02/05/2025 Mevzuat bölümü
Kanun Yönetmelik Tüzük
Kanun Hükmünde Kararname (KHK)
Mevzuat Listesi
TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ İÇ HİZMET KANUNU (1)
Kanun Numarası : 211
Kabul Tarihi : 4/1/1961
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 10/1/1961 Sayı : 10703
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 4 Cilt: 1 Sayfa: 1008
*
* *
Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren yönetmelik için,
"Yönetmelikler Külliyatı"nın kanunlara göre düzenlenen nümerik fihristine bakınız.
*
* *
A) ESASLAR
I - Tarifler
Madde 1 - Türk Silahlı Kuvvetleri:Kara (Jandarma dahil),Deniz ve Hava Kuv-
vetleri subay,askeri memur,astsubay,erbaş ve erleri ile askeri öğrencilerden
teşekkül eden ve seferde ihtiyatlarla ikmal edilen,kadro ve kuruluşlarla teşki-
latı gösterilen silahlı Devlet kuvvetidir.
Madde 2 - Askerlik:Türk vatanını,istiklal ve Cumhuriyetini korumak için harb
sanatını öğrenmek ve yapmak mükellefiyetidir.Bu mükellefiyet özel kanunlarla
vaz`olunur.
Asker:Askerlik mükellefiyeti altına giren şahıslarla (Erbaş ve erler) özel
kanunlarla Silahlı Kuvvetlere intisabeden ve resmi bir kıyafet taşıyan şahsa
denir.
Madde 3 - Askerler ve rütbeler:
a) Askerler:
1. Er: İhtiyaçları Devlet tarafından deruhte ve temin olunan rütbesiz
askerdir.
2. Erbaş: İhtiyaçları Devlet tarafından deruhte ve temin olunan onbaşı
ve çavuş rütbelerini haiz askerdir.
Askerlik Kanununa göre mükellef bulundukları hizmetleri ifadan sonra
hususi kanunlara tevfikan muayyen bir hizmet taahhüdü suretiyle
Silahlı Kuvvetlerde vazife gören uzman veya uzatmalı çavuş ve on
başılar da erbaş sayılır.
3. Astsubay: Hususi kanununa göre Silahlı Kuvvetlere katılan astsubay
çavuştan astsubay kıdemli başçavuşa kadar rütbeyi haiz olan askerdir.
4. Askeri öğrenci: Subay,askeri memur veya astsubay yetiştirilmek üzere
muhtelif okul ve üniversitelerde okuyan ve resmi bir kıyafet taşıyan
öğrencilerdir.
--------------------------------------
(1) Kanunda geçen "Uzman Çavuş" Tabiri, 18/3/1986 tarih ve 3269 sayılı Kanunun
21 inci maddesi ile "Uzman erbaş" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
5. Askeri memur: İdari işlerde,fen ve sanat kollarında vazife gören ve
kanuna göre subaylara muadil ve özel bir silsileye tabi bulunan asker-
dir.
6. Subay: Hususi kanuna göre Silahlı Kuvvetlere intisabeden asteğmenden
mareşala (Büyük amirale) kadar rütbeyi haiz olan askerdir.
b) Rütbeler:
1. Erbaşlar:
a) Onbaşı
b) Çavuş
2. Astsubaylar :(1)
a) Astsubay çavuş
b) Astsubay üstçavuş
c) Astsubay başçavuş
d) Astsubay kıdemli başçavuş
3. Askeri memurlar:
a) 8 inci sınıf (Asteğmen muadili)
b) 7 inci sınıf (Teğmen muadili)
c) 6 ıncı sınıf (Üsteğmen muadili)
d) 5 inci sınıf (Yüzbaşı muadili)
e) 4 üncü sınıf (Kıdemli yüzbaşı muadili)
f) 3 üncü sınıf (Binbaşı muadili)
g) 2 inci sınıf (Yarbay muadili)
h) 1 inci sınıf (Albay muadili)
4. Subaylar:
a) Asteğmen
b) Teğmen
c) Üsteğmen
d) Yüzbaşı
e) Binbaşı )
f) Yarbay ) Üst subaylar
g) Albay )
h) Tuğgeneral (Tuğamiral) )
i) Tümgeneral (Tümamiral) )
j) Korgeneral (Koramiral) ) General veya amiraller
k) Orgeneral (Oramiral) )
l) Mareşal (Büyük amiral) )
------------------------
(1) 27/7/1967 tarih ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun 77
nci maddesiyle astsubayların rütbeleri:
Astsubay Çavuş
" Kıdemli çavuş
" Üstçavuş
" Kıdemli üstçavuş
" Başçavuş
" Kıdemli başçavuş
şeklinde yeniden düzenlenmiştir ve aynı Kanunun 208 inci maddesinin (r)
bendinde de 4/1/1961 tarih ve 211 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) fık-
rasının (2) nci bendinin bu Kanuna aykırı hükümlerinin ilga edildiği belir-
tilmiştir.
