Kanun Yönetmelik Tüzük

Kanun Hükmünde Kararname (KHK)

• Hukuki Net
• İçtihatlar
• Mevzuat
• Hukuk Forum

                 KAMU YARARININ ZORUNLU KILDIĞI HALLERDE, KAMU
                  HİZMETİ NİTELİĞİ TAŞIYAN ÖZEL TEŞEBBÜSLERİN
                    DEVLETLEŞTİRİLEBİLMESİ USUL VE ESASLARI
                               HAKKINDA KANUN
    Kanun Numarası          : 3082
    Kabul Tarihi            : 20/11/1984
    Yayımlandığı R.Gazete   : Tarih: 1/12/1984 Sayı: 18592
    Yayımlandığı Düstur     : Tertip: 5 Cilt: 24 Sayfa: 77
    Amaç ve kapsam

    Madde 1 - Bu Kanun; kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde, kamu hizmeti
niteliği taşıyan özel teşebbüslerin devletleştirilmesi esaslarını, devletleştir-
me karşılığının hesaplanma tarz ve usullerini ve bunlarla ilgili uyuşmazlıkların
çözüm yollarını düzenler.
    Devletleştirme şartları

    Madde 2 - Özel teşebbüsler, ancak aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi
halinde devletleştirilebilir.
    a) Devletleştirilecek özel teşebbüsün yaptığı hizmet veya üretiminin ülke
çapında kamu ihtiyacına hitap etmesi,
    b) Bu hizmet veya üretimin, kontrol, rekabet, ikame veya başka yollardan
sağlama imkanının bulunmaması,
    c) Hizmet veya üretimin yavaşlatılması veya durdurulması halinde kamunun bü-
yük zarar görmesi,
    Devletleştirme kararı, kararın ilan ve tebliği

    Madde 3 - Kamu hizmeti niteliği taşıyan ve özel teşebbüslerin kamu yararının
zorunlu kıldığı hallerde, devletleştirilmesi kanunla düzenlenir.
    Devletleştirme karşılığı

    Madde 4 - Devletleştirme, bu Kanunda belirtilen esaslara göre kamu hizmeti
niteliği taşıyan özel teşebbüsün, devletleştirme kararının Resmi Gazete`de ilan
edildiği tarihteki gerçek karşılığı üzerinden hesaplanacak bedeli, nakden ve pe-
şin olarak veya o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilecek miktardan az olmamak
üzere en fazla beş yıl içinde eşit taksitlerle ödenmek suretiyle yapılır. Tak-
sitle ödeme öngörülen hallerde taksitlere, peşin ödeme gününü takip eden günden
itibaren Devlet borçları için kabul edilen en yüksek faiz haddi uygulanır.
    Devletleştirilmesine karar verilen özel teşebbüsün en son bilançosunda ka-
yıtlı net aktif değerinin yüzde yirmibeşi devletleştirme kararının Resmi Gazete
ile ilanından itibaren on gün içinde, bu Kanunda belirtilen esaslara göre tespit
olunacak gerçek devletleştirme karşılığından mahsup edilmek üzere ve herhalde
peşin olarak hak sahibi adına milli bankalardan birine yatırılır.
    Değer Tespit ve Takdir Komisyonu

    Madde 5 - Devletleştirilmesine karar verilen özel teşebbüslerde yapılacak
tespit ve değerlendirme işleri, özel teşebbüsün gördüğü kamu hizmetinin niteli-
ğine göre ilgili bulunan bakanlık temsilcisinin başkanlığında yönetmelikte be-
lirtilecek kamu ve özel kuruluş temsilcilerinden oluşacak komisyonca yürütülür.
    Seçilen komisyon üyelerine yetkili sulh hukuk mahkemesinde yemin ettirilir.
    Değer tespit ve takdiri

    Madde 6 - Değer tespit ve takdir komisyonu, takdir ve değerlendirme işlerini
aşağıdaki esasa göre yürütür.
    a) Özel teşebbüse ait sınai, ticari ve sosyal tesisler, makine araç ve ge-
reçler, teçhizat, malzeme ve ham maddeler ile yarı mamul ve mamul maddeler stok-
ları gibi her türlü taşınır ve taşınmaz malların miktarları, vasıfları ve hali-
hazır durumlarını gösteren bir tutanakla tespit olunur. Senetli ve senetsiz bü-
tün alacak ve borçlar ile tescile tabi bilumum haklar da hazırlanan bu tutanağa
kaydedilir.
    b) Tutanakla tespit olunan, bina, arsa, arazi ve kaynaklar ile, bunlar üze-
rindeki irtifak haklarının değerleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11 inci
maddesi hükümlerine göre, bunların dışında kalan bütün diğer unsur ve değerlerin
gerçek karşılıkları ise 213 sayılı Vergi Usul Kanununun Servetleri Değerleme Bö-
lümünde gösterilen esaslara göre tespit ve takdir olunur.
    c) Tespit ve takdir olunan devletleştirmenin gerçek miktarı ile bu miktardan
dördüncü maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre avans mahiyetinde ödenmiş bulunan
miktar çıkarılmak suretiyle hak sahibi adına bankaya yatırılacak bakiye devlet-
leştirme karşılığı miktarı ayrıca belirtilir.
    Özel teşebbüste çalışanların durumu

