Üvey babanızın mirasçısı olmazsınız, ama üvey babanızın evlilik sırasındaki "edinilmiş malları" üzerinde dolaylı olarak mal rejiminin tasfiyesinden doğan alacağınız olabilir.
Ölen kişinin mal rejiminin tasfiyesinden doğan alacağının miras terekesine eklenmesi çoğu zaman unutulan ve ihmal edilen bir haktır.
Sizin durumunuz muhtemelen buna da uymuyor. Uysa bile belli hak düşürücü süreler nedeniyle şu anda talep edemeyeceksiniz. Ama ben genel bilgi olması açısından yazayım.
Sizin sorunuz koruyucu avukatlık hizmetlerinin ne kadar gerekli ve önemli olduğunu gösteren bir örnek. Kişilerin hak kayıpları büyük ölçüde zamanında ve usulüne uygun başvuru yapmamaktan kaynaklanıyor.
Mal rejimi evliliğin boşanma, fesih, ölüm gibi nedenlerle sona ermesiyle veya başka bir mal rejiminin seçilmesiyle tasfiye edilir.
2002 yılından sonra yasal mal rejimi "edinilmiş mallara katılma rejimi"dir. Eşler dilerlerse sözleşme ile farklı bir mal rejimi seçebilirler.
Edinilmiş mal rejiminde "kişisel mal" ve "edinilmiş mal" vardır.
1. 2002'den önce alınanlar kişisel maldır.
2. Evlenmeden önce alınanlar kişisel maldır.
3. 2002'den sonra ve evlenmeden sonra ama miras, bağış vs. gibi ivazsız (karşılıksız) kazandırma ile elde edilen mallar kişisel maldır.
Bunların dışında olanlar yani 2002'den sonra ve evlendikten sonra ve ivazlı kazançlar (maaş, ticari kazanç, kira geliri, faiz, borsa geliri, emekli ikramiyesi vs.) edinilmiş maldır.
Mal rejiminin tasfiyesi sırasında her iki eşin diğerinin edinilmiş mallarının yarısı üzerinde hakkı vardır.
Önce anneniz vefat ettiği için annenizin vefatı anında mal rejimi tasfiye edilecektir.
Annenizin kişisel malları A1, edinilmiş malları A2, üvey babanızın kişisel malları B1, edinilmiş malları B2 olsun.
Anneniz A2/2'yi üvey babanıza verecek, B2/2'yi üvey babanızdan alacak. Yani annenizin mal rejiminin tasfiyesinden alacağı (B2-A2)/2 olacak. Bu değer pozitifse alacak, negatifse borçtur.
Bu değerin pozitif olması durumunda bu değer de terekeye eklenecek(ti).
Negatif olması halinde terekeden çıkarılıp üvey babanıza verilecek(ti).
Ancak terekeye eklenen değer zaten miras payları oranında mirasçılara pay edilecek.
(Üç çocuğun üvey babası vardır, ancak annenizin beş tane öz çocuğu vardır, beş kardeş birbirine üvey değildir.)
Annenizin mirasçısı olarak 1/4 pay üvey babaya, kalan 3/4 pay 5 çocuğa eşit pay edileceğinden 3/20 pay her çocuğa pay edilecektir.
Dediğimi gibi, Ölen kişinin mal rejiminin tasfiyesinden doğan alacağının miras terekesine eklenmesi çoğu zaman unutulan ve ihmal edilen bir haktır.
Üvey babanızın evi edinilmiş mal olsaydı, annenizin vefat tarihi itibarıyla bu şekilde sizin dolaylı bir hakkınız olabilecekti.
Şimdi gelelim sizin durumunuza:
Annenizin evi 2002'den önce alındığı için A2 değeri 0'dır.
B2 değerini hesaplayalım. Bu ev kişisel mal ise B2 0'dır. Edinilmiş mal ise B2= evin değeridir. Eğer kişisel mal ve edinilmiş malların satışı sonucunda elde edilen para ile alınmışsa, alış fiyatında hangi oranda edinilmiş mal kullanıldıysa, o kadarıdır. (Yani evi 150.000 TL'ye almış, bugün 300.000 TL ise, alırken miras kalan 50.000 TL ve edinilmiş mallardan gelen 100.000 TL'yi kullanmışsa, B2=300.000 *2/3 =200.000 TL'dir.
1. Evi üvey babanız evlenmeden önce almışsa kişisel maldır.
2. Evi üvey babanız 2002'den önce almışsa kişisel maldır.
3. Ev üvey babanıza miras kalmışsa veya miras kalan bir şeyi satarak onun parasıyla almışsa kişisel maldır.
4. Evi üvey babanız lotodan, piyangodan çıkan para ile aldıysa kişisel malıdır.
Dolayısıyla evde belli oranda bile edinilmiş mal payı varsa bu B2 değerini oluşturacak, A2=0 olduğu için annenizin terekesine B2/2 kadar değer eklenecekti.
Tabii bunu annenizin ölümüyle talep edebilecektiniz. Bunun için mal rejiminin tasfiyesinden doğan dava haklarına ilişkin hak düşürücü sürelere bakmak gerekir.
TMK 241/2'ye göre "Dava hakkı, alacaklı eş veya mirasçılarının haklarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde mal rejiminin sona ermesinin üzerinden beş yıl geçmekle düşer." Annenizin ölümünden beş yıl geçtiyse, üvey babanızın evi evlilik sırasında alınmış edinilmiş mal olsa dahi dava açma hakkınız zamanaşımı nedeniyle mümkün değil.