Oy kullanma hakký - Hapis cezasý

Ýyi günler dilerim;24 yasýndayým ve bu güne kadar oy kullanmadým ,bugunden sonrada kullanmayý düþünmüyorum ,ayrýca askerligimide yapmadým (lisan üstü ogrencisiyim) .Acaba bu durumdan dolayý herhangi bir para/hapis cezasýna çarptýrýlma ihtimalim var mý ,örneði olmuþ mu ?Bu durum benim kamu personeli/çalýþaný olmamda bir engel teþkil eder mi ?Bu konu hakkýnda beni bilgilendirirseniz çok sevinirim.

Esas Sayýsý : 1992/12

Karar Sayýsý : 1992/7

Karar Günü : 18.2.1992



ÝTÝRAZ YOLUNA BAÞVURAN : Tufanbeyli ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý.

ÝTÝRAZIN KONUSU : 10/6/1983 günlü, 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 3270 ve 3757 sayýlý Yasalarla deðiþik 63. maddesinin iptali istemidir.

I- OLAY :

Tufanbeyli ilçesi, Cumhuriyet Mahallesi 49 no’lu sandýðýn 18. sayfasýnda 874 sýra numarasý ile kayýtlý bulunan Seçmen MK.’nýn 20 Ekim 1991 tarihinde yapýlan 19. Dönem Milletvekilliði genel seçimine katýlmadýðýnýn ve yasal süresi içinde de herhangi bir mazeret bildirmediðinin anlaþýlmasý üzerine 2839 sayýlý Yasanýn deðiþik 63. maddesi uyarýnca ellibin lira para cezasý ile cezalandýrýlmasý gerekmiþtir.

Yaptýðý inceleme sonucunda 2839 sayýlý Yasa’nýn olaya uygulayacaðý deðiþik 63. maddesinin Anayasa’nýn 1., 2., 6., ve 67. maddelerine aykýrý olduðu kanýsýna varan Tufanbeyli ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý kendiliðinden Anayasa ve Mahkemesine baþvurma karar vermiþtir.

II- ÝTÝRAZIN GEREKÇESÝ :

Ýtiraz yoluna baþvuran Tufanbeyli ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý’nýn bu konudaki 5/2/1992 günlü, Karar 1992/2 sayýlý kararýnýn gerekçe bölümü aynen þöyledir:

“1982 tarihli Anayasa’nýn l inci maddesi Türk Devleti’nin bir Cumhuriyet olduðunu, 2 nci maddesi insan haklarýna saygýlý, demokratik, sosyal hukuk devleti olduðunu, 6 ncý maddesi egemenliðin kayýtsýz ve þartsýz Türk Milletine ait olduðunu, 67 nci maddesi ise seçimlerin serbest olduðunu ve vatandaþlarýn seçimlere katýlma haklan olduðunu açýklamaktadýr. Bu emredici Anayasal hükümler birlikte dikkate alýndýðýnda aþaðýda açýklanan hususlar ortaya çýkmaktadýr.

Cumhuriyet Demokrasi ve egemenlik kavramlarý incelendiðinde, bir devletin bu temellere dayalý olarak kurulduðu ülkelerde temel varlýðýn, ana öge’nin insan olduðu anlaþýlýr, insan unsuru devletin temel amacýdýr.

Halkýn kendi kendini yönetmesi ve egemenliðin tamamý ile ulusun kendisinde olduðu tartýþýlmaz. Bu durum karþýsýnda ise devletin her kademesinde görev yapan kiþiler, mevki ve kariyerleri ne olursa olsun o görevlerinde kendi ulusunu, kendi insanýný temsil eder. O’nun adýna görev yapar.

Ulus, demokrasi ile yönetilen devletlerde kendisini temsil etmesi için kendi adýna karar vermesi için, kendi içinden ve ülkenin her köþesinden temsilciler seçer ve o temsilcilere kendi adýna karar verme yetkisini verir. Bu kiþiler Milletvekilleridir. Millet kendisi adýna karar vermesi için vekil tutmuþ ve bunlara da Milletvekili denilmiþtir.

Ulus, bu vekillerini serbest olarak eþit, adil bir þekilde yapýlan seçimler sonucunda belirler. Bu kiþilerin yani vekillerini seçme yetkisi tamamý ile Ulus’un kendisidir. Bu insanýn bir hakkýdýr, insan olmasý sebebi ile doðuþtan kazandýðý ve devredilmez bir hakkýdýr. Bu hak öyle bir hakdýr ki, kullanýlmasý ya da kullanýlmamasý yönünde hiçbir þekilde kýsýntýya gidilemez bu durum eþyanýn tabiatýndan kaynaklanmaktadýr.

Hak; bir yükümlülük deðildir. Haklar sadece Anayasa’nýn 13 ncü maddesinde anlamýný bulan durumlar olduðunda sýnýrlanabilir. Bu istisna dýþýnda kiþinin temel hak ve özgürlüklerini kullanmasý hiçbir þekilde kýsýtlanamaz. Hak bu kadar kutsal bir olgu olduðuna göre, bu hak kimin ise o kiþi bu hakkýný Anayasal sýnýrlar içinde dilediði gibi kullanabilecektir. Hakkýný kullanan kiþiye de hiç bir kimse müdahale edemeyecektir. Ancak hakký kullanan kiþi diðer kiþilerin haklarýnýn olduðu bölgeye tecavüz etmeyecektir.

Kiþinin hakkýný kullanmasý kavramý ayný zamanda bu hakkýný istediði zaman kullanmayý kapsadýðý gibi bu hakkýný kullanmamayý da kapsar. O zaman kiþi kendi iradesi ile bu hakkýný kullanmayabilir de. Çünkü bu durum kiþinin tamamý ile kendi egemenliðinde olan bir durumdur.

Bu açýklamalarý seçimlerde oy kullanmayanlara 50.000 TL para cezasý verilmesini içeren 2839 sayýlý Yasanýn 63 ncü maddesi ile birlikte incelersek;

Ulus kendini yönetmek için kendisine vekil seçecektir. Ancak insaný kiþi olarak ele aldýðýmýzda, kiþi bu hakkýný kullanmak istemeyebilecektir. Çünkü seçime katýlma hakký kiþinin doðuþtan kazandýðý bir haktýr. Þartlan varsa, isterse bu hakkýný kullanacaktýr, ama belki de kullanmayacaktýr. Eþyanýn tabiatý bunu gerektirir.

insan kendisinin olan seçime katýlma hakkýnýn kullanmak istemediði takdirde hiçbir þekilde yaptýrýmla karþýlaþmamasý gerekir. Hiçbir þekilde kiþiyi zorla oy vermeye göndermemek gerekir. Yaptýrýmlarla; bir insan zaten, tamamý ile kendisinin olan hakkýný kullanmasý istenemez. Maden ki demokratik Cumhuriyetlerde temel nesne insandýr ve insan kendi idaresini seçeceði temsilciler aracýlýðý ile ve seçim yolu ile yapacaktýr, o zaman insaný bu iþi yapýp yapmamada tamamen serbest býrakmak, özgür býrakmak gerekecektir. Kiþi hiçbir yaptýrým endiþesi olmadan bu seçme hakkýný kullanmama, hakkýný da kullanabilmelidir. Çünkü demokrasi ve Cumhuriyet kavranýlan bunu beraberinde getirir.

Gereði Düþünüldü : Yukarýdaki açýklamalar doðrultusunda 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanununun 63 ncü maddesinde sözü geçen seçimlere yasal ve meþru mazereti olmaksýzýn katýlmayanlara 50.000. TL para cezasý verilmesine iliþkin hükmün 1982 Anayasasýnýn 1., 2., 6., 67. maddelerine aykýrý olduðundan, 1982 Anayasasýnýn 152. maddesi gereðince söz konusu 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunun 63. maddesinin iptali açýsýndan karar verilmek üzere dosyanýn Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verildi.”

III- YASA METÝNLERÝ :

A- ÝPTALÝ ÝSTENEN YASA KURALI :

10/6/1983 günlü, 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunu’nun iptali istenen 28/3/1986 günlü, 3270 sayýlý Yasa ile deðiþik 63. maddesi ve maddede 24/8/1991 günlü, 3757 sayýlý Yasa ile yapýlan deðiþiklik aynen þöyledir :

a) MADDENÝN 28/3/1986 günlü, 3270 sayýlý Yasa ile deðiþik þekli :

MADDE 63- Seçmen kütüðünde kaydý sandýk listesinde oy kullanma yeterliliði bulunduðu halde, milletvekilliði genel ve ara seçimlerinde meþru mazereti olmaksýzýn katýlmayanlar, ilçe seçim kurulu baþkaný tarafýndan onbin lira para cezasýyla cezalandýrýlýrlar. Bu karar kesindir.

b) MADDEDE 24/8/1991 günlü, 3757 sayýlý Yasa’nýn 12. maddesi ile XIX. dönem milletvekili genel seçimi yönünden yapýlan deðiþiklik :

MADDE 12- Seçmen kütüðünde kaydý ve sandýk Üstesinde oy kullanma yeterliði bulunduðu halde XIX uncu dönem Milletvekili Genel Seçimine hukuki veya fiili mazereti olmaksýzýn katýlmayanlara, 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunun 63 üncü maddesinde gösterilen para cezasý ellibin Ura olarak uygulanýr.

B- DAYANILAN ANAYASA KURALLARI :

Anayasa’ya aykýrýlýk savýnýn dayandýrýldýðý Anayasa kurallarý þunlardýr:

1. “MADDE 1. - Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.”

2. “MADDE 2. - Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanýþma ve adalet anlayýþý içinde, insan haklarýna saygýlý, Atatürk milliyetçiliðine baðlý, baþlangýçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”

3. “MADDE 6.- Egemenlik, kayýtsýz þartsýz Milletindir.

Türk Milleti, egemenliðini, anayasanýn koyduðu esaslara göre, yetkili organlarý eliyle kullanýr.

Egemenliðin kullanýlmasý, hiçbir surette hiçbir kiþiye, zümreye veya sýnýfa býrakýlamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynaðýný Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.”

4. “MADDE 67.- Vatandaþlar, kanunda gösterilen þartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve baðýmsýz olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasýna katýlmasý hakkýna sahiptir.

Seçimler ve halk oylamasý serbest, eþit gizli, tek dereceli, genel oy, açýk sayým ve döküm esaslarýna göre, yargý yönetim ve denetimi altýnda yapýlýr.

Seçimlerin ve halkoylamasýnýn yapýldýðý yýlda, ay ve gün hesaba katýlmaksýzýn, 20 yaþma giren her Türk vatandaþý seçme ve halkoylamasýna katýlma hakkýna sahiptir. (17/5/1987 günlü, 3361 sayýlý Yasa ile deðiþik)

Bu haklarýn kullanýlmasý kanunla düzenlenir.

Silah altýnda bulunan er ve erbaþlarla, askeri öðrenciler, ceza ve tevkif evlerinde bulunan tutuklular ve hükümlüler oy kullanamazlar.”

IV- ÝLK ÝNCELEME :

Anayasa Mahkemesi Ýçtüzüðü’nün 8. maddesi gereðince ‘yapýlan ilk inceleme toplantýsýnda; Ýtiraz yoluna baþvuran makamýn, Anayasa’nýn 152. ve 2949 sayýlý Yasa’nýn 28. maddesinde sözü edilen “mahkeme” deyiminin kapsamý içine girip girmediði sorunu öncelik taþýdýðýndan ilk inceleme raporu, Ýtiraz konusuyla ilgili dava dosyasý ve ekleri, iptali istenen yasa kuralý ve dayanýlan Anayasa kurallarý ile bunlarýn gerekçeleri ve öbür yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereði görüþülüp düþünüldü.

Anayasa’nýn 152. ve 2949 sayýlý Yasa’nýn 28. maddesi gereðince bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa’ya aykýrý görürse, iptalleri için Anayasa Mahkemesi’ne baþvurmaya yetkilidir. Bu maddelere göre, anayasa Mahkemesi’ne Ýtiraz yolu ile ancak mahkemeler baþvurabilirler. Olayda ise baþvuruda bulunan 2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunu’nun deðiþik 63. maddesine göre para cezasý verme yetkisi bulunan ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý’ný yürüten yargýçtýr. Öncelikle ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý’nýn “mahkeme” deyimi kapsamýna girip girmediðinin saptanmasý gereklidir.

