük risk oluþturacak þekilde faaliyet göstermiþ,

*Ýzmir‘in su havzasý içinde EFEMÇUKURU‘nda altýn madenciliði iþletmesi yapýlmaya çalýþýlmaktadýr;

*Turgutlu Çal Daðý‘nda 286.000 aðaçlý ormanýn yok olmasý, bölgenin su kaynaklarýnýn ve tarým alanlarýnýn kirlenmesi pahasýna sülfirik asitle nikel madeni iþletilmektedir.

*1993‘ten bu yana bir bölümü Milli Park statüsünde bulunan Kaz Daðlarý, uluslararasý altýn/kimya þirketlerinin adeta istilasýna uðramýþ ve madencilik araþtýrma faaliyetleri baþlamýþtýr(EK-3: Kaz Daðlarý ile ilgili son geliþmeleri içeren Gazete Haberleri)) .

Bu yasal düzenlemeye dayanýlarak Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliði 2005/9013 sayýlý Bakanlar Kurulu kararýyla çýkarýlmýþ ve 21.06.2005 tarih ve 25852 sayýlý Resmi Gazete‘de yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir. Yönetmeliðin bir takým hükümlerinin iptali için baþvurucular tarafýndan dava açýlmýþtýr. Dava derdesttir (Danýþtay 8. Daire 2005/5552 E) Bakanlar Kurulu tarafýndan 21 Mart 2007 tarihinde 2007/11932 karar sayýlý "Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliðinde Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Yönetmelik" düzenlemesi yapýlmýþ, yönetmelik deðiþikliði 21 Nisan 2007 tarihli Resmi Gazetede yayýmlanmýþtýr. Baþvurucular tarafýndan yönetmelik deðiþikliði hakkýnda da iptal davasý açýlmýþtýr (Danýþtay 8. Daire 2007/4418)

Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliði‘nin yaný sýra Bakanlar Kurulu‘nca 14/7/2005 tarihinde "Ýþyeri Açma Ve Çalýþma Ruhsatlarýna Ýliþkin Yönetmelik" düzenlenmiþ, Resmi Gazete‘nin 10.08.2005 gün ve 25902 sayýlý nüshasýnda yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir. Bu yönetmelikle birlikte Ýçiþleri Bakanlýðý tarafýndan düzenlenmiþ olan, 9/3/1989 tarihli ve 20103 sayýlý Resmi Gazete‘de yayýmlanan Ýþyeri Açma ve Çalýþma Ruhsatlarýna Ýliþkin Yönetmelik ile Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan düzenlenmiþ olan 26/9/1995 tarihli ve 22416 sayýlý Resmî Gazete‘de yayýmlanan Gayri Sýhhi Müesseseler Yönetmeliðiyürürlükten kaldýrýlmýþtýr. Baþvurucular tarafýndan açýlan Ýþyeri Açma Ve Çalýþma Ruhsatlarýna Ýliþkin Yönetmelik‘in iptali davasý derdesttir(Danýþtay 8. Daire 2006/1248 E). Bakanlar Kurulu‘nun 19.03.2007 tarihli kararý ile "Ýþyeri Açma ve Çalýþma Ruhsatlarýna Ýliþkin Yönetmelikte Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Yönetmelik" düzenlenmiþ, Resmi Gazete‘nin 13.04.2007 gün ve 26492 sayýlý nüshasýnda yayýmlanmýþtýr. Baþvurucular tarafýndan yönetmelik deðiþikliðinin iptali için de dava açýlmýþtýr (Danýþtay 8. Daire 2007/4010 E.)

5177 Sayýlý Yasa deðiþikliðinin anayasaya aykýrý olduðunu görmek için, yasa deðiþikliðinden sonra çýkartýlan yönetmelikler ile yönetmelik uygulamalarýna bakmak yeterlidir.

Gerek 5177 sayýlý Yasada, gerekse belirtilen yönetmeliklerdeki ana çeliþki þudur: Madencilik çalýþmalarý, uygun önlemler alýnmazsa su alanlarýný kirleten, doðal, kültürel, arkeolojik sit alanlarýný bozan, tarým, zeytinlik ve mera alanlarýný yok eden bir uðraþ iken; madencilikle ilgilenenler için, sit alaný, su havzasý, tarým alanlarý, meralar vs madenciliði engelleyen hususlardýr. Bu çeliþkiyi koþulsuz olarak madenciler lehine çözmeye çalýþan Yasa ve ona dayanýlarak çýkarýlan Yönetmeliðin bu haliyle uygulanmasý durumunda, madencilik çalýþmasý adýna kamu yararý ve idari yargý kararlarý hiçe sayýlacak ve bu husus içinden çýkýlmaz kargaþa ve sorunlara yol açacaktýr. Son sözün Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlýðýna verilmesi ve bu alanlarda madencilik mantýðý öne alýnarak düzenleme yapýlmasý, her biri ayrý uzmanlýk isteyen konularda uzman olmayan kiþilerin karar vermesi ya da uzman olanlarýn görüþlerinin yalnýzca dikkate alýnmasý ama uygulanmamasý, telafisi olanaksýz zararlarýn doðmasýna neden olacaktýr.,

