İş kanunu hayata uymuyor
Çalışma hayatımda son zamanlarda yaşadığım, ve incelediğimde bu yaşamı düzenleyen İş kanununa uymadığını düşündüğüm konularda görüşlerinizi almak üzere yazıyorum.
Yıllardır çalıştığım şirket son yıllarda yaygın olarak uygulanan küçülme veya diğer tabirle profosyonelleşme politikaları sonucu işlerini taşeron şirketler kanalıyla yapmaya başladı.
Şubat 2003 Tarihinde ise faaliyet gösterdiği binanın bir bölümünü başka bir ad altında faaliyet gösteren bir şirketler grubuna kiraladı(bir yabancı şirketin genel müdür yardımcısı ve genel sekreterin kayın biraderine ait bir firmaya) ve bu şirket içerisinde oluşturulan yeni grup şirketine üretim,montaj,destek gibi işlerinin tümünü ,kıdem ve ihbar tazminatlarını ödeyerek personeli bu yeni şirkete devretti. Devir Yeni kurulan bu şirkete işgünü kaybı olmaksızın gerçekleşti ancak ; maaş ve sosyal haklarda yeni düzenlemeler yapıldı. Saat ücretli çalışanlar ile aylık ücretliler aynı potaya sokularak tümü aylık ücretli yapıldı. Ücretler yüzde 25 il 47 civarında düşürüldü .İkramiye sayısı düşürüldü, Bayram, izin, yakacak gibi sosyal yardımlar tamamen kaldırıldı. Yani 24 saat içinde başka bir şirketin çalışanı olduk ve bir çok hakkımızı kaybettik. Ancak yaptığımız iş ve tüm görevler sorumlulukları ile aynen devam etti.
Eski şirketimiz haftalık 42.5 saatlik çalışma yaptırıyordu. Çalışma ortamı ve servis
Yemek gibi aktiviteler ortak olunca yeni şirketimizde diğer gurplarınıda aynı yere taşıdığı için aynı yöntemi personel yönetmeliğinde de belirterek uyguladı. Buna göre mesai saatleri 8 30 --12 00 - 13 00 --18 00 olarak belirlendi. Ve 1 saat ara dinleme yemek paydosu olarak verildi.Bu çalışma dilimlerinde ayrıca 15 er dakikalık iki çay molası verilmektedir.
Yeni şirketimiz ilave işler almaya başladı . Alınan işlerle birlikte yeni elemanlarda almaya başladı.Alınan elemanlar çoğunlukla geçiş döneminde işten çıkarılan elemanlardan oluştu. Ücretleri düşük olmasına rağmen ; onların varlığı da isteneni vermeyince üretimi arttırmak için yeni oluşumlar gündeme geldi.
5 gün 8.5 saat ten 42.5 saat çalışıyoruz. 42.5 saati 45 saate tamamlayan 2.5 saat yıllık
haftadan hesaplanarak 131 saat , 15 er dakikalık iki çay molaları da ara dinlenme sayılıp ilave edilince toplam 262 saat borçlandırıldık.(Çay molaları iş aktinde geçmiyor) Hafta sonları çalışarak bu borcu ödememiz istendi. Borçlandırılan bu süre için çalışmaya zorlandık. Hatta kapının açık olduğu ifade edilerek, uyarılar aldık. Sözde borçlandırılan bu süreler için çalışmaya zorlandık ve çalıştık. Ancak iş kanunu hükümlerine uymadığını ileri sürerek itiraz da ettik. Eksikliği ileri sürülen bu sürelerde çalışabileceğimizi ancak geriye doğru borçlandırmanın yasal olmadığını ifade ettik. Bu gelişmeler üzerine personel yönetmeliği ve iş akti sözleşmemiz yeni iş kanunun değişikliği öne sürülerek değiştirilmek istendi .bizler yeni iş akti nin içeriğinin başlangıçta verilen iş aktinden farklı oluşu nedeniyle imzalamadık , Ancak yeni düzenlenen personel yönetmeliğini “okudum” diyerek imzaladık. Yeniden düzenlenen bu personel yönetmeliğinde çalışma sürelerini gösteren ibareler kaldırıldı, Fazla çalışma süresi esnek ve muğlak ifadeler kullanılarak yeniden düzenlendi. Yönetmeliği “okudum “ diye imzalamamızla yazılı şartları kabul ettiğimiz varsayıldı.