Anayasa’nýn Üçüncü Kýsmýnýn Üçüncü Bölümde yer alan 138-158. maddelerinde “Genel Hükümler” ve “Yüksek Mahkemeler” baþlýklarý altýnda yargý ile ilgili düzenlemeler yapýlmýþtýr. Bu maddelerde Yüksek Mahkemeler ile bunlarýn baþýnda bulunduklarý yargý düzenleri sayýlmýþ ve ayrýca mahkemeler ile hakimlik ve savcýlýk mesleðinin temel kurallarý belirlenmiþtir.

Bir kuruluþun mahkeme sayýlabilmesi için, karar organlarýnýn hakimlerden teþekkül etmesi, yargýlama tekniklerini uygulayarak ve genelde dava yolu ile uyuþmazlýktan ve anlaþmazlýklarý çözümlemekle görevli olmasý ve Anayasa’da sayýlan ve baþýnda bir yüksek mahkemenin bulunduðu yargý düzenlerinden birinde yer almasý gereklidir.

Anayasa’nýn 79. maddesinde seçimlerin, yargý organlarýnýn genel yönetim ve denetimi altýnda yapýlmasý öngörülmüþ ve seçimlerin baþlamasýndan bitimine kadar seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüðü ile ilgili bütün iþlemleri yapma ve yaptýrma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularýyla ilgili þikayet ve Ýtirazlarý inceleme ve kesin karara baðlama ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin seçim tutanaklarýný kabul etme görevi Yüksek Seçim Kuruluna verilmiþtir. Ayrýca Anayasa’ya göre Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarýna karþý baþka bir mercie baþvurulamaz.

Baþta Yüksek Seçim Kurulu olmak üzere seçim kurullarý Anayasa’nýn yargý bölümünde yer almadýklarý gibi yargý organlarýnýn sahip olmasý gerekli olan ve yukarýda sayýlan anayasal niteliklerin tümüne de sahip deðildirler.

Anayasa ve seçimle ilgili yasalara göre, seçim kurullarý genelde seçimin yönetim, denetim ve gözetimi ile görevli olan ve istisnai olarak da seçimle ilgili uyuþmazlýklarý çözümleyen kuruluþlardýr.

Seçimle ilgili uyuþmazlýklarý kesin nitelikte olarak çözümlemiþ olmalarý, Yüksek Seçim Kurulu’nun tümünün yüksek yargýçlardan kurulu bulunmasý, il ve ilçe seçim kurulu baþkanlarýn yargýç olmalarý bu kurullarýn mahkeme olarak nitelendirilmeleri için yeterli deðildir. Ayný þekilde ilçe seçim kurulu baþkanýnýn bazý cezai yaptýrýmlar uygulamaya yetkili olmasý da, bu kurul baþkanlýðýnýn mahkeme sayýlmasýný gerektirmez.

Seçim kurullarý ve seçimlerle ilgili yasa hükümleri kendine özgü bir çözüm ve kurallar bütünüdür. Anayasa’nýn 79. maddesinde dayanaðýný bulan seçim yasalarý ile bu kurullara ve yargýçlara verilen görevler seçimin sýnýrlan içinde ve kendi bütünlüðü çerçevesinde deðerlendirilmelidir.

Bu nedenlerle baþvuran ilçe Seçim Kurulu Baþkanlýðý’nýn “Mahkeme” deyimi içine girmediði kabul edilerek ileri sürdüðü Anayasa’ya aykýrýlýk gerekçeleri üzerinde durulmadan Ýtirazýn baþvuranýn yetkisizliði yönünden reddi gerekir.

V- SONUÇ :

Anayasa’nýn 152. maddesinin birinci fýkrasý ile 2949 sayýlý Yasa’nýn 28. maddesi karþýsýnda uygun bulunmayan Ýtirazýn, baþvuran ilçe Seçim Kurulu Baþkanýnýn yetkisizliði nedeniyle REDDÝNE, Güven DÝNÇER, Servet TÜZÜN ile Yalçýn ACARGÜN’ün karþýoylarý ve OYÇOKLUÐUYLA,

18.2.1992 gününde karar verildi.


Baþkan

Yekta Güngör ÖZDEN
Baþkanvekili

Güven DÝNÇER
Üye

Servet TÜZÜN





Üye

Mustafa ÞAHÝN
Üye

Ýhsan PEKEL
Üye

Selçuk TÜZÜN





Üye

Ahmet N. SEZER
Üye

Erol CANSEL
Üye

Yavuz NAZAROÐLU




Üye

Haþim KILIÇ
Üye

Yalçýn ACARGÜN











KARÞIOY YAZISI

Esas Sayýsý : 1992/12

Karar Sayýsý : 1992/7

Anayasa’nýn 152. maddesi ile 2949 sayýlý Anayasa Mahkemesinin Kuruluþu ve Yargýlama Usulleri Hakkýndaki Kanun’un 28. maddesine göre Ýtiraz yolu ile Anayasa Mahkemesine baþvuru yetkisi yalnýz “mahkeme”lere tanýnmýþtýr.

Karar, “mahkeme” sözcüðünü dar anlamda yorumlamýþ ve mahkeme ismini taþýmamasýna raðmen olayda bütün nitelikleri ile “mahkeme” kavramýna giren Ýl Seçim Kurulu Baþkanlýðý’ný mahkeme kabul etmeyerek baþvurusunu yetkisizlik nedeniyle reddetmiþtir.

1- Anayasa’nýn deðiþik maddelerinde “mahkeme” kavramýný ifade eden çeþitli sözcükler kullanýlmaktadýr.

Anayasa’nýn 9, 15/3, 17/3, 33/2, 36 ve 37. maddelerinde “mahkeme”, 19/3-4, 21, 26/3, 28/5, 6, 7, 33/6. maddelerinde hâkim, 19/5 maddesinde “yargý mercii” ve 79. maddesinde ise “yargý organý” terimleri benzer anlamlarda kullanýlmýþtýr. Bu yüzden de kullanýlan sözcüðe deðil de içerdiði anlama bakarak “mahkeme” sözcüðünü deðerlendirmek gerekir.

Mahkemeler, hâkimlik mesleðinde olan kamu görevlileri tarafýndan yargý gücünü ve yargýlama tekniklerini kullanarak uyuþmazlýklarý ve anlaþmazlýklarý çözen kuruluþlardýr. Uyuþmazlýklar ve anlaþmazlýklar mahkemelerde genel olarak taraf teþkiline dayanan “dava” biçiminde incelenir ve çözümlenirler, istisnai olarak da bazý uyuþmazlýklar, taraf teþkiline dayanmayan ve iþleme yönelik “Ýtiraz” yolu þeklinde biçimlenirler.

Bu nedenlerle “yargý organý”, “yargý mercii”, “mahkeme”, “hâkim” veya ayný anlamda kullanýlan diðer bir sözcüðe bakýlmaksýzýn bunlarýn iþlevleri üzerinde durarak sonuca varmak gerekir.

Seçimlerin genel yönetimi ve denetimi, Anayasa’nýn 79. maddesinde düzenlenmiþtir. Madde, seçimlerin yargý organýnýn yönetim ve denetimi altýnda yapýlmasýný öngörmüþtür. Ayrýca seçimle ilgili Ýtiraz mercii de baþta Yüksek Seçim Kurulu olmak üzere seçim kurullarýdýr.

2839 sayýlý Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 3270 sayýlý Kanunla deðiþik 63. maddesi, seçmen kütüðünde kaydý ve sandýk listesinde oy kullanma yeterliði bulunduðu halde mazeretleri olmaksýzýn oy vermeye katýlmayan seçmenlerin ilçe Seçim Kurulu Baþkaný’nca cezalandýrýlacaklarý öngörülmüþtür. Maddenin, ilçe Seçim Kurulu Baþkaný’na bu þekilde bir görev vermesi Anayasa’nýn 79. maddesine ve Anayasa’nýn yargý ile ilgili hükümlerine uygundur. Burada ilçe Seçim Kurulu Baþkaný, yargýç sýfatýyla bir tür ceza yargýlamasý yaparak ceza vermekte ve para cezasýna hükmetmektedir.

2- Yüksek Seçim Kurulu ile seçimlerde görevli yargýçlarýn seçimle ilgili uyuþmazlýklarýn çözümündeki görevleri yargýsaldýr.

Seçimle ilgili uyuþmazlýklarýn çözümünde görevli olan ve Yüksek Seçim Kurulu’nun baþýnda olduðu yargý düzeni adli, idari ve askeri yargýnýn yanýnda egemen bir yargý düzenidir. Yüksek Seçim Kurulu’nun ve il ve ilçe seçim kurulu baþkaný yargýçlarýn seçim yargýsý ile görevli olduklarý iþlerde mahkeme sýfatý ile Anayasa Mahkemesi’ne Ýtiraz yoluyla baþvurmaya yetkilidirler.

Bu nedenlerle çoðunluk kararýna karþýyýz.


Baþkanvekili

Güven DÝNÇER
Üye

Servet TÜZÜN
Üye

Yalçýn ACARGÜN

Esas Sayýsý : 1977/123

Karar Sayýsý : 1978/16

Karar Günü : 16/2/1978

Ýtiraz yoluna baþvuran : Trabzon Asliye Ceza Mahkemesi.

Ýtirazýn Konusu : 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýnda Kanun'un 6. ve 143. maddelerinin Anayasa'nýn temel ilkelerine ve 10. maddesine aykýrýlýðý öne sürülerek iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

I. OLAY :

21 yaþýný doldurmadýðý halde kendisini seçmen olarak kütüðüne yazdýrmýþ olan bir kiþi hakkýnda Trabzon Cumhuriyet Savcýlýðýnca 26/4/1961 günlü 298 sayýlý Yasanýn 143. maddesine dayanýlarak ayný yer Asliye Ceza Mahkemesinde kamu davasý açýlmýþtýr.

Davanýn ilk duruþmasýnda sanýk avukatý tarafýndan 298 sayýlý Kanunun uygulanmasý istenen 143. maddesinin ve bu maddenin ilgili bulunduðu 6. maddesinin Anayasa'ya aykýrý olduðu öne sürülmüþ, Cumhuriyet Savcýlýðýnca, iddia ciddî görülmemekle birlikte iþin Anayasa Mahkemesinden geçirilmesinin iyi olacaðý düþüncesi belirtilmiþ, Mahkemece de sanýk avukatýnca öne sürülen Anayasa'ya aykýrýlýk nedenlerinin ciddî olduðu kanýsýna varýlarak Anayasa Mahkemesine itiraz yoluyla baþvurulmasýna ve bu konuda verilecek karara kadar davanýn geri býrakýlmasýna karar verilmiþtir.

II. ÝTÝRAZIN GEREKÇESÝ :

Trabzon Asliye Ceza Mahkemesinin itirazýna iliþkin 24/5/1977 günlü, E. 1977/276 sayýlý kararý aynen þöyledir :

"Ýtirazda seçmen olma durumunun yasal ve tarihsel geliþimine deðinilip geçmiþte 18 yaþý doldurmanýn bir ara seçmen olabilmek için yeterli sayýldýðý belirtildikten sonra bugünkü durumda seçmen olabilmek için 21 yaþý bitirme koþulunun, 18 yaþý dolduran herkesin bütün temel yurttaþlýk haklarýndan yararlanýlmasýna ve o haklarýn kullanýlmasýna yeter sayýldýðý ve özellikle siyasal partilere üye ve o arada ön seçimlerde delege olabildiði halde seçmen olunamamasýnýn Anayasa'nýn temel ilkelerine ve yine seçmen olabilmeyi 21 yaþý doldurmaya baðlý tutmanýn Anayasa'nýn 55. maddesinin seçmen yaþýný belirlememiþ olmakla birlikte yasa koyucunun nesnel anlayýþýna býrakmýþ olmasýna ve Anayasa'nýn 10. maddesinin Devlete kiþinin temel hak ve özgürlüklerini sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle baðdaþamýyacak biçimde sýnýrlayan siyasi, iktisadî ve sosyal bütün engelleri kaldýrma ödev ve yükümlülüðünü vermiþ bulunmasýna göre anýlan bu maddeye aykýrý olduðu öne sürülmüþtür.

Ýtirazda öne sürülen ve yukarýya özetle geçirilmiþ bulunan Anayasa'ya aykýrýlýk nedenleri mahkemece de ciddi görülmüþ, konunun daha önce iki kez Anayasa Mahkemesine götürülmüþ olmasý ve onlardan ikicisinde iþin yedi olumlu oya karþý sekiz olumsuz oyla karara baðlanmýþ bulunmasý itirazýn ciddiliðini kabulde bir diðer neden ve kanýt sayýlmýþtýr. Öyleyse iþin itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine götürülmesine karar verilmelidir.