Danýþtay‘ýn incelemesi engellenmiþtir.Yasa deðiþikliðine dayanýlarak çýkartýlan Madencilik Ýzinleri Yönetmeliði‘nin Genel Ýlkeler baþlýklý Ýkinci Bölümünde yer alan "Ýzinlerle ilgili temel ilke" baþlýðý altýndaki 5. maddesinin 3. fýkrasýnda; "Bakanlýklar ile kamu kurum ve kuruluþlarýnca, bu Yönetmelik hükümlerinde belirtilen haller ve diðer kanunlarýn ilgili hükümleri dýþýnda, madencilik faaliyetleri engellenemez ve çýkarýlacak yönetmeliklerde bu Yönetmelikte belirtilen kýsýtlamalarýn dýþýnda bir kýsýtlama getirilemez" ilkesi kabul edilmiþtir.

"...Yönetim kendi görev alanýna giren iþleri yürütebilmek için, yasalara aykýrý olmayan fakat onlarýn uygulamasýný gösteren düzenlemelerde bulunabilir. Düzenleyici yönetsel iþlemler, kamu yönetiminin düzenli bir biçimde iþlemesini saðlayan yoldur. Yönetimin bu yola gitmesi, "düzenli yönetim" ilkesinin de bir yoludur..."(Prof. Dr.A.Þeref Gözübüyük- Yönetim Hukuku-Ýkinci basý s.202).
Yönetimin genel düzenleyici iþlem yetkisi Anayasa‘nýn 115. ve 124. maddelerinde düzenlenmiþtir. Anayasa‘nýn 115.maddesine göre; "Bakanlar Kurulu, kanunun uygulanmasýný göstermek veya emrettiði iþleri belirtmek üzere, kanunlara aykýrý olmamak ve Danýþtayýn incelenmesinden geçirilmek þartýyla tüzükler çýkarabilir". 124. madde de; "...Baþbakanlýk, bakanlýklar ve kamu tüzelkiþileri, kendi görev alanlarýný ilgilendiren kanunlarýn ve tüzüklerin uygulanmasýný saðlamak üzere ve bunlara aykýrý olmamak þartýyla, yönetmelikler çýkarabilirler..."
Söz edilen yönetmelik Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkartýlmýþtýr. Üstelik 5.maddesinin 3.fýkrasýnda, konuyla ilgili bakanlýklar ile kamu kurum ve kuruluþlarýnýn yönetmelik çýkarma yetkilerini sýnýrlamaktadýr.Bu þekilde bu yönetsel iþleme, yönetmelik olmaktan öte daha üst bir hukuksal norm niteliði kazandýrýlmaya çalýþýlmýþtýr. Oysa, yönetmeliðin daha üstü hukuk kurallarýný kapsayan düzenleyici iþlemler Bakanlar Kurulu tarafýndan çýkartýlan Tüzüklerdir.

Yönetmeliðin yukarýdaki düzenlemesi yönetmelikten çok Tüzüklere özgü bir düzenlemedir. Tüzükler de Anayasa‘nýn 115.maddesi gereðince Danýþtayýn incelemesinden geçirilmesi gereken iþlemlerdir. Ýþlemin adýna Yönetmelik denilerek, yapýlan düzenlemenin Danýþtay‘ýn incelemesinin önüne geçilmiþtir. Bunun yaný sýra; konuyla ilgili Bakanlýklarýn ve diðer kamu kurum ve kuruluþlarýnýn yetkileri kýsýtlanmýþ durumdadýr. Bu açýkça Anayasaya aykýrýlýk oluþturmaktadýr.

Yönetmelik, iptali istenen 5177 Sayýlý "Maden Kanununda ve Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun‘un; 3 üncü maddesiyle deðiþtirilen 3213 sayýlý Maden Kanunun 7 nci maddesinin birinci fýkrasýna dayanmaktadýr. Yasa deðiþikliði ile pek çok hassas alanda madencilik faaliyetlerinin yapýlýþ esaslarý Bakanlar Kurulu‘nun çýkarttýðý yönetmeliklere býrakýlmýþtýr. Bu yönüyle Anayasa‘nýn 115 ve 124. maddeleri düzenlemeleri yok sayýlmýþtýr.

