Hukuki NET sitesinde payla��mda bulunmak, soru sormak ve cevap yazmak i�in �ye olun. �yelik �cretsizdir.

Bir tek goriller tek e�li

21-10-2006 21:42:55 Harun G�r #

Bir tek goriller tek e�li

Bir tek goriller tek e�li

Hawking'in durumundaki insan�n ikinci evlili�ini metresiyle a�k ya�ad�� i�in bitirmek �zere olmas� bence son zamanlar�n en b�y�k haberidir. Hawking'in bile seks ya�am�n�n benim seks ya�am�mdan �ok daha hareketli ve enteresan olmas� ac�kl� geliyor

Stephen Hawking'in kar�s�ndan ayr�lmak �zere oldu�u haberi ula�t��ndan beri bu i�e kafay� takm�� durumday�m. Hawking'in durumundaki insan�n ikinci evlili�ini metresiyle a�k ya�ad�� i�in bitirmek �zere olmas� bence son zamanlar�n en b�y�k haberidir. Arkada�lar�m benimle ayn� fikirde olmad�klar�ndan dolay� -��nk� onlardan bir b�l�m� ciddi insanlar- gazetelerde ciddi siyasi haberlerin �n plana ��kmas�n� savunuyor. Ben de hem T�rkiye'de ya�ay�p hem de ciddi siyasi haber nas�l bulacaklar�n� merak etti�imden kendi tavr�m konusunda her zaman �srarc� olmuyorum. Konuyu haberde b�y�temedik ama ben bu konuyu yaz�da etrafl�ca ele alaca��m. Ba�larken bir �z�nt�m� payla�ay�m sizinle. Stephen Hawking'in bile seks ya�am�n�n benim seks ya�am�mdan �ok daha hareketli ve enteresan olmas� ac�kl� geliyor. Umar�m bana sempati duyars�n�z. Bir de uyar� yapmal�y�m; ben bu yaz�da zaman zaman edepsizlikler olaca��n� hissediyorum, bu hangi a�amada nerede ve nas�l olur tam bilemiyorum ama mutlak olacakt�r, �yle bir his var i�imde. Bu hissim beni hi� yan�ltmad� bug�ne kadar. Sonra bizi uyarmad�n demeyin, dikkatli ve tedbirli okuyun yaz�y�.

Stephen Hawking'in ya�ad�klar�, hayvanlar aleminde erkek cinsinin tabiat� �zerine ger�ekten de�erli bilimsel veriler i�eriyor. 'Sosyal Darvinizm' adl� bilim dal�nda bu erkek davran�� bi�imi analize tabi tutulmu�tur ama ben kad�nlar�n erke�in tabiat�n� do�al i�g�d�sel bi�imde anlad�klar�n� biliyorum. Bunu da birinci elden deney yoluyla ��rendim. Birka� y�l �nce ge�irdi�im hastal�ktan sonra yataktan yeni kalkm��t�m ki bir arkada��m ile e�i beni ziyarete geldi. Arkada��m benim moralimi d�zeltmek i�in 'yak�nda seninle �apk�nl�k yapar�z' demi�ti, ben de 'bu halimle mi' demi�tim ona. (Sol taraf�m tutmuyordu ve y�r�yen iskemledeydim o zamanlar) arkada��m�n e�i lafa bodoslama dald� ve 'aaa tabii ki bu halinle, ne olacak' dedi. 'Erkek cinsi de�il misin? E�er k��k parma��n oynuyorsa sadece o oynasa bile �apk�nl�� d��n�r ve yapars�n, hi� ��phen olmas�n' diye devam etmi�ti. Arkada��m�n e�i anlad��m kadar�yla bir 'Sosyal Darvinizm' uzman�yd� ayn� zamanda... Benim o anda akl�ma ilk gelen �ey 'ama oynayan tek k��k organ�m da sadece k��k parma��m, bu mesele yaratabilir' oldu ama sustum. O espri akl�ma geldi�i anda yak�nda tamamen iyile�ece�imi de hissetmi�tim. Dolay�s�yla ben ve arkada��m�n e�i, Stephen Hawking'i iyi anl�yor olmal�y�z.

