Reeskont faizi veya yasal faiz

Sn.Baylar;
Bendeniz yabancý sermayeli bir özel Bankada 23.5 yýl kesintisiz çalýþtýktan sonra 31.12.2006 tarihinde emekli oldum.Kötü niyetli yabancý iþveren ortada hiçbir sebep yokken 2001 yýlýnda,bankada çalýþan bütün Türk personeli çýkýþ-giriþ yaparak maaþlarýný yarýdan daha aza düþürdü.(Bankanýn 2001 yýlý bilanço karý bir önceki yýla göre 6 kat daha fazla olmuþur.Yani ekonomik bir sebep yoktur.)Bankada çalýþan ve 2001 yýlýnda iþverenin eziyetine uðramýþ Türk personelin bir bölümü ile beraber mahkemelerde iþveren aleyhine"ücret ve ikramiye farký alacaðý"davasý açtýk.Davalarýmýz mahkemelerde görülmeye baþlandý.Bendeniz davamý 13.10.2006 da açtým.
Açtýðýmýz davada,2001 den itibaren tcmb nin uyguladýðý enyüksek reeskont faizinin hak ve alacaklarýmýzýn hesabýnda dikkate alýnmasýný istedik.Yani faizin davayý açtýðýmýz tarihten itibaren deðil de 2001 yýlýndaki çýkýþ-giriþten itibaren hak edilen her maaþ ve ikramiye farký alacaðýna hak edildikleri günden enson güne kadar faiz hesaplanmasýný istedik.Çünkü bu tip iþçi maaþ ve ikramiye alacaklarý muaccel alacaklardýr.Ýþverenin sendika ile arasýnda imzaladýðý Tis'lerde iþçi maaþlarýný her ayýn ilk iþ günü ödeyeceði 3 ayda bir ödeyeceði ikramiyeyi de o ayýn maaþýyla ayný günde ödeyeceði kesin olarak karar altýna alýnmýþtýr.Dolayýsýyla bu gibi alacaklar ödeme tarihleri iþverence bilinen alacaklar olduklarý için alacaðý "emerrüde"düþürmek maksadýyla ayrýca bir "ihtarname"çekmeye veya bir mahkeme ilamýna gerek yoktur kanýsýndayýz.
1-Sizlerin konu ile ilgili hukuki görüþünüz ile mahkemenin faize esas tarih olarak hangi arihi dikkai nazara alabileceði ve varsa bu konu ile ilgili "yargýtay kararlarý"ný bildirmenizi saygýyla dilerim.

Sn. melinoz,

Sorunuz hakkýnda kiþisel düþüncemi açýklamak isterim, diðer hukukçu üyelerin bu konudaki görüþlerini almanýzda yarar var. Ayrýca muhtemelen davanýzý bir avukat kanalý ile yürütmektesiniz, prensip olarak bir vekil ile yürütülen davalar hakkýnda yorum yapmamayý tercih ediyoruz. Yorumumu lütfen bu çerçevede deðerlendiriniz.

Belirttiðiniz gibi Toplu Ýþ Sözleþmesi ile ödeme tarihleri belirtilmiþ haklarýn talep edilmesi için iþvereni ayrýca temerrüde düþürmek gerekmemektedir.

Sizin örneðinizde, 2001 yýlýndan bu yana ücretlerinizin nerede ise yarýya düþürüldüðünü görüyoruz. Buna baðlý olarak ikramiyeleriniz de rakamsal olarak etkilenmiþ. Toplu Ýþ Sözleþmesi'ndeki ücret ve ikramiyeler ile ilgili düzenleme, normal olarak ödeme tarihlerini içerir. Ýþvereniniz belirtilen tarihlerde bu ödemeleri yapmasaydý, ödemeleri geciktirse idi bu konuda herhangi bir ihtar ile iþvereninizi temerrüde düþürmeye gerek kalmaksýzýn TÝS'de belirtilen tarih itibarýyla alacaklarýnýz muaccel hale gelecekti. Ancak sizin örneðiniz biraz daha farklý. Ýþvereniniz fiili olarak iþ sözleþmesinde (ücret rakamý) bir deðiþiklik yapmýþ (mutabakatýnýz olmamasýna raðmen) ve siz 2001 yýlýndan bu yana bu ücrete itiraz etmemiþ ve çalýþmaya devam etmiþsiniz. (Mesajýnýzdan böyle olduðunu anlýyorum.)

