Kanun Yönetmelik Tüzük

Kanun Hükmünde Kararname (KHK)

• Hukuki Net
• İçtihatlar
• Mevzuat
• Hukuk Forum

                    ÇEKLE ÖDEMELERİN DÜZENLENMESİ VE ÇEK
                   HAMİLLERİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
    Kanun Numarası        :3167
    Kabul Tarihi          :19/3/1985
    Yayımlandığı R. Gazete:Tarih:3/4/1985 Sayısı:18714
    Yayımlandığı Düstur   :Tertip:5 Cilt:24 Sayfa:316
    Kapsam:

    Madde 1 - Bu Kanun çek kullanımı hakkındaki esasları, çek hamillerinin ko-
runmasına dair tedbirleri ve uygulanacak müeyyideleri düzenler.
    Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
    Genel mesuliyet:

    Madde 2 - Bankalar, çekle işleyecek hesap açarken çek karnesi verirken ve
bu Kanunla kendilerine verilen gÖrev ve mükellefiyetleri yerine getirirken bu
işlemlerin gerektirdiği basiret ve itinayı göstermeye mecburdurlar.
    Çek karneleri:

    Madde 3 - Bankalar, çek karnelerinin her yaprağına, çekle işleyen hesabın
bulunduğu şubelerinin adını ve keşidecinin hesap numarasını yazmaya mecburdur-
lar.
    Çek karneleri, bankalar tarafından basılır veya bastırılır.
    Çek karnelerinin baskı şekline dair esaslar Türkiye Bankalar Birliğinin gö-
rüşü alınarak T.C. Merkez Bankasınca tespit edilir.
    (Değişik: 2/4/1998 - 4358/3 md.) Bankalar, çek karnesi verdikleri müşteri-
lerinin açık kimlik ve adresleri ile vergi kimlik numaralarını T.C. Merkez Ban-
kasına bildirmek ve bunlara ilişkin belgeleri hesapların kapatılmalarını izle-
yen beşinci yılın sonuna kadar saklamak zorundadırlar.
    İbraz ve ödeme:

    Madde 4 - (Değişik birinci fıkra: 2/4/1998 - 4358/3 md.) Çekle işleyen
hesabın bulunduğu banka şubesi, ibraz edildiği anda karşılığı bulunan çeki,
ödemek mecburiyetindedir. Çekin karşılığının kısmen bulunması halinde ise bu
miktar ödenir. Muhatap bankanın çek hesabı açılmış olan şubesi dışındaki her-
hangi bir şubesine ibraz edilen çek, karşılığı o şube tarafından provizyon
(karşılık) istenmek ve hamilin vergi kimlik numarası tespit edilmek suretiyle
ödenir.
    Muhatap banka deyimi, çekle işleyen hesabın açıldığı bankayı ifade eder.
    Çek karşılığının ödenmemesi:

    Madde 5 - Çekin üzerinde yazılı tutarın kısmen veya tamamen ödenmeyeceğinin
tespiti halinde, ibraz tarihi ile kısmen veya tamamen ödenmeme sebebi çekin
üzerine yazılmak suretiyle hamiline geri verilir.
    Hesaben tesviye:

    Madde 6 - T.C. Merkez Bankası, çeklerin banka şubeleri arasında hesaben
tesviyesini sağlayacak tüzelkişiliği haiz sistemi kurmaya ve gözetimi altında
yürütmeye yetkilidir. T.C. Merkez Bankası, şubesi bulunmayan yerlerde bu yetki-
sini uygun göreceği başka bir bankaya devredebilir.
    Hesaplaşma sisteminin kuruluş ve işleyişi, T. C. Merkez Bankasınca çıkarı-
lacak bir yönetmelikle düzenlenir.
    İhtar:

    Madde 7 - Yeterli karşılığı olmadığı için çeki kısmen veya tamamen ödemeyen
muhatap banka, hesap sahibinin kendisinin veya vekil ve temsilcilerinin elinde
bulunan bütün çek karnelerini aldığı bankalara geri vermesini, 8 inci madde hü-
kümleri gereğince düzeltme işlemlerini yerine getirmeden bir yıl müddet ile çek
keşide edemeyeceğini ve aksine davranışların cezai müeyyideleri gerektireceği-
ni, ibraz tarihini izleyen on işgünü içinde, hesap sahibine iadeli taahhütlü
mektupla tebliğ etmek zorundadır.
    Düzeltme hakkı:

    Madde 8 - Hesap sahibi ihtar mektubunu aldığı veya 12 nci maddeye göre
almış sayıldığı tarihten itibaren yedi işgünü içinde çek tutarını veya karşı-
lıksız kalan bölümünü % 10 tazminatı ve gecikme faiziyle birlikte hamil adına
muhatap bankaya yatırdığı takdirde çek keşide etme hakkını yeniden kazanır.
    Düzeltme hakkı, karşılıksız çekin ibraz tarihini takip eden bir yıl içinde
ancak iki defa kullanılabilir.
    Bildirme ve duyuru:

