Cevap: Almanyaya dönmek
A. Alman Vatandaşlığını Kazanma Yolları
Almanya'da yaşayan yabancı uyruklu göçmenlerin Alman vatandaşlığına geçişlerini düzenleyen birden fazla yasa bulunmaktadır. Almanya’ya geliş nedeni, oturma süresi veya oturma izni statüsü gibi kıstaslar, bir yabancının Alman vatandaşlığına geçişinde hangi yasadan yararlanabileceğinin belirlenmesi bakımından önemlidir.
1. Alman Vatandaşlığının Doğumla Kazanılması
Anne ve babasından biri Alman vatandaşı olan çocuk, doğuştan Alman vatandaşıdır (kan ilkesi).
Ayrıca, 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüğe giren mevzuat çerçevesinde, yabancı anne ve babaların Almanya'da doğan çocukları, anne veya babadan biri çocuk doğduğunda en az
sekiz yıldan beri devamlı ve yasal şekilde Almanya'da yaşıyor ve de oturma hakkına ya da en
az üç yıldan beri süresiz oturma iznine sahip bulunuyor ise, re’sen Alman vatandaşlığını alırlar. Bu çocuklar, doğuştan itibaren tüm hak ve ödevleriyle Alman vatandaşı olurlar.
2. Seçme yoluyla Alman vatandaşlığının kazanılması (Opsiyon modeli)
(Aralık 2013’te kurulan CDU/CSU-SPD koalisyon hükümet protokolüne göre, opsiyon modeli kaldırılarak Almanya’da doğan yabancı çocukların Alman vatandaşlığı yanında anne-babalarının ülke vatandaşlığını da almaları öngörülmektedir. Kanunda Nisan 2014 itibariyle yeni bir düzenleme yapılmamış olmakla birlikte önümüzdeki aylarda bunun gerçekleşmesi beklenmektedir. Dolayısıyla aşağıda burada doğan yabancıların çifte vatandaş olmaları hakkında bilgi verilmemekte, ancak mevcut uygulama hakkında bilgiler yer almaktadır TCBÇSGM)
Doğum ilkesine göre Alman olmakla birlikte, aynı zamanda ana ve babalarının vatandaşlığını
da almış bulunan kimselerin, reşit olduktan sonra 23 yaşına kadar bu vatandaşlıklarından birini tercih etmeleri gerekmektedir:
- Yabancı vatandaşlığını korumak istediklerini bildirenler veya 23 yaşını doldurdukları tarihe kadar herhangi bir tercih bildirmeyenler Alman vatandaşlığını kaybederler.
- Alman vatandaşlığına karar verenlerin 23 yaşına kadar, diğer vatandaşlıktan çıktıklarını belgelemeleri gerekir.
- Öteki vatandaşlıktan çıkılması olanaksız veya çok ciddi sıkıntılara yol açar nitelikte ise, birden fazla vatandaşlık kabul edilebilir. Bu durumda, en geç 21 yaşına kadar, o tarihte öteki vatandaşlıktan çıkarılma işleminin başarılı olup olmayacağı henüz bilinmese dahi, vatandaşlığı koruma izni için başvurulmalıdır.
Resmi makamlar gençlere erginlik çağına geldikleri zaman seçim yükümlülüğü (optionspflicht) hakkında bilgi vereceklerdir.
3. Yabancılar Yasası uyarınca Alman vatandaşlığının kazanılması
1 Ocak 2000 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Vatandaşlık Reform Yasası, bir yabancının Yabancılar Yasasına dayanarak Alman vatandaşı olma hakkını elde etmesini yeniden düzenlemiştir. Buna göre, 16 yaşını doldurmuş bir yabancı aşağıdaki koşulları yerine getiriyorsa yazılı başvuruda bulunması halinde Alman vatandaşlığını kazanabilir:
- Almanya'da en az 8 yıl yasal olarak oturmuş olmak. (Müsamaha (Duldung) statüsünde geçirilmiş süre yasal oturum sayılmamaktadır),
- Vatandaşlık için başvuru yapıldığı anda “oturma izni”ne (süresiz veya sınırlı) veya “yerleşim izni”ne sahip olmak,
- Yeterli derecede Almanca bilmek. Almanca bilgisinin Avrupa Konseyinin ortak referans dil standartlarına göre yazılı ve sözlü olarak yeterli olması gerekmektedir. (Zertifikat Deutsch nach dem Niveau B 1 des Gemeinsamen Europäischen Referenzrahmens). Almanca bilgisini ispata yarar okul, kurs diplomaları yoksa, ilgili eyaletteki uygulamaya göre sözlü bir testten geçmek gerekebilmektedir,
- Almanya’nın hukuki ve toplumsal düzeni hakkında temel bilgilere sahip olmak,
- Sabıkasız olmak. En fazla 180 güne denk gelen para cezasını aşmayan mahkumiyetler veya infazı tecil edilmiş olması kaydıyla 6 ayı geçmeyen hapis cezaları engel teşkil etmez. Yukarıdaki sınırların altında kalan birden fazla cezalandırılma sürelerinin birbirine eklenmesi söz konusu değildir,