Madde 4 - Muhtelif sınıfların rütbe isimlerinin başlarına sınıf vaya meslek
ismi konulur.
Madde 5 - Nizam: Tüzükler,kararnameler,yönetmelikler,talimnamelerin ve ta-
limatların hükümleridir.
Madde 6 - Hizmet: Kanunlarla nizamlarda yapılması veyahut yapılmaması ya-
zılmış olan hususlarla,amir tarafından yazı veya sözle emredilen veya yasak edi-
len işlerdir.
Madde 7 - Vazife: Hizmetin icabettirdiği şeyi yapmak ve menettiği şeyi yap-
mamaktır.
Madde 8 - Emir: Hizmete ait bir talep veya yasağın sözle,yazı ile ve sair
surette ifadesidir.
Madde 9 - Amir: Makam ve memuriyet itibariyle emretmek salahiyetini haiz
kimsedir.Bunun emri altındakilere maiyet denir.
Madde 10 - Üst tabiri,rütbe veya kıdem büyüklüğünü gösterir.
Ast,üstün rütbece veya kıdemce aşağısında bulunan kimsedir.
Madde 11 - Makam: Her amirin Silahlı Kuvvetlerde temsil ettiği mevkidir.
Madde 12 - a) Kıta: Görevin yapılması için taktik ve idari birlikleri kap-
sıyan ve bir kumanda altında toplanan teşkillere kıta denir.
Taktik birlik: Belli bir kuruluş ve kadrosu olup asli görevi muharebe hare-
ketleri olan bir teşkildir.Taktik birlikler içerisinde bazı idari unsurlar da
bulunabilir.
İdari birlik: Belli bir kuruluş ve kadrosu olup asli görevi hizmet hareket-
leri olan bir teşkildir.
b) Karargah: Kumandan veya amirlerin kıta veya kurumlarının sevk ve idarele-
rinde yardımcı olan bir toplumdur.Karargahlar bir kuruluş ve kadro ile tesbit
edilir.
c) Askeri kurum: Kıta ve karargah anlamı dışında kalan askeri hastane,okul,
ordu evi,dikim evi,fabrika,askerlik şubesi,ikmal merkezi ve depo gibi askeri
tesis ve teşkillerdir.
II - Disiplin
Madde 13 - Disiplin: Kanunlara,nizamlara ve amirlere mutlak bir itaat ve
astının ve üstünün hukukuna riayet demektir.
Askerliğin temeli disiplindir.
Disiplinin muhafazası ve idamesi için hususi kanunlarla cezai ve hususi ka-
nun ve nizamlarla idari tedbirler alınır.
III- Astın vazifeleri
Madde 14 - Ast; amir ve üstüne umumi adap ve askeri usullere uygun tam bir
hürmet görtermeye,amirlerine mutlak surette itaate ve kanun ve nizamlarda gös-
terilen hallerde de üstlerine mutlak itaate mecburdur.
Ast muayyen olan vazifeleri,aldığı emri vaktinde yapar ve değiştiremez,had-
dini aşamaz.İcradan doğacak mesuliyetler emri verene aittir.
İtaat hissini tehdit eden her türlü tezahürler,sözler,yazılar ve fiil ve
hareketler cezai müeyyidelerle men olunur.
IV - Amirin vazifeleri
Madde 15 - Amir; emirlerini maiyetindeki her şahsa verebilir.Vazifelerin
zamanında ve tam olarak yapılıp yapılmadığı takip ve yapılmasını temin eder.
Madde 16 - Amir; maiyetine hizmetle münasebeti olmıyan emir veremez.Astından
hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz.Hediyesini kabul edemez ve
borç alamaz.
Madde 17 - Amir; maiyetine hürmet ve itimat hisleri verir.Maiyetin ahlaki,
ruhi ve bedeni hallerini daima nezaret ve himayesi altında bulundurur.Amirin ma-
iyetine karşı daima bitaraflık ve hakkaniyeti muhafazası esastır.