Bu yasa deðiþikliði ile ormanlar hesapsýzca yok edilip, madencilik faaliyetine açýlacaktýr.Ülkemizin ender doðal zenginliklerinin korunduðu milli parklar, özel koruma bölgeleri, aðaçlandýrma alanlarý, Tabiat parklarý, tabiat alanlarý, tabiat anýtlarý, özel koruma bölgeleri, doðal ve kültürel sit alanlarý kentlerin imar alanlarý, turizm bölgeleri, kültür alanlarý madencilik faaliyetine açýlacaktýr. Kýsacasý, nerede olursa orada; kültürel ve doðal deðer olup olmamasýna bakýlmaksýzýn, orman varlýðýnýn yok olmasýna aldýrýlmaksýzýn, insanlarýn saðlýðý ve içme suyunu tehdit edip etmediðine aldýrmaksýzýn, kentlerde yaþadýðýmýz imarlý alanlara komþu olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn maden aranýp iþletilecektir

Sit alanlarýnýn madenciliðe açýlmasý; 1972-Paris- Dünya Kültür ve Doðal Mirasýnýn Korunmasýna dair Sözleþme ile "...kültür mirasý ve doðal miras niteliðindeki varlýklarýn evrensel miras olduðu kabul edilmiþ, sözleþmeci ülkelere, kendi ülkelerindeki, kültür mirasý ya da doðal miras sayýlabilecek varlýklarýn saptanmasý, korunmasý, muhafazasý teþhiri ve gelecek kuþaklara iletilmesinin saðlanmasý..." görevi yüklenmiþtir. 1985- Granada Avrupa Mimari Mirasýnýn Korunmasý Sözleþmesi ile korunacak anýt, bina gruplarý ile ören yerlerinin kesin olarak tespit edilebilmesi için Sözleþmeci Devletler; "...bu tarihsel varlýklarýn envanterlerini oluþturmayý, bu tarihsel varlýklara zarar verebilecek tehlikeli durum doðduðunda, en kýsa zamanda gerekli dokümanlarý hazýrlamayý, mimari mirasýn korunmasý için yasal önlemleri almayý, korunma için gerekli denetlemeleri yapmayý, korunan varlýklarýn bozulmasýný, hasar görmesini veya yýkýlmasýný, önlemeyi..." taahhüt etmiþlerdir. 1992 Valetta/Malta Arkeolojik Mirasýn Korunmasýna Ýliþkin Avrupa Sözleþmesi ile de Sözleþmeci Devletler; "...arkeolojik mirasýn korunmasý için gerekli önlemleri almak, arkeolojik araþtýrma faaliyetlerini bilimsel güvence altýna almak, arkeolojik mirasýn tercihen bulunduðu yerde korunmasý ve bakýmýný saðlamayý ..."taahhüt etmiþlerdir. T.C.Anayasasý, "Tarih, Kültür ve Tabiat Varlýklarýnýn Korunmasý" baþlýðý altýndaki 63/1.maddesinde; "...Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlýklarýnýn ve deðerlerinin korunmasýný saðlar, bu amaçla destekleyici ve teþvik edici tedbirleri alýr..." düzenlemesini getirmiþtir. Yasanýn düzenlemesi sayýlan uluslar arasý sözleþmeler ile anayasa hükümlerine aykýrýdýr.

Su havzalarý; Günümüzde içme suyu kaynaklarýnýn hýzla kirlendiði ve azaldýðý göz önünde bulundurulduðunda koruma koþullarýnýn daha da geliþtirilmesi gerekirken, koruma alanlarý içinde kirletici faaliyete izin verilmesi, su havzalarýnýn korunmamasý anlamýný taþýmaktadýr. Ýçinde bulunduðumuz yüzyýlýn en önemli sorunlarýndan biri, temiz su kaynaklarýnýn hýzla azalmasý, suya eriþimin zorlaþmasý ve su yoksulluðunun giderek artmasýdýr. Birleþmiþ Milletler Çevre Programýnýn (UNEP) 2002 yýlýnda yayýnladýðý 3. Küresel Çevre Raporuna göre, baþta Afrika ve Asya kýtalarýnda yaþayanlar olmak üzere, dünyada 1.1 milyar insan güvenli içmesuyu, 2.4 milyar insan ise güvenli arýtma hizmetlerinden yoksundur.

