Ýþ Sözleþmesi yasaya uygun deðilse?

Merhaba sayýn forum üyeleri. Öncelikle söylemeliyim ki bu konuyu hangi bölüme açacaðým konusunda karar veremedim, olayýn baþlangýcý bu bölüme uygun olduðu için buraya açmak uygun olur diye düþündüm. Kusur ettiysem affola.

Benim son çalýþtýðým iþ yeriyle ilgili ciddi bir problemim var. Ýþten çýkarýldýðýmda haklarýmý alamamam nedeniyle bazý giriþimlerde bulundum ve sonra fark ettim ki aramýzda yapmýþ olduðumuz sözleþme yasalara uygun deðil.

Uygunsuz konular þöyle:
-Sözleþmede maaþýmýn 600 TL olduðu yazýlý. Bu asgari ücretin altýnda ve yasaya göre bu uygun deðil.
-Ýþ yerinde ne iþ yaptýðýmý açýklayan bir görev tanýmý yok. Ýþ tasarým yaptýðýmýz için bu ciddi bir sorun, hem telif haklarý için hemde iþ yerine yapmadýðým çalýþmalarýn iþ veren tarafýndan hak iddia edilebilmesine sebep olmaz mý?
-Sözleþmede 2 ay deneme süresi denilmiþ, taraflar sözleþmeyi hiç bir uyarý yapmadan karþýlýklý fesih etme hakkýna sahiptir. Ýþ yeri bu maddeye dayanarak 2 ay sigortamý yapmamayý da düþünmüþ. 2 Ay deneme süresinin sözleþmede olmasý beni sigortadan mahrum eder mi?

Ben bu sözleþmenin mahkemeye gitmemiz durumunda yasal geçerliliðinin olup olmadýðýný merak ediyorum, çünkü karþý taraf iþ sözleþmemizin olduðuna dayanarak bazý tasarýmlarým üzerinde hak iddia edecektir. Ancak bu tasarýmlar benim adýma tasdix sitesi tarafýndan dijital zaman damgasý ile kayda alýnmýþ. Tasarýmlarý firmaya e-posta yoluyla gönderdim, tüm yazýþmalarýmýz hala kayýtlarda duruyor. Þuan telif hakký davasý açacak olsam firma çalýþaný olduðum iddiasý ile bu sorumluluktan muaf tutulur mu ve tasarýmlarýn bedelini bana ödemek durumundan kurtulur mu?

Merhaba,

Uzaktan çalýþtýðým iþ yeri için yapmýþ olduðum tasarýmlarýn bedeli ödenmeden ve tasarýmlarý resmen devretmediðim halde firma tarafýndan kullanýmý söz konusu olmuþtur.

Tasarýmlar firmanýn beðenisine sunulmak amacý ile e-posta yoluyla tarafýmdan iletildi. Ben çalýnmasýna karþýn tasarýmlarýmý korumak için tasdix.com sitesinden dijital zaman damgasý almaktaydým. Þuan izinsiz kullanýlan tasarýmlar için de bunu önlemi almýþtým. Daha önceden tasdix sitesinin dijital zaman damgalarýnýn mahkemede delil sayýlabileceðini bir hukukçunun yazýsýnda okumuþtum.

Þimdi benim yapmak istediðim tasarýmlarýn bedelini karþý tarafa ödetmek, ancak tasarýmla demo olarak hazýrlanmýþ henüz firmanýn beðenisine sunulmuþtu, eðer istense farklý bir çalýþma yapacaktým ve gönderilen tasarýmlar için fiyat belirtmemiþtim, iþ henüz o aþamada deðildi. Ancak gördüm ki tasarýmlar bedeli ödenmeden ve telif haklarýmý devrettiðimi beyan etmeden vede dijital zaman damgasý dosyalarýný firmaya vermeden tasarýmlarým kullanýlmaya baþlandý.

Firma ile uzaktan çalýþmaktaydým. Ancak SGK ya kaydýmý yapmamýþlardý ve bunun açýklamasýný seni nasýl sigorta yapabilirizki hangi gün ne kadar çalýþtýðýn belli deðil diyerek yaptýlar. Ben kaydýmýn yapýlmadýðýný kendilerine son aylýk sabit ücreti yatýrmadýklarý için noterden ihtarname çekerken öðrendim. e-devlette sikorta kayýtlarýmda görünmüyordu.