Erkeklerin oldu�u hayvan aleminin hi�bir t�r�nde tek e�lili�i s�rd�rmek m�mk�n olmam��t�r. Bir tek goriller tek e�li ya�ar o da ilkeli falan olduklar�ndan de�il obez ve tembelliklerinden dolay� ba�ka di�i aramazlar. �nsanlara en yak�n maymun t�r� olan Bonobos'lar�n erkekleri s�rekli ve hi�bir tercih g�stermeden orji i�inde olmalar� ile bilinir. Antropoloji biliminin tespit etti�i 850 adet insan toplumunun y�zde 83'�nde �ok e�lilik varm��. Sadece y�zde 16's� monogomi normunu uygulamaktaym��. Ancak o topluluklarda da monogomi, seri monogomi �eklindeymi�. Birbiri ard�na tek bir kad�nla birlikteymi�ler, yani geri zekal�lar s�rekli zincirleme evleniyorlarm��... �nsan toplumlar�n�n en korkuncunu bunlar olu�turuyor olmal�.

Anlayaca��n�z Stephen Hawking'in yapt�� bilimsel a��dan hi� de norm d�� de�il. Sadece i�inde bulundu�u durumda e�ini aldat�p bir metresi olabilmesi bilimsel a��dan merak uyand�rabilir; bu da normaldir... O haliyle ciddi stratejik �rg�tlenme sorunlar� ya�ad��na eminim. Hawking 200'�n �zerinde bir I.Q'ya sahip oldu�undan ve kendi durumuyla ilgili yapt�� akalar da bilindi�inden bu konuya vicdan sorunlar� ya�amadan girebiliyorum. Anlad��m kadar�yla Hawking bir nedenle yan�na yakla�an her kad�nla sevi�mi� durumda. Bu da bir rekor olmal�. Durmadan kara delikler ile u�ra�an ve teorisine 'Big Bang' ad� veren bir insan�n b�yle davranmas� �a��rt�c� de�il tabii ki ama ben yine de onun metresini merak ediyorum. Resmi bulundu�u zaman bunu siz aziz halk�m�z ile de payla�aca��m...

Serdar Turgut /Ak�am

20-07-2008 17:23:20 FUTURE #

Re: Bir tek goriller tek e�li

�ok enteresan bir haber ilk defa duyuyorum.:)
Hayvanlar d�nyas�nda benim bildi�im kadar�yla ku�ular ve kumrular da tek e�li..

21-07-2008 02:51:38 cognis #

Re: Bir tek goriller tek e�li

'�l�m bizi ay�r�ncaya kadar'
Bu s�zler Bat� uygarl��n�n evlili�e bak�� a��s�n� �zetliyor.
E�er insano�lu teke�li ise ni�in �ngiltere'deki evliliklerin ��te biri, ABD'dekilerin yar�s� bo�anmayla sonu�lan�yor?
�ocuklar�n y�zde 15'inin babas� ni�in evlilik c�zdanlar�ndaki kay�tl� e� de�il?

Baz� insanlar bunu aile de�erlerinin ��k��, toplumun da��lmas� veya ili�kiler dahil her�eyi yenileme hastal��n�n bir yans�mas� olarak g�rse de biyologlar konuya farkl� bir a��dan yakla��yorlar.

Biyologlar, son y�llarda ger�ekle�tirilen ara�t�rmalar�n �� alt�nda teke�lili�in �nceden san�ld�� gibi baz� hayvan t�rlerinin beyinlerine kaz�nm�� bir i�g�d� olmad��n�, sadakat simgesi olarak kabul edilen baz� hayvanlar�n f�rsat�n� yakalar yakalamaz e�ine ihanet etti�ini ortaya koyuyor.