UNEP 2002 raporunda, piyasa koþullarýnýn küresel ölçekteki siyasi, ekonomik ve sosyal koþullara bu þekilde yön vermesinin devam etmesi halinde 2032 yýlý itibarý ile dünya nüfusunun yarýdan fazlasýnýn ciddi su sýkýntýsýyla karþýlaþabileceðine dikkat çekilmektedir.
Ülkemiz "su stresi" çeken ülkeler arasýnda.Su kaynaklarý hýzla tükenmekte ya da kirlenmekte, 20 yýl önce kiþi baþýna 4 bin metreküp su düþüyordu, bugün 1430 metreküp su düþüyor. Bilimsel araþtýrmalarda, 2030 yýlýna kadar ülkemizde kiþi baþýna düþen su miktarýnýn 1/3 oranýnda azalacaðý, bin metreküpün altýna ineceði uyarýsýnda bulunuluyor, 30-35 yýl sonra Türkiye‘nin çöl halini alacaðý tahminleri yapýlýyor. Bu karamsar tablo karþýsýnda, su kaynaklarýný kýskançlýkla korumak zorundayýz, yoksa çocuklarýmýz bir bardak suya hasret kalacaklardýr.
Ýçmesuyu havzalarýnda galeri yöntemi dahil tüm maden ocaklarý yer altý ve yüzeysel sularýn akýþ rejimini etkilemekte, maden arama ve çýkarma sýrasýnda yapýlan sondajlar ise toprak katmanlarýnda deðiþimlere neden olarak yeraltý ve yüzeysel sularla beslenen baraj göllerinin su kalitesini ve miktarýný etkilemektedir. Ayrýca madencilik faaliyetleri arazi topografyasýný bozmakta, çoðu tarýmsal ve orman alaný olan bu bölgelerin fauna ve florasýný etkileyerek çevresel boyutta büyük risklerin ortaya çýkmasýna neden olmaktadýr.
Dünyada üretilen tüm zararlý yada zararsýz, kimyasal yada biyolojik maddeler doðadan elde edilen hammaddeler ile üretilmektedir. Doðada hammadde olarak bulunan materyal iþlendiðinde yada kimyasal ve biyolojik tepkimeler sonucu deðiþtirildiðinde özelliðini tamamen kaybetmekte ve baþka formlara dönüþmektedir. Bu nedenle doðada saf halde bulunan maddelerin iþlenmesi sonucu katý atýklar, sývý atýklar veya gaz atýklar oluþmaktadýr. Örneðin galeri yöntemi ile çýkarýlmayan mermer iþleme ile mermer tozu karýþýmýndan atýksu oluþmaktadýr. Ayrýca bloklar halinde çýkarýlan mermer nedeniyle arazi yapýsý bozulmaktadýr. Yüzeysel yaðýþlar neticesinde göl çanaðýna doðru temiz su akýþýný saðlayan arazi su çizgileri, mevsimsel olarak oluþan dere yataklarý bozulmakta ve temiz su akýþýnýn göl çanaðýna ulaþmasý engellenmektedir. Akýþa geçen temiz suyun göl çanaðýna varýþ süresi, miktarýný etkilemekte, varýþ geciktikçe su toprak tarafýndan emilmekte yada güzergahýný deðiþtirerek göl çanaðýna ulaþmasý engellenmektedir.

Madencilik faaliyetlerinin doðada yapacaðý olumsuz müdahaleler sonucunda erozyon ve çökelme olaylarýnda ve kimyasal dengelerde birtakým deðiþimlerin ortaya çýkabileceði, doðal akýþ yönünün ve akýþ hacminin döngüyü olumsuz etkileyeceði gerçeði ile su havzalarýnda her türlü maden arama ve iþletilmesine izin verilmemelidir.

Özet olarak; madencilik faaliyeti, yapýsý gereði, aðýr metal kirliliði ve diðer kirliliðe yol açan bir faaliyettir. Bu nedenle, su havzalarýnda kirlenmeye yol açacaðý çok açýktýr. Burada saðlanmaya çalýþýlan su kirliliðinin önlenmesi mi yoksa, madencilik faaliyetinin kolaylaþtýrýlmasý mý anlaþýlamamaktadýr. Hiçbir ekonomik deðerin insan ve canlý yaþamýndan daha önemli olmadýðý göz önüne alýndýðýnda, su havzalarýnda madencilik faaliyetine izin verilmesi Anayasa‘nýn yaþama hakkýný düzenleyen 17. maddesine ve saðlýklý çevrede yaþama hakkýný düzenleyen 56. maddesine açýkça aykýrýlýk oluþturmaktadýr.
Orman alanlarý; Yasa deðiþikliði ile Orman, muhafaza ormaný, aðaçlandýrma alanlarý da madenciliðe açýlýyor. Ormanlarýn orman alaný olarak korunmasýndaki kamu yararý, madencilikten daha öncelikli ve üstündür. Sürdürülebilir ekolojik dengenin saðlanabilmesi için ormanlarýn öncelikle orman olarak korunmasý Anayasal bir zorunluluktur. Yasa düzenlemesi ile Ormanlarýn madenciliðe nasýl tahsis edileceðinin yönetmelikle düzenlenmesi öngörülmüþtür. Ýdareye çok geniþ takdir yetkisi bu düzenleme, ormanlara özel bir önem veren ve bu konuda ayrýntýlý hükümler içeren 169. Maddenin ruhuyla baðdaþamaz.
Tarým alanlarý; Anayasanýn 45. Maddesinde "Devlet, tarým arazileri ile çayýr ve meralarýn amaç dýþý kullanýlmasýný ve tahribini önlemek..." ödevi ile yükümlüdür. Anayasa‘nýn bu düzenlemesine aykýrý olarak yasa deðiþikliði ile hiç bir sýnýrlama olmadan tarým alanlarý ve meralar madencilik faaliyetlerine açýlmýþtýr. Bütün tarým alanlarýnda madencilik faaliyetlerine serbestlik getiren bu düzenleme, nitelikli tarým arazilerinin zarar görmesine yol açabilecek, son derece yanlýþ, yalnýzca madenciliði gözeten ve bu anlamda hiçbir kýsýtlamayý kabul etmeyen aðýr bir düzenlemedir

Kýyý alanlarý ve sahil þeritleri, karasularý, Anayasa‘nýn 43.maddesine göre; "...Kýyýlar, Devletin hüküm ve tasarrufu altýndadýr. Deniz, göl ve akarsu kýyýlarýyla, deniz ve göllerin kýyýlarýný çevreleyen sahil þeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararý gözetilir..." 3621 sayýlý Kýyý Yasasý‘nýn 5. maddesine göre; "...Kýyýlar, Devletin hüküm ve tasarrufu altýndadýr. Kýyýlar, herkesin eþit ve serbest olarak yararlanmasýna açýktýr. Kýyý ve sahil þeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararý gözetilir..."