Durum böyleyse, bu durum yeni ücretinizi zýmni (örtülü) kabul anlamýna gelir ve aradan geçen yaklaþýk 5 yýl süresince yazýlý bir itirazýnýz bulunmamasý ile yeni ücretinizin bir nevi iþyeri uygulamasý haline gelmesine neden olmuþtur.

Normalde TÝS ile belirlenmiþ haklarýn ödenmemesi durumunda 2822 Sayýlý Toplu Ýþ Sözleþmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 61. maddesi uyarýnca bu alacaklar "iþletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz" ile faizlendirilirler. Bu konuda Yargýtay kararlarý bulunmaktadýr.

Ayrýca üzerinde fikir birliði saðlanamayan bir detay da; her Toplu Ýþ Sözleþmesi imza tarihi (TÝS'ler genelde 2 yýlda 1 imzalanmaktadýr.) ile birlikte geçmiþ sözleþmelere yönelik alacaklarýn korunup korunmayacaðý üzerinedir ki, korunmamasý yönünde bazý Yargýtay kararlarý olduðunu biliyorum.

Sizin örneðinizde yukarýda belirttiðim nedenlerle sonuç almanýzýn zor olduðunu üzülerek belirtmem gerekir. Tabi bunlar benim kiþisel yorumlarým, diðer üyelerin de fikirlerini almanýzda yarar var.

Selamlar,

Sayýn hukukçu;
Verdiðiniz cevap doðrultusunda bir iki açýklamayý daha yapmayý uygun görüyorum.
Ýþveren;iþsiz býrakma tehditleri altýnda 2001 yýlýndaki çýkýþ-giriþ eziyetini yapmýþ ve maaþlarý bu yolla yarýdan daha aza indirmiþtir.Bu eziyet sadece bankadaki Türk personele yapýlmýþtýr.Kendi milliyetinden olan yabancý uyruklu personelin Usd.olarak aldýklarý maaþlara asla dokunulmamýþtýr.
O günlerde iþ güvencesi kanunu da yürürlükte olmadýðýndan hiçbir türk cesaret edip de haklý itirazi sesini yükseltemediði gibi bir ihtarname de çekememiþtir.Çünkü biliyorduk ki böyle bir itiraz yapýldýðý takdirde derhal iþsiz kapý dýþarý olacaktýk.
Bugün bile "iþ güvencesi denen o þey,her ne ise olmasýna raðmen"geçtiðimiz aylarda iþveren aleyhine mahkemelerde "alacak davasý"açan 13 türk personelden 10 tanesi iþverenin uyguladýðý akla hayale gelmeyecek baskýlar,iftiralar,hukuksuz soruþturmalar ve baþka çeþitli bahanelerle ya zorla emekliye sevk edilmiþ veya iþten tamamen uzaklaþtýrýlmýþlardýr.Kalan 3 arkadaþý da yakýn zamanda uzaklaþtýracaklardýr.(kendilerine,ya mahkemedeki davalarýný geri çekmelerini veya kendilerini iþten uzaklaþtýracaklarý þifahen bildirilmiþtir.) Baský bu denli þiddetlidir.
Faiz konusuna bir de bu açýdan bakýnýz lütfen...Cevabýnýzý bekliyor olacaðým.

Konuya Sayýn Gür cevap vermiþ olmakla birlikte belki katkým olabilir düþüncesi ile birþeyler yazma gereði duydum.
1) Sayýn Gür'ün de belirttiði gibi ücret düþürülmesi konusunda uzun süre sessiz kalmanýz aleyhinize deðerlendiliebilir. Çünkü bu konudaki kararlar çeliþkilidir. Eskiden genellikle "ücret düþürülemez" kuralý gereðince ücret ve ikramiye farklarý konusunda bir problem çýkmýyordu. Ancak son zamanlarda uzun süre sessiz kalýndýðýndan, bunu "üstü kapalý kabul" olarak anlamaya baþlamýþtýr. Bu husus aleyhinize olabilir, ama yine de çeliþkili kararlardan dolayý iddianýzda direnmenizde yarar var.
2) Toplu Ýþ Sözleþmesinde ödeme günü belirlenmiþ ise yeni bir temerrüde düþürme iþlemine gerek olmadýðýndan, toplu iþ sözleþmesindeki ödeme günüden itibaren faizin iþlemesi normaldir ve yasaldýr.
3) Toplu iþ sözleþmesinden doðan alacaklarda en yüksek iþletme kredisi faizi istenmelidir. Kýdem tazminatý ile ücret ve ücetin ekleri (ikramiye, tatil ücreti, fazla mesai ücreti gibi..) gibi alacaklarda en yüksek banka mevduat faizi istenmmeldir. Ücretle ilgili bu faiz yeni yasadan kaynaklandýuðý için yeni yasanýn yürürlüðe girdiði 10.6.2003 tarihinden itibaren bu þekilde isatenmeli, daha önceki yasa dönemi için yasal faiz istenmelidir.
Selamlar.