G�ney Amerika'da ya�ayan ipek maymun denilen ''tamarin'' maymunu �o�unlukla teke�lidir ve �ocuklar�n bak�m�n� erkekler �stlenir.
Baz� durumlarda erkekler �oke�lili�i se�er ve di�iden di�iye gezerek g�n�l e�lendirir. Son y�llarda maymun �iftlerinin ''bo�anma'' e�ilimlerinde g�r�len art��, b�y�k �l��de di�ilerin �l�m oranlar�ndaki art��tan kaynaklan�r.
Buna ba�l� olarak di�i maymun n�fusundaki azalma, her erke�e bir di�i d��me olas�l��n� ortadan kald�rd�� i�in a��kta kalan erkekler, ''yuva yard�mc�s�'' olarak, kurulu yuvalara 3.ki�i olarak yana��r.
Yuva yard�mc�lar�, bir di�i ve bir erkekten kurulu yuvada, kendisinin olmad�� halde, �ocuklar�n bak�m�n� �stlenir. Yuvada bir bak�c�n�n bulunmas� en �ok �iftin erke�inin i�ine yarar. �ocuklara bakmak zorunda kalmad�� i�in rahat�a ba�ka di�ilerin pe�ine d��ecek zaman� bulur ve ''kar�s�n�n'' k�z��ma zaman�n� bekleyece�ine ba�ka di�ilerle �iftle�erek �reme �ans�n� artt�r�r. Bu arada yard�mc�n�n da emekleri kar��l�ks�z kalmaz. Yuvan�n di�isi k�z��ma d�neminde, ger�ek e�i yan�nda de�ilse, yard�mc�yla �iftle�ir.
��in ilgin� taraf� yuvadaki di�i e�inin ne yapt�� ile fazla ilgilenmez; di�i i�in �nemli olan yavrular�n bak�m�n� bir erkekle payla�makt�r. Bu erke�in kim oldu�u �nemli de�ildir.

Ne olup bitti�ini anlamak i�in �iftle�me stratejisindeki bu de�i�ikli�in yol a�t�� avantajlara bir g�z atmak gerekir. Matematiksel bir modelden yola ��k�l�rsa, yuvas�n�n d��nda �apk�nl�k yapan erkek, teke�li bir d�zeni bozmadan sahip oldu�u yavru say�s�n� iki kat�na ��kartabildi�i i�in kazan�l�d�r.
Di�ilerin bu durumda ne kayb� ne de kazanc� vard�r; onun i�in �nemli olan k�z��ma d�neminde �iftle�ecek birini bulmakt�r. Dolay�s�yla yavrular�n say�s�nda bir de�i�iklik olmaz. Yard�mc�, en k�t� durumda bile �iftle�ecek bir di�i buldu�u i�in haline ��kreder.
Tamarin maymunlar�nda ortaya ��kan bu yeni davran�� ekli, de�i�en ko�ullara bir tepkidir.

Kurallar� �i�nemek

Teke�lilik do�ada seyrek rastlanan bir durumdur.
Ba�ta primat ve k�pekler olmak �zere memelilerin yaln�zca y�zde 5'i teke�lidir.
Ancak bir grup hayvan i�in teke�lilik bir kurald�r. Ku� t�rlerinin y�zde 90'� �iftle�me d�neminde teke�li bir d�zen kurar. D��ar�dan bak�ld��nda birbirine ba�l�, mutlu bir �ift g�r�n�m� veren ku�lar�n, ihanete ne denli yatk�n olduklar� bilimsel �al��malarla su y�z�ne ��kt�. Bilimsel �al��malar�n �z�n� olu�turan DNA tetkikleri, teke�li ku� �iftlerine ait olan yumurtalar�n be�te birinin ''yuvadaki babaya'' ait olmad��n� ortaya ��kartt�.
Dolay�s�yla pek �ok erkek ku�un ba�ka ku�lar�n yavrular�na babal�k etti�i anla��lm�� oldu.
Teke�li hayvanlar e�lerine nas�l ihanet ediyor?
Teke�lili�e yol a�an etmenlerin ba��nda i�birli�inin geldi�ine inanan davran�� bilimcileri, son bulgular kar��s�nda �iftle�me stratejileri hakk�ndaki g�r��lerini yeniden g�zden ge�irmek zorunda kald�lar; sonu�ta ger�e�in hi� de d��nd�kleri gibi olmad��n� anlad�lar.
��birli�inin ka��n�lmaz olarak s�m�r� tehlikesini de beraberinde getirmesi, teke�lili�e duyulan g�veni temelinden sars�yor. Teke�li bir erkek hi�bir zaman, evdeki �ocuklar�n ger�ek babas� olup olmad��ndan emin olamaz. ��birli�inin ge�erli oldu�u sistemlerde, aile d�� ka�amaklar hep bir ��kar u�runa yap�l�r. Bu noktada biyologlar�n ''teke�lilik ikilemi'' dedikleri a�maz ortaya ��kar.
Erkek, kar�s�n�n yan�nda kal�p ''boynuzlanma'' tehlikesini mi g�ze almal�d�r? Yoksa, aile ya�am�na veda edip, kendi yavrular�n�n telef olmas�na m� g�z yummal�d�r? (��nk� di�i yavrulara tek ba��na bakamaz).
Bu arada erkek hem yuvada kal�p yavrular�na g�z kulak olmak, hem de d��ar�da g�n�l e�lendirmek ister.
Bilim adamlar� bu a�maz� evrimsel a��dan incelediklerinde, erke�in ba�ka di�ilerle �iftle�mek i�in sinsi y�ntemler geli�tirdi�ini; di�er taraftan da di�er erkeklerin yavrular�na bakmakla zaman yitirmemenin yollar�n� arad��n� ileri s�r�yor.