Bir süre sonra İş verenin maaşlı personeli haftalık 45 saati aşan sürelerle çalıştırabileceğini ileri sürerek 270 Saat daha borçlandırdılar ve bunu da İş kanunu 41 inci madde sonlarında yer alan “Fazla çalışma süresinin toplamı yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz.” İbaresini dayanak alan Danışman görüşüne dayandırılmaktadır. İddiaya göre asgari ücret üzerinden maaş alan ve Çalışan maaşını Asgari ücretin yüzde kırkından fazla ve maktu alınıyorsa işverene senede 270 saat ücretsiz fazla çalışma yapma zorunluluğu yasadan gelen bir hak gibi ifade edilerek uygulanmaya başlamıştır.
Sonuç olarak 262+270=532 saat borçlu sayılıyoruz 532 saati çalışmadan( borcu ödemeden) fazla mesai ücreti alamayacağımız şifaen belirtilmiştir.
Bu çerçevede aşağıdaki soruları sorma ihtiyacı duyuyorum
1. İş veren değişikliği (işin devri )ile yapılan bu uygulama iş kanunu 6. Madde ‘de bahsedilen hükümlere uyar mı.? Çalışanın hakları devam etmeli mi.?
2. 8.5 saat günlük çalışma sırasında; 4 er saatlik kısımlarda verilen çay molaları ara dinlenmeden sayılır mı veya başka bir deyişle ücretten kesilir mi.?(iş aktinde ve ilk imzalatılan yönetmelikte olmamasına rağmen)
3. Geriye doğru borçlandırma yapılabilir mi.?
4. Bu borçlanma Telafi çalışması gibi gösterilebilir mi.?
5. İş Kanunu hükümlerinin atıfta bulunduğu başka bir adres var mı? . Daha doğrusu iş kanunundaki maddelerinin daha açık ifade edildiği başka bir ek açıklama var mı ?
6. 270 Saatlik fazla çalışma ifade edildiği gibi iş verene tanınmış ücretsiz çalıştırabilme hakkımıdır.? yoksa bizim anladığımız anlamda yıllık fazla çalışma yapılabilecek süre midir.?
7. Saat ücretli ve maaşlı (Mavi yaka ,beyaz yaka) tanımı aslında aynı şey değilmi dir
Ücret karşılığı iş yapanın maaşlı ve saat ücretli olması neyi değiştirir.
8. İş kanunu hükümlerine aykırılıklar taşıyan Sözleşme , Personel yönetmeliği veya benzer bir belge imzalatılmasının geçerliliği nedir.
Yardımlarınız için şimdiden teşekkürler
Dargın
Yıllardır çalıştığım şirket son yıllarda yaygın olarak uygulanan küçülme veya diğer tabirle profosyonelleşme politikaları sonucu işlerini taşeron şirketler kanalıyla yapmaya başladı.
Şubat 2003 Tarihinde ise faaliyet gösterdiği binanın bir bölümünü başka bir ad altında faaliyet gösteren bir şirketler grubuna kiraladı(bir yabancı şirketin genel müdür yardımcısı ve genel sekreterin kayın biraderine ait bir firmaya) ve bu şirket içerisinde oluşturulan yeni grup şirketine üretim,montaj,destek gibi işlerinin tümünü ,kıdem ve ihbar tazminatlarını ödeyerek personeli bu yeni şirkete devretti. Devir Yeni kurulan bu şirkete işgünü kaybı olmaksızın gerçekleşti ancak ; maaş ve sosyal haklarda yeni düzenlemeler yapıldı. Saat ücretli çalışanlar ile aylık ücretliler aynı potaya sokularak tümü aylık ücretli yapıldı. Ücretler yüzde 25 il 47 civarında düşürüldü .İkramiye sayısı düşürüldü, Bayram, izin, yakacak gibi sosyal yardımlar tamamen kaldırıldı. Yani 24 saat içinde başka bir şirketin çalışanı olduk ve bir çok hakkımızı kaybettik. Ancak yaptığımız iş ve tüm görevler sorumlulukları ile aynen devam etti.
Eski şirketimiz haftalık 42.5 saatlik çalışma yaptırıyordu. Çalışma ortamı ve servis
Yemek gibi aktiviteler ortak olunca yeni şirketimizde diğer gurplarınıda aynı yere taşıdığı için aynı yöntemi personel yönetmeliğinde de belirterek uyguladı. Buna göre mesai saatleri 8 30 --12 00 - 13 00 --18 00 olarak belirlendi. Ve 1 saat ara dinleme yemek paydosu olarak verildi.Bu çalışma dilimlerinde ayrıca 15 er dakikalık iki çay molası verilmektedir.