SONUÇ:

Açýklanan bu nedenlerle;

298 Sayýlý Yasanýn 143. maddesiyle bu maddenin dayanaðý olan 6. maddesinin Anayasa'nýn temel ilkeleriyle 10. maddesine aykýrý olduðu yolundaki itiraz mahkemece ciddi görülmekle iþin Anayasa'nýn 151/1 ve Anayasa Mahkemesi Kuruluþu ve Yargýlama yöntemleri hakkýndaki Yasanýn 27. maddesine göre itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine ve Anayasa Mahkemesine götürülmesine ve Anayasa Mahkemesince bu konuda verilecek karara kadar davanýn geri býrakýlmasýna karar verildi."

Sanýk Avukatýnýn, dilekçesinde de, mahkemece ciddi görülmüþ bulunan Anayasa'ya aykýrýlýk nedenleri þöyle açýklanmaktadýr :

"Seçmen yaþýna eriþmediði halde kendini seçmen yazdýran savunucusu bulunduðum Necmi Yýldýz'a uygulanmak istenen seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýnda 298 sayýlý Yasanýn 143. maddesinin temel dayanaðý bu Yasanýn 6. maddesidir. Çünkü seçme yeterliði bu maddede düzenlenmiþtir. Bu bakýmdan bu kamu davasýnda savunuculuðunu yaptýðým kiþinin eylemine uygulanmak istenen 298 Sayýlý Yasanýn 143. maddesi ile bu maddenin dayanaðýný oluþturan 6. maddesinin Anayasa'nýn temel ilkelerine ve özellikle 10. maddesine aykýrýlýðýndan ötürü iptalleri için yüce Anayasa Mahkemesine sunulmalarýný istiyoruz.

A) 18 YAÞIN KAZANDIRDIKLARI :

1) Onsekiz yaþ yasalarýmýzda erginlik (rüþt) yaþýdýr. 18 yaþýný bütünleyenler her çeþit iþlemde bulunmaya yetkili olup tüm yükümlülüklere baðlý olurlar. Temel haklarý kullanmada ve ticaret alanýnda her türlü iþlem yapmada yeterli (ehil) sayýlan ve baþta vergi olmak üzere tüm yükümlülükleri yüklenmelerinde yasakoyucu yanýndan hiçbir sakýnca görülmeyenlerin kendisi de bir temel hak olan seçme hakkýndan yararlandýrýlmamalarý hiçbir haklý nedene dayandýrýlamaz.

2) Ülkemizde onsekiz yaþýný dolduranlar, özellikle köylerde evlenmiþ ve çoluk çocuk yönetir duruma gelip yaþamlarýnda da baðýmsýzlýk kazanmaktadýrlar. O halde ailelerden oluþan ulusun yönetiminde oy kullanma haklarý da olmalýdýr.

3) Hertürlü olgunluðu kazanmada onsekiz yaþ ile yirmibir yaþ arasýnda önemli týbbî ve sosyolojik bir fark olamaz.

4) Genel oy ilkesi, yurttaþlarýn olabildiðince çoðunluðunun seçimlere katýlmasýný gerektirir. Bu, siyasal katýlmanýn daha geniþ boyutlara ulaþýp daha bir gerçeklik kazanmasý demektir. Seçmen yaþýný onsekizi bütünlemeye baðlamakla siyasal katýlmayý saðlamada en son adým atýlmýþ olur. Nitekim ülkemizde onsekiz ile yirmibir yaþ arasýnda üç milyon dolayýnda kiþi vardýr, 1975 nüfus sayýmýna göre.

5) Siyasetin asker ocaðýna girmemesi için seçmen yaþýný yirminin üstünde tutmak bilim dýþýdýr. Çünkü er ve erbaþlarý yönetenler seçimlerde oy kullanmakta ve er ile erbaþlar yurtsal yükümlülüklerini yerine getirdikleri sýrada politika dýþýnda kalmamaktadýrlar, kalmalarým düþünmekte siyasal bilime aykýrý olur.

6) Yasalar ve özellikle ceza yasalarý onsekiz yaþýný dolduranlarý da baðlayýcý biçimde etkilemektedir. Örneðin :

a) Türk Ceza Yasasý onsekiz yaþýný dolduranlar siyasal bir suç iþlediklerinde kendilerine herhangi bir hafifletici hak saðlamamaktadýr. Oysa eskiden (1953 öncesi) yirmibir yaþýný bitirenlerin tam ceza yeterliði kabul edilmiþti.

b) Onsekiz yaþýný dolduranlar 648 sayýlý Siyasal Partiler Yasasýna göre sandýk kurulu baþkanlýðý yapabilmekte ve partilerde üye olabilme yeterliðinde görüldüklerinden önseçimlerde delege olarak oy kullanýp seçilmek isteyen aday adaylarýnýn belirlenip sýralanmasýnda etkin bir iþlev görmektedirler.

B) 18 YAÞIN KAZANDIRMADIÐI :

18 yaþýný doldurup ergin olan, kamu görevlisi olmaya yaþ yönünden yeterli sayýlan, yaþýný dava yoluyla büyütüp asker olabilen, dilekçe hakkýný kazanmada yeterli sayýlan, cezasal yönden yeterli görülen, gezi ve yerleþme özgürlüðünü kullanmada yetkili sayýlan, camilerde hocalýk yapabilen, gazete ve dergi çýkarabilen, kurulmuþ bir partinin genel baþkaný olabilen, önseçimde oy verebilen, sandýk iþlerini düzenlemede yetkili görülen yalnýz sandýða bir oy pusulasýný içeren zarfý atmada yeterli sayýlmamaktadýr. Oysa seçmen olma durumunun ülkemizde kökenine inersek ilginç bir çizginin önümüze geldiðini görürüz.

C) TARÝHSEL GELÝÞÝM:

1897 (1293) yýlýnda çýkarýlan Ýntihabý-ý Mebusan Yasasý ile kadýnlara oy hakký tanýnmamýþ, erkeklere ise yirmibeþ yaþýný doldurmuþ olmalarý koþuluyle bu hak verilmiþti. Bu yasa 3 Nisan 1923 gün ve 320 sayýlý yasayla deðiþtirilerek seçmen yaþý onsekize indirilmiþtir. 5 Aralýk 1934 gün ve 2598 sayýlý yasayla kadýnlara da oy kullanma hakký saðlanýrken yerel seçimlerde oy verme yaþý onsekiz diye býrakýlmýþ ancak milletvekili seçimlerinde seçmen yaþý yirmiikiye çýkarýlmýþtýr. Demek ki, 1923 ile 1961 arasýnda yerel seçimlerde oy kullanma yaþý onsekiz, 1923 ile 1934 arasýnda ise milletvekili seçimlerinde dahi oy verme yaþý onsekiz olarak kabul edilmiþtir. Kýsacasý onsekiz yaþýný dolduranlar Cumhuriyetimiz döneminde onbir yýl oy kullanmýþlardýr genel seçimlerde, yerel seçimlerde ise sürekli oy kullanýlmýþtýr. O halde halkýn yükselen demokrasi savaþýný ve bilinci de gözönüne alýnýr ve Anayasa'da seçmen yaþý konusunda bir ölçü olmadýðý da unutulmazsa 1961 Anayasa döneminde seçmen yaþýný yirmibir olarak öngörmenin ne ölçüde gerçekdýþýlýk taþýdýðý belirtilir.

Nitekim Kurucu Meclis Döneminde Temsilciler Meclisi "Seçim Kanunu Komisyonu" seçmen yaþýný onsekiz yaþ olarak kabul etmiþtir. (Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt l, Sayfa: 5-6, basma yazý S. Sayýsý 33) Temsilciler Meclisi de yer kurulun (komisyonun) raporunu olduðu gibi kabul etmiþ, dönemin tek yetkili kurulu olan Millî Birlik Komitesinin geri çevirmesi üzerine, yirmibir yaþ seçmen yaþý olarak yasalaþmýþtýr.

D) 21 YAÞIN ANAYASA'NIN TEMEL ÝLKELERÝNE AYKIRI LIÐI:

Anayasa'nýn 55. maddesi, seçme yaþýný Yasa Koyucunun nesnel anlayýþýna býrakmýþtýr. Yasa Koyucunun bu alanda dilediði yaþý seçmen yaþý diye öngörmesi düþünülemez. Çünkü bir temel (medenî) hak olan seçme hakký dýþýndaki tüm temel haklarýn kazanýlmasýnda 18 yaþ temel ölçü alýndýðýna ve temel haklar diyalektik bir bütünlük içinde bulunduklarýna göre ve özellikle de Siyasal Partiler Yasasýyle onsekiz yaþýný bitirenlerin siyaset yapmalarý sakýncalý bulunmadýðýna göre söz konusu durum Anayasa'nýn temel ilkelerine aykýrýdýr.

E) ANAYASA'NIN 10. MADDESÝNE AYKIRILIK :

Anayasa'nýn 10. maddesinin ikinci fýkrasý devlete birtakým yükümlülükler yüklemektedir. Toplum yaþamýndaki umut verici geliþme halkýn uyanýþýnýn ve savaþýmýnýn yükseliþinin ivmesi, kentlerdeki nüfusun artýþý ve özellikle genç kuþaklardaki okuma oranýnýn büyük bir artýþ göstermesi, siyasal partilere onsekiz yaþýný bitirenlerin üye olabilmesi ve bu alandaki Anayasa'ya aykýrýlýk savlarýnýn 1963 yýlýnda oybirliðiyle, 1975 yýlýnda ise yediye karþý sekiz oyla reddediliþi ve Anayasa Mahkemesinin kararlarýný zamana göre deðiþtirmesi nedeniyle devlet, kiþi huzurunu bozan ve gençlerin coþkunluklarýný oy sandýðý çevresinde toplayarak yönlendirmek yoluyla kimi engelleri ortadan kaldýrmakla yükümlü olduðundan sözkonusu maddeler iptal edilmelidir.

SONUÇ : Anayasa'ya aykýrýlýk savýmýzýn ciddî olduðu kanýsýna varýlarak, 298 sayýlý Yasanýn 6. ve 143. maddelerini Anayasa'nýn temel ilkeleriyle 10. maddelerine aykýrýlýklarýndan ötürü iptalleri için Anayasa'nýn 151. maddesine dayanarak yüksek Anayasa Mahkemesine baþvurmanýzý sanýk savunucusu olarak saygýyle dilerim."

III. YASA METÝNLERÝ :

l - Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýndaki 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý Kanunun, Anayasa'ya aykýrýlýðý öne sürülen 6. ve 143. maddeleri :

"Madde 6 - Yirmibir yaþýný bitiren her Türk seçmendir."

"Madde 143 - Seçme yeterliði bulunmadýðý halde kendisini veya bu yeterliði olmayan bir baþkasýný her ne suretle olursa olsun seçmen kütüklerine kaydettiren veya bu þekilde kaydedilmiþ olanlarýn seçmen kütüðünden silinmesine ayný þekilde mani olan veya seçme yeterliði bulunan birinin ayný fiil ve hareketlerle seçmen kütüðünden silinmesine sebep olan üç aydan bir seneye kadar hapis cezasiyle cezalandýrýlýr."

Yukarýda yazýlý fiiller "cebir veya tehdit veya þiddet veya nüfuz veya tesir icrasý suretiyle yapýldýðý takdirde faile verilecek ceza, bir seneden beþ seneye kadar hapistir."

2) Konu ile ilgili Anayasa kurallarý :

Anayasa'nýn temel ilkeleri :

Ýtirazda, 298 sayýlý Kanunun 6. ve 143. maddeleri hükümlerinin Anayasa'nýn temel ilkelerine ve 10. maddesine aykýrý olduðu öne sürülmüþ ise de "temel ilkeler" deyimiyle Anayasa'nýn hangi maddelerindeki ilkelerin kasdedildiði açýklanmamýþ olduðundan burada somut olarak belirli bir Anayasa maddesi yazýlamamýþtýr. Aþaðýda yapýlacak incelemede, Anayasa'nýn "Baþlangýç" bölümü ile "Birinci Kýsým" ýndaki "genel esaslar" ýn konu ile iliþkili hükümleri açýsýndan Anayasa ya aykýrýlýk savý deðerlendirilecektir.

"Madde 10 - Herkes, kiþiliðine baðlý, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir.