Madde 18 - Amir; maiyetine disiplini bozan fiil ve hareketlerinden dolayı
disiplin cezaları verir.
Disiplin cezalarının mahiyeti ve verilmesi usulü hususi kanundaki hallere
göre tayin ve tesbit olunur.
V - Emir
Madde 19 - Emrin üniforma ile verilmesi lazımdır.Üniformasız olan bir amirin
verdiği emirleri onu tanıyanlar yapmaya mecburdur.
Madde 20 - Emirler ast tarafından değiştirilemez.Ancak,ahval ve şerait emri
yapılamıyacak bir hale koymuşsa veyahut emir verilirken meçhul kalmış sebepler
meydana çıkmışsa veya emrin yapılması büyük bir tehlikeyi ve ağır bir zararı da
mücip olacaksa ve bütün bu haller karşısında amirden yeni bir emir alınmasına
hal ve zaman da müsait değilse;ast mesuliyeti üzerine alarak emri yeni vaziyete
uygun bir tarzda değiştirerek yapabilir ve ilk fırsatta emri yapılmıyan veya
kısmen yapılan amirlere de malümat verilir.
Madde 21 - Emirler,kaideten birbirine bağlı makamlar ve kumandanlar tarafın-
dan bir silsile takip edilerek verilir.Müstacel ve zaruri hallerde bu sıraya
riayet edilmeden de emir verilebilir.Bu takdirde amir atlanmış olan kademelere
en kısa zamanda bilgi verir.Ve böyle bir emri alan astda kendi amirini haberdar
eder.
Madde 22 - Bir amirin verdiği emir yapılırken daha büyük bir amirden evvelki
emre muhalif ikinci bir emir daha alınacak olursa,ikinci emri veren amire evvel-
ki emir bildirilir.Eğer ikinci amir kendi emrinin yapılmasında israr ederse bu
amirin emri yapılır.Ve birinci amire malumat verilir.Eğer daha büyük amire bi-
rinci amirin emrini bildirmeye hal ve zaman müsait değilse vaziyete uygun olan
emir kendi mesuliyeti dahilinde yapılır ve amirlere bildirilir.
Madde 23 - Fesat ve isyan halinde bulunan bir kıta,karargah veya askeri ku-
rumda intizamı temin etmek,yağmacılığın önünü almak ve kaçak askerleri çevirmek
için bu halleri gören her üst emir ve kumanda işini üzerine almak ile vazifesi
ile mükelleftir.
Madde 24 - Disipline aykırı gördüğü her hale müdahaleye ve emir vermeye her
üst görevlidir.
B) PERSONEL İŞLERİ
I - MÜracaatlar
Madde 25 - Her asker resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaatini söz veya
yazı ile en yakın amirinden başlıyarak silsile yoliyle yapar.
Müracaatlar takip ve tahkik ve bir karara bağlanarak neticesi müracaat sahi-
bine mümkün olan en kısa zamanda mutlaka bildirilir.Ancak; bu müddet hiçbir hal-
de bir ayı geçemez.
Birden fazla kimselerin toplu olarak söz veya yazı ile müracaatleri yasak-
tır.
II - Şikayetler
Madde 26 - Her asker, gerek hizmete ve gerek zati işlerine ait kanun ve ni-
zamların kendisine vermiş olduğu hak ve salahiyetler her hangi bir surette hak-
sız olarak ihlal edilirse veya ihlal edildiğini zannederse şikayet etmek hakkını
haizdir.
Madde 27 - Şikayet söz veya yazı ile en yakın amire yapılır. Eğer bu amirden
şikayet olunacaksa bir derece üstündeki amire yapılır.Ve bunun gibi her şikayet
edilen amir geçilir. Sözle yapılan şikayetler bir zabıtla tesbit olunur.
Madde 28 - Toplu olarak şikayet yasaktır. Bir veya aynı hadise birden fazla
şahısların şikayetlerine sebep veya mevzu olursa bunların her biri ayrı ayrı ve
yalnız başına şikayet hakkını kullanabilirler.
Madde 29 - Şikayet reddedildiği takdirde, şikayetçiye bu yüzden ceza veril-
mez. Ancak şikayet ederken şikayetçi bir suç işlemiş veya bir disiplin tecavü-
zünde bulunmuşsa ayrıca mesul olur.
Madde 30 - Şikayetler ve itirazlar mutlaka tahkik olunarak bir karara bağ-
lanır ve neticesi şikayet edene ve lüzum görülürse şikayet olunana mümkün olan
en kısa zamanda bildirilir.Ancak bu müddet hiçbir halde bir ayı geçemez.