Sn. Melinoz,

Öncelikle "hukukçu" olmadýðýmý belirteyim.

Mesajýnýzdaki anlatýmýnýza baðlý olarak yorumda bulundum, sanýrým yaptýðým yorum çok iç açýcý da deðildi. Ancak her ne kadar "hukukçu" olmasam da , durumu hukuki ilkeler ve Yüksek Yargý kararlarý çerçevesinde deðerlendirme sorumluluðu taþýmam gerektiðini düþünüyorum, düþüncelerimi direkt söylemem hoþunuza gitmemiþ olabilir, kaldý ki bir davanýn nasýl sonuçlanabileceði konusunda açýk fikir beyan etmenin kehanette bulunmaktan farksýz olduðunun ve futbol maçý tahmininde bulunmakla ayný kefede bulunduðunun ve yeri gelip yorum sahibini zor durumda býrakabileceðinin farkýnda olacak kadar tecrübe sahibiyim.

Umarým dava lehinize sonuçlanýr ve ben bundan sadece mutluluk duyarým.

Selamlar,

Sn.Harun Gür Bey;
Verdiðiniz cevabýn son satýrýný nasýl yorumlamam gerektiðini doðrusu anlayabilmiþ deðilim.Çýkýþ-giriþ iþleminin yapýldýðý 2001 yýlýnda 9.dönem TÝS yürürlükteydi.Ondan sonra her iki yýlda bir yeni bir TÝS imzalanarak bugüne gelindi.Yani bugüne kadar 9,10,11 ve 12.nci dönem TÝS'ler imzalandý.
Acaba siz 9.ncu dönem TÝS yürürlükteyken ortaya çýkan bu haksýzlýk nedeniyle bugün iþveren aleyhine açtýðýmýz davalarýn hiç kazanýlamayacaðýný mý yoksa sadece 9.ncu dönem sonuna kadar doðan alacaklarý kapsadýðýný ve daha sonra imzalanan TÝS'lere bu hakkýn devrolunamayacaðýnýmý söylüyorsunuz veya mezkür son satýrdaki beyanýnýzdan alacaklara yürütülecek faizi mi kastediyorsunuz?
Açýk olarak cevaplarsanýz sevinirim.

Sn. Melinoz,

Karar numarasýný hatýrlamamakla birlikte, Yargýtay hatýrladýðým kadarýyla son 2 sene içerisinde vermiþ olduðu bir kararýnda ;

Toplu Ýþ Sözleþmesi hükümlerine göre ücret zammý yapýlmasý gereken bir dönemde, yetkili iþçi sendikasýnýn oluru ve iþçilerin de feragat etmesi sonucu zam yapmayan, ekonomik durumu gerçekten kötü bir iþverene karþý bazý iþçilerin daha sonra açtýklarý bir davada; zam yapýlmayan dönemden dava tarihine kadar faiz iþletilmesi yerine, ilgili TÝS'in bir sonraki imza tarihine kadar faiz iþletilmesine karar aldýðýný hatýrlýyorum. Ýlk mesajýmda "düzeltme" ile hatýrýma gelen bu hususu mesajýma ekleme gereði duymuþtum. Sizin örneðinizle ne kadar örtüþür bilemiyorum ama, örneðinizden yola çýkarsak, sorun 9. dönemde oluþtu ise 10. dönem TÝS imza tarihine kadar faiz iþletimi sözkonusu olabilecektir. Zira kararda her bir TÝS'in yeni TÝS imza tarihine kadar geçerli olacaðý yönünde bir karar özeti olduðunu anýmsýyorum. Tabi bu durum tek bir kararla emsal oluþturmaz, ancak muhtemelen davalý vekillerinin kullanabileceði bir argüman niteliðindedir.