Devlet kiþinin temel hak ve hürriyetlerini, fert huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle baðdaþamayacak surette sýnýrlayan siyasî, iktisadî ve sosyal bütün engelleri kaldýrýr; insanýn maddî ve manevî varlýðýnýn geliþmesi için gerekli þartlarý hazýrlar."

"Madde 55 - Vatandaþlar, kanunda gösterilen þartlara uygun olarak, seçme ve geçilme hakkýna sahiptir.

Seçimler, serbest, eþit, gizli, tek dereceli genel oy, açýk sayým ve döküm esaslarýna göre yapýlýr."

IV. ÝLK ÝNCELEME :

Anayasa Mahkemesi Ýçtüzüðünün 15. maddesi uyarýnca 3/11/1977 gününde, Kâni Vrana, Þevket Müftügil, Ziya Önel, Abdullah Üner, Ahmet Koçak, Þekip Çopuroðlu, Fahrettin Uluç, Muhittin Gürün, Lûtfi Ömerbaþ, Ahmet Erdoðdu, Hasan Gürsel, Ahmet Salih Çebi, Âdil Esmer, Nihat O. Akçakayalýoðlu, Ahmet H. Boyacýoðlu'nun katýlmalarýyle yapýlan ilk inceleme toplantýsýnda aþaðýdaki sorunlar üzerinde duruþmuþtur.

l - Anayasanýn 151. ve Anayasa Mahkemesinin Kuruluþu ve Yargýlama Usulleri Hakkýndaki 22/4/1962 günlü, 44 sayýlý Kanunun 27. maddesine göre bir davaya bakmakta olan mahkeme, o dava sebebiyle uygulanacak kanun hükümlerini Anayasaya aykýrý görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüðü aykýrýlýk iddiasýnýn ciddi olduðu kanýsýna varýrsa, itiraz yoliyle Anayasa Mahkemesine baþvurabilir.

Trabzon Asliye Ceza Mahkemesindeki dava, savcýlýkca, sanýðýn 298 sayýlý Kanunun 143. maddesi gereðince cezalandýrýlmasý iddiasiyle açýlmýþtýr. Bu duruma göre Mahkemece uygulanacak hükmün, ilk bakýþta söz konusu 143. maddeden ibaret olduðu, bu yüzden de yalnýz bu madde hakkýnda itiraza yetkili bulunduðu sanýlabilir. Ancak metni yukarýda yazýlmýþ olan 143. maddenin konu ile ilgili olan hükmü, seçme yeterliði olmayan kiþinin kendisini seçmen kütüðüne kaydettirmesini suç saymaktadýr. Bu yoldaki iddia ile açýlan bir davanýn çözümü için mahkemenin, önce seçme yeterliðine iliþkin hükümleri inceleyerek sanýðýn bu yeterliðe sahip bulunup bulunmadýðýný saptamasý, ondan sonra 143. maddedeki öteki koþullarýn var olup olmadýðýnýn araþtýrýlmasýna geçmesi zorunludur.

Þu duruma göre Trabzon Asliye Ceza Mahkemesi bu davanýn çözümünden 298. sayýlý Kanunun 143. maddesi ile birlikte seçmen yeterliðini belirliyen 6. maddesini de uygulamak durumundadýr, bu nedenle 6. madde için de itirazda bulunmaða yetkilidir.

Kâni Vrana, Nihat O. Akçakayalýoðlu bu görüþe katýlmamýþlardýr.

2 - Ýtirazda bulunan mahkeme, 298 sayýlý kanunun 143. maddesi hakkýnda herhangi bir sýnýrlama yapmadan tümünün Anayasaya aykýrýlýðýný öne sürmüþtür.

143. madde, seçme yeterliði bulunmadýðý halde kendisini seçmen kütüðüne yazdýrmayý suç saydýðý gibi, bu yeterliðe sahip olmayan bir baþkasýný seçmen kütüðüne kaydettirmeyi veya bu þekilde kaydedilmiþ olanlarýn seçmen kütüðünden silinmesini engellemeyi veya seçmen yeterliði bulunan birinin seçmen kütüðünden silinmesine neden olmayý da suç saymakta, bu suçlarýn cebir veya tehdit veya þiddet veya nüfuz veya tesir icrasý suretiyle iþlenmesi halinde de cezayý aðýrlaþtýrmaktýr.

Halbuki yukarýda (Olay) bölümünde belirtildiði gibi Trabzon Asliye Ceza Mahkemesindeki dava, seçme yeterliði olmayan bir kiþinin kendisini seçmen kütüðüne kaydettirmiþ olmasý nedeniyle açýlmýþtýr. Þu duruma göre mahkemece bu davada 143. maddenin tümünün uygulanmasýna olanak bulunmadýðýndan, Anayasaya aykýrýlýk itirazýnýn sözü geçen 143. maddenin davada uygulanacak bölümü ile sýnýrlý olarak incelenmesi gerekmektedir.

3 - Dosyanýn baþkaca bir eksiði bulunmamaktadýr. Bu suretle yapýlan inceleme sonunda;

1 - 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý Kanunun itiraz konusu 6. maddesinin, Mahkemenin görmekte olduðu davada uygulama yeri bulunduðuna Kani Vrana ve Nihat O. Akçakayalýoðlu'nun karþýoylarýyle ve oyçokluðuyla,

2 - Dosyanýn eksiði bulunmadýðýndan iþin esasýnýn 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý Kanunun 6. maddesinin tümü ve 143. maddesinin de davada uygulanacak bölümü yönünden incelenmesine oybirliðiyle.

Karar verilmiþtir.

V. ESASIN ÝNCELENMESÝ :

Ýþin esasýna iliþkin rapor, itiraz yoluna baþvuran mahkemenin kararý ve ekleri, iptali istenen yasa ile ilgili Anayasa kurallarý, bunlara iliþkin yasama meclisleri tutanaklarý okunduktan sonra gereði görüþülüp düþünüldü.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýndaki 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý Kanunun 6. maddesine yönelik bir iptal davasý ve bir mahkemece yapýlan itiraz üzerine Anayasa Mahkemesince daha önce verilen 21/6/1963 günlü, 1963/192-1963/161 sayýlý 21/10/1975 günlü, 1975/147-1975/201 sayýlý kararlarda sözü geçen madde hükmün de Anayasaya aykýrýlýk bulunmadýðý belirtilerek dava ve itirazýn reddine karar verilmiþtir. (Resmî Gazeteler: 1/8/1963 günlü 11469 sayýlý, 9/4/1976 günlü, 15554 sayýlý.)

Sözü geçen kararlarda da belirtildiði gibi sorunun çözümü, seçmen yaþýnýn 21 olarak kabul edilmiþ olmasýnýn, Anayasa ilkelerine aykýrý olup olmadýðýnýn saptanmasýna baðlý bulunmaktadýr. 298 sayýlý Kanunun Kurucu Meclisteki görüþülmesi sýrasýnda, bu yaþýn yanýnda veya karþýsýnda olmak üzere öne sürülmüþ bulunan düþünceler söz konusu yaþa iliþkin olan hükmün Anayasaya aykýrý olup olmadýðýnýn çözümünde etkili deðildir. Çünkü bu düþünceler, seçmen yaþýnýn 21 olarak saptanmasýnýn yurt koþullarý açýsýndan olumlu veya olumsuz olacaðýný açýklamak amacýyle öne sürülmüþlerdir. Bir kanun hükmünün yurt þartlarýna uyarlýðý veya uyarsýzlýðýnýn saptanmasý ile Anayasaya uygunluk veya aykýrýlýk durumunun belirlenmesinin, birbiriyle ilgisi bulunmayan deðiþik sorunlar olduðunda kuþku yoktur.

Öteyandan, kanun kabul edildiði tarihten bu yana geçirilen ekonomik ve sosyal geliþme ve oluþmalar karþýsýnda 21 yaþýn artýk yurt koþullarýna ters düþmeðe baþladýðý veya aksine o zamanki deðerinden bir þey kaybetmediði yolundaki düþüncelerin de, yine yukarýda belirtilen nedenlerle, Anayasaya uygunluk veya aykýrýlýðýn çözümünde olumlu ve ya olumsuz yönde etkileri sözkonusu deðildir. Bu düþünceler olsa olsa hükmün deðiþtirilmesine iliþkin yeni bir kanuna gerekçe olabilirler.

Bu bakýmdan aþaðýda Anayasaya aykýrýlýk sorunu incelenirken bu düþünceler üzerinde durulmayarak itiraza konu yapýlan hükümlerin Aua3'asa ilkeleri ve kurallarý açýsýndan deðerlendirilmeleri yapýlacaktýr.

l - 298 sayýlý kanunun 6. maddesi hükmünün Anayasaya aykýrý olup olmadýðý sorunu:

A - Anayasanýn temel ilkeleri açýsýndan sorunun incelenmesi:

Mahkemenin gerekçeli kararýnda ve sanýk avukatýnýn mahkemece ciddî olduðu kanýsýna varýlan Ýtirazýna iliþkin dilekçesinde söz konusu 6. madde hükmünün, Anayasanýn (Temel ilkelerine) aykýrý olduðu öne sürülmüþ ise de bu ilkelerin neler olduðu ve Anayasanýn hangi maddelerinde yer aldýklarý somut olarak gösterilmemiþtir. Ancak itiraz edilen hükmün aðýrlýðýnýn Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerile ilgili olmasý bakýmýndan sorunun, Anayasanýn Baþlangýç bölümü ile Birinci kýsmýn genel esaslar bölümünde yer alan "Demokratik Devlet" ilkesi açýsýndan ele alýnabileceði düþünülerek bu konu üzerinde durulmuþtur.

Bir devlet sisteminin "Demokratik" sayýlabilmesinin ilk koþulu T.C. Anayasasýnýn 4. maddesinde belirlendiði gibi, egemenliðin kayýtsýz þartsýz Millette olmasýdýr. Sözügeçen 4. maddeye göre Millet bu egemenliðini Anayasasýnýn koyduðu esaslar içinde yetkili organlar elile kullanýr. Anayasada gösterilen bu organlarýn baþýnda ise Türkiye Büyük Millet Meclisi gelmektedir. Þu duruma göre bu organýn kuruluþuna milletin katkýsý, Demokratik esas ve ölçüler içerisinde olmalýdýr. Yani Milletin, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerine katýlabilmesi için gerekli görülen yaþ koþulu, Demokratik ölçülere uygun bulunmalýdýr. Anayasanýn 55. maddesi, seçmen yaþýnýn saptanmasýný T. B. M. Meclisine býrakmýþtýr. T. B. M. Meclisi, bu yetkisini, sýnýrsýz ve keyfi takdiri ile kullanma durumunda olmayýp Anayasanýn konuya iliþkin kurallarýný gözönünde bulundurmak zorundadýr.

Bu bakýmdan 298 sayýlý Kanunun, seçmen yaþýný 21 olarak saptayan 6. maddesi hükmünün, bu kurallardan birisi olan "Demokratik Devlet" ilkesine aykýrý bulunup bulunmadýðý üzerinde durulmasý gerekmektedir.

Demokrasi ile idare olunan ülkelerin büyük bir bölümünün kanunlarý üzerinde yapýlan araþtýrma sonunda, seçmen olabilmek için 21 yaþýný doldurulmuþ olmasý koþulunu, bizden çok önceleri demokratik devletlerini kurmuþ olan ve hatta bu gün bile demokrasinin öncüleri sayýlmakta bulunan bir çok ülkenin uygulamakta olduðu görülmüþtür.

Bu durum, seçmen yaþýnýn 21 olarak kabul edilmiþ olmasýnýn, bir memleketin "demokratik devlet" niteliðini yitirmesine neden olmadýðýný açýkça göstermektedir.

Öðretide de seçmen yaþý bakýmýndan herhangi bir yaþ üzerinde birleþilmiþ deðildir. Seçmen yaþý, her toplumun siyasal, ekonomik, sosyal özellikleri ve seçim hakkýnýn toplum yaþamýndaki etkisinin önemi gibi etkenlerin deðerlendirilmesi ve sonuçta amaç bakýmýndan uygun görülenin yeð tutulmasý yoluyla saptanmaktadýr.

Yurdumuz açýsýndan da sözkonusu yaþ, milletin Türkiye Büyük Millet Meclisinin kuruluþuna olan katkýsýný azaltma amacýyle deðil, memleketin sosyal ve ekonomik koþullarýnýn gereði sayýlmýþ ve böylece bu katkýnýn daha etkili ve bilinçli olmayý saðlayacaðý düþüncesiyle kabul edilmiþtir. Bu yaþýn kabul edilmiþ olmasýyle de "Demokrasi" ilkesinin sýnýrý aþýlmýþ deðildir.