Anayasanýn ve Kýyý Yasasýnýn bu düzenlemeleri karþýsýnda, bu alanlarda, "kazanýlmýþ hak" kavramýnýn geçerliliði yoktur. Kýyý Yasasý‘nýn 6.maddesine göre; "...Kýyý, herkesin eþitlik ve serbestlikle yararlanmasýna açýk olup, buralarda hiçbir yapý yapýlamaz; duvar, çit, parmaklýk, tel örgü, hendek, kazýk ve benzeri engeller oluþturulamaz. Kýyýlarda, kýyýyý deðiþtirecek boyutta kazý yapýlamaz; kum, çakýl vesaire alýnamaz veya çekilemez. Kýyýlara moloz, toprak, curuf, çöp gibi kirletici etkisi olan atýk ve artýklar dökülemez..."

Anayasa‘nýn Kýyý Yasasý‘nýn bu sýnýrlamalarýna karþýn, 5177 Sayýlý Yasa deðiþikliðine dayanýlarak düzenlenen Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliði ile her hangi bir ÇED çalýþmasý olmadan bu alanlarda "sondaj, yarma, galeri açma" gibi kýyýlarý bozacak faaliyetlerinin önü açýlmýþtýr. Burada da madencilik söz konusu olunca, Anayasa‘daki ve özel yasalardaki tüm yasaklar, sýnýrlamalar yok sayýlmýþtýr.

Plansýzlýðýn önü açýlmýþtýr; yukarýda da belirtildiði gibi, madencilik faaliyetleri için yasalarýn, Anayasa‘nýn üstünde bir ayrýcalýk yaratýlmaktadýr. Söz konusu olan madencilik olduðu zaman imar planý aranmayacaðý, ruhsatsýz yapý yapýlabileceði, yapýlar için yapý kullanma izni aranmayacaðý kurallarý getirilmektedir. Yasa deðiþikliðine dayanýlarak çýkartýlan Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliði‘nde madencilik faaliyetlerinin, imar planlarýnýn uygunluðu, yapýlarýn ruhsatlarý ve yapý kullanma izinleri þartlarý aranmamýþtýr. Hiçbir yasada yer alamayan madencilere "plansýz ve ruhsatsýz yapý yapma" hakký tanýnmýþtýr. Diðer yandan, 5237 Sayýlý Türk Ceza Kanunu‘nun "imar kirliliðine neden olma" baþlýðý altýnda düzenlenen 184. maddesinin 3. bendine göre; "Yapý kullanma izni alýnmamýþ binalarda herhangi bir sýnai faaliyetin icrasýna müsaade eden kiþi iki yýldan beþ yýla kadar hapis cezasý ile cezalandýrýlýr". Ýmar planý yapýlmayan bir yerde ruhsat hukuku da geçerli olmayacaðýndan, madencilik faaliyetleri için ceza yasasýnýn bu hükmü uygulanmayacaktýr. Bu da yasaya aykýrý bir af niteliðindedir. Maden iþletmecilerine tanýnan bu ayrýcalýk Anayasa‘nýn 10. maddesindeki yasa önünde eþitlik ilkesine de aykýrýlýk oluþturmaktadýr.

Bergama-Ovacýk Altýn Madeni Örneði; Yasa deðiþikliði ile hukuk devleti ilkesinin yok edilmesini ve plansýzlýða ödün verilmesini daha iyi açýklamayabilmek için yaþanmýþ bir olayý anlatmak istiyoruz;

Bilindiði gibi, Bergama-Ovacýk Altýn Madeni ve Kimya Tesisi‘ne iliþkin olarak onbeþ yýlý aþkýn süren hukuksal, toplumsal ve bilimsel tartýþmalar sürmektedir. Söz konusu faaliyete iliþkin verilen ÇED olumlu belgesinin iptali davasýnda Danýþtay 6. Dairesi‘nin 13.05.1997 tarih ve 1996/5477 E. - 1997/2312 K. sayýlý bozma kararý ve bu karar doðrultusunda, Ýzmir 1.Ýdare Mahkemesi‘nin 15.10.19997 Tarih ve 1997/636-877 sayýlý kararýnda "...doðrudan veyaçevrenin bozulmasý ile dolaylý olarak insan yaþamýný etkileyeceði kesin olan siyanür liç yöntemi ile altýn madeni iþletilmesine izin verilmesi yolundaki dava konusu iþlemde kamu yararýna uygunluk bulunmamaktadýr..." gerekçesiyle maden iþletmesine izin veren Çevre Bakanlýðý‘nýn iþleminin iptaline..." karar verilmiþti (EK-4: Danýþtay 1997 tarihli kararý).

