Cevap: Annemin dul aylığı hakkindaki kanuni hakları
D) Dul ve Yetim aylık oranları;
Vefat eden devlet memuruna bağlanmış olan veya 5434 sayılı Kanuna göre hesaplanacak olan aylıkların (Not: Aylık oranları dul veya yetim sayısının bir kişi olması halinde %50'sini, iki kişi olması halinde %80'ini, üç kişi olması halinde ise %100'ünü geçmemektedir.);
- Dul karı ve koca için %50'si, aylık alan yetimi bulunmayanların dul eşlerine %75'i, Emekli, adi malûllük, vazife malûllüğü aylığı alan veya iştirakçi olan dul eşe ise %50 oranında dul aylığı olarak bağlanmaktadır. Burada emekli aylığı alan veya iştirakçi olan ifadesi yalnızca Emekli Sandığından aylık alıyor olması veya devlet memuru olarak çalışmayı kastetmekte olup, dul eşin SSK.lı Bağ-Kur'lu çalışması ya da buralardan aylık alması halinde dahi eşinden alacağı aylık oranı % 75 olmaktadır.
- Çocuklarla ana veya babanın her biri için %25'i
- Bir dul karı veya kocası ile bir yetimi bulunması halinde, dul karı veya kocaya %60, yetimine %30,
- Ölenin önceki eşinden olan çocukları ile, hem anadan hem babadan yetim olan veya af kanunlarına göre tescil edilmiş bulunan çocuklarına %30,
olmaktadır. Bu açıklamamızdan sonra aylık oranları;
1- Yalnızca eş olması halinde % 75,
2- Yalnızca eş var ancak eş Emekli Sandığından kendi aylığını alıyor olması veya devlet memuru olarak çalışıyor olması durumunda ise % 50,
3- Bir eş 1 yetim olması halinde; eş % 60, yetim % 30,
4- Bir eş 2 yetim olması halinde; eş % 50, her bir yetim için % 25'er,
5- Bir eş 3 yetim olması halinde; eş % 50, her bir yetim için % 25'er, ancak yüzde yüzü geçemeyeceği için tutarın paylaştırılması gerekmektedir.
6- Tek yetim olması halinde % 50
7- İki yetim olması halinde % 40'ar olmak üzere toplamda % 80,
8- Üç yetim olması halinde 1/3 er oranında toplamda % 100
9- Dört yetim olması halinde ¼'er oranında toplamda % 100
Bu şekilde paylaşım dul ve yetim sayısı arttıkça belirtilen şekilde paylaştırılmaktadır.
5434 Sayılı Kanuna göre dul eşler ve yetimlere ödenmekte olan asgari aylıklar; 1.7.2009-31.12.2009 tarihleri arası için
Yalnız bir eş olur ise ; 648 TL.
Bir eş bir çocuk olur ise ; 729 TL.
Bir eş ikiden fazla çocuk olur ise ; 810 TL,
5454 Sayılı Kanuna göre ek ödeme dahil tutarlar da;
Yalnız bir eş olur ise ; 674 TL.
Bir eş bir çocuk olur ise ; 758 TL.
Bir eş ikiden fazla çocuk olur ise ; 842 TL.
olmaktadır.
Örnek aylıklar; Vefat eden emeklinin bir aylık tutarı 1,100 TL.dir. Kişinin aylık alacak olan 1 eş bir yetimi bulunmaktadır. Bu tutarın % 60 ı eşe, % 30 u yetime bağlanacak olan tutar olacaktır. Ayrıca bu tutarların % 4 ü 5454 sayılı Kanuna göre ek ödeme ilavesi olacaktır.
1100 TL. % 60 ı 660 TL.
1100 TL. % 30 u 330 TL.
Örnek kişinin, 1 eş 2 yetimi olur ise; 1100 TL.nin % 50 si eşi, diğer % 50 si yetimlere % 25 er oranında paylaştırılacaktır.
Örnek kişinin, 1 eş 3 yetimi olur ise, ödenen tutar yüzde yüzü geçemeyeceği için 1100 TL. nin paylaştırılması gerekmektedir. Paylaştırma tutarın 2/5 inin eşe, 2/3 er oranın yetimlere paylaşımı şeklinde olması gerekecektir.
Böyle yapılan hesaplamada; eşe 440 TL. yetimlerin her birine 220 TL. aylık ödenmesi gerekecektir