Bu nedenlerle seçmen olabilmek için 21 yaþýn doldurulmuþ olmasý koþulunda, Anayasanýn Demokratik Devlet kuralýna aykýrý bir yön görülmemiþtir.

Bu açýklama, seçmen yaþýnýn mutlaka 21 olmasý gerektiði veya bunun memleket þartlarýna uygun bulunduðu savlarýnýn Mahkememizce de kabul edildiði anlamýna alýnmamalýdýr. Çünkü yukarýda da açýkça belirtildiði gibi Anayasaya uygunluk denetiminde, bu konularýn sorunu çözümü ile bir ilgisi yoktur. Yasa koyucu, Anayasanýn 55. maddesindeki yetkisini kullanarak ve Anayasanýn konuya iliþkin ilkelerini de gözönünde tutarak seçmen yaþýný bir kanunla, erginlik yaþýna kadar, yurt koþullarýnýn gerektireceði her hangi bir yaþa indirebilir.

B - Anayasanýn 10. maddesi açýsýndan sorunun incelenmesi :

Anayasanýn 10. maddesi, herkesin kiþiliðine baðlý, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip olduðu, bu hak ve hürriyetleri fert huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle baðdaþmýyacak suretle sýnýrlýyan siyasî, iktisadî ve sosyal engeller varsa, Devletin bunlarý kaldýracaðý kuralýný koymaktadýr.

Seçme ve seçilme hakký, Anayasanýn ikinci kýsmýný oluþturan (Temel haklar ve ödevler) in, Dördüncü bölümü olan (siyasî haklar ve ödevler) arasýnda, 55. maddede, yer aldýðýndan kuþkusuz bir temel haktýr. Ancak seçme hakkýný 21 yaþýný dolduranlara tanýyan kanun hükmünü, Anayasa'nýn 10. maddesinde sayýlanlar cinsinden bir (sýnýrlama) veya (engel) saymaya olanak yoktur. Çünkü Anayasanýn kendisi, 55. maddesiyle, söz konusu temel hakkýn, yasakoyucunun saptayacaðý koþullarla oluþacaðý ilkesini kabul etmiþtir. Kanunun bu ilkeye dayanarak koyduðu koþullar (sýnýr) veya (engel) deðil, temel hakký oluþturan öðelerdir. Yani seçme temel hakký, Anayasanýn öngördüðü bu koþullarla birlikte doðmaktadýr.

Bu nedenle 298 sayýlý Kanunun, 21 yaþýný bitiren her Türkün seçmen olduðunu belirliyen 6. maddesi hükmünün Anayasanýn 10. maddesiyle bir ilgisi ve ona aykýrý bir yönü bulunmamaktadýr.

C - Anayasanýn 55. maddesi açýsýndan sorunun incelenmesi :

Anayasanýn 55. maddesinin birinci fýkrasý (Vatandaþlar, kanunda gösterilen þartlara uygun olarak seçme ve seçilme hakkýna sahiptir.) kuralýný koymaktadýr.

Bu hükümle Anayasanýn, seçmen olabilme koþullarýnýn düzenlenmesi iþini yasa koyucuya býraktýðý açýkça görülmektedir. Seçmen yaþý da bu koþullardan birisini oluþturduðundan, yasa koyucu 298 sayýlý Kanunla bu görevini yerine getirmiþ ve seçmen olabilmek için 21 yaþýný doldurulmuþ olmasý koþulunu koymuþtur.

Durum bu derece açýk iken 21 yaþýn Anayasaya aykýrý bulunduðu Anayasa ilkelerinin, erginlik yaþý olan 18 yaþýn seçmen yaþý olmasýný gerektirdiði öne sürüldüðünden incelemenin Anayasanýn hazýrlanmasý ve kabulü evrelerine kadar uzatýlmasý zorunlu olmuþtur.

Temsilciler Meclisi Anayasa Komisyonunca hazýrlanan ve Kurucu Meclisteki görüþmelere esas tutulmuþ bulunan Anayasa Tasarýsýnýn 53. maddesinde "vatandaþlar, Anayasada gösterilen þartlara uygun olarak seçme ve seçilme hakkýna sahiptir" denilmek suretiyle seçmen olma koþullarýnýn saptanmasý da Anayasaya býrakýlmýþ ve 66. maddesi ile de "onsekiz yaþýný dolduran ve kýsýtlý veya kamu hizmetlerinden yasaklý olmayan her Türk, Millet Meclisi Seçimlerinde seçmendir.

Subay ve Astsubaylar ve askeri öðrenciler oylarýný, karargah ve kýþlalar dýþýnda ve diðer seçmenlerle birlikte kullanýrlar.

Erat oy kullanamaz" denilmek suretiyle seçmen olabilmenin koþullarý Anayasada düzenlenmek istenilmiþtir. Bu suretle o zamana kadar 22 olan seçmen yaþýnýn, erginlik yaþý olan 18'e düþürülmesi öngörülmüþ, gerekçesi de tasarýyý inceleyen komisyon raporunun sözü geçen maddelere iliþkin bölümlerinde açýklanmýþtýr.

Temsilciler Meclisindeki görüþmeler sonunda, 53. maddedeki seçmen olma þartlarýnýn Anayasada gösterileceðine iliþkin olan hüküm tasarýdan çýkartýlarak bu koþullarýn kanunda gösterilmesi ilkesi kabul edilmiþ ve bu deðiþikliðe uygun olarak 66. madde de tasarýdan çýkartýlmýþtýr. Bu konuda yapýlan görüþmeler sýrasýnda 53. maddede seçmen yaþýnýn 18 olarak belirlenmesini isteyen bir önerge de Temsilciler Meclisince reddedilmiþtir.

Bu açýklamalar göstermektedir ki, seçmen olabilmek için 18 yaþ da dahil olmak üzere, Anayasada herhangi bir yaþ saptanmasýný Anayasa koyucu doðru bulmamýþ, bunun kanunla belli edilmesini yasa koyucuya býrakmýþtýr. Bu durum karþýsýnda seçmen yaþýnýn, erginlik yaþý olan 18 olarak kabulünün Anayasa gereði olduðunu, bu açýdan 298 sayýlý Kanunun seçmen olmak için 21 yaþýn doldurulmuþ olmasý koþulunu koyan 6. maddesinin Anayasaya aykýrý bulunduðunu öne sürmeye olanak yoktur. Çünkü Anayasa Koyucunun amacý böyle olsaydý, tasarýda kabul edilmiþ bulunan 18 yaþa iliþkin hükmü çýkarmaz, görüþmelerde yapýlmýþ olan öneriyi de reddetmez, veya baþka bir yaþý belirtir, bu suretle Anayasada bu esasa açýkça yer vermiþ olurdu. Durum bu kadar açýk iken aksi düþüncenin öne sürülmesi Anayasada olmayan bir kuralýn, Anayasada varsayýlmasý gibi hukukça geçerli olmayan bir savdan ibarettir.

Medenî kanunda erginlik yaþýnýn 18 olarak kabul edilmiþ olmasý, Anayasadan sonra yürürlüðe giren Siyasî Partiler Kanununda, ergin olanlara siyasî partilere üye olma hakkýnýn tanýnmýþ bulunmasý ve bu suretle hukuk ve siyaset alanýna katýlma ve geçerli iþlemler yapma hakký tanýnmýþ olan bir kiþiye seçmen olma hakkýnýn tanýnmamýþ olmasý da Anayasaya aykýrýlýk nedeni sayýlamaz. Çünkü söz konusu hükümler birer Anayasa kuralý olmayýp kanun hükümleridir.

Öðretide de medenî ehliyet erginlik yaþý ile seçme ehliyeti yaþýnýn ayný olmasý gerektiði konusunda birleþilmiþ bir görüþ yoktur. Uygulamada da durum aynýdýr. Çünkü bu iki konu, niteliði birbirinden çok deðiþik olan alanlarý ilgilendirmekte ve her memleket kendi sosyal ve ekonomik yapýsýnýn gereklerini göze alarak bu iki yaþý birleþtirmekte veya ayrý yaþlar kabul etmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasý da medenî haklarý kullanma iþi ile seçmen olarak oy verme iþinin kamu yönetimindeki etkileri bakýmýndan eþit sayýlacaðýna ve erginlik yaþý ile seçmen olma yaþýnýn ayný olacaðýna iliþkin bir ilke koymayarak bunun düzenlenmesi iþini yasa koyucuya býrakmýþtýr. Þayet Anayasa Koyucu, seçmen yaþýnýn erginlik yaþý olmasýný isteseydi, Anayasanýn 68., 72. ve 95. maddelerinde yaptýðý gibi bunu da açýkça belli ederdi, yukarýda deðinildiði gibi, belli etmek bir yana bunun tamamen tersini yapmýþtýr.

Anayasadan beþ yýl sonra kabul edilen 13/7/1965 günlü, 648 sayýlý Siyasî Partiler Kanunu ile bir siyasî partiye üye olma yaþýnýn erginlik yaþma indirilmiþ olmasý da, iki konu arasýnda Anayasaca kurulmuþ bir baðlantý olmadýðýndan sorunun çözümüne etkili deðildir. Kaldý ki kanun koyucu seçmen olma ile siyasî parti üyesi olmayý yurt koþullarý bakýmýndan eþit nitelikte görmüþ olsaydý, 298 Sayýlý Kanunda da ayný deðiþikliði yapabilirdi.

Öte yandan 648 sayýlý Kanunda bile siyasî parti üyesi olmak için erginlik yaþý yeterli sayýlýrken siyasî partinin kurucusu olmak için milletvekili seçilme yaþýný, yani 30 yaþýný, doldurmuþ olmayý gerekli görmüþtür.

Görüldüðü gibi yasa koyucu kamu yönetimiyle ilgili haklarýn kullanýlmasýnda, bunlarýn etki ve önem derecelerine göre farklý yaþlarda olma ilkesini benimsemiþtir.

298 Sayýlý Kanunun 6. maddesi de seçmen olarak kamu yönetimine katýlabilmek için, medenî hukuk alanýndaki iþlerde aranan ehliyet yaþýndan farklý olan bir yaþýn, yani 21 yaþýn doldurulmasýný uygun bulmuþtur. Yasa Koyucunun bu takdirinde Anayasa ilkelerine ters düþen bir yön yoktur. Ancak yukarýda da deðinildiði gibi, Yasa Koyucunun, günün ekonomik ve sosyal koþullarýnýn gerektirmesi halinde yeni bir kanunla seçmen yaþýný 18'e indirmesine Anayasa açýsýndan bir engel de bulunmamaktadýr.

Konuyu bitirmeden önce Anayasanýn 55. maddesinin ikinci fýkrasýnda geçen ve konu ile ilgisi bulunan "tek dereceli genel oy" ilkesi üzerinde de kýsaca durmakta yarar vardýr. Bu deyim, seçimin tek dereceli olacaðýný ve kanundaki koþullara sahip olan tüm seçmenlerin oya katýlabilmelerine olanak saðlanacaðýný anlatmaktadýr. Bu deyimden, hiç bir koþul aranmadan tüm vatandaþlarýn seçime katýlmalarýnýn öngörüldüðü anlamý çýkarýlamaz. Çünkü böyle bir düþünce, erginlik yaþý da dahil olmak üzere hiç bir yaþ koþulunun konulamamasý gibi bir sonucu da beraberinde getirir.

Özetlemek gerekirse; yukarýda açýklanan ve daha önce de Anayasa Mahkemesinin 21/6/1963 ve 21/10/1975 günlü 1963/192-1963/161 ve 1975/147 -1975/201 sayýlý kararlarýnda belirlenen nedenlerle 298 sayýlý Kanunun 6. maddesi hükmü Anayasaya aykýrý deðildir, itiraz reddedilmelidir.

Kâni Vrana, Þevket Müftügil, Abdullah Üner, Fahrettin Uluç, Hasan Gürsel, Âdil Esmer ve Ahmet H. Boyacýoðlu bu görüþe katýlmamýþlardýr.

2 - Ýtiraz yoluna baþvuran mahkeme, 298 sayýlý Kanunun 143. maddesinin tümünün Anayasaya aykýrý olduðunu öne sürmüþ, Mahkememiz ise 3/11/1977 gününde yaptýðý ilk inceleme sonunda, bakýlmakta olan davada maddenin tümünün deðil, yalnýz olayda uygulanacak bölümünün incelenmesine karar vermiþtir.