    Madde 9 - Muhatap banka, yeterli karşılığı olmadığı için çekin ödenmediğini
ve hesap sahibi hakkında gereken bilgileri, T.C. Merkez Bankasına bildirir.
Bildirme, hesap sahibinin düzeltme hakkı yok ise çekin ibraz tarihinden; dü-
zeltme hakkı var ise, düzeltme süresi sona erdiği tarihten itibaren on işgünü
içinde yapılır. T.C. Merkez Bankası, durumu en fazla 30 işgünü içinde bankalara
duyurur.
    T.C. Merkez Bankasının duyurusuna şube tarafından ıttıla ve herhalde duyuru
tarihini takip eden onbeşinci günün bitiminden itibaren, bir yıl süre ile hesap
sahibine veya vekil ve mümessillerine çek karnesi verilmez ve çekle işleyecek
hesap açılmaz.
    Bankanın mesul olduğu miktar:

    Madde 10 - Karşılığı bulunmasa veya yetersiz kalsa bile muhatap banka müd-
detinde ibraz edilen yirmibin liraya kadar olan çekler ile bu miktar üzerindeki
her çekin yirmibin lirasını keşidecinin dışındaki hamile ödemeye mecburdur.
7 nci ve 8 inci madde hükümleri saklıdır. Bu husus, hesap sahibi ile muhatap
banka arasında, karnenin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir
kredi sözleşmesi hükmündedir.
    Birinci fıkrada belirtilen mesuliyet tutarı, Başbakanlık Hazine ve Dış
Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan "Toptan Eşya Fiyatları Yıllık İndek-
si" ndeki artışlar gözönünde bulundurularak T. C. Merkez Bankası tarafından
artırılabilir.(1)
    T.C. Merkez Bankasınca ilan edilecek hususlar:

    Madde 11 - T.C. Merkez Bankası, çeklerin tahsile alınması ve ödenmesi
konusunda bankalararası münasebetleri düzenleyen esaslar ile 7 nci madde
gereğince yapılacak ihtarın muhtevasına, 9 uncu madde uyarınca yeterli karşılı-
ğı olmayan çek keşide edenlerin bildirilmesine, 7 ve 16 ncı maddeler uyarınca
çek hesabı açmaktan ve çek kullanmaktan yasaklananlara ait duyurulara dair
hususları Türkiye Bankalar Birliğinin görüşünü alarak tesbit eder ve Resmi
Gazete`de yayımlar.
------------------
(1) Bu maddede yeralan mesuliyet tutarı,T.C.Merkez Bankasının 7 sıra no`lu
    Tebliği ile birmilyonbeşyüzbin liraya yükseltilmiştir. (R.G:18/2/1995 -
    22206.)
    Tebligat adresi:

    Madde 12 - Bu Kanun uyarınca yapılacak ihtarlar, herhangi bir adres deği-
şikliği bildiriminde bulunulmadığı müddetçe çek hesabı sahibinin hesabı açtı-
rırken bildirdiği adrese yapılmakla geçerli olur.
    İhtara ve yasaklamaya uymayanlar:

    Madde 13 - Bu Kanunun 7 nci maddesi uyarınca banka tarafından yapılan ihta-
rı aldığı veya almış sayıldığı tarihten itibaren yedi iş günü içinde geçerli
bir sebebe dayanmaksızın çek karnelerini geri vermeyenlere, ilgili bankanın
ihbarı üzerine yirmibin liradan ikiyüzbin liraya kadar ağır para cezası veri-
lir. İlgili banka bu ihbarı yapmakla mükelleftir.
    Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen düzeltme işlemi yapılmadığı halde
7 nci maddedeki bir yıllık müddet içinde veya 16 ncı madde gereğince hükmolu-
nan süre içinde çek keşide edenler, fiilleri başka bir suç meydana getirse
bile ayrıca üç aydan altı aya kadar hapis ve yirmibin liradan ikiyüzbin liraya
kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar.
    Yetkili olmadığı halde çek karnesi basan veya bastıranlar:

    Madde 14 - Bu Kanuna göre çek bastırabilecek kuruluşlar dışında çek karne-
si basan veya bastıranlar hakkında Türk Ceza Kanununun 323 üncü maddesi uygu-
lanır.
    Bankalara uygulanacak cezalar:

    Madde 15 - Bu Kanunun 3,4, 5 ve 13 üncü maddelerinde yazılı mükellefiyetle-
ri yerine getirmeyen veya geciktiren banka hakkında onbin liradan yüzbin liraya
kadar ağır para cezasına, 7 ve 9 uncu maddelerinde yazılı mükellefiyetleri ye-
rine getirmeyen veya geciktiren banka hakkında ise beşyüzbin liradan ikimilyon
liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
    Karşılıksız çek:

    Madde 16 - İbraz süresi içinde veya üzerinde yazılı keşide tarihinden önce,
4 üncü maddeye göre ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunmaması sebebiyle
kısmen de olsa ödenmeyen çeki keşide eden kişiler bir yıldan beş yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılırlar. Mahkeme ayrıca işlenen suçun mahiyetine
göre bir yıl ile beş yıl arasında belirleyeceği bir müddet için failin banka-
larda çek hesabı açmasının ve çek keşide etmesinin yasaklanmasına karar verir.
Yasaklama kararı bütün bankalara duyurulmak üzere T. C. Merkez Bankasına bildi-
rilir.
    (Değişik:14.1.1993-3863/1md.) Bu fiillerden dolayı takibat yapılması çek
hamilinin şikayetine bağlıdır.Şikayet süresi çekin bankaya ibraz tarihinde baş-
lar.Şikayetten vazgeçmekle,kamu davasının ve cezanın ortadan kaldırılmasına ka-
rar verileceği gibi,keşidecinin çek bedelinin karşılıksız kalan kısmını % 10
tazminatı ve gecikme faizi ile birlikte muhatap bankaya veya herhangi bir şu-
besine yatırmış bulunması halinde de,vazgeçme şartı aranmaksızın,kamu davası-
nın ve cezanın ortadan kaldırılmasına karar verilir.Fiili işleyenin 8 inci mad-
deye göre düzeltme hakkını kullanmak suretiyle hamilin zararını karşılamış
olması veya düzeltme hakkı yoksa, anılan maddede belirtilen müddet içinde çek
bedelinin karşılıksız kalan kısmını %10 tzminatı ve gecikme faizi ile birlikte
muhatap bankaya veya herhangi bir şubesine yatırmış bulunması halinde şikayet
hakkı doğmaz.

    Geçici Madde 1 - (3167 sayılı Kanunun kendi numarasız geçici maddesi olup
teselsül için numaralandırılmıştır.)
    Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, karşılıksız çek keşide etmiş olan-
lar hakkında hazırlık tahkikatına başlanmış veya dava açılmış ve mahkümiyet
hükmü kesinleşmemiş olduğu takdirde;
KANUNLAR,ŞUBAT 1993 (Ek-15)

    Geçici Madde 1 - (3167 sayılı Kanunun kendi numarasız geçici maddesi
olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
    Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, karşılıksız çek keşide etmiş
olanlar hakkında hazırlık tahkikatına başlanmış veya dava açılmış ve mahkümi-
yet hükmü kesinleşmemiş olduğu takdirde;
    a) Yürürlük tarihini takip eden üç ay içinde çek tutarının veya karşılıksız
kalan bölümünün % 10 tazminatı ve gecikme faizi ile birlikte muhatap bankaya
veya herhangi bir şubesine yatırılması,
    b) Çek tutarı ödenmemiş olsa bile şikayetten vazgeçilmiş olması,
    c) Çek tutarının daha önce ödenmiş bulunması,
    Hallerinde, hazırlık tahkikatında takibata yer olmadığına, açılmış davala-
rın düşürülmesine karar verilir.
    Yürürlük:

    Madde 17 - Bu Kanunun 1,2,4,5 ve 16 ncı maddeleri ile Geçici Maddesi Kanu-
nun yayımı tarihinde, diğer maddeleri yayımından altı ay sonra yürürlüğe girer.
    Yürütme:

    Madde 18 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
      19.3.1985 TARİHLİ VE 3167 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER:
    I) 14.1.1993 tarihli ve 3863 sayılı Kanunun geçici maddesi:
    Geçici Madde - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce mahkumiyet hük-
mü kesinleşmiş veya hüküm infaz edilmiş ise,yürürlük tarihini takip eden 3 ay
içinde çek tutarının veya karşılıksız kalan bölümünün %10 tazminat ve gecikme
faizi ile birlikte muhatap Bankaya veya herhangi bir şubesine yatırılması veya
yine bu sürede şikayetten vazgeçilmiş olması halinde kamu davası ve cezanın
bütün neticeleri ile ortadan kaldırılmasına karar verilir. (1)
----------------------
(1) Maddede yeralan " 3 ay içinde", "ve", "yine bu sürede" sözcükleri mahkumi-
    yet hükmü kesinleşmişler yönünden Anayasa Mahkemesinin 11/1/1994 tarih ve
    E. 1993/29, K.1994/1 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.
                                 6636_1
              3167 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
                       YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
   Kanun                                                            Yürürlüğe
    No              Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler        giriş tarihi
-----------    ------------------------------------------------- ---------------
 3863                          ---------                            26/1/1993
 4358                          ---------                             4/4/1998
                               6636_2