Yeni şirketimiz ilave işler almaya başladı . Alınan işlerle birlikte yeni elemanlarda almaya başladı.Alınan elemanlar çoğunlukla geçiş döneminde işten çıkarılan elemanlardan oluştu. Ücretleri düşük olmasına rağmen ; onların varlığı da isteneni vermeyince üretimi arttırmak için yeni oluşumlar gündeme geldi.
5 gün 8.5 saat ten 42.5 saat çalışıyoruz. 42.5 saati 45 saate tamamlayan 2.5 saat yıllık
haftadan hesaplanarak 131 saat , 15 er dakikalık iki çay molaları da ara dinlenme sayılıp ilave edilince toplam 262 saat borçlandırıldık.(Çay molaları iş aktinde geçmiyor) Hafta sonları çalışarak bu borcu ödememiz istendi. Borçlandırılan bu süre için çalışmaya zorlandık. Hatta kapının açık olduğu ifade edilerek, uyarılar aldık. Sözde borçlandırılan bu süreler için çalışmaya zorlandık ve çalıştık. Ancak iş kanunu hükümlerine uymadığını ileri sürerek itiraz da ettik. Eksikliği ileri sürülen bu sürelerde çalışabileceğimizi ancak geriye doğru borçlandırmanın yasal olmadığını ifade ettik. Bu gelişmeler üzerine personel yönetmeliği ve iş akti sözleşmemiz yeni iş kanunun değişikliği öne sürülerek değiştirilmek istendi .bizler yeni iş akti nin içeriğinin başlangıçta verilen iş aktinden farklı oluşu nedeniyle imzalamadık , Ancak yeni düzenlenen personel yönetmeliğini “okudum” diyerek imzaladık. Yeniden düzenlenen bu personel yönetmeliğinde çalışma sürelerini gösteren ibareler kaldırıldı, Fazla çalışma süresi esnek ve muğlak ifadeler kullanılarak yeniden düzenlendi. Yönetmeliği “okudum “ diye imzalamamızla yazılı şartları kabul ettiğimiz varsayıldı.
Bir süre sonra İş verenin maaşlı personeli haftalık 45 saati aşan sürelerle çalıştırabileceğini ileri sürerek 270 Saat daha borçlandırdılar ve bunu da İş kanunu 41 inci madde sonlarında yer alan “Fazla çalışma süresinin toplamı yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz.” İbaresini dayanak alan Danışman görüşüne dayandırılmaktadır. İddiaya göre asgari ücret üzerinden maaş alan ve Çalışan maaşını Asgari ücretin yüzde kırkından fazla ve maktu alınıyorsa işverene senede 270 saat ücretsiz fazla çalışma yapma zorunluluğu yasadan gelen bir hak gibi ifade edilerek uygulanmaya başlamıştır.
Sonuç olarak 262+270=532 saat borçlu sayılıyoruz 532 saati çalışmadan( borcu ödemeden) fazla mesai ücreti alamayacağımız şifaen belirtilmiştir.
Bu çerçevede aşağıdaki soruları sorma ihtiyacı duyuyorum
1. İş veren değişikliği (işin devri )ile yapılan bu uygulama iş kanunu 6. Madde ‘de bahsedilen hükümlere uyar mı.? Çalışanın hakları devam etmeli mi.?
2. 8.5 saat günlük çalışma sırasında; 4 er saatlik kısımlarda verilen çay molaları ara dinlenmeden sayılır mı veya başka bir deyişle ücretten kesilir mi.?(iş aktinde ve ilk imzalatılan yönetmelikte olmamasına rağmen)
3. Geriye doğru borçlandırma yapılabilir mi.?
4. Bu borçlanma Telafi çalışması gibi gösterilebilir mi.?
5. İş Kanunu hükümlerinin atıfta bulunduğu başka bir adres var mı? . Daha doğrusu iş kanunundaki maddelerinin daha açık ifade edildiği başka bir ek açıklama var mı ?
6. 270 Saatlik fazla çalışma ifade edildiği gibi iş verene tanınmış ücretsiz çalıştırabilme hakkımıdır.? yoksa bizim anladığımız anlamda yıllık fazla çalışma yapılabilecek süre midir.?
7. Saat ücretli ve maaşlı (Mavi yaka ,beyaz yaka) tanımı aslında aynı şey değilmi dir
Ücret karşılığı iş yapanın maaşlı ve saat ücretli olması neyi değiştirir.
8. İş kanunu hükümlerine aykırılıklar taşıyan Sözleşme , Personel yönetmeliği veya benzer bir belge imzalatılmasının geçerliliği nedir.
Yardımlarınız için şimdiden teşekkürler
Dargın