Adli tahkikata mevzu olan şikayet ve itirazlar hakkında Ceza ve Usul kanun-
larındaki hükümler mahfuzdur.
Madde 31 - Bir şikayet üzerine karar vermek selahiyeti,şikayetin müstenit
olduğu vaka hakkında şikayet olunana disiplin cezası vermek salahiyetini haiz
olan ilk disiplin amirine verilmiştir.
0 amirin vereceği karar aleyhine gerek şikayet eden ve gerekse şikayet olu-
nan, mertebeler silsilesi yolu ile daha yüksek amirlere itiraz edebilir.
III- Mükafat ve ceza
Madde 32 - Disiplinin muhafazası ve hizmete mütaallik hususlarda tekamülü
teşvik ve temin için mükafat ve ceza tedbirlerine müracat olunur.
Mükafat ve cezaya ait tedbirler kanun ve nizamlara göre alınır.
IV - İzin
Madde 33 - a) Askerlerin izin işleri hususi kanunlara ve nizamlara göre tan-
zim olunur. Vazifenin bulunmayı icap ettirdiği yerden izinsiz hiçbir asker gün-
düz ve gece ayrılamaz.
Nöbetçi ve vazifeli olmıyan veya kendisine ayrıca hususi bir vazife verilmi-
yen subay, askeri memur ve astsubaylar günlük mesai veya eğitimin bitiminde va-
zife mahallinden ayrılabilirler.
(Ek: 19/2/1980-2259/1 md.) Ancak subay sınıf okullarında temel eğitimde bu-
lunan subayların günlük çalışma ve okuldan gece izinli ayrılmaları, eğitim ve -
öğretim programlarına göre, ayrıca düzenlenecek bir yönetmelikle belirlenir.
b) Kıta, karargah ve kurumlarda günlük çalışma saatleri mevsim, iklim, ahval
ve hizmetin özelliklerine göre bir talimatla tesbit edilir.
Kıtalarda umumi mesai ve hizmet zamanı kalk borusunda başlar.Gece yoklama-
sından sonra biter. Karargah ve kurumlarda günlük vazife müddeti en az 6 saat-
tır.
V - Kıyafet
Madde 34 - a) Silahlı Kuvvetler mensupları üniforma giyerler. Hizmet esna-
sında üniformayı giymek mecburidir. Hususi vazifeler sebebiyle hizmet esnasında
sivil elbise giymek amirin müsaadesine bağlıdır. Her asker üniformasının şeref
ve haysiyetini korumaya mecburdur.
Barlar, genelevler, meyhaneler ile bunlara benzer yerlere askerler üniforma
ile giremezler.
b) Subay, askeri memur ve astsubaylar vazife dışında sivil elbise giyebilir-
ler. Sivil elbise ile vazife yerine giriş ve çıkışlar talimatnamede düzenlenir.
c) (Değişik: 9/8/1993 - KHK - 499/35 md.) Subay ve astsubaylar hizmet dı-
şında da resmi veya sivil elbise ile zati tabancalarını göze görünmeyecek şe-
kilde taşıyabilirler.
d) (Değişik: 4/7/1988-KHK-336/1 md.; Aynen Kabul: 7/2/1990-3612/42 md.)
Üniformanın şekilleri Milli Savunma Bakanlığınca tespit olunur.
Kıyafet kavramı içinde olan el, yüz ve saç, tuvaletlerinde sadelik esastır.
Favori, biş,sakal ve bıyık bırakılamaz. Hangi hallerde, görevlerde, zamanlarda
ve kimler hakkında yukarıdaki kayıtlama ve kısıtlamaların uygulanmayacağı Genel-
kurmay Başkanınca belirlenir.
e) Silahlı Kuvvetler mensupları şekil ve kullanma tarzı talimatnamede göste-
rilen hüviyet kartlarını resmi ve sivil olarak her zaman Üzerlerinde bulundurma-
ya mecburdurlar.
C) UMUMİ VAZİFELER
Madde 35 - Silahlı Kuvvetlerin vazifesi; Türk yurdunu ve Anayasa ile tayin
edilmiş olan Türkiye Cumhuriyetini kollamak ve korumaktır.
Madde 36 - Silahlı Kuvvetler, harb sanatını öğrenmek ve öğretmekle vazifeli-
dir. Bu vazifenin ifası için lazımgelen tesisler ve teşkiller kurulur ve tedbir-
ler alınır.
