Mirasi nas�l reddecegim

M�RASIN GER�EK REDD� VE H�KMEN (H�KM�) REDD�

I- G�R��

Miras; mirasb�rakan�n(1) �l�m�yle birlikte, t�m hak, alacak ve bor�lar� ile kendili�inden ve bir b�t�n olarak miras��lara(2) ge�er(3).

Ancak bu kural, her zaman miras��lar�n lehine olmamaktad�r. Zira, mirasb�rakan�n �ld�� andaki bor�lar�; mevcut malvarl��, alacaklar� ve di�er haklar�ndan fazla olabilir. Daha a��k bir anlat�mla, miras yoluyla intikal edecek bor�lar, miras��lar� zor durumda b�rakabilir.

Bu halde, miras��lar�n ba�vurabilece�i yol, miras� reddetmektir. B�ylece miras��lar, pasifi (bor�lar�) aktifinden (alacaklar ve t�m ayni haklar da dahil olmak �zere malvarl��) fazla olan miras�n, kendilerine intikalinin (ge�mesinin) olu�turaca�� mali y�kten kurtulmu� olacaklard�r.

Bu �al��mada, miras�n reddinin iki t�r� olan �miras�n ger�ek (hakiki) reddi� ile uygulamada fazla yararlan�lmayan �miras�n h�kmen (h�km�) reddi�irdelenecektir.

II- M�RASIN GER�EK (HAK�K�) REDD�

Miras�n (ger�ek) reddi i�in birtak�m �artlar�n bulunmas� gerekmektedir:

A- M�RAS�I, M�RASI REDDETT��NE �L��K�N TEK TARAFLI �RADE BEYANINDA BULUNMALIDIR

Fiil ehliyetine(4) sahip olanlar miras�n reddedildi�ineili�kin bu tek tarafl� iradebeyan�n�bizzat yapmas�gerekirken, fiil ehliyetinesahip olmayanlar(18 ya��n� doldurmam�� k��kler, k�s�tl�lar gibi) yasal temsilcileri (veli, vasi, kayy�m) arac�l��yla bu hakk� kullan�rlar. �rne�in, velayet alt�nda bulunanlar�n ret hakk� velileri taraf�ndan kullan�l�r. Vesayet alt�ndaki kimseler ad�na ise bu hak, sulh hukuk mahkemesi ve sonras�nda asliye hukuk mahkemesinden izin al�narak vasileri taraf�ndan kullan�l�r.

B- RET BEYANI 3 AYLIK HAK D��R�C� S�RES� ��NDE YAPILMALIDIR

S�z konusu 3 ayl�k s�re, yasal miras��lar (kanunen say�lm�� olan miras��lar) i�in mirasb�rakan�n �l�m�n� ��rendi�i tarihten itibaren ba�lar. Ancak �l�mden haberdar olmakla birlikte, �l�m an�nda miras�� oldu�unu bilmeyen yasal miras�� i�in s�re, ispat edilmesi �art�yla, miras�� oldu�unu ��rendi�i andan itibaren ba�lar.

Atanm�� miras��lar ise vasiyetnameye g�re mirasb�rakan�n tasarrufunun (vasiyetname ile miras�� atama) kendilerine resmen bildirildi�i (tebli� edildi�i) tarihten itibaren 3 ayl�k s�re i�erisinde miras� reddetmelidirler.

Ret sonucunda miras daha �nce miras�� olmayanlara ge�erse; bunlar i�in ret s�resi, �nceki miras��lar taraf�ndan miras�n reddedildi�ini ��rendikleri tarihten itibaren i�lemeye ba�lar. �rne�in, mirasb�rakan �ld��nde yasal miras��lar�ndan yaln�zca �ocu�u ve amcas� sa�d�r. Kural gere�i bu halde t�m miras �ocu�a kal�r. Ancak, �ocuk miras� reddederse, miras, daha �nce miras�� olmayan amcaya ge�er. Yeni miras�� amca i�in 3 ayl�k s�re, �ocuk taraf�ndan miras�n reddedildi�ini ��rendi�i andan itibaren ba�lar.

S�z� edilen 3 ayl�k s�renin uzamas� veya s�re bitiminde yeni bir s�re tayin edilebilmesi, ancak �nemli sebeplerin varl�� halinde sulh hakimi taraf�ndan karar verilmesi ile m�mk�nd�r.