    Madde 7 - Komisyon, öncelikle devletleştirilen özel teşebbüste çalışan yöne-
tici, işçi ve diğer personeli görevleri itibariyle ayrı bir tutanakla tespit
ederek tutanağı Bakanlar Kurulu Kararı ile teşebbüsün yönetimini devralan geçici
yönetim kuruluna tevdi eder.
    Personelin devletleştirme tarihindeki hizmet süreleri ile ücret ve diğer öz-
lük haklarının tespitinde Sosyal Sigortalar Kurumu, vergi dairesi ve ilgili di-
ğer resmi dairelerdeki kayıtlar esas alınır.
    Personelin, devletleştirme kararının Resmi Gazete ile ilanından önceki ça-
lışma sürelerine göre işlemiş kıdem tazminatları, ücret ve diğer sosyal hakla-
rından önceki işveren idare ile birlikte müteselsilen, bu tarihten sonra çalışa-
cakları süreye tekabül eden kıdem, tazminatlar, ücret ve diğer haklardan ise il-
gili idare sorumludur. İdarenin önceki işverene rücu hakkı saklıdır.
    Devletleştirilmesine karar verilen özel teşebbüste çalışan işçiler hakkında
iş mevzuatı hükümleri uygulanır.
    Ödeme ve tebligat

    Madde 8 - Komisyon tarafından hazırlanan raporla belirlenen devletleştirme
gerçek karşılığından, dördüncü maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre avans olarak
ödenmiş bulunan miktar çıkarıldıktan sonra kalan miktarın tamamı veya taksitle
ödeme öngörülen hallerde ödenecek ilk taksidi, ilgili bakanlıkça raporun kendi-
sine verildiği tarihten itibaren on gün içinde hak sahibi adına milli bankalar-
dan birine yatırılır ve bedelin bankaya yatırıldığına ilişkin belge ile birlikte
değer tespit rapo-
runun bir örneği noter aracılığı ile devletleştirilen özel teşebbüsün sahibine
veya temsile yetkili organına tebliğ edilir. Yapılan tebligatta, açılacak bedele
itiraz davalarında husumetin yöneltileceği ilgili bakanlık ayrıca belirtilir.
    Dava hakkı

    Madde 9 - Devletleştirilmesine karar verilen özel teşebbüsün sahibi veya
temsile yetkili organı, değer tespit ve takdir raporunun kendisine tebliği tari-
hinden itibaren otuz gün içinde özel teşebbüsün kanuni merkezinin bulunduğu
mahalli asliye hukuk mahkemesinde tespit ve takdir olunan bedele itiraz davası
açabilir.
    İlgili bakanlık da değer tespit ve takdir raporunun kendisine verildiği ta-
rihten itibaren altmış gün içinde bedele itiraz davası açabilir.
    Bu Kanuna göre açılan davalar diğer davalara tercihan ve ivedilikle görülür.
    Yasak işler ve eylemler

    Madde 10 - Aşağıda yazılı işler ve eylemler yasaktır:
    a) Devletleştirilen özel teşebbüsün sahibi ve ortakları, yönetim kurulu baş-
kanı, üyeleri ve idarecileri ile bunların usul ve füruğu, karı-koca veya üçüncü
derece dahil kan ve sıhri hısımlarının değer tespit ve takdir komisyonunda veya
bu komisyon tarafından yaptırılacak incelemelerde görev almaları.
    b) Komisyon başkanı ve üyeleri ile bu komisyon tarafından görevlendirilecek
uzman ve bilirkişilerin kendilerine resmen takdir edilen ücret dışında herhangi
bir suretle çıkar sağlamaları.
    c) Devletleştirme kararının ilanından sonra özel teşebbüse ait mal ve kıy-
metlerin kısmen veya tamamen başkasına devir ve temliki.
    Geçersiz tasarruflar

    Madde 11 - Devletleştirme kararının ilanından sonra özel teşebbüsün sahibi
veya yetkili organlarının, teşebbüsü borç altına sokacak veya teşebbüs mameleki-
nin azalmasına neden olacak nitelikteki ivazlı ve ivazsız bütün tasarruf ve
işlemleri geçersizdir.
    Görevli kişilerin suçları ve cezalar

    Madde 12 - Bu Kanuna göre görevlendirilenlerden suç işleyenler Devlet
memuru gibi cezalandırılırlar. Şu kadar ki verilecek cezalar o suç için muayyen
olan cezanın yarısından az olmamak üzere iki katına kadar artırılır.
    Fiilleri daha ağır cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde
bu Kanunun 10 uncu maddesine aykırı hareket edenler bir yıldan iki yıla kadar
hapis ve beşyüzbin liradan birmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalan-
dırılırlar.
    Yönetmelik

    Madde 13 - Bu Kanunda kurulması öngörülen komisyonun üyelerinin kimlerden
oluşacağı, bunlara ödenecek yolluk ve ücretler, komisyon çalışmaları ile ilgili
giderler, komisyonun toplanma usul ve esasları ile bu Kanunun uygulanmasını
gösteren diğer hususlar Başbakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
    Yürürlük

    Madde 14 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
    Yürütme

    Madde 15 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.