Madde 37 - Silahlı Kuvvetlere katılan her asker andiçer. And sureti aşağıda-
dır:
"Barışta ve savaşta, karada, denizde ve havada her zaman ve her yerde mille-
time ve cumhuriyetime doğruluk ve muhabbetle, hizmet ve kanunlara ve nizamlara
ve amirlerime itaat edeceğime ve askerliğin namusunu Türk Sancağının şanını ca-
nımdan aziz bilip icabında vatan, cumhuriyet ve vazife uğrunda seve seve hayatı-
mı feda eyliyeceğime namusum üzerine andiçerim."
Madde 38 - Sancak, Silahlı Kuvvetlerin şeref timsalidir. Sancağın muhafazası
Silahlı Kuvvetlerin mukaddes vazifesidir.
(Değişik: 9/10/1996-4187/1 md.) Sancak hiçbir sebep ve bahane ile terk edi-
lemez. Kuruluşunda alay teşkilatı (hudut alayları hariç) bulunmayan her tugay
ile her alay (deniz ve havada eşidi birliklere) yönetmeliğe göre bir sancak ve-
rilir.
Madde 39 - Silahlı Kuvvetlerde askeri eğitim ile beraber ahlak ve maneviya-
tın yükseltilmesine ve milli duyguların kuvvetlendirilmesine bilhassa itina olu-
nur.
Cumhuriyete sadakat, vatanını sevmek, iyi ahlaklı olmak, üste itaat, hizme-
tin yapılmasında sebat ve gayret, cesaret ve atılganlık, icabında hayatını hiçe
saymak, bütün silah arkadadaşları ile iyi geçinmek, birbirlerine yardım,intizam
severlik, yapılması men edilen şeylerden kaçınmak, sıhhatini korumak, sır sakla-
mak her askerin esas vazifesidir.
Madde 40 - Askerin bakımı, sağlığı, yedirilmesi, giydirilmesi, barındırılma-
sı ve moralinin yüksek tutulması dikkat ve itina ile sağlanacak en mühim vazife-
lerdendir.
Madde 41 - Erbaş ve erlere askerliğe ait bilgilerden başka okuyup yazmak,
yurt ve hayata ait genel kültür bilgileri de öğretilir.
Madde 42 - Her asker vazife ve hizmet icabı kullanmak veya muhafaza etmek
için kendisine tevdi edilen her çeşit Devlet malının bakım, korunma ve muhafa-
zasından sorumludur.
Madde 43 - Türk Silahlı Kuvvetleri her türlü siyasi tesir ve düşüncelerin
dışında ve üstündedir. Bundan ötürü Silahlı Kuvvetler mensuplarının siyasi parti
veya derneklere girmeleri bunların siyasi faaliyetleri ile münasebette bulunma-
ları, her türlü siyasi gösteri, toplantı işlerine karışmaları ve bu maksatla nu-
tuk ve beyanat vermeleri ve yazı yazmaları yasaktır.
Silahlı Kuvvetler mensupları Milli Savunma Bakanlığınca adları yayınlanan ve
siyasi olmıyan cemiyetler ile spor kulüplerinin faal olmıyan üyeliklerine gire-
bilirler. Girenler durumlarını en kısa zamanda Milli Savunma Bakanlığına bildir-
meye mecburdurlar.
(Ek: 15/2/1966-725/1 md.; Mülga:23/7/1999-4418/3 md.)
Silahlı Kuvvetler mensuplarının kendi kıta, karargah ve kurumları içinde
amatör askeri spor kulüpleri kurmaları ve bu kulüplerde faaliyette bulunmaları
caizdir.
Bu kulüplerin kurulmaları, faaliyet ve murakabeleri Milli Savunma Bakanlı-
ğınca hazırlanacak hususi talimat hükümlerine göre olur.
(Ek fıkralar: 28/6/1983-2861/2 md.):
Silahlı Kuvvetler mensupları kanunla kurulan meslek kuruluşlarına üye olamaz
ve organlarında görev alamazlar. Ancak üye olamamaları kanunlarda belirtilen di-
ğer kayıt ve şartlara uymak kaydıyla meslekleriyle ilgili görevlerde çalışmala-
rına, mesleki hizmetleri yürütmelerine, yetkilerini kullanmalarına, mesleki eği-
tim ve öğretim yaptırmalarına, kurum amirlerinin izniyle kuruluşun bilimsel ça-
lışmalarına katılmalarına, meslek kural ve koşullarına uymak yükümlülüklerine,
haklarında disiplin cezası uygulanmasına, özel kanunların öngördüğü kayıtlarla
mesleklerini serbestçe icra etmelerine, resmi veya özel bir görev almalarına
engel teşkil etmez.
