<span id='hl' style='background-color: #FFFF00'>Kıdem tazminatı ödenmemesi gereken haller </span id='hl'>
1475/17. maddenin II. Bendi'ne göre işveren tarafından ihbar öneline gerek kalmadan hemen işten çıkarılan işçiye ise kıdem tazminatı ödenmesi gerekmez.
'Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri' adını alan bu bentte sırlanan nedenler aşağıdaki gibidir.
Başlangıçta yalan
a) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması,
Örnekler:
-Torna işinden anlamadığı halde kendisini tornacı olarak tanıtmak,
-Yabancı dil bilgisi yeter seviyede olmadığı halde işvereni yanlış beyanda bulunarak yanıltmak.
Yargı kararı
(Y. 9.HD., E: 1998/16858, K: 1998/18293, T : 1.10.1998)
-Davacı işçinin davalıya ait işyerinde işe girerken taraflar arasında düzenlenmiş olan ferdi hizmet sözleşmesinin 9. maddesinde daha önce suç kaydı olup da bunun işçi tarafından gizlenmiş bulunması halinin işveren tarafından sözleşmenin ihbarsız ve tazminatsız feshini gerektireceği öngörülmüştür.
İşverene hakaret sövme vs.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması,
Örnekler,
-İşverenin kendisine veya aile üyelerinden birine hakaret etme, sövme,
-İşvereni hakkında yalancı, sahtekar, dolandırıcı gibi asılsız isnatlarda bulunması.
Yargı kararı
(Y. 9 HD. E. 1987/4822, K. 1987/5057, T. 20.05.1987)
-İş Kanunu'na göre, işçinin işverenin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, hatırlatıldığı halde görevini yapmaması, hizmet akdini haklı ve tazminatsız fesih sebebi sayılmıştır.
Ev adabına uymamak
c) İşverenin evinde oturan işçinin yaşayışının o evin adabına ve usullerine uygun veya genel ahlak bakımından düzgün olmaması.
Örnekler:
-Günümüz uygulamalarında kalmamakla birlikte işveren işçisi ile aynı evde ikamet ettiği takdirde işçinin ev yaşamının gereklerine riayet etmemesi.
Patrona, işçiye sataşma
ç) İşçinin, işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 77'nci maddeye aykırı hareket etmesi.
Örnekler:
İşçinin, işyerindeki diğer işçilere karşı sövme, hakaret etme gibi davranışlarda bulunması.
Yargı kararları
(Y.9 HD. E.1992/11640, K.1992/13978, T.22.12.1992)
-Aynı işverenin başka işyerindeki bir işçi ile işyerinde tartışan ve onun üstüne bıçakla yürüyen işçi tazminatsız ve bildirimsiz işten çıkartılabilir.
(Y. 9 HD. E.1988/226, K. 1988/1719, T. 26.02.1988)
-Bir işçinin işverenin diğer bir işçisi hakkında itham edici söz ve hareketlerde bulunması işçinin işverenin başka bir işçisine sataşması halini oluşturur.
İşyerine içkili gelmek
1475/ Madde 77 ise aşağıdaki gibidir.
A) İşyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek ve işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaktır.
B) İşveren; işyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi şartlarla alkollü içki içilebileceğini tayin ve tespit edebilir.
C) (A) bendindeki işyerinde alkollü içki kullanma yasağı;
1. Alkollü içki yapılan işyerlerinde çalışan ve işin gereği olarak imalatı kontrolle görevlendirilen işçiler,
2. Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen işyerlerinde işin gereği alkollü içki içmek zorunda olan işçiler,
3. İşinin niteliği gereği müşterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olan işçiler için uygulanmaz.
Yargı kararları
(Y. 9 HD. E. 1990/12848, K.1991/6573 T. 26.3.1991)
-İşveren, içkili olarak kamyon kullanan ve işyerine içkili halde gelen davacının iş aktini fesihte haklıdır ve davacı kıdem tazminatı alamaz.
Bağlılığa aykırılık
d) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması,
Yargı kararları
(Y. 9 HD. E.1990/10229, K.1990/10393, T. 27.12.1990)
-Davacının işverenin bilgisi dışında aynı iş kolunda faaliyette bulunan başka bir firmanın klima tesislerinin montaj işini yaptığı anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının davranışı İş Kanunu'nun 17/II/d fıkrasına uyduğundan kendisine kıdem ve ihbar tazminatı ödenmemesi gerekir.