Firmayla bir sözleþmemiz vardý ancak sözleþmenin yasal geçerliliðinin olduðunu sanmýyorum çünkü sözleþmede belirtilen aylýk ücret asgari ücretin altýnda. Aslýnda bu sözleþme için uyduruk bir kaðýt parçasý denilebilir.

Nasýl bir yol izlemeliyim tasarýmlarýmýn bedelini almak için?

FÝrmada çalýþýrken, firmaya baþvuran müþteriler için yapmýþ olduðunuz tasarýmlar firmanýn tasarýmýdýr.

Firmadan aldýðým ilk iþ 5 6 tane web sitesi içeriyor ve bu sýrada bir sözleþmemiz yoktu. Peki bu ayrýmý nasýl yapacaðýz. Ben bunu bir iþ teklifi olarak sunmuþum. Bize böyle bir iþ yapar mýsýn bende demo bir çalýþma yapmýþým. Bu iþler sürerken bunlarýn dýþýnda bir sözleþme gerçekleþmiþ.

Benim orada yasa karþýsýnda bir rolüm yok, sgk kaydým yapýlmamýþ ve kaçak çalýþtýrýlmýþým, freelance olarak çalýþmýþým. Ne þimdi adamlara bu nasýl olmuþ diye gösterdiðim her tasarýma sahip mi bunlar? Elbetteki firmaya gelen müþterilerin istekleri doðrultusunda iþ yapmak durumundayým. Adamlar koleksiyon yapacak deðil bunlarla.

Benim öðrenmek istediðim bu ayrýmýn nasýl yapýldýðý. Hangi nedenlerle firma çalýþaný gösterileceðim? Yada freelance çalýþanla tam süreli çalýþanýn farký nedir yasada? Yanlýþ anlamayýn ancak ben bu söylediðiniz þekilde freelance çalýþmanýn hiç bir iþ güvencesinin olmadýðýný anlýyorum?

Freelance çalýþmada, bir iþyerine baðlý çalýþma olmaz ki, dolayýsýyla iþten çýkartýlma da olmaz, kazanýlabilecek bir hak ta olmaz.
Son ÇALIÞTIÐINIZ iþyeri mi, yoksa son çalýþtýðýnýz MÜÞTERÝ MÝ?
Bir iþ sözlþemesi yapmýþ olduðunuz anlaþýlýyor bu sözünüzden.Aylýk belirli bir ücretle , belki de tam zamanlý olmayan bir sözleþme imzaladýnýz. Ücret o süre için ödenmesi kararlaþtýrýlan ücret te olabilir. Freelance çalýþmada aylýk ücretli çalýþmamýdýr?
O ÝÞYERÝNDE ÇALIÞTIÐINIZI kabul ediyorsunuz, yani freelance çalýþma deðil, yanlýþ mý anlýyorum?
Yazýlý bir görev tanýmýnýzýn olmamasý , o iþyerinde çalýþtýðýnýzýn kabul edilmemesi demek deðildir, bahsettiðiniz sözleþmede 600tl ücretin HANGÝ GÖREV için verileceðini ( müdür-teknisyen-tasarýmcý-temizlikçi...vs.) yazmýyor mu?
Etmez, deneme süreli de olsa, ilk gün itibariyle SGK bildirimizinin yapýlmasý gerekir.
O iþ sözleþmesi genel anlamda geçerli kabul görür, yürürlükte olan yasalara aykýrý durum içeren MADDELER GEÇERSÝZ kabul edilir.

Adýnýza kayýt ettirdiðiniz tasarýmlara ait o saatler, o iþyerinde o tasarýmlarý yapmak için ÜCRET ALARAK ÇALIÞTIÐINIZ saatler ise, düþündüðünüz anlamda bir iþinize yarayabilecek tasdik kayýrlarý olmayacaktýr muhtemelen.

O iþyeri çalýþaný olduðunuzu, iþyerinde bulunma sebebinizin de zaten bu tür tasarýmlar yapmak olduðunu ýspatlarsa;

Kurtulur.

Ýlginiz ve sabrýnýz için teþekkür ederim. Hukuktan anlamayana laf anlatmanýn zor olduðuna eminim. Ayný þeyi ben de tasarým konusunda yaþýyorum, affýnýza sýðýnarak sorularýmý düzelterek soruyorum.


Aslýnda soruyu bir kaç parça olarak sormam daha doðru olacaktý. Benim maksadým haklarýmdan birini almak. Ya sigortalý bir çalýþanýn muhatap olduðu þartlar. Yada freelance bir çalýþanýn telif haklarý.