Belli bir meslek veya sanatın icra edilebilmesi için meslek kuruluşlarına
üye olmayı zorunlu kılan kanun hükümleri Silahlı Kuvvetler mensupları hakkında
uygulanmaz.
Askerlik yükümlülüğünü yerine getirmekte olan yedek subaylar ile er ve er-
başların üyelikleri, askerlik hizmetleri süresince askıda kalır. Bu hal ilgili-
lerin aidat ödeme ve kanunlardan doğan diğer mesleki yükümlülüklerini ve hakla-
rını ortadan kaldırmaz.
Madde 44 - Askerler her zaman ve her yerde birbirlerini selamlamaya mecbur-
durlar. Bunun tatbik tarzı talimatnamede gösterilmiştir.
D) GARNİZON KUMANDANLIĞI
Madde 45 - Garnizon; içinde ve civarında yerleşmiş kıta, karargah veya aske-
ri kurum bulunan meskün yerlere denir.
Garnizonların hudutları, talimatnamede belirtilecek esaslar dahilinde tesbit
olunur.
Madde 46 - Garnizonlarda garnizon kumandanlığı görevi, garnizonda mevcut kı-
ta, karargah ve kurumların kumandan ve amirlerinin rütbe kıdem ve sınıfları göz-
önüne alınarak aşağıdaki esaslar dahilinde tesbit olunur.
a) Tümen ve daha büyük (Deniz ve havada eşidi) kıtalar ile askeri kurumların
bir arada bulundukları büyük garnizonlarda en büyük kıta kumandanı garnizon ku-
mandanıdır.
b) (Değişik: 16/10/1981-2537/1 md.) Tümenden daha küçük kıtalarla askeri ku-
rumların (Deniz ve Havada eşidi) birarada bulundukları garnizonlarda rütbe ve
kıdemce
büyük olan kıta komutanı,garnizon komutanıdır. Ancak,bulunan Kıta Alaydan (Deniz
ve Havada eşidi) küçük ise kıta komutanlığı durumuna bakılmaksızın rütbe, kıdem
ve sınıf gözönünde bulundurularak ileride olan subay garnizon komutanıdır.
c) (Değişik: 16/10/1981-2537/1 md.) Jandarma kıta komutanları ile kurum
amirlerine de garnizon komutanlığı görevi verilir.(a) ve (b) fıkralarının uygu-
lanmasında: Jandarma seyyar ve eğitim birlikleri ile il jandarma alay, ilçe Jan-
darma bölük, Jandarma komando ve Jandarma asayiş komando birlikleri kıta; Jan-
darma okulları ile diğer Jandarma kuruluşları kurum sayılır.
Madde 47 - Garnizon kumandanı garnizona dahil bütün kıta ve askeri kurumla-
rın disiplin amiridir.
(Değişik: 19/2/1980-2259/2 md.) Garnizon Komutanlığına ait hizmetler, sivil
makamlarla olan ilişkiler,Cumhurbaşkanı ile Devlet büyüklerinin garnizona geliş-
lerinde alınacak güvenlik önlemleri ve emekli orgeneral-oramiraller ile garni-
zonda bulunan emekli veya muvazzaf diğer askeri şahısların güvenliklerine iliş-
kin hususlar, Milli Savunma ve İçişleri Bakanlarınca müştereken hazırlanacak bir
yönetmelikte gösterilir.
(Ek: 17/6/1992 - 3810/1 md.) Koruma hizmeti ile görevlendirilen asker ki-
şiler, karakol, karakol nöbetçisi ve devriye sıfat ve yetkilerine sahiptir.
Koruma görevlileri bu Kanunun, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun
ve diğer kanunların silah kullanmayı öngördüğü hal ve şartlardan herhangi biri-
nin tahakkuku halinde silah kullanmaya yetkilidir. Bunlar, korudukları kişiye
karşı silahlı bir saldırıya teşebbüs edilmesi halinde doğruca ve duraksamadan
hedefe ateş edebilirler.
Madde 48 - Büyük garnizonlarda (Tümen ve eşidi askeri kurumlar ile daha bü-
yük kıta ve kurumların bulunduğu yerlerde) garnizon kumandanları, oradaki kıta
kumandanları rütbece kendisinden sonra gelen birine garnizon kumandanlığını dev-
redebilir.