Hak d��r�c� nitelikte olan bu s�re, baz� durumlarda koruyucu da olabilir. Nitekim, mirasb�rakan�n alacakl�lar�n�n, alacaklar�ndan dolay� icrai i�lemlere ge�ebilmeleri i�in 3 ayl�k ret s�resinin sona ermesini beklemeleri gerekmektedir. Mirasb�rakan�n borcu kamu borcu dahi olsa haciz i�lemi yap�lamayacakt�r(5).

C- RET BEYANI KO�ULSUZ OLMALIDIR

Ret beyan� kay�ts�z ve �arts�z olmal�d�r. Ayr�ca, k�sm� ret beyan� da miras hukukunun k�ll� halefiyet ilkesine (miras�n bir b�t�n olarak ge�mesi) ayk�r�l�k te�kil etti�inden ge�erli de�ildir.

D- RET BEYANI, SULH HAK�M�NE YAPILMALIDIR

Son olarak, miras�n reddi beyan�n�n, mirasb�rakan�n son yerle�im yeri sulh hukuk mahkemesi hakimine yaz�l� veya s�zl� olarak yap�lmas� gerekir(6).

III- M�RASIN H�KMEN (H�KM�) REDD�

Miras��lar, 3 ayl�k ger�ek ret s�resini ka��rm�� veya ba�ka bir nedenden dolay� miras� reddedememi� olabilirler. Bu durumda, kural olarak, miras��lar, miras� kabul etmi� say�l�rlar. Ancak bor� i�indeki miras�n reddedilmesinin bir ba�ka y�ntemi daha vard�r; �miras�n h�kmen reddi�.

Buna g�re, mirasb�rakan�n �l�m� an�nda �demeden aczi (borca bat�kl��) a��k�a belli veya resmen tespit edilmi� ise yasal karine(7) olarak miras reddedilmi� say�l�r (T�rk Medeni Kanunu md. 605/2).

Bu halde, miras�n ger�ek reddinin aksine, illaki s�resi i�inde bir ret beyan�nda bulunmak gerekmemektedir. A�a��da s�ralanan �artlar�n var olmas� durumunda, miras, kendili�inden reddedilmi� say�l�r. Miras� reddetmek isteyen miras��ya d��en ise yaln�zca bu durumu iddia etmek ve ispatlamakt�r.

H�kmen reddin ger�ekle�mesi i�in:

A- M�RASBIRAKANIN �L�M� TAR�H�NDEK� BOR�LARI, ALACAKLARI VE T�M HAKLARI DAH�L OLMAK �ZERE MALVARLI�INDAN FAZLA OLMALIDIR

Tereke(8)�borca bat�k� olmal�d�r. Bir ba�ka deyi�le, aktif (alacaklar ve t�m ayni haklar da dahil olmak �zere malvarl��) pasiften (bor�lar�ndan) az olmal�d�r.

Borca bat�kl�k, miras�n a��ld�� anda mevcut olmal�d�r. O andan �ncesi ya da sonras� �nemli de�ildir.

�rne�in, �l�m an�nda borca bat�kl�k olmamas�na ra�men bir s�re sonra bor�lar�n faizi vs. nedenlerle aktif pasiften daha az g�r�nebilir. Bu durumda, bize g�re, miras�n h�kmen reddi m�mk�n de�ildir.

Ba�ka bir �rne�e g�re de; �l�m an�nda aktif pasiften az, yani borca bat�kl�k �art� ger�ekle�mi�tir. Ama alacakl�lar�n alacaklar�ndan feragat etmesi gibi nedenlerle aktif �l�m an�n�n sonras�ndaki bir zamanda daha fazla g�r�nmektedir. Bu durumda ise, bize g�re, miras�n h�kmen reddi m�mk�nd�r.

B- BORCA BATIKLI�IN RESMEN TESP�T ED�LM�� VEYA EN AZINDAN A�IK�A BELL� OLMASI GEREK�R

Terekenin borca bat�k oldu�unun resmen tespiti, ��demeden aciz belgesi (vesikas�)� ve �iflas karar�� al�nmas�yla sa�lanabilir.

A��k�a belli olmas� ise;miras b�rakan�n bor�lar�n� kar��layamayacak durumda oldu�unun, hi� de�ilse yak�nlar� taraf�ndan, hukuki ve ekonomik ili�ki kurdu�u kimseler taraf�ndan biliniyor olmas�d�r(9).