- Genel olarak geçimini sosyal yardım veya işsizlik yardımı olmaksızın temin edebilmek. Kendi kusuru olmaksızın işsiz kalma durumunda “işsizlik yardımı” veya “sosyal yardım” alınması engel teşkil etmez. Eğer başvuru sahibi 23 yaşının altında ise bu koşul aranmaz, gelir durumuna bakılmaz,
- Anayasal düzene bağlılık belgesinin imzalanması. Anayasaya aykırı bir faaliyette bulunmamak,
- Hakkında Yabancılar Yasasının 46 maddesine göre sınır dışı edilme kararı bulunmamak,
- Başvuru tarihine kadar bağlı bulunulan ülkenin vatandaşlığından çıkılması. İlgili, kendisinden kaynaklanmayan nedenlerden dolayı diğer vatandaşlığından çıkamıyor ise, bu koşul aranmaz. Ayrıca, başvuruda bulunan kişi herhangi bir Avrupa Birliği ülkesinin vatandaşı ise, eski vatandaşlığından ayrılması gerekmemektedir,
- Reşit olmayan çocuklara vatandaşlığa alınma garantisi verilir. Başvuruda bulunan kişinin karısı / kocası ve reşit olmayan çocukları, Almanya’da düzenli olarak 8 yılı doldurma şartı aranmaksızın Alman vatandaşı olma hakkına sahip olabilirler.
4. Takdir yoluyla Alman vatandaşlığının kazanılması
Herhangi bir nedenle Yabancılar Yasasının kolaylaştırılmış vatandaşlık hükümlerinden yararlanamayan bir göçmen, aşağıdaki koşulları yerine getirdiği takdirde, Vatandaşlık Yasasının 8. maddesine göre Alman vatandaşlığına geçebilir. Hukuka uygun olarak gerekli oturma süresi bazı yabancı gruplar için farklılıklar içermektedir:
- Almanya’da en az 8 yıl yasal oturum,
- Siyasi iltica başvurusu kabul edilenler için 6 sene oturum,
- 60 yaşından büyük yabancılar için 12 sene oturum,
- Alman devletinin koruması altında olan veya hiçbir vatandaşlığı olmayan yabancılar için 6 sene oturum,
- Alman devletinin çıkarlarının gerektirdiği hallerde en az 3 senelik oturum,
- Bir Alman tarafından evlatlık edinilen çocuklar için 3 senelik oturum,
- Vatandaşlık başvurusu yapıldığında, “oturma izni”ne (sınırlı veya sınırsız) veya“yerleşim izni”ne sahip olmak,
- Almanya'da temelli olarak yerleşmiş olmak (geçici bir nedenle Almanya'da bulunanlar bu aktan yararlanamaz);
- Alman medeni hukukuna göre reşit olmak ve kişilik haklarının herhangi bir nedenle kısıtlanmamış olması,
- Sabıkasız olmak. Yabancılar Yasasının 46. /1.- 4. maddeleri ve 47./1. - 2. maddeleri uyarınca sınırdışını gerektirecek herhangi bir durumun bulunmaması. Ağır para veya hapis cezasını gerektirecek suçların işlenmiş olması veya yasadışı kamu düzenini bozucu faaliyetlere katılınmış olması Alman vatandaşlığına geçişe engel oluşturur,
- Kendisi ve ailesi için yeterli bir konuta sahip olmak,
- Kendisi ve ailesinin geçimi için yeterli bir gelire sahip olmak. Herhangi bir nedenle sosyal yardım veya işsizlik yardımı alan bir yabancı Alman vatandaşlığına geçemez. Herhangi bir nedenle işsizlik parası, hastalık kasası yardımı, çocuk eğitim parası, konut yardımı veya BaföG alanlar için gelecekteki gelir durumlarının nasıl olabileceği değerlendirilir.
- Yeterli düzeyde Almanca bilmek,
- Anayasal düzene bağlılık belgesinin imzalamak,
- Eski vatandaşlıktan ayrılmak.
Yukarıdaki koşulları yerine getiren, 16 yaşını doldurmuş bir yabancı vereceği bir dilekçe ile Alman vatandaşlığına geçebilir.
5. Eş ve çocukların durumu
Ailede ebeveynlerden biri 2. bölümde belirtilen koşulları yerine getiriyorsa, eş ve çocuklar da verecekleri dilekçelerle birlikte Alman vatandaşlığına geçebilirler. Vatandaşlığa geçmek için gerekli oturum süresi, eş ve çocuklarda daha düşük tutulmuştur. Örneğin eşlerde, eğer ailenin müşterek yaşamı en az iki yıldır Almanya'da sürüyorsa, 4 yıllık oturum süresi yeterli kabul edilmektedir. Çocuklarda ise Almanya'da 3 yıllık oturum süresi yeterlidir. Eğer çocuk 6 yaşından küçükse, yaşının yarısına denk süreyi Almanya'da ailesi ile birlikte geçirmiş olması yeterlidir.
