Cevap: Vekalet
Cezaevindeki kişinin vekalet vermesi değil, kendisine vasi atanması gerekmektedir.
TMK 407 gereği bir yıl veya daha uzun süreli hapis cezasına mahkum olan her kişiye vasi tayin edilmesi zorunludur. Cezaevi (Ceza İnfaz Kurumu) Müdürlüğü böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen hükümlünün yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine bildirmek, ihbar etmekle yükümlüdür. Burada cezaevi yönetimince hükümlüye kendisine kimin vasi tayin edilmesini istediği sorulur. Cezaevi tarafından Sulh Hukuk Mahkemesine yapılan bildirimde hükümlünün kimin kendisine vasi tayin edilmesini istediğine de yer verilir.
Sulh Mahkemesi hükümlünün ya da anne –babasının gösterdiği kimseyi, hükümlünün eşine veya yakın hısımlarından birine öncelik vererek vasi olarak atar.
Burada vasinin belli koşulları taşıması, yerleşim yerinin yakın olması, hükümlü ile ilişkilerinin iyi olması, menfaat çatışmalarının ve aralarında düşmanlık bulunmaması, yasal engellerinin olmaması gibi hususlara dikkat edilir.
Burada mahkeme hükümlünün kendisine, yerleşim yerindeki bankalara, tapu müdürlüğü, belediye ve vergi dairesine yazılar yazarak malvarlığına ilişkin araştırma yapacak, yine hükümlünün yerleşim yerinin bağlı olduğu emniyet müdürlüğüne yazı yazarak hükümlü ile vasi adayı arasında menfaat çatışması, husumet, düşmanlık bulunup bulunmadığına ilişkin araştırma yapacak bu yazıların cevaplarını dosyaya aldıktan sonra vasi adayının da görüşünü sorarak karar verecektir.
Vasi tayinine ilişkin karar sürecini nasıl hızlandırabilirsiniz?
Öncelikle Cezaevi yönetimin vasi tayini konusunda ihbarda bulunması bazen uzun sürebilmektedir. Bu nedenle cezaevindeki yakınınızın yerleşim yeri (cezaevine girmeden önceki son adresi-son defa oturduğu yer-ikametgahı) hangi Sulh Hukuk Mahkemesine bağlı ise (örneğin yerleşim yeri Bahçelievler ise, Bahçelievler Bakırköy Adliyesine bağlı olduğundan Bakırköy Sulh Hukuk Mahkemesi yetkilidir.) orada yakınınızın TC numarası ile sorgulama yaptırıp hakkında vasi tayin edilmesine ilişkin bir dosya açılıp açılmadığını öğrenin.
a) Eğer cezaevi yönetimince bildirim yapılmış ve dosya açılmışsa o dosyaya sunulmak üzere Mahkemeye hitaben bir dilekçe yazarak yukarıda belirtilen yazıları elden götürmek ve cevaplarını elden getirmek için tarafınıza elden takip yetkisi verilmesini isteyin. Yine dilekçenizde kendisine vasi atanacak olan yakınınız için avukat tutulacağını, olağanüstü kanun yollarına başvurulacağını bu nedenle acilen vasi tayin edilmeniz gerektiğini belirtebilirsiniz.
b) Eğer cezaevi yönetimince bildirimde bulunulmamış ise siz de hükümlü yakınınıza vasi tayin edilmesi için son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine dilekçe sunarak ihbarda bulunabilirsiniz. ( ……. Mahkemesi’nin …. E ve ….K. sayılı dosyasından aldığı mahkumiyet kararı nedeniyle kısıtlı adayı yakınım ….. , …… cezaevinde hükümlüdür. Yasa gereği hükümlülüğü 1 yılı geçtiği ve hükmün infazına başlandığı için kendisine vasi tayini zorunludur. Diğer yandan veraset ve intikal işlemleri için kısıtlı adayının vasilik kararına acilen ihtiyaç duymaktayız. Acilen kendisine vasi olarak tayin edilmeme karar verilmesi , süreci hızlandırabilmeme hizmeten mahkemenizce yazılacak müzekkereler için tarafıma elden takip yetkisi verilmesi….. şeklinde açıklamalar içerir bir dilekçe ile ihbarda bulunabilirsiniz.)
Uygulamada vasi tayinine ilişkin kararın ilgilisi tarafından takip edilmesi halinde 15 gün-1 ay içerisinde alınabildiği görülmektedir. Yine aynı şekilde takip edilmemesi halinde sürecin 1 yıla kadar uzayabildiği görülmektedir.