Anayasa‘nýn 2.maddesinde, T.C.nin "hukuk devleti" olduðu yazýlý. Hukuk Devleti‘nin olmazsa olmaz koþulu, "yönetimin eylem ve iþlemlerinde hukuka uygun davranmasý, yönetsel eylem ve iþlemlerin yargý denetimine açýk olmasý, bu alanda verilen mahkeme kararlarýnýn gecikmeksizin, eksiksiz uygulanmasý"dýr. Bu nedenledir ki Anayasa‘nýn 138. maddesinde; "yasama ve yürütme organlarý ile Ýdarenin mahkeme kararlarýna uymak zorunda olduðu, bu organlarýn mahkeme kararlarýný hiçbir suretle deðiþtiremeyeceði ve bunlarýn yerine getirilmesini geciktiremeyeceði..." kuralý konmuþtur.

Anayasa‘nýn koyduðu bu kurallar ve kabul ettiði ilkeler çerçevesinde, Bergama-Ovacýk Altýn Madeni Kimya Tesisi ile ilgili tartýþma 1997 yýlýnda sona ermeli, iþletme kapatýlmalý, bulunduðu yer eski haline getirilmeliydi. Ama öyle olmadý. Her seferinde, mahkeme kararlarýnýn arkasýndan dolanýldý. Yeni yeni iþlemler tesis edildi, onlarýn iptaline ve yürütmesinin durdurulmasýna karar verilmesi üzerine Bakanlar Kurulu tarafýndan gizli kararnameler çýkartýldý, bu karar da iptal edildi. AÝHM‘nden üç ayrý baþvuruda "adil yargýlanma hakký ve saðlýklý çevrede yaþama hakký ihlalinden" üç ayrý ihlal kararý çýktý (EK-5 Danýþtay kararý AÝHM kararý)

Mahkeme kararlarýna karþýn, Anayasanýn koyduðu yargý kararlarýnýn baðlayýcýlýðý ilkesi ihlal edilerek, mahkeme kararlarý ve AÝHM kararý yok sayýlarak maden iþletmesinin faaliyetine olanak saðlamak için bir dizi idari iþlem tesis edildi. Önce 27 Aðustos.2004 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlýðý,Nihai Çevresel Durum Deðerlendirme Raporu ve eklerinde belirtilen hususlara uyulmak kaydýyla faaliyetinde sakýnca olmadýðýna karar vermiþ ardýndan maden iþletmesi için hazýrlanan nazým ve mevzi imar planlarý Ýzmir Valiliði Ýl Ýdare Kurulu‘nun 27.10.2004 gün ve2004/229 sayýlý kararý ile uygun bulundu (bu imar izni öncesi ABD Büyükelçisi EDELMAN‘ýn Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakaný‘ndan ricada bulunduðu ortaya çýktý). Ýmar Planlarýnýn onaylanmasýndan sonra Ýzmir Valiliði Ýl Özel Ýdare Müdürlüðü tarafýndan verilen 20.05.2005 tarih ve 02 sayýlý Birinci Sýnýf Gayrisýhhi Müessese Açýlma Ruhsatý ile maden iþletmesi faaliyete geçti.

Altýn Madeni iþletme amaçlý tesis edilen nazým ve mevzi imar planlarýnýn iptali için açýlan dava da sonuçlandý,Ýzmir4. Ýdare Mahkemesi‘nin 21.04.06 tarih ve 2005/5 E., 2006/636 K. Sayýlý kararý ile "...üst ölçekli makro bir plana dayanmayan ve birinci sýnýf gayrisýhhi müessese olan iþletmenin, çevresel etkilerinin fiziksel olarak iþletme alaný ve mülkiyet ile sýnýrlý tutularak yapýlan bir planda düzenlenmesinin mümkün olmamasý nedeniyle, dava konusu nazým imar planý ve mevzi imar planýnda planlama ilkeleri, þehircilik esaslarý ve kamu yararýna uyarlýlýk bulunmadýðýndan ÝMAR PLANLARININ ÝPTALÝNE..."karar verildi.. Ýptal kararý, Ýzmir Valiliði ve yanýnda katýlanlar tarafýndan"mahkeme kararýnýn yürütülmesinin durdurulmasý istemli olarak temyiz edilmiþtir.Temyiz incelemesini yapan Danýþtay 6.Dairesi; 05.07.2006 tarihli 2006/2975 E.Sayýlý kararý ile "...temyiz edilen Ýdare Mahkemesi kararýnýn yürütülmesinin durdurulmasý isteminin reddine..." karar verildi (EK-6; Ýzmir 4.Ýdare Mahkemesi kararý).