1-Biz bir sözleþme yaptýk ancak bu sözleþme hiç bir þekilde benim çalýþma þeklime uymuyor, sözleþme tam zamanlý görünüyor ancak, tam zamanlý bir çalýþanýn maaþý ödenmiyor ve SGK kaydým yapýlmýyor. Ben gerçekte uzaktan çalýþýyorum ve çalýþma zamanýmý süremi ben belirliyorum. Proje bazlý takvime uymaya çalýþýyorum. Ýþleri istek üzerine müþterilere özel yapýyorum. (sözleþmede hiç bir iþ tanýmý geçmiyor, boþ býrakýlmýþ) Bir terzi müþterisine nasýl özel elbise dikiyorsa benimki de o misal.

Bu ilk kýsým ile ilgili sorum þu benim çalýþma þeklim mahkemede ne þekilde kabul edilecek? Tam zamanlý mý freelance mi? Bunlarýn yanýnda SGK ya kaydýmýn olmayýþý nedeniyle iþ yerine nasýl bir yaptýrým uygularým.

2-Benim iþ yeriyle çalýþma amacým onlardan aylýk ücret alýp para kazanmak deðildi, sözleþme ve verdikleri ücret kendilerinin deyiþiyle benim kendimi rahat hissetmem içindi. Aramýzda son geçen telefon konuþmasýnda bunlarý konuþtu ve benim çalýþma þeklimin freelance olduðunu söyledi. Daha önce beni aldatmaya ve aramýzda geçen özel konuþmalarý bana karþý deðiþtirerek kullanmaya çalýþtýkarý için de yatýðýmýz konuþmayý ses kaydýna aldým. Bana freelance çalýþan olduðumu bu konuþmada söylediler, ve sözleþmenin formalite olduðunu ima eden bir çok söz sarf ettiler.

Burada geçen konuþmaya raðmen yazýlý sözleþmede yer alanlar mý dikkate alýnacak.

Ben freelance çalýþtýðýmý kabul ediyorum, sorun þu bana freelance çalýþýyorsun deyip beni önce tam zamanlý bir çalýþanýn haklarýndan mahrum etmelerinin yanýnda sigorta hakkýmý da yerine getirmemeleri. Hadi madem freelance çalýþýyorum, çalýþmalarýmý bu þirketin müþterilerine yapýyor olmam, onlarýn üzerinde telif hakkýmýn olmadýðý vede onlar için bedel talep edemeyeceðim anlamýna mý geliyor?Eðer böyleyse, freelance çalýþan birisi o sýrada bazý iþlerini yapmakta olduðu þirketten çalýþmalarýný nasýl koruyacak? Eðer böyle bakýlýrsa firma onlarla çalýþtýðým süre zarfýnda yaptýðým bir çok çalýþmaya için hak iddia edemez mi, yada tam aksine ben yine o firmanýn görüþmüþ olduðu bir müþteriye baðýmsýz olarak iþ yapamaz mýyým?

Ben Ýstanbul'da öðrenciyim firma Ankara'da. Bizim firma ile standart bir yazýlý sözleþme dýþýnda karþýlýklý konuþarak gerçekte nasýl çalýþtýðýmýzýn, onlarla çalýþmayý ne þartlarda kabul ettiðimin konuþmalarý geçti. Ben onlarýn bana kazandýracaðý büyük referanslar karþýlýðýnda onlarla çalýþmayý kabul ettim, bana verilen 600 TL ücret bu çalýþma çerçevesinin dýþýnda beni sözleþmeli bir çalýþan olarak bulundurmak adýna yapýldý. Ama bu sözleþme hiç bir yönüyle gerçeði yansýtmamakta. Orada yazýlan ikametgah adresinden ücretine, iþ tanýmýna kadar. Ben kendilerine sözleþmeyi imzalamadan önce sözleþmenin bir kopyasýný bana göndermeleri konusunda istekte bulundum, nedenini de bir avukata göstermek istemem olduðunu belirttim, bu konuþmalar e-posta yoluyla gerçekleþti. Ancak þirket bana 3 gün geri dönüþ yapmadý.

3-Ben þimdiye kadar hiç bir yerde sözleþmeli çalýþan olarak çalýþmadým, hep serbest iþ yaptým. Sözleþmenin bana gönderilmemesinin tamamen kasýtlý olduðunu düþünüyorum.Çünkü þirket her soruma bir kaç saat içinde cevap vermekteydi, ama nedense o sözleþme kopyasýný istememe yanýt vermedi ve ben Ankara'ya biletimi önceden aldýðým için sözleþme bana ulaþmadan gitmek zorunda kaldým ve sözleþmenin yasal uygunluðunun olup olmadýðýný bilmediðim için imzaladým.