Sözü geçen 143. maddenin bu olayda uygulanacak bölümüne karþý yapýlan bir itiraz üzerine Anayasa Mahkemesince verilen 21/10/1975 günlü, 1975/147 1975/201 sayýlý kararla sözkonusu hükümde Anayasaya aykýrýlýk bulunmadýðýna karar verilmiþtir.

Gerçekten 143. maddenin olayda uygulanacak olan bölümü "seçmen yeterliði bulunmadýðý halde kendisini (...) her ne suretle olursa olsun seçmen kütüklerine kaydettirenlere...." verilecek cezayý belirleyen hükmünden ibarettir. Burada sözü edilen seçmen yeterliðinin koþullarýndan birisi, ayný kanunun 6. maddesinde yer alan seçmen yaþýdýr. Ýtirazda bulunan mahkeme, 6. madde hükmünü Anayasaya aykýrý gördüðü içindir ki onun yaptýrýmý olan 143. maddeyi de 6. maddeye baðlý olarak itiraz konusu yapmýþtýr.

Yukarýda 6. maddenin Anayasaya aykýrý olmadýðý saptandýðýna göre bu madde hükmüne aykýrý bir eylemin yaptýrýmýný oluþturan ve bu bakýmdan 6. maddeye baðlý olan 143. maddenin sözü geçen bölümünde de Anayasaya aykýrýlýktan söz edilemez.

Bu nedenlerle 298. sayýlý Kanunun 143. maddesinin bu dosyaya konu olan olayda uygulanacak bölümüne iliþkin itiraz da reddolunmalýdýr.

SONUÇ :

l - 26/4/1961 günlü, 298 sayýlý Kanunun 6. maddesinin Anayasaya aykýrý bulunmadýðýna, itirazýn reddine Kani Vrana, Þevket Müftügil, Abdullah Üner, Fahrettin Uluç, Hasan Gürsel, Âdil Esmer ve Ahmet H. Boyacýoðlu'nun karþýoylarýyle ve oyçokluðuyla,

2 - Ayný kanunun 143. maddesinin olayda uygulanacak bölümün de Anayasaya aykýrý olmadýðýna, itirazýn reddine oybirliðiyle,

16/2/1978 gününde karar verildi.







Baþkan

Kâni Vrana
Baþkanvekili

Þevket Müftügil
Üye

Ziya Önel
Üye

Abdullah Üner






Üye

Ahmet Koçak
Üye

Fahrettin Uluç
Üye

Muhittin Gürün
Üye

Lütfi Ömerbaþ






Üye

Ahmet Erdoðdu
Üye

Hasan Gürsel
Üye

Ahmet Salih Çebi
Üye

Adil Esmer





Üye

Nihat O. Akçakayalýoðlu
Üye

Ahmet H. Boyacýoðlu
Üye

Necdet Darýcýoðlu

KARÞIOY YAZISI

I - Konunun Anayasa açýsýndan saðlýklý bir biçimde deðerlendirilebilmesi için, önce seçmen yaþýný saptayan Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýndaki Kanun'un 6. maddesinin oluþumundaki düþünceleri gözden geçirmek, sonra konu ile ilgisi ve iliþkisi bulunan kimi yasalarda ne gibi deðiþmeler olduðunu araþtýrmak ve itiraz konusu yasa hükmünün yürürlüðe girdiði günle bugün arasýnda Türk toplumundaki oluþum ve geliþimi gözönünde tutmak gerekmektedir.

Anayasa'nýn, "Baþlangýç" kýsmýnda, "Bütün fertlerini, kaderde, kývançta ve tasada ortak, bölünmez bir bütün halinde, milli þuur ve ülküler etrafýnda toplayan ve milletimizi, dünya milletleri ailesinin eþit haklara sahip þerefli bir üyesi olarak millî birlik ruhu içinde daima yüceltmeyi amaç bilen.... Millî Mücadele ruhunun, millet egemenliðinin, Atatürk Devrimlerine baðlýlýðýn tam þuuruna sahipolarak; insan hak ve hürriyetlerini, millî dayanýþmayý, sosyal adaleti, ferdin ve toplumun huzur ve refahýný gerçekleþtirmeyi ve teminat altýna almayý mümkün kýlacak demokratik hukuk devletini bütün hukukî ve sosyal temelleriyle...." biçiminde açýklanan yönerge böyle bir incelemeyi ve araþtýrmayý zorunlu kýlmaktadýr. Gerçekten bir yasa hükmünün yurt gerçeklerine ve koþullarýna uyarlýlýk içinde bulunmasý ya da onlara tamamen ters düþmesi, raporda çoðunlukça açýklandýðý gibi birbiriyle iliþkisi bulunmayan sorunlar deðil, tam tersine Anayasa'ya uygunluk denetiminde gözden uzak tutulamayacak hususlardandýr.

l - Bilindiði gibi, 27 Mayýs 1960 Devriminden sonra 13/12/1960 günlü, 157 sayýlý Yasa ile kurulan ve "Kurucu Meclis" in, temel amacý; Anayasa ile Seçim Kanununu yapmak ve en geç 29 Ekim 1961 gününde iktidarý yeni seçilecek Türkiye Büyük Millet Meclisine devretmekten ibaretti.

Temsilciler Meclisi "Seçim Kanunu Komisyonu" raporu incelendiðinde aþaðýda belirtilen hususlar göze çarpmaktadýr. Ýtiraza konu 6. madde üzerinde bu Komisyonda düþünülenlerin açýkça belirlenmesi için raporun bu bölümünün aynen alýnmasýnda yarar görülmektedir.

"Bu madde ile, her kanunda ayrý ayrý tayin edilmiþ bulunan (seçmen yaþý) bir yaþta toplanmak istenmiþtir. Memleketimizde yapýlacak bütün seçimlerde seçmen yaþý bu suretle bir seviyede birleþtirilmiþ olacaktýr.

Seçmen olmaya esas tutulacak bahsin de onsekiz veya yirmibir yaþlardan birinin tercihi geniþ tartýþmalara yol açmýþtýr.

Ýçtüzüðün 9. ve 17. maddelerinden faydalanýlarak bu konu, Anayasa Komisyonu ile yapýlan müþterek toplantýda da müzakere edilmiþtir.

Seçmen yaþý hususunda öne sürülen görüþ ve fikirler þu suretle özetlenebilir:

a) Vatandaþýn siyasî rüþde sahib olabileceði bir çaðda seçme hakkýný iktisab etmesi icabeder. Bizim memleketimizde siyasî rüþt saðlayacak olgunluðun yirmibir yaþýndan evvel hasýl olabileceði düþünülemez.

b) Demokratik rejime baðlý olan memleketlerde umumiyetle seçmen yaþý onsekizin üstünde ve yirmibir yaþ etrafýnda tespit edilmiþ bulunmaktadýr.

c) Nüfusumuzun % 78'i köylerde oturmaktadýr. Onsekiz ile yirmibir yaþ arasýndaki nüfusun mühim bir miktarý da bu nisbet dahilinde köylerde yaþamaktadýr. Siyasî olgunluk bir bakýma müstakil iþ ve güç ve ocak sahibi olmaya baðlýdýr. Köylerde ise, yirmibir yaþýndan evvelki nesil ana ve babasýnýn yanýnda oturup geçinmektedir. Bunlara rey hakký tanýnýrsa, bir tabi seçmen zümresi meydana gelecektir.

d) Seçmen yaþý yirmibirden aþaðý olarak kabul edilirse, seçimlere katýlmak suretiyle siyasetin içine girmiþ olan ve ekseriyetle siyasî partilerden birine kaydedilmiþ bulunan nesiller askere çaðrýldýklarý zaman siyaset askerliðe girmiþ olacaktýr. Bundan kaçýnýlmalýdýr. Ayrýca, askere giden gençlerin, orduda okuyup yazma öðrenmeleri ve daha olgun bir hale gelmeleri mümkün bulunduðuna göre, seçmen yaþýnýn askerlik hizmetinin bitmesine göre ayarlanmasýnda fayda vardýr.

Buna karþýlýk olan fikirler :

1 - Onsekiz yaþ kanunlarýmýzda rüþt yaþýdýr. Bu yaþý tamamlayanlar her türlü tasarruflarda bulunmak ehliyetini kazanýrlar ve mükellefiyetlere tabi olurlar. Medenî ve ticarî sahada her türlü tasarruflara hak kazananlarýn ve vergi ve sair gibi mükellefiyetler yüklenenlerin siyasî haktan faydalanmamalarý için haklý bir sebep gösterilemez.

2 - Bizde onsekiz yaþýný dolduran kadýn ve erkek bilhassa köylerde evlenmiþ, çoluk çocuk sahibi olmuþ ve ekseriya iþinde de istiklâlini kazanmýþtýr. Bu durumda olanlarýn seçmen olabilmesi tabiidir.

3 - Olgunluk kazanmak bakýmýndan onsekiz ile yirmibir arasýnda ehemmiyetli bir fark bulunabileceði düþünülemez.

4 - Umumî rey esasý, vatandaþ kitlesinin mümkün olduðu kadar fazla bir çoðunluðunun seçimlere katýlmasýný gerektirir. Seçmen yaþýný onsekizin ikmaline baðlamakla bu esas saðlanmýþ olur.

5 - Siyasetin asker ocaðýna sokulmasýnýn yirmibir yaþýn esas tutulmasiyle önlenebilmesi düþüncesi tamamen nazaridir. Vatandaþ memleket kaderiyle alâkalanacak hale gelince siyasî partilerden biri lehine fikir sahibi olmuþ ve bir partiye girmek hakkýný da kazanmýþtýr.

6 - Hukukî tasarruflara imkân veren onsekiz yaþýn tamamlanmasýný siyasî hakkýn kullanýlmasýný esas almakta þu bakýmdan da zaruret vardýr. Kanunlarýn hazýrlanmasýndan, kabulünden ve tatbikinden doðacak neticeler bu yaþtakilere de tesir edecektir. Bu tesirler karþýsýnda bir vatandaþ zümresine rey vermek suretiyle kanaat ve isteklerini ifade etmesine meydan vermemek onu tabiî hakkýndan mahrum etmek olur ki, bu netice demokratik esaslarla baðdaþamaz.

Bunlara ilâve edilecek baþka görüþler de mevcuttur. Ancak Anayasa Komisyonu ile birlikte yapýlan müzakerelerde ifade edilen esaslar baþlýca bu noktalar etrafýnda toplanmýþtýr.

Komisyonumuzca konu bu görüþler altýnda incelenmiþ ve onsekiz yaþýn seçmen yaþý olarak kabulüne karar verilmiþtir." (Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt l, sayfa 5-6, basma yazý S. sayýsý 33)

Temsilciler Meclisi, konuyu komisyon raporunda öngörülen biçimde karara baðlamýþ, Millî Birlik Komitesinin geri çevirmesi üzerine, yirmibir yaþ, seçmen yaþý olarak yasalaþmýþtýr.

2 - 13/7/1965 günlü, 648 sayýlý Siyasî Partiler Kanununun, ki Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýndaki 298 sayýlý Kanundan dört sene sonra kabul edilerek yürürlüðe girmiþtir. 8. maddesinde siyasî partilere üye olamayacak kimseler belirtilirken "reþit olmayanlar" deyimi yeralmaktadýr. Bu maddenin anlatýmýna göre, maddenin öngördüðü diðer koþullarý taþýyan 18 yaþýný bitirmiþ yani reþit vatandaþlarýn, ayný Kanunun 9. maddesinde öngörülen parti tüzüklerinde üyeliðe kabul için aksine bir kayýtlama bulunmadýðý takdirde dilediði siyasî partiye üye olma hakkýna sahip olduðu açýkça ortadadýr.

Demek ki, 648 sayýlý Siyasî Partiler Kanunu gereðince 18 yaþýný bitiren her vatandaþ dilediði siyasî partinin üyesi olabilecek, parti örgütünün her kademesinde görev alabilecek ve partinin disiplinine uyarak çalýþma yapabilecektir.