Madde 49 - Garnizon kumandanları garnizona ait her türlü hususatta mıntıka-
sında bulundukları tümen, kolordu ve ordu (Deniz ve Havada eşidi) kumandanlıkla-
rına bağlıdırlar.
Madde 50 - Yukardaki maddelerde belirtilen hükümler dışında veya istisnai
haller karşısında garnizon kumandanlığı görevinin hangi kıta kumandanı veya ku-
rum amiri tarafından yapılacağı Genelkurmay Başkanlığınca düzenlenir.
E) KIŞLALARDA, KONAK VE ORDUGAHLARDA KUMANDANLIK
Madde 51 - Kışla: Askerin barındırıldığı ve hizmet gördüğü tek bir bina veya
toplu halde bulunan muhtelif binalar ile bunların müştemilatından olan diğer bi-
nalar ve arazidir.
Karargah ve askeri kurumlar ile Deniz Kuvvetleri teşkilatında bulunan gemi-
ler gibi askeri tesisler de kışla olarak mütalaa edilir.
Konak: Askerlerin hazar ve seferde muvakkat bir zaman için meskün yerlerde
yerleşmesidir.
Ordugah: Askerlerin muvakkat bir zaman için açıkta çadır veya baraka ve ze-
minliklerde yerleştirildiği sahaya denir.
Madde 52 - Müstakil olarak bir kışla, konak veya ordugahta bulunan bir kıta
veya askeri kurumun kumandan veya amiri aynı zamanda bu yerlerin kışla, konak
veya ordugah kumandanıdır.
Muhtelif birlik ve kurumların bir arada bulunduğu kışla, konak ve ordugah-
larda kumandanlık en büyük rütbeli kumandan veya amire aittir.
Madde 53 - Her kışlada kışla binaları ve teşhizatının daima iyi bir halde
bulunmasını temin etmekle görevli bir subay veya astsubay bulunur. Buna kışla
subayı denilir. Bu vazifenin kimin tarafından yapılacağı kadrolarda ve talimat-
larda gösterilmemişse kışla kumandanı,emrindeki subay veya astsubaylardan birine
bu görevi verir.
Madde 54 - Tümen (Dahil) daha yukarı kıta kumandanları ve eşidi kurum amir-
leri kışla kumandanlığı görevini rütbece kendisinden sonra gelen birine devrede-
bilir.
F) YOKLAMALAR
Madde 55 - İnsan ve hayvan mevcutlarını anlamak, bunlardan ve silah, malzeme
ve eşyada bir vukuat olup olmadığı haberini almak maksadı ile kıta, karargah ve
kurumlarda biri sabah, diğeri akşam, üçüncüsü de gece olmak üzere günde üç defa
yoklama yapılır.
Yoklamaların şekli ve yapılış tarzı talimatnamede gösterilir.
Madde 56 - Kati bir lüzum görülürse, muayyen yoklamalardan başka kışla ku-
mandanı tarafından verilecek emir üzerine de yoklama yapılabilir.
G) SAĞLIK İŞLERİ
I - Genel
Madde 57 - Silahlı kuvvetler sağlık işlerinde askerlerin fizik ve moral du-
rumlarını takip ve koruyucu tababetin tatbikı esastır.
Bu hizmetin yürütülmesinden ve görülmesinden kıta kumandanları veya kurum
amirleri ile bunların tabipleri sorumludur.
Madde 58 - a) Hastalanan askerlerin muayene ve tedavileri kendi kıta ve ku-
rumlarının kadrolarında gösterilen tabiplerince yapılır.
b) Kadroda gösterilen tabip mevcut değilse oradaki diğer kıta veya askeri
kurumların tabiplerinden biri, yoksa mahalli askeri hastane tabiplerinden biri,
askeri hastane bulunmuyorsa sırası ile hükümet, belediye veya resmi vazifeli si-
vil tabiplerden biri, bunlar da mevcut değilse serbest çalışan sivil tabiplerden
biri, kıta veya kurum tabibi olarak görevlendirilir.
c) Kıta veya askeri kurum tabibi olarak görevlendirilen serbest çalışan si-
vil tabiplerin ücretleri mukavelesine göre Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma
Genel Kumandanlığı bütçelerinden ödenir.
d) Hastanın veya tabibin nakli için askeri vasıtalardan istifade mümkün ol-
madığı hallerde diğer sivil nakil vasıtalarından faydalanılır ve masrafı Milli
Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Kumandanlığı bütçelerinden ödenir.