�nsanlar Da G�venilmez
�nsanlar da evlilik d�� ili�kiler konusunda g�venilir yarat�klar de�il. Bo�anm�� bir erke�in �ocuklar�na nafaka �demeden �nce DNA tetkikleri istemesi, bu g�vensizli�in d��a vurumundan ba�ka bir �ey de�il.
Kald� ki DNA tetkiklerinin sonu�lar�na bakarak, erke�in ku�kular�nda haks�z oldu�unu s�ylemek biraz zor.
�nsano�lunun evlilik kurumu i�indeki durumu ile di�er teke�li t�rlerin durumu aras�nda hi�bir fark yok. Erkek, e�inin �imdiki ve gelecekteki �reme faaliyetlerini tekeli alt�na almak isterken �ok dikkatli olmak zorundad�r, ��nk� �iftle�me zorlama veya bask� ile de�il, i�birli�i ile ger�ekle�tirilen bir faaliyettir. Erkek, di�iyi bask� alt�nda tutmak i�in g�� kullan�rsa di�inin ka�mas�na yol a�abilir. �rne�in, Kaliforniya'da ya�ayan bir �e�it kertenkelenin sald�rgan ve huysuz erke�inin �iftle�me �ans� �ok d��kt�r, ��nk� di�iler korkudan erke�in yan�na yakla�amaz. Michigan �niversitesi'nden Barbara Smuts, babunlar �zerinde y�r�tt�� bir �al��mas�nda, a��r� sald�rgan erkek babunun da ayn� kaderi payla�t��n� kaydediyor. Smuts'a g�re di�i babunlar yumu�ak ba�l� ve arkada� �evresi geni� olan erkekleri tercih ediyor.
Benzer bir tutum a��r� ��pheci erkekler i�in de ge�erli; di�ilerin k�skan�l��a tah�mm�lleri �ok az. Erkek, her zaman, kendisinden olmayan �ocuklar�n bak�m�n� �stlenmek gibi bir zorunluluk ile kar�� kar��yad�r.
Ancak e�inin do�urdu�u �ocuklar�n t�m�n� benimsemekle pek �ok a��dan ��karlar�n� koruyabilir: Hem e�i ile aralar�ndaki ili�ki bozulmaz, hem de yeni bir e� bulma zahmetinden kurtularak �reme �ans�n� artt�r�r.

Erke�in, yuvas� d��ndaki faaliyetlerden neler kazand�� biliniyor.
Peki, e�ine ihanet eden di�iler ne kazan�yor?
Biyologlara g�re ihanet eden di�iler iki a��dan kazan�l�. Di�iler, e�lerinden yavrular�n gelece�ini garanti alt�na almalar�n� beklerler. Dolay�s�yla ideal bir erke�in c�zdan� kabar�kt�r; ideal bir erke�in genleri m�kemmeldir; ideal bir erke�in d�� g�r�n�� caziptir vs...
Ancak ak�ll� bir di�i, kar��ndaki erke�in m�kemmel olamayaca��n� bildi�i i�in beklentilerini mant�kl� bir �er�eveye oturtur; baz� isteklerinden vazge�er. Beklentilerine en yak�n olan erke�i e� olarak se�erken, daha az be�endiklerini de sevgili olarak yedekte tutar. B�ylece di�inin t�m beklentileri, tek bir erkek taraf�ndan olmasa da, kar��lanm�� olur.