Bu kez, imar planý olmadan açýlma ruhsatý verildi; Ýmar planlarýnýn iptaline iliþkin mahkeme kararýnýn taraflara teblið edildiði, davalý Ýzmir Valiliði‘nden yoðun bir biçimde "mahkeme kararlarýnýn uygulanmasý ve iptal edilen imar planlarýna dayanýlarak verilen 20 Mayýs 2005 tarihli Açýlma Ruhsatýnýn geri alýnmasý"nýn istendiði sýrada, bu iþlem geri alýnarak, Maden ve Kimya Ýþletmesi için 18.05.2006 tarihli 10 numaralý (Ýmar plansýz) Ýþyeri Açma ve Çalýþma Ruhsatý verildi. Þimdi,imar planlarýnýn iptaline, yapý ruhsatlarýnýn iptal edilmiþ olmasýna raðmen bu maden-kimya tesisi faaliyetini sürdürmektedir (EK-7: 18.05.06 tarihli ruhsat).

2.) ÇED muafiyeti, saðlýklý çevrede yaþama hakkýnýn ihlalidir;

Yasa deðiþikliði ile getirilen ÇED istisnasý Anayasa‘nýn 56. maddesine ve saðlýklý çevre hakkýný düzenleyen uluslar arasý sözleþmelere aykýrýdýr.

Madencilik faaliyetleri geniþ alanlar kaplayabilmekte, iþletme esnasýnda faaliyetin doðasý gereði geniþ alanlar etkilenmekte veya tahrip olmaktadýr. Madencilik faaliyetleri önemli çevresel riskleri olan ve ancak çevresel önlemlerin büyük dikkat ve özenle alýnmasý sonucu kamu yararýna yürütülebilecek hizmetlerdendir. Maden drenaj sularý baþta olmak üzere, madencilik faaliyetleri sonrasýnda oluþan her türlü katý, sývý ve gaz atýklarýn çevre mevzuatýna uygun bir þekilde bertaraf edilmesi gerekmektedir. Madencilik faaliyetinin çevresel risklerinin en aza indirilebilmesi için kullanýlan en önemli araç Çevresel Etki Deðerlendirmesi (ÇED)dir.
5177 Sayýlý Yasanýn 28 incý maddesiyle Çevre Kanunun 10 uncu maddesine eklenen 3 üncü fýkra ile "Petrol, jeotermal kaynak ve maden arama faaliyetleri, çevresel etki deðerlendirmesi (ÇED) kapsamý dýþýna çýkartýlmýþtý" Madencilik Faaliyetleri Ýzin Yönetmeliði Madde 2‘de tanýmlanan yönetmeliðin kapsamýnda sayýlan yerlerin büyük çoðunluðu ÇED Yönetmeliði‘nin EK. V listesinde belirtilen yerler olup, bu yerler doðrudan korunmasý gereken ve gelecek nesillere bozulmadan aktarýlmasý gereken yerlerdir. Ek V. Listesinde belirtilen yerlerin madencilik faaliyet alaný içerisinde kalmasý durumunda bu tür yerlerin korunmasý mümkün deðildir.

Bilindiði gibi, ÇED Yönetmeliðinde Çevresel Etki açýsýndan büyük faaliyetler Ek I listesinde, Çevresel etkileri nispeten daha küçük faaliyetler Ek II listesinde listelenmiþ olup, Ek I listesindeki faaliyetler için ÇED Prosedürü uygulanmakta, Ek II listesindeki faaliyetler için Proje Tanýtým Dosyasý hazýrlanmaktadýr. Ek I ve Ek II listelerinde yer alan faaliyetler Ek V listesinde belirtilen yerlere yakýn olduðunda ÇED Yönetmeliði açýsýndan deðerlendirilerek ÇED olumlu veya olumsuz, ÇED gerekli veya gerekli deðildir kararý verilmektedir. Söz konusu faaliyetler Ek V listesinde belirtilen yerleri içine alýyor veya bu yerler içersinde yer alýyorsa (mera alanlarý, orman alanlarý ve 3. sýnýf tarým topraðý ve üzeri alanlar dýþýnda) mevcut uygulamada ÇED olumsuz kararý çýkacaðý kesin olmaktadýr.

5177 sayýlý kanun deðiþikliði ve bu deðiþikliklere dayalý olarak çýkarýlan yönetmelikler ve özellikle çevre açýsýndan bir dizi olumsuzluklar taþýmaktadýr. Düzenlemelerde, madencilik için her þeyi feda etme anlayýþý temel olmuþtur. Kanunun tanýmlar bölümünde; Yerkabuðunda ve su kaynaklarýnda tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticari deðeri olan petrol, doðalgaz, jeotermal su kaynaklarý dýþýnda kalan her türlü madde bu kanuna göre madendir. denilmektedir. Yani Maden tanýmýnda; para eden cansýz her þey maden kabul edilmiþtir. Söz konusu kanunun çýkarýlmasýnýn altýnda yatan "Ne para ediyorsa o iþletilsin, madencilik faaliyeti önündeki her türlü engel (!) ortadan kalksýn, ÇED Yönetmeliði Ek V listesinde belirtilen yerler madencilik faaliyeti karþýsýnda feda edilebilir", zihniyeti, ayný þekilde Madencilik izin yönetmeliðinde bir dayatma olarak yer almaktadýr.