Bu kýsýmla ilgili sorum þu sözleþmeyi hem yasal olmamasý, SGK ya çalýþan olarak kaydedilmemem vede bilen bir kiþiye danýþmak isteyerek sözleþmenin imzalanmadan bir kopyasýný istememe raðmen bana gönderilmemesi (biletimi aldýðýmý biliyorlardý) nedenlerinden sözleþmeyi kabul etmememin bir anlamý var mý?

Sadece yazýlý ve imzalý sözleþme mi esas alýnýr, peki konuþmalarýmýz kayda (e-posta) geçmiþ ise burada iþin yapýlýþý ve iþin karþýlýðý olan þeylerin bahsinin geçmesi firmayý bunlardan sorumlu tutmaz mý. Bizim aramýzda sözlü ve yazýlý olarak geçenler sözleþmenin tamamen dýþýnda. Þimdi haklarýmý isteyecekken bana sen bu iþ yerinin çalýþanýsýn mý denilecek ve aramýzda geçen diðer yazýlý konuþmalarýn hiç bir geçerliliði olmayacak mý?

Ýþ yeri ile biz iþleri ve detaylarýný konuþmaya baþladýðýmýzda biz ücreti vs bu tür þeyleri konuþmadýk zaten sözleþmede geçen ücret benim yaptýðým tek bir iþin 1/10 nu bile ödeyemez, o nedenle bu paraya maaþ demek istemiyorum çünkü yaptýðým iþleri bu maaþ için yapmayý kabul etmedim. Ben onlarla çalýþtým çünkü bana büyük referanslar kazandýracaklar bu baþta yaptýðýmýz iþler ise henüz baþlangýç aþamasýnda orta boy ve küçük iþler idi. Eðer ticaret hayatýnda referansýn (itibarýn) bir bedeli var ise ben bunu talep ediyorum, çünkü bana bu vadedildi (e-posta yazýþmalarýmýzda çokça geçmiþtir bu konu)

Bizim aramýzda geçen her bir konuþma, onlara baðlý bir çalýþan olmadýðýmý kanýtlar nitelikte ifadeler içeriyor. Zaten iþten artýk çalýþmýyor olmamýz (sözleþmeye göre iþ akdimin fesih ediliþi) benim onlarýn gönderdiði bir iþi benim çalýþma prensiplerime uygun olmadýðýný belirterek reddetmem idi.

Karþý taraf madem öyle hadi yoluna noktasýna iþi getirdi ve o süreye kadar bedelini henüz alamadýðým (ticari itibar ve referans kazanýmý) iþler onlarda kaldý.

Son olarak sormak istediðim þu. Biz sözleþme imzalamadan önce de iþ yaptýk ve bunlarýn ücretini bana ödedemediler. Ýþler tamamlanmadan sözleþme imzaladýk. Eðer sözleþme yukarýda bahsettiðim durumlara raðmen geçerli ise sözleþmeden önce yaptýðýmýz çalýþmalarý da kapsar mý?

Bu gibi durumlarla karþýlaþmamak için tasarýmlarýnýza tasarým tescil belgesi almanýzý ve tescil için baþvurmanýzý tavsiye ediyor. En saðlýklý koruma yöntemi budur. Tescil ardýndan tasarýmlarýnýzýn kullanýmýný engelleme hakkýnýz vardýr. Eðer tasarýmlarý verdiðiniz firma endütriyel tasarým tescili (patent) için baþvurduysa takip edip itiraz etmek ve iptal ettirmek gerekir.

Tasarýmýnýz FSEK kapsamýnda bir eserdir ve bu kanundan dolayý var olan haklarýnýzý kullanmak için tescil gerekmez. FSEK kapsamýnda öngörülen size tanýnan davalarý Fikri ve Sýnai Haklar Mahkemesinde açabilirsiniz.