Yeterli Almanca bilgisi kural olarak hem eşten, hem çocuklardan beklenmektedir. Eğer diğer aile bireyleri yeterli Almanca biliyorsa eşin eğitim durumu ve diğer zorluklar da göz önüne alınarak, daha az bir Almanca bilgi düzeyi kabul edilebilmektedir. 16 yaşından küçük çocuklardan Anayasaya bağlılık açıklamasını imzalamaları istenmez.
16 yaşını doldurmuş çocukların dilekçeleri müstakil işlem görür ve tam ücret gerektirir. Ancak, 23 yaşın altındaki gençlerin başvurularında geçimini kendi geliriyle temin etme koşulu aranmaz. Yasalar bir aile içinde tek vatandaşlık prensibinin gerçekleşmesini (tüm aile bireylerinin beraberce Alman vatandaşı olmasını) desteklemektedir. Ancak bu zorunlu değildir. Koşulları yerine getiren bir ebeveyn Alman vatandaşlığına tek başına veya çocuklarıyla birlikte geçmekte serbesttir.
B. Alman vatandaşlığına geçiş işlemleri
1. Dilekçe
16 yaşını doldurmuş her yabancı bizzat dilekçe verebilir ve vatandaşlığa geçme sürecini böylece başlatmış olur. Bu kişiler, ikamet edilen yerin Vatandaşlık Dairesine başvurarak gerekli dilekçe formunu (Antrag auf Einbürgerung) şahsen almalıdırlar.
Bir yabancı başvuru öncesinde vatandaşlık dairesine gidip danışabilir ve özellikle Almancasının yeterli sayılıp sayılmayacağını öğrenebilir. Aile bireyleri de Alman vatandaşlığına geçecekse, 16 yaşını doldurmuş her birey müstakil dilekçe verir. 16 yaşından küçüklerin başvuruları velileri tarafından yapılır.
Dilekçeye eklenecek belgeler:
- Doğum belgesi,
- Kazanç belgeleri: Son 3 aylık maaş kağıdı ve fotokopisi,
- İşsiz ise işsizlik parası ya da yardımı aldığına dair belge ve fotokopisi,
- Pasaport ve pasaportunda kayıt bulunan sayfalarının birer fotokopisi,
- Evlenme cüzdanı ve üzerlerinde kayıt bulunan sayfaların birer fotokopisi,
- Daha önce boşanma olmuşsa ise buna ilişkin mahkeme kararı ve Almanca tercümesi,
- Yeterli Almanca bilgisini kanıtlayan diploma veya okul belgesi,
- Çocukların okul karneleri
2. Anayasaya bağlılık beyanı ve Almanca testi
Dilekçe verildikten, verilen belgelerin tam ve doğru olduğu tespit edildikten sonra, sıra Anayasaya bağlılık belgelerinin imzalanması ve yeterli Almanca bilindiğinin tespitine gelir.
Yeterli Almanca bilindiğinin kanıtı olabilecek bir diploma ve sertifika yoksa, bir test yapılması zorunludur. Vatandaşlık dairesindeki memur başvuru sahibi ile örneğin Alman vatandaşlığı, dilekçedeki sorular vb. üzerine kısa bir söyleşi yapmaktadır. Bu testin birinci bölümüdür. İkinci bölümde başvuru sahibi günlük gazeteden seçilmiş kısa bir metni okuyup, anladığını anlatmak zorundadır. Memur buna göre bir karara varacaktır. Eğer yeterli Almanca bilinmediği sonucuna varılırsa o zaman işlemin durdurulması veya dilekçenin geri alınarak Almanca kursuna katılınması gerekecektir. Bu hususta haksızlığa uğradığını düşünenlerin danışma bürolarına, avukata veya Almanca seviyesini ölçebilecek başka bir makama (VHS vb.) başvurmaları uygun olacaktır.
3. Vatandaşlığa Alınma Teminat Belgesi (Einbürgerungszusicherungurkunde)
Dilekçe verildikten ve yeterli Almanca bilgisi tespit edildikten sonra Vatandaşlık Dairesi diğer işlemleri tamamlar. Bu işlemler genellikle 10-12 haftalık bir süre içerisinde (bazı bölgelerde daha uzun) tamamlanır ve başvuru sahibine Alman Vatandaşlığına alınacağına dair “Teminat Belgesi” (Einbürgerungszusicherungurkunde) verilir. Belgenin geçerliliği 2 yılla sınırlandırılmıştır. Bu sürenin bazı hallerde uzatılması mümkündür.
Türk vatandaşlığından çıkışın mümkün olmadığı, aşırı düzeyde maddi zarara yol açacağı veya sağlık nedenleriyle çıkış işlemleri takip edilemeyecegi ispatlandığında, çıkış işlemi süreci söz konusu olmayacağından, doğrudan çifte vatandaşlığın kabulü ile Alman vatandaşlığına geçilmesi mümkün olabilmektedir.