Maden, Petrol ve Jeotermal arama faaliyetleri Çevresel etkileri yokmuþ gibi Kanunda ÇED Yönetmeliðinden muaf tutulmaktadýr. Arama kapsamýnda yapýlacak büyük çaplý yarmalar, Ek V listesinde belirtilen yerlerde yapýlacak Jeofizik sismik çalýþmalar, uzun rezistivite açýlýmlarý, sondajlý çalýþmalar faaliyetlerin önemli Çevresel Etkilerinin olmayacaðýný hiç kimse iddia edemez.

Sonuç olarak gerek yasa deðiþikliði ile ÇED Yönetmeliði Ek V Listesinde belirtilen yerler madencilik faaliyetlerine feda edilmektedir.

ÇED süresinde en önemli iki ilke; a) Çevresel etki deðerlendirmesi b) yöre halkýnýn katýlýmý ve onayýdýr. Bu yönetmelikte yapýlacak madencilik faaliyetlerinin çevreye yapabileceði olumsuz etkilerin incelenmesi yüzeysel geçildiði gibi, ikinci ilke olan halkýn katýlýmý ilkesi de yok sayýlmýþtýr.

Bilindiði gibi, uluslararasý Çevre Hukukunda da Halkýn Katýlýmý konusu, pek çok uluslararasý hukuk metninde yer almýþtýr.

*1992 - Birleþmiþ Milletler Çevre ve Kalkýnma Üzerine Rio Zirvesi Sonuç Deklarasyonu; "...Ýnsanlar, doða ile uyum içinde saðlýklý ve verimli bir hayata layýktýr.(...)Çevre konularý en iyi þekilde, ancak ilgili bütün vatandaþlarýn katýlýmý ile yönetilir.Devletler, geniþ çapta çevre bilgilendirmesi yaparak kamuoyu aydýnlatýlmasýný ve katýlýmý gerçekleþtirecek ve teþvik edecektir.."

*1992 - BM-Rio-Gündem 21 Sözleþmesi ( 7.ci Beþ Yýllýk Kalkýnma Planý ile hükümeti baðlayýcý olduðu kabul edildi) (R.G; 25/7/1995-22534 mük. sh.157) "... Hükümetler, iþ çevreleri ve kalkýnma kuruluþlarý, kalkýnma projelerinin biyolojik çeþitlilik üzerine etkisinin nasýl deðerlendirileceðini ve bu çeþitliliði kaybetmenin maliyetinin nasýl hesaplanacaðýný öðrenmelidirler. Önemli etkileri olabilecek projelerde, halkýn geniþ ölçüde katýlmasýyla çevresel etki deðerlendirmesi yapýlmalýdýr. (...) Kiþiler, gruplar ve kuruluþlar, özellikle kendi toplumlarýný etkiliyebilecek çevre ve kalkýnma kararlarýný bilmeli ve bunlara katýlmalýdýr. Ýnsanlara kararlar hakkýnda bilgi vermek için, ulusal hükümetler, kiþilerin çevre ve kalkýnma konularýyla ilgili bütün bilgilere ulaþmasýný saðlamalýdýr. Bu bilgi, çevre üzerine önemli etkisi olan veya olabilecek olan üretim veya faaliyetleri ve çevre koruma önlemlerini içermelidir..."

Anayasanýn 90. maddesine 5170 no lu kanunla eklenen fýkraya göre; ‘‘Usulüne göre yürürlüðe konulmuþ temel hak ve özgürlüklere iliþkin milletlerarasý antlaþmalarla Kanunlarýn ayný konuda farklý hükümler içermesi nedeniyle çýkabilecek uyuþmazlýklarda milletlerarasý antlaþma hükümleri esas alýnýr.‘‘

Yasa deðiþikliði ile arama faaliyetlerinin ÇED kapsamý dýþýna çýkartýlmasý; Anayasa‘nýn "saðlýklý ve dengeli bir çevrede yaþama hakký"ný düzenleyen 56. maddesi, açýkça ihlal edilmiþtir.

SONUÇ VE ÝSTEM : Yukarýda açýklanan nedenlerle; T.C.Anayasasý‘nýn 149.maddesinin 4.fýkrasý ile 2949 Sayýlý Yasanýn 30.maddesinin 2.fýkrasý gereðince, konuyla yakýndan ilgili baþvurucularýn, davanýn konusu 5177 Sayýlý Yasanýn ilgili düzenlemeleri hakkýnda sözlü açýklamalarýnýn dinlenmeleri ve bilgilerin alýnmasý amacýyla davet edilmelerine, yargýlamanýn bir an önce sonuçlandýrýlarak, Anayasaya aykýrý yasa deðiþikliklerinin iptaline karar verilmesini dileriz. Saygýlarýmýzla.