(Y 9 HD. E. 1986/7364, K. 1986/8723, T. 01.10.1986)
-İşyerine kadın getirip onunla gayrimeşru ilişki kuran işçinin bu davranışı ahlak ve iyiniyet kuralları ile bağdaşmaz.
(Y 9 HD. E. 1986/6451, K. 1986/7903, T. 11.09.1986)
-Bekçi saatlerinin anahtar dolabında bulunan gece bekçisinin bu davranışı işverene karşı doğruluk ve iyiniyet kurallarına uymayan hal teşkil eder. Bu durumda iş akdinin 17/II'ye göre feshi doğrudur.
İşyerinde suç işlemek
e) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
Daha önce işçinin işyeri dışında işlediği bir suç nedeniyle gözaltına alınması, tutuklanması ya da hüküm giymesi halinde kıdem tazminatı alabileceğini belirtmiştik. Ancak işyeri içinde bir suç işlerse bu kere işçi kıdem tazminatı alamamaktadır. Fakat bu durumun oluşması için işçinin en az 7 gün hapisle cezalandırılması gerekir.
Örnekler:
İşyerinde hırsızlık, yaralama, öldürme, hakaret vs.
İşe devamsızlık
f) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi.
Yargı kararları
(Y 9 HD.E. 1990/10229, K. 1990/10393 T. 27.12.1990)
-Haklı bir sebep olmaksızın bir ay içinde üç iş günü işe devam etmeyen işçinin hizmet akdi işveren tarafından bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilebilir.
(Y 9 HD. E. 1985/10647, K. 1986/497, T. 23.01.1986)
-Üst üste 2 iş günü veya bir ay içinde 3 iş günü devamsızlık işverene tazminatsız fesih hakkı verir.
(Y 9 HD. E. 1998/10806, K. 1989/435, T. 26.01.1989)
-1475 Sayılı Kanun'un 17/II-f maddesinde işçinin işverenden izin almaksızın ve haklı bir sebebe dayanmaksızın bir ayda 3 iş günü işine devam etmemesi halinde işverence hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedileceği öngörülmüştür. Buradaki bir aylık süre sözünü takvim ayı değil, 30 günlük zaman dilimi olarak anlamak gerekir.
Talimatlara itaatsizlik
g) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması.
Yargı kararları
(Y 9 HD. E. 1987/267, K. 1987/647, T. 26.01.1987)
-İkaza rağmen yapmakla görevli bulunduğu işi yapmayan ve işverenin diğer işçisine sataşan işçinin hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız feshi yasaya uygundur.
(Y 9 HD. E. 1982/3825, K. 1982/4412, T. 30.04.1982)
-İşverenin işçilerden daha dikkatli çalışmalarını istemesi üzerine işçilerin topluca işi bırakarak direnişe geçmeleri, hizmet sözleşmesinin haklı nedenle feshi sebebidir.
(Y 9 HD: E. 1991/17320, K. 1992/4704, T. 27.04.1992)
-Görevi sırasında uyuduğu sabit olan gece bekçisinin bu davranışı sadakat borcuna aykırı olup, işverene iş akdini tazminatsız fesih hakkı verir.
Ürettiği mal iade edilen işçi, atılabilir
Deneyimli işçinin tazminatsız işten çıkarılma nedenlerinden biri, dikkatsizlik eseri ürettiği malın alıcı tarafından iade edilmesidir. Bunun için işverene, on günlük ücretiyle ödeyemeyeceği ölçüde zarar vermesi şartı aranır
h) İşçinin kendi isteği veya 'savsaması' yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işverenin malı olan veya malı olmayıp da elinin altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri on günlük ücretinin tutarı ile ödeyemeyecek derecede hasara veya kayba uğratması.
Yargı kararları
(Y 9 HD. E. 1992/13356, K.7960, T.10.05.1993)
-Deneyimli bir işçinin ürettiği malda yol açtığı dikkatsizlik eseri zarar malın iadesine yol açmışsa, işveren bu nedenle ihbarsız ve tazminatsız iş akdini feshedebilir.
(Y 9 HD.E. 1992/95, K.1992/5911, T. 02.06.1992)
-Korumakla görevli olduğu malzemelerin bir kısmı nöbeti sırasında çalınan gece bekçisinin iş akdi bildirimsiz ve tazminatsız olarak bozulabilir.
(Y 9 HD. E. 1985/2387, K.1986/4298, T. 22.04.1986)
-Görevini gereği gibi yapmadığından 10 günlük ücretinin çok üstünde işverenin zararına sebebiyet veren işçinin hizmet akdinin tazminatsız feshi haklı nedene dayanır.
Yapamam deme yapan senden iyi değildir