3 - Yukarýda deðinilen seçim komisyonu raporunda, nüfusun % 78'inin köylerde oturduðu açýklanmaktadýr. Oysa 1975 nüfus sayýmý sonuçlarýna göre kentlerde oturanlar köylerde oturanlarý geçmiþtir. Diðer yandan köyden þehire doðru hýzlý bir akýmýn süre geldiði yetkililer tarafýndan devamlý olarak açýklanmaktadýr. 298 sayýlý Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýnda Kanunun yürürlüðe konulduðu tarihte, ilçeler þöyle dursun, illerin tümünde dahi lise yokken, bugün hemen hemen lisesiz ilçe kalmamýþ, hatta pek çok bucakta liseler açýlmýþ ve eðitim sürdürülerek sayýsýz genç lise diplomasý almýþtýr. Ulaþtýrma olanaklarý o günlerle kýyaslanamayacak ölçüde artmýþ, toplu haberleþme araç ve gereçleri büyük bir geliþim göstermiþtir.

Bu nedenlerle Türk toplumunun ve özellikle bu toplumun genç kesimini 1961 yýlýndaki kuþaklarla kýyaslamak ve onlarla bir tutmak olanaðý kalmamýþtýr.

II - Karþýoy yazýsýnýn bu bölümünde Anayasa'ya uygunluk denetimi üzerinde durulacak ve bu konudaki görüþlerimiz ortaya konulacaktýr.

Toplumlarýn da yaþayan varlýklar olduðu ve belli bir süreç içinde deðiþim ve geliþim gösterdikleri bilimsel bir gerçektir.

Yürürlüðe girdikleri anda toplumun gereksinmelerine uygun olan ve Anayasa'ya da uygunluk arzeden kimi yasa hükümlerinin, geçen zaman içinde toplumun ihtiyaçlarýný karþýlamak þöyle dursun yurt gerçeklerine ve koþullarýna ters düþmek suretiyle Anayasa'ya aykýrýlýk sorununu da ortaya çýkardýklarý bilim çevrelerinde de kabul edilen bir gerçektir. Yeri gelmiþken þu yönün de açýklanmasý gerekir ki, Anayasa ve yasa kurallarý, bunlarý yapanlarýn iradelerinden ayrýlarak baðýmsýz birer varlýk kazanýrlar ve zamana göre yorumlanmasý gereken bir nitelik gösterirler, Anayasalarýn bir toplumun hayatýnda akýp giden zamana göre yorumlanmasý gerçeði de yorum kurallarý gereðidir.

A) Anayasa'nýn 55. maddesi, seçme seçilme hakkýnda kesin kurallar getirmemiþ, bu hakkýn ölçü ve sýnýrýný saptamayý yasa kurallarýna býrakmýþtýr.

Yukarýda da açýkladýðýmýz üzere "Kurucu Meclis" in temel amacý; Anayasa'yý ve Seçim Yasasýný yapmak ve iktidarý en geç 29 Ekim 1961 gününde yeni seçilecek Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne devretmektir. Baþka bir anlatýmla "Kurucu Meclis" in esas görevi, Anayasa'yý ve Seçim Yasasýný yapmaktýr.

Anayasa tasarýsýnýn Temsilciler Meclisinde görüþülmesi sýrasýnda seçmen yaþýnýn onsekiz olmasý yolundaki bir önergenin reddedilmesi, Anayasa koyucunun 21 yaþý benimsediði anlamýnda deðil, ayný kuruluþun hem Anayasa'yý ve hem de Seçim Yasasýný yapmakla görevlendirilmiþ bulunmasý bakýmýndan baðlayýcý bir kuralýn Anayasa'da yer almamasýný, bu yönün Seçim Yasasýnýn yapýlýþýnda saptanmak istenmiþ olmasýný açýkça ortaya koyar.

Yasama organýnýn bir yasa hükmünü koyarken taný bir serbestlik içinde bulunduðunu ve örneðin seçmen yaþýný dilediði biçimde bir yasa ile saptama yetkisine sahip olduðunu düþünmek olanaksýzdýr. Çünkü Yasama Organý, Anayasa'nýn temel ilke ve kurallariyle baðlýdýr ve toplumun gerçekleriyle gereksinmelerini de gözönüne almak zorundadýr.

Zamanýn yasa koyucusu, yirmibir yaþýndan küçük gençlerin siyasetle ilgilenmelerini hem toplum ve hem de askerî yönlerden sakýncalý görerek seçmen yaþýný yirmibir olarak saptamýþtýr. Oysa sonradan yürürlüðe giren 13/7/1965 günlü, 648 sayýlý Siyasi Partiler Kanunu, siyasi partilere üye olma yaþýný rüþt yaþý olarak kabul etmiþtir. Demekki yasama Organý, onsekiz yaþýný bitiren gençlerin siyaset yapmalarým, Anayasa'nýn 56. maddesinde, ister iktidarda ister muhalefette olsunlar demokratik siyasi hayatýn vazgeçilmez unsurlarý olarak nitelendirilen siyasi patilerin üyesi olarak parti örgütünün her kademesinde görev almalarýný, görev aldýklarý örgütü oluþturan seçimlere katýlmasýný ve böylece siyasi kadrolarýn saptanmasýnda söz ve oy sahibi olmalarýný sakýncalý bulmamýþ, tam tersine bu gençlerin siyasal hayata katkýda bulunmalarýnda yarar görmüþtür. Bu durum dahi seçmen yaþýný yirmibir olarak saptayan yasa kuralýnýn baþlý baþýna dayanaksýz kaldýðýný göstermeye yeterlidir.

B) Anayasa'nýn 10. maddesinin ikinci fýkrasý, "Devlet, kiþinin temel hak ve hürriyetlerini, fert huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle baðdaþmayacak surette sýnýrlayan siyasi ve sosyal bütün engelleri kaldýrýr; insanýn maddi ve manevi varlýðýnýn geliþmesi için gerekli þartlarý hazýrlar" hükmünü getirmiþ ve Devleti kimi yükümlülükler altýna sokmuþtur.

Toplum yaþamýnda açýkça görülen geliþim, þehirlerdeki nüfusun artmasý ve genç kuþaklardaki okuma oranýn büyük bir artýþ göstermesi, siyasi partilere onsekiz yaþýný bitirenlerin üye olabilmesi gibi durumlar gençlerde yönetime katýlma ve ona yön verme eðilimini uyandýrmýþ ve bu arzu giderek þiddetlenmiþtir. Toplumun öðrenci kesimindeki çalkantýda ve çatýþmada bu durumun payý olmadýðý öne sürülemez. Oysa Devlet, fert huzurunu bozan ve gençlerin heyecanlarýný oy sandýðý etrafýnda toplayarak kanalize etmek suretiyle kimi engelleri kaldýrmakla yükümlüdür.

C) Anayasa'ya göre Türk Devletinin belirgin özelliðinden birisi de çoðulcu demokrasi temeline oturtulmuþ bulunmasýdýr. Bir Milletin itici gücünü oluþturan genç kuþaklardan bir bölüðünü demokrasinin can damarý olan seçme hakkýndan, geçerliðini yitirmiþ nedenlere dayanarak yoksun etmek Demokratik Devlet kavramiyle baðdaþtýrýlamaz.

Yeri gelmiþken þu yönü de belirtmek gerekir ki, Anayasa Mahkemesinin görevi kural koymak deðil, Yasama Organý tarafýndan yasa ile konulmuþ kurallarý Anayasa'ya uygunluk denetiminden geçirmektir. Ýtiraz konusu kural, seçmen yaþýný 21 olarak saptamýþtýr ve Anayasa'ya uygunluk denetiminden geçirilecek olan da budur. Seçmen yaþýnýn ne olmasý gerektiðini saptamak ise Anayasa Mahkemesinin deðil, Yasama Organýnýn görevine girer.

SONUÇ:

Özetlemek gerekirse, 1961 yýlýnda çýkarýlan itiraz konusu Yasanýn 6. maddesi, yukarýda açýklandýðý üzere Anayasa'nýn temel ilkelerine ve özellikle 10. ve 2. maddelerine aykýrý bir duruma büründüðünden iptal edilmelidir.

Bu görüþle sözü edilen kanun hükmünü Anayasa'ya uygun bulan çoðunluk kararýna karþýyýz.






Baþkan

Kâni Vrana
Baþkanvekili

Þevket Müftügil
Üye

Fahrettin Uluç






Üye

Ahmet H. Boyacýoðlu

KARÞIOY YAZISI

298 sayýlý Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkýndaki Kanunun seçmen yaþý ile ilgili 6. maddesinin, Anayasaya aykýrý olduðu gerekçesiyle iptali için Trabzon Asliye Ceza Mahkemesince Anayasa Mahkemesine baþvurulmasý üzerine yapýlan inceleme sonunda çoðunlukla itirazýn reddine karar verilmiþtir. Bu karara karþý oy'umun nedenleri aþaðýdadýr :

l - 298 sayýlý Yasanýn itiraz konusu 6. maddesinde; (Yirmibir yaþýný bitiren her Türk seçmendir.) denilmiþtir.

Konunun saðlýklý biçimde deðerlendirilebilmesi için önce seçmen yaþýnýn 21 olarak kabulüne neden olan görüþleri gözden geçirmek sonra bu maddeyi Anayasa hukuku ile Türk hukuk sistemi açýlarýndan incelemek gerekmektedir :

Sözü edilen 6. maddenin Temsilciler Meclisinde görüþülmesi sýrasýnda seçmen yaþýnýn 18 mi yoksa 21 mi olmasý konusu üzerine tartýþmalar geçtiði, 21 yaþý savunanlarýn özetle þu gerekçeleri öne sürdükleri anlaþýlmýþtýr :

a) Türkiyede nüfusun büyük çoðunluðu köylerde oturmaktadýr. 18, 19, ve 20 yaþlarýndaki köy delikanlýlarýnýn çoðu okuyup yazma bilmedikleri gibi köylerinden de dýþarý çýkmamýþlar ve henüz askerlik yapmadýklarýndan olgunlaþmamýþlardýr. Bunlar, ana babalarýnýn tesiri altýnda kaldýklarý gibi yanlarýnda çýrak, maraba veya sýðýrtmaç olarak çalýþtýklarý köy aðalarýnýn da baskýlarý altýndadýrlar.

b) Þehirlerde yaþayan gençlerde de 18 yaþ, his ve hayal çaðýdýr. Etrafýn etkisi altýndadýrlar. Bu nedenle bunlar doðru dürüst oy kullanamazlar.

c) 18 yaþýndaki gençlere oy verme hakký tanýnýrsa bunlar, politikanýn içine atýlmýþ olacaklar ve askere gittiklerinde politikayý asker ocaðýna sokacaklardýr.

d) Bizim eski mevzuatýmýzda seçmen yaþý 22 olarak kabul edilmiþtir. O tarihten bugüne kadar memleketin kültüründe bir geliþme olmamýþtýr. Halbuki seçim ve oy verme iþi bir kültür meselesidir.

e) Medenî rüþt ile siyasî rüþt ayrý ayrý þeylerdir. Ceza mevzuatýmýzda da durum böyledir. Nitekim ceza kanununa göre 18 yaþýný bitirenler tam ceza ehliyetini haiz, deðillerdir. (Oysa Türk Ceza Kanununun bu husustaki hükümleri bu konuþmalarýn yapýldýðý tarihten yaklaþýk 8 sene kadar önce ve 9/7/1953 günlü ve 6123 sayýlý Yasa ile deðiþtirilmiþ ve tam ceza ehliyet yaþý 21 den 18 e indirilmiþ bulunmakta idi.)

f) Cemiyetler Kanununa göre bir siyasî partiye üye olabilmek için seçmen ehliyetini haiz olmak lâzýmdýr. Þu halde 18 yaþýn kabul edilmesiyle öðrenciler siyasî partilerin ocak bucak baþkanlarý olabilecekler, yönetim kurullarýna girebileceklerdir. (Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt l, Sahife 517-597, Cilt 2, sahife 529-544)

Temsilciler Meclisinde böylece yapýlan görüþmeler sonunda seçmen yaþý 21 olarak saptanmýþtýr.

Yukarýdaki iddialarýn yapýlmasýndan bu yana geçen 18 yýla yakýn zaman içinde ülkemizde kültür ve eðitim alanlarýnda bir hayli ilerlemeler olduðu, eðitim ve öðretimin yaygýn bir hal aldýðý, halkýmýzýn daha çok bilinçlendiði, seçimin, özgürlükçü demokratik yönetimlerde gerçekten büyük önem taþýdýðýnýn daha iyi anlaþýlmýþ olduðu gözönünde tutulursa bu gibi iddialarýn bugün ne kadar geçersiz ve tutarsýz bir hale geldiði belli olur. Kaldýki o tarihte de bu gibi iddialarýn bilimsel dayanaktan yoksun kaldýðý, konuþmacýlarýn supjektif görüþ ve kanýlarýndan öteye gitmediði de anlaþýlmaktadýr.