1- Davayý firmanýn bulunduðu þehirde mi açmalýyým, tasarýmlarý yaptýðým ve yaþadýðým þehirde mi?
2- Tasarýmlarý kullanan firmanýn tasarýmlarý geri iadesi söz konusu olabilir mi (bedeli ödenmeyecek ise iadesini tercih ederim).
3- Firma aramýzda imzaladýðýmýz sözleþmeyi ileri sürerek benim bir çalýþan olarak tasarýmlarý yapmak benim görevim olduðunu iddia ederse tasarýmlarýn ticari anlamda ileri sürmesi bir þey deðiþtirir mi, ne yönde deðiþtirir?
4- 3. soruma göre firmayý mahkeme haklý görecek olsa benim freelance yada tam zamanlý çalýþan olmam tasarýmlarýn ticari haklarýný ne yönde etkiler?
5- Sözleþmenin SGK ya bildirilmemesi ve sözleþmenin imzalanmasý sürecinde benim aldatýlmýþ olmam ýspatlanýrsa sözleþmenin geçerlilik hükmü düþer mi (ki bunu istiyorum) ben firmayla sözleþmeyi imzalamadan önce avukata göstermek istedim ancak onlar bana sözleþmeyi vaktinde göndermedi.

-Ayrýca firma yöneticilerinden birisi benim sözleþmemde belirtilen tam zamanlý çalýþan ibaresini bildiði halde benim freelance çalýþan olduðumu kabul etmiþ vede beni o yönde uyarmýþtýr (ses kayýna alýnan telefon görüþmemizde bu geçmektedir).

-Sözleþmede görev tanýmý boþ býrakýlmýþtýr.

-Ben gerçekte uzaktan freelance olarak firmaya iþler yapmaktaydým.

-Tüm bunlarýn dýþýnda firma ile sözleþmemiz imzalanmadan önce tüm bu çalýþma þeklimizin dýþýnda firmaya yapmýþ olduðum diðer tasarýmlar için bana bir bedel ödenmedi (bu çalýþmalar sözleþme tarihinden önce baþlamýþ ancak sözleþme imzaladýktan sonra tamamlanmýþtýr.) Eðer yukarýda söz ettiðim çalýþmalarýn haklarýndan mahrum kalacaksam, ayný þey sözleþme öncesinde yaptýðým tasarýmlar için geçerli midir, yoksa sözleþme öncesi tasarýmlarýn ticari kullaným hakký bana mý býrakýlýr.

Sözü geçen tasarýmlarýn hepsi grafik içerikli web tasarýmý ve logo, arayüz türü tasarýmlardýr.

Birde son olarak FSEK kapsamýnda çalýþmalarýn davalarýnda sanýrým en büyük sorun çalýþmanýn hangi zamanda hak iddia edenlerin elinde bulunduðudur. Yani önce kimin elinde bulunduðu ýspatlanýrsa hak sahibi kiþi o mu kabul ediliyor. Eðer böyle ise, Facebook ve diðer evrensel bazý sitelerde bu çalýþmalarýn yayýnlanmýþ olmasý bir delil sayýlýr mý zaman açýsýndan (Bu sitelere yüklediðimiz çalýþmalarýn yükleme tarihlerini kullanýcýnýn deðiþtirmesinin mümkün olmamasý nedeniyle).

Dýþardan bakarsak olayýnýza;
- Yazýlý bir iþ sözleþmeniz var bir iþ yeriyle tam zamanlý çalýþmayý kabul ettiðiniz ve iþ kolu da bahsettiðiniz çalýþmalarýn yapýldýðý tasarým iþi.
- Yazýlý-sözden daha etkili delil olacaktýr.
- Sözleþmede ücretin asgari ücretten düþük belirlenmesi( tam zamanlý çalýþma için) , iþverenin kusurudur;
- size sözleþmeyi fesih hakký verir, þikayetiniz durumunda iþverene idari para cezalarý uygulanmasýna ve nihayetinde asgari ücrete veya anlaþmýþ olduðunuz ücrete kadar olan farkýn size ödenmesini saðlar, ama sözleþmeyi geçersiz kýlmaz.
- Yazýlý bir sözleþme ile TAM ZAMANLI çalýþansýnýz, SGK kaydýnýzýn yapýlmamasý iþveren kusurudur, size sözleþmenizi fesih hakký verir, ama sözleþmeyi geçersiz kýlmaz.
- Tam zamanlý çalýþan olarak, firmanýn çalýþma alaný içinde kalan tasarýmlarýnýz, firma adýna yaptýðýnýz tasarýmlardýr. ( Yaptýðýnýz tasarýmlarý talep eden müþteriler doðrudan size gelen deðil, firmaya gelen taleplerdi öyle deðil mi?)

- Almýþ olduðunuz ses kaydýndaki freelance çalýþan olduðunuzun kabulu, (belki ) lehinize iþinize yarayabilir.

Ve lütfen, ayný konuyu farklý baþlýklar altýnda tekrarlayarak, forum kirliliði yaratmamaya özen gösterin.