Tekrar selamlar,

Sn.Harun Bey;
Biliyorsunuz ki bu gibi davalarda 5 yýllýk zaman aþýmý süresi var.Bizler bu zaman aþýmý süresinin dolmasýna 1 veya 2 ay kalarak davalarýmýzý açtýk.Sanýyorum açýklamalarýmdan anlamýþsýnýzdýr.Bizler 2001 yýlýndan davayý açtýðýmýz güne kadarki maaþ ve ikramiye farký alacaklarýmýzýn amamýný faizleriyle beraber istiyoruz.
Sanýyorum sizin görüþünüzü þöyle anlamam gerekir.2001 yýlýndan davanýn açýldýðý güne kadarki alacaklara dair mahkeme hükmü iþçilerin lehine olur.Fakat yürütülecek faiz sadece 9.dönem TÝS'in süresi ile sýnýrlýdýr.Ýmzalanan diðer TÝS'lerle ilgili alacaklara faize hükmedilmez.
Görüþünüzü biraz daha açarsanýz sevinirim.

Sn. Melinoz,

Mesajlarýmda özellikle üzerinde durduðum 3 husus var, bunlarý son dönem Yargýtay kararlarý ýþýðýnda yazýyorum. Kesin þöyledir veya böyledir demiyorum.

1- Uzun süre (5 yýl) talep edilmemiþ olan haklar (TÝS hükümleri likit , miktarý belli alacaklarý veya alacaklarýn ödeme tarihlerini ortaya koyar) örtülü olarak da olsa kabul edilmiþ sayýlýr, artýk bir iþyeri uygulamasý haline gelmiþtir ve bu kadar süre sonra talep edilmeleri mümkün veya yargý karþýsýnda kabul edilebilir deðildir.

2- Bu alacaklara bir dava durumunda; TÝS ile ortaya konulduklarýndan iþletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz talep edilmelidir. Ancak sizin örneðinizde farklý bir durum sözkonusudur. (1. madde nedeni ile)

3- Son dönemde alýnmýþ olan bir Yargýtay kararý (tek örnektir, emsal olmaz, her kararý kendi þartlarýnda deðerlendirmek gerekir) doðrultusunda, 1. maddede belirtilen durum sizin davanýz için Mahkemece geçerli kabul edilmese yani lehinize bir durumda dahi, iþletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz kararý sadece ilgili TÝS dönemi süresi ile sýnýrlý kalabilir.

Selamlar,

Sayýn Melinoz;

Ýþçinin ihtirazi kaydýna raðmen iþverence ikramiyelerin azaltýlmasýna dair uygulamayla ilgili olarak Yargýtay 2004 yýlýnda verdiði bir kararýnda, "davalý iþverence ikramiyelerin azaltýlmasýna dair uygulamalar 1475 Sayýlý Yasanýn yürürlükte olduðu dönemde 04.07.2001 ve 01.05.2002 tarihli olup, her ne kadar davacý bu uygulamalarýn yapýldýðý anda haklarýný saklý tuttuðuna dair ihtirazý kayýt koymuþ ise de, fesih tarihine kadar herhangi bir istemi olmadýðýndan, fesih tarihinden sonra fark ikramiye alacaðý isteðinde bulunmasý doðru deðildir. Zira davacý uzun süre talepte bulunmayarak, yapýlan yeni uygulamayý kabul etmiþ sayýlýr. Fark ikramiye alacaðýnýn reddi yerine kabulü hatalýdýr." sonucuna varmýþtýr.

Ýhtirazi kayda raðmen uzun süre talepte bulunmayan iþçinin yeni uygulamayý kabul etmiþ sayýlacaðýna dair bu karar iþinizin zor olduðunu göstermektedir.

Buna raðmen, 9. dönem TÝS'den doðan ücret ve ikramiye farklarýnýzýn tahsiline karar verilmesi halinde dahi, bu alacaklarýnýza ancak 10. dönem TÝS.in yürürlük tarihine kadar faiz yürütülebileceði, zira yeni TÝS ile birlikte geçmiþ dönemden kaynaklanan alacaklarýnýzýn sona ereceði düþüncesindeyim.

Selamlar.