2 - Öne sürüldüðü gibi Anayasa taslaðýnýn temsilciler meclisinde görüþülmesi sýrasýnda seçmen yaþýnýn 21 olarak belirlenmesi konusunda bir eðilim benimsenmemiþ, yalnýz seçmen yaþýnýn Anayasada deðil seçim kanununda belirlenmesi uygun görülmüþ, Anayasanýn 55. maddesi bu anlayýþ içinde düzenlenmiþtir.

Kanun koyucu, yasa yaparken dilediði gibi hareket etmek serbestliðinde olmayýp kanun teklif ve tasarýlarýnýn meclislerde görüþülmesi sýrasýnda meclislerin içtüzüklerinin biçim kurallarýndan baþlýyarak Anayasa ilkelerine ve Türk Hukuk sisteminin ana kurallarýna uygun davranmak zorundadýr. Seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkýndaki 298 sayýlý yasanýn itiraz konusu seçmen yaþý ile ilgili 6. maddesi hakkýnda da durum böyledir.

Anayasa'nýn 2. maddesinde "Türkiye Devletinin Demokratik bir hukuk devleti" olduðu yazýlýdýr. 10. maddesinde de "Devlet, Temel Hak ve Hürriyetleri Hukuk Devleti ilkeleriyle baðdaþmýyacak surette sýnýrlayan siyasî, iktisadî ve sosyal bütün engelleri kaldýrýr." denilmiþtir.

Anayasanýn bu maddelerindeki "hukuk devleti" kavramý, kiþi hak ve özgürlüklerine saygý gösteren, bu haklarý koruyan, adaletli bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmeye kendini zorunlu kýlan, bütün çalýþmalarýnda Anayasaya ve hukuka uyan devlet demektir. Anayasanýn bu ilkesinden hareket edilerek gerek Anayasa Mahkemesinin yerleþmiþ kanýsýna ve gerek öðretide genellikle benimsenmiþ görüþe göre Anayasa Mahkemesinin yasalarýn Anayasaya uygunluk denetimini yaparken yalnýz Anayasadaki ilkeleri deðil bundan baþka bu ilkelerin dayandýðý hukuk kurallarýný ve hukukun genel prensiplerini de dikkate almasý gerekmektedir. Ýtiraz konusu yasanýn seçmen yaþý ile ilgili 6. maddesi bu temel ilkeler açýsýndan ele alýnýrsa aþaðýdaki sonuçlara varýlacaktýr.

3 - Türk Medenî Hukukuna göre, (Türk Medenî Kanunu Madde 9, 10, 11) 18 yaþýný bitiren herkes her türlü tasarrufta bulunma ehliyetini haizdir. 18 yaþýný bitiren kiþi Anayasa'nýn 31. maddesi gereðince meþru bütün vasýta ve yollardan yararlanmak suretiyle yargý mercileri önünde davacý veya davalý olarak iddia ve savunma hakkýna sahip olacaktýr.

4 - Yine 18 yaþýný bitiren kimse, ceza hukuku bakýmýndan da tam ceza ehliyetini haiz bulunmaktadýr.

Cezada tam sorumluluk 21 yaþýn ikmali, diðer deyimle 22 yaþýnda baþlamakta iken Türk Ceza Kanununun bu konu ile ilgili maddeleri 9/7/1953 günlü ve 6123 sayýlý Yasa ile deðiþtirilerek 18 yaþýn ikmali diðer deyimle 19 a indirilmiþtir. Bununla ilgili Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu raporunda þöyle denilmiþtir : "Her memlekette yaþ itibariyle ceza ehliyetinin tayinine iklim þartlarýyla sosyal ve kültürel seviyenin birinci derecede yer aldýðý malumdur. Fizyolojik inkiþaf ve tekamülün erken baþladýðý memleketlerde ceza mes'uliyetini tayin eden yaþ hadlerinin ona göre ayarlanmasý ceza hukuku ve suç politikasý bakýmýndan önemli bir mesele teþkil eder. Fizyolojik teþekkülâtý, fark ve temyiz kabiliyeti normal ve zamanýnda inkiþaf etmiþ olan bir kimsenin mücerret henüz 21 yaþýný doldurmamýþ olduðu ileri sürülerek ceza mes'uliyetini tam saymamak ve kendisine verilecek cezadan tenzilât yapmak izahý güç bir keyfiyettir.

Memleketimizin iklim þartlarý, fizyolojik teþekkülatýn, fark ve idrak kudretinin zamanýnda ve hatta diðer memleketlere nazaran nisbeten erken olarak inkiþafýný icap ettirecek mahiyettedir.

Nihayet ehliyet ve mes'uliyet bahsinde Medenî Kanun hükümlerinin gözönünde bulundurulmasý icabeder. Türk Menedî Kanununun 9, 10 ve 11. maddelerinde 18 yaþýný bitiren bir kimsenin medenî haklarý kullanmaða selâhiyattar olduðu, iktisabe ve iltizame ehil bulunduðu tasrih edilmiþtir. Medenî Hukuk sahasýnda iktisabe ve iltizame ehil olan bir kimsenin ceza hukuku sahasýnda tam ehliyeti haiz sayýlmamasýnýn ilmen izahý pek kolay olamaz.

Her memlekette kabul edilen hukuk ve ceza sistemine göre memleketin iklim þartlarý, sosyal ve kültürel seviyenin inkiþafý nazarý itibare alýnarak yaþtan dolayý ceza mes'uliyeti muhtelif þekil ve manzaralar arzetmektedir. Memleketimizde fizyolojik teþekkülât ve bunun neticesi olarak fark ve temyiz kabiliyeti birçok memleket çocuklarýndan daha evvel inkiþaf etmektedir. Bu sebepledir ki, daha evvelki Ceza Kanunumuz 18 yaþýn ikmali ceza mes'uliyeti için kâfi görmekte idi. Ve fakat Ceza Kanunumuz 1889 tarihli eski Ýtanyan Ceza Kanunundan aynen tercüme edilerek alýnmasý sýrasýnda bu mevzu üzerindeki memleketimizin iklim þartlarý ve hususiyetleri üzerinde durulmamýþ ve tam ceza ehliyeti 22 yaþa çýkarýlmýþtýr. Medenî memleketlerde ceza sistemlerinde inkiþaf birçoklarýnda ve hele Ceza Kanunumuzun alýnmýþ olduðu Ýtanya'da son zamanlarda tam ceza ehliyeti 18 yaþa indirilmiþ olduðu görülmektedir.

Ceza Kanunumuzun kabulü tarihi ile bugüne kadar geçen zaman arasýnda sosyal ve kültürel inkiþafý da nazarý itibare alýrsak 18 yaþýna basan ve Medenî Kanun muvacehesinde reþit sayýlan kimsenin her türlü idrak ve anlama kabiliyetine malik olduðu ve yaptýðý ve yapacaðý iþi tam manasýyla kavramýþ olduðu nazarý itibare alýnýnca ceza ehliyeti bakýmýndan Ceza Kanununa göre yeni bir sistemin getirilmesini teklif eden ve ceza ehliyetinin 22 yaþtan 18 yaþýn hitamýna indirilmesi yolundaki teklif kabul edilmiþtir.

Bu gerekçeler Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca da benimsenerek tam ceza ehliyeti 18 yaþa indirilmiþtir.

5 - Siyasî ehliyet sorunu :

13/7/1965 günlü ve 648 sayýlý Siyasî Partiler Yasasýnda siyasî ehliyet medenî ehliyetle eþit duruma getirilmiþ (adý geçen kanun madde 8), 18 yaþýný bitiren kimsenin bir siyasî partiye üye olabileceði öngörülmüþtür. Bu yaþtakiler parti içinde her türlü siyasî faaliyetlerde bulunabilecekler, parti yönetim kurullarýnda görev alabilecekler ve hatta o partinin genel baþkanlýðýna da seçilebileceklerdir.

Bilindiði gibi siyasî partiler, toplum ve devlet düzenini ve kamu faaliyetlerini kendi görüþleri doðrultusunda yönetmek amacýyla kurulan siyasî örgütlerdir. Siyasî partiler Büyük Millet Meclisi seçimlerini kazanýp iktidara gelmek ve parti programlarýndaki görüþ ve amaçlarýný gerçekleþtirmek için bütün seçimlerde her türlü yasal çalýþmalarda bulunurlar. Siyasal alanda bu kadar geniþ ve önemli hak ve yetki sahibi olabilen 19 yaþýndaki bir parti üyesine salt, 21 yaþýný bitirmediði öne sürülerek seçimlerde oy kullandýrýlmamasýnýn hukuken haklý ve kabul edilebilir bir yönü olmadýðý açýktýr.

Siyasî partiler yasasýnýn açýklanan bu hükümleri karþýnda (Siyasî ehliyet ile medenî ehliyetin ayrý ayrý þeyler olduðu) yolundaki eski bir görüþün geçerliliðini artýk kaybettiðini söylemeye bile gerek yoktur.

6 - Türkiye Cumhuriyeti, demokratik hukuk kurallarýna göre yönetilen bir devlettir, egemenlik kayýtsýz þartsýz Türk Milletinindir. (Anayasa madde 4). (Demokrasi) sözcüðünün halk iktidarý ile eþit anlama geldiðini söylemeye bile gerek yoktur. Özgürlükçü demokratik ülkelerde seçime katýlma oraný da ayrý bir önem taþýr. Bu oran ne kadar geniþ tutulursa millet iradesine o kadar çok yer verilmiþ ve Anayasanýn 4. maddesindeki amaca da o kadar çok yaklaþýlmýþ olur.

Seçmen yaþýnýn gereksiz yere büyük tutulmasý millet iradesinin o ölçüde kýsýtlanmasýndan baþka birþey deðildir. Bunun da (Millet Egemenliði) ilkesiyle baðdaþmýyacaðý kuþkusuzdur.

7 - Özetlemek gerekirse :

Seçimlerde oy verme hakkýný 22 yaþla sýnýrlayan ve kýsýtlayan 298 sayýlý yasanýn itiraz konusu 6. maddesi, açýklanan nedenlerle Anayasanýn 2, 4 ve 10. maddelerindeki ilke ve amaçlara ve Türk Hukuk düzeninin temel ilkelerinden olan medenî, cezaî ve siyasî ehliyet yaþlarýna aykýrý düþtüðünden iptali gerekir. Ýtirazýn reddine dair verilen çoðunluk kararýna karþýyým.



Üye

Abdullah Üner





KARÞIOY YAZISI

Konusu ayný olan bir dava nedeniyle, Anayasa Mahkemesinin, 9/4/1976 günlü, 15554 sayýlý Resmî Gazete'de yayýmlanmýþ bulunan, Esas : 1975/147 Karar: 1975/201 sayýlý kararýna iliþkin karþýoy yazýmda açýkladýðým sebeplerle çoðunluk görüþüne katýlmýyorum.



Üye

Hasan Gürsel





KARÞIOY YAZISI

9.4.1976 günlü, 15554 sayýlý Resmî Gazete'de yayýmlanmýþ bulunan, Esas : 1975/147, Karar : 1975/201 sayýlý Anayasa Mahkemesi kararýna iliþkin karþýoy yazýsýnda açýkladýðým nedenlerle çoðunluk görüþüne katýlmýyorum.



Üye

Adil Esmer

Kararlarda da görüldüðü üzere her nekadar oy birliði olmasada seçimlerde oy kullanmamanýn maddi bir cezasý bulunmaktadýr. Ancak ciddi bir uygulamanýn olmadýðýda aþikardýr.
TC vatandaþý olarak her seçmenin oy kullanmasý gerekmektedir. Bu bir vatandaþlýk görevi ve sorumluluðudur. Oy kullanmayanýn her hangi bir þikayet hakký bulunmamalýdýr bu unutulmamalýdýr...

TEBRÝKLER!!!!!!
Zaren Ulu Önder, bu ülkeyi gençlere teslim ederken sizin gibileri kastetmemiþti.

Allah yolunuzu açýk etsin.ne diyelim???
Hangi kamu kuruluþunda iþe baþlamanýza engelmidir?
oy kullanarak,devleti sürdürecek oluþumu belirleme görevinizi yerine getirmediðiniz devlet iþletmelerinden bahsediyor olamazsýnýz herhalde.
Almadan vermek Allaha mahsustur.
Vatandaþlýk bir ülkede ikamet edip,sadece oksijeni karbondiokside çevirmek deðildir.

saygýlar