C- M�RASIN KABUL ED�LD��NE DA�R B�R DAVRANI�TA BULUNULMAMALIDIR

Yarg�tay, miras i�in veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmesi(10) veya miras��lar aleyhine mirasb�rakan�n alacakl�lar�n a�t�� manevi tazminat davas�nda miras��lar taraf�ndan sulh olunmas�(11) gibi davran��lar�; mirasa sahip ��k�ld��, miras�n kabul edildi�i �eklinde yorumlam��t�r. Miras hissesi hakk�nda s�zle�me yap�lmas�, miras sebebiyle istihkak, tenkis veya payla�ma davas� a��lmas� da miras�n reddedilmi� say�lmas�na (h�kmen reddine) engel durumlar olarak kabul edilir.

Ancak, Sosyal G�venlik Kurumu�nca e� ve �ocuklara ba�lanan ayl�k, terekeye dahil olmad��ndan (miras reddedilmi� olmas�na ra�men dul ve yetim ayl�� al�nabilmesinde oldu�u gibi), miras�n reddine engel olmamaktad�r(12). Ayn� zamanda, ceza �dememek i�in muaccel verginin, temerr�t faizi �dememek i�in para bor�lar�n�n �denmesi de ola�an y�netim i�lerinden oldu�undan miras�n kabul� say�lmamaktad�r(13).

D- M�RASIN H�KMEN REDD�, DAVA A�ILARAK OLAB�LD�� G�B� DAVA A�ILMADAN DA SA�LANAB�L�R

Miras�n h�kmen reddi; ayr�ca dava a��lmas�na veya ayr�ca bir beyanda bulunulmas�na gerek olmadan, alacakl�lar�n miras��lar aleyhine a�t�klar� alacak davalar�nda def�i(14)olarak da ileri s�r�lebilir(15). Ancak, hakl� olarak, hukuki g�vence (mahkeme karar� ile) i�inde olmak istenirse�h�kmen ret davas� (borca bat�k davas�)� a��labilir. Bu dava, husumetsiz olarak a��labilecek davalardan de�ildir. Bilakis, davan�n kabul� i�in,alacakl�lara husumet y�neltilerek a��lmas� �artt�r(16).

H�kmen ret davas�; yarg�lama s�reci devam ederken, alacakl�lar�n, miras� h�kmen reddetmek isteyen miras��lara kar�� alacaklar� i�in ba�vuraca�� ba�kaca yarg� yollar�nda bekletici mesele olacakt�r(17).

Dava sonucunda al�nacak h�kmen ret karar� ise bir mahkeme ilam�d�r. Mahkemenin verdi�i bu karara ra�men miras� reddeden miras��lar�n aleyhlerinde takip yap�lmas� veya ba�kaca mahkemeler huzurunda g�r�len bir ihtilafta aleyhlerine karar verilmesi m�mk�n de�ildir(18).

E- H�KMEN RET (BORCA BATIK) DAVASININ A�ILMASI S�RE �ARTINA BA�LI DE��LD�R

H�kmen ret davas�, mirasb�rakan�n borcunun miktar�na g�re asliye ya da sulh hukuk mahkemesinde(19), (miras�n ger�ek reddi beyan�n�n aksine s�re �art�na ba�l� olmadan) her zaman a��labilir(20)(21).

IV- SONU�

�Miras�n ger�ek reddi�, 3 ayl�k s�resi i�inde usul�ne uygun olarak yap�lacak ret beyan� ile m�mk�nd�r.

�Miras�n h�kmen reddi� ise bir s�reyle s�n�rl� olmadan yap�labilir.

Bir ba�ka s�yleyi�le, miras, borca bat�k (�demeden aciz halinde) ise, 3 ayl�k s�re ge�irilmi� olsa dahi reddedilebilir. Yarg�tay i�tihatlar�yla �er�evesi �izilmi� kanun h�km� gere�i miras, yukar�da belirtilen �artlar dahilinde ve s�re s�n�r� olmadan, alacakl�lara a��lacak bir dava ile veya dava dahi a�madan alacakl�lar�n a�t�� davalarda ve icra takiplerinde def�i yoluyla,h�kmen de reddedilebilir.

Mirasi nas�l reddecegim

Mirasi nas�l reddecegim

Cevap: Mirasi nas�l reddecegim

Cevap: Mirasi nas�l reddecegim

Hukuk Sitesi

Davalar

Avukatlar

HUKUK