Di�ilerin ihanetinin alt�nda yatan ikinci neden de e�lerinin kendileriyle daha yak�ndan ilgilenmelerini sa�lamakt�r.
Stockholm �niversitesi'nden Magnus Enquist ve �al��ma arkada�lar�, matematiksel �rnekleme y�ntemiyle, di�ilerin erkeklerini yuvaya ba�lamak i�in ba�ka erkekleri devreye soktu�unu meydana ��kartt�. Ancak bu konuda da di�ilerin att�klar� ad�ma dikkat etmeleri gerekiyor, ��nk� son yap�lan ara�t�rmalar aile i�i cinayetleri pek �o�unun ihanet y�z�nden i�lendi�ini g�steriyor.
Di�inin de, erke�in de ihanete kar�� tepkileri genellikle sald�rganl�k �eklinde ortaya ��kmakla birlikte erke�in tepkileri �o�unlukla fiziksel olarak daha y�k�c� olabiliyor.
Erkek ile di�i aras�nda geli�en k�skan�l�k, �iftler aras�ndaki ili�kinin kopmamas� i�in ba�vurulan en �nemli savunma mekanizmas�.
G�ney Afrika'da ya�ayan ve ad�na titis denilen bir cins teke�li maymun t�r�nde di�iler, yabanc� di�ilere kar�� son derece d��manca bir tutum tak�n�rlar. Ayn� tav�r Afrika'da ya�ayan antiloplarda da g�r�l�r.

Teke�lilik Ve Bask�

Teke�lilik genellikle bask� alt�nda korunan bir ili�ki �eklidir. Esnek davran��lar ki�ileri f�rsatlardan yararlanma e�ilimine sokar. Dolay�s�yla do�ada ikili ili�kilerin s�kl�kla bozulup yenilerinin kurulmas�n� normal kar��lamak gerekir.
''Bo�anma''n�n do�ada �ok s�k rastlanan bir olgu oldu�una dikkat �eken bilim adamlar�, ba�ta ku�ular olmak �zere ku�lar�n ikili ili�kilerinde s�k s�k e� de�i�tirdiklerini belirtiyor. Ku�larda bo�anma nedenlerinin ba��nda ''k�s�rl��n'' geldi�ini ileri s�ren Cornell �niversitesi'nden Andre Dhondt , yuvaya yana�an ''��nc�'' ku�un (di�i veya erkek) da yuvay� da��tmakta olduk�a ba�ar�l� oldu�unu kaydediyor.

B�t�n bunlardan ��kart�lacak ders, t�m t�rler i�in ge�erli bir kural�n olmamas�d�r. Evrensel olarak baz� anahtar ilkelerden yola ��karak t�m t�rler i�in bir genelleme yapmak m�mk�n de�ildir. Teke�lilik, bo�anma ve �oke�lilik, yerel ekolojik ve demografik ko�ullara g�re her t�r i�in farkl� bir yap� sergiler.

Ne var ki �iftle�me s�recinde strateji de�i�ikli�i ancak se�eneklerin varoldu�u ortamlarda ger�ekle�ir.

Reyhan Oksay
New Scientist 21 Kas�m 1998
Robin Dunbar, Liverpool �niversitesi
Evrimsel Psikoloji Profes�r�

23-07-2008 21:32:35 milo #

Re: Bir tek goriller tek e�li

Say�n cognis'in yaz�s�n� kar�ma okutmal�y�m :DD

23-07-2008 21:55:35 Akademik Sultan #

Re: Bir tek goriller tek e�li

Bu yaz�y� e�imin okumas�n� yasakl�yorum:)

Heyyyy bak bu b�l�me girmen yasak ona g�re. Bask� kurmak m�? Hadi can�m kim tek e�lili�in do�as�nda bask� oldu�unu s�yleyebilir ki? :o Bak hala okuyor.

K�st�m ben annemin evine gidiyorum:o

--------------------------

Tabii bunlar �aka elbet.

Hawking' e cidden �ok �a��rd�m. Nas�l ba�arm�� acaba? Tamam y�ksek bir IQ olabilir ama �evresel etmenler olduk�a olumsuz. Ger�i bir insan� �ekici k�lan zekas�d�r. Demek ki etkileyebilmi�. �lgin� ger�ekten.

15-03-2012 23:38:43 Abdullah Devrim #

Cevap: Bir tek goriller tek e�li

�ok e�li evlili�in; Bir kad�n�n birden fazla erkekle ya da bir erke�in birden fazla kad�nla evlenmesinin kime, ne zarar� vard�r?

Bir tek goriller tek e�li