Madde 59 - Kıta veya askeri kurumunun bulunduğu yerden başka bir yerde has-
talanan askerler hastalıklarını, oranın garnizon veya merkez kumandanlığına ha-
ber verirler. Garnizon veya merkez kumandanı lüzumu halinde hastanın nezdine ta-
bip göndermeye, icabediyorsa hastayı askeri bir hastaneye, yoksa başka hastaneye
naklettirmeye mecburdur.
Askeri garnizon veya merkez kumandanlığı bulunmıyan yerlerde hastalananlar,
mahallin hükümet veya belediye tabibine müracaat ederler. Bunların muayene ve
tedavileri, icabediyorsa hastanın askeri bir hastaneye buna imkan yoksa başka
hastaneye sevki bu tabipliklerce sağlanır. Hastanın askeri bir hastaneye yatı-
rılması halinde yol masrafı başka hastaneye yatırılması halinde bütün nakil,mua-
yene ve tedavi masrafı Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Kumandanlı-
ğınca ödenir.
Hasta raporları garnizon kumandanlıkları, yoksa mahalli mülki amirliklerince
hastanın amirine gönderilir.
KANUNLAR, ŞUBAT 1991 (Ek-7)
II - Hastalanan ve ölen er ve erbaşlar (1)
Madde 60 - Hastalananlar hastalıklarını derhal amirlerine haber vermeye mec-
burdur. Hastalanan bunu yapmazsa en yakın amiri tarafından haber verilir. Hasta
acil vakalarda derhal, diğer hallerde vizite zamanında tabibe gösterilir. Mesai
saati haricinde hastalananlar nöbetçi tabibine gösterilir.
Tabibin lüzum gördüğü erbaş ve erler hastaneye gönderilir. Acil hallerde en
seri vasıtadan istifade edilir. Hastaneden dönenler kıta veya askeri kurum tabi-
bine gösterilir.
(Ek: 15/10/1980-2318/2 md.) Barışta, er ve erbaşların yurt içinde ve dışında
ölümleri halinde cenaze giderleri ile cenazenin nakli, istenilen yere götürülme-
si veya getirilmesi gideri, ilgili bakanlıklar bütçelerinden ödenir.
Madde 61- (Değişik:23/7/1999-4418/2 md.)
Erbaş ve erlerin kıta ve askeri kurumlara katılış ve ayrılışlarında genel
sağlık muayeneleri yapılır. Bu muayeneler ilk altı aylık devrede üç ayda bir,
bundan sonraki devrede altı ayda bir olmak üzere tekrarlanır. Muayenelerin
neticeleri sağlık fişlerine kaydedilir. Komutan ve amirler bu muayene netice-
lerine göre personelin sağlık durumunu takip ve kontrol ederler.
III - Hastalanan subay, askeri memur, astsubaylar ile emeklileri ve bunların
aileleri:
Madde 62 - Hastalanan subay, askeri memur ve astsubaylar hastalıklarını biz-
zat yahut yazı ile veya başka bir vasıta ile amirlerine bildirmeye mecburdurlar.
Amirler de hasta haberini alınca kıta veya kurum tabibini, yoksa 58 inci madde-
nin (b) fıkrası gereğince vazifelendirilen tabibi hastanın nezdine gönderir.
Madde 63 - Müstacel vakalarda hasta, durumu amirine bildirmekle beraber ya-
kınsa kendi kıta veya askeri kurum tabibine, değilse sırası ile, civardaki diğer
kıta veya askeri kurum tabibine, askeri hastane tabibine, Hükümet veya belediye
tabibine ve ancak bunlardan hiçbiri mevcut değilse serbest çalışan bir sivil ta-
bibe müracaat edebilir.
Serbest çalışan sivil tabibe müracaat zarureti hasıl olduğu takdirde muaye-
ne,tedavi ve nakil masrafı hastanın kendine aittir.
Madde 64 - Hastalık hakkındaki rapor hastayı muayene ve tedavi eden tabip
veya tabipler veyahut müessese baştabipleri tarafından hastanın amirine gönderi-
lir.
Madde 65 - Hastalık raporunu alan amir keyfiyeti bir derece yukarı amirine
arz eder. 24 saatten fazla hasta olanların durumu kıtalarda tümen, (Deniz ve Ha-
vada eşidi birlik) kumandanlıklarına kadar, karargah ve askeri kurumlarda bir
derece yukarı amire bildirilir.
Madde 66 - a) Subay, askeri memur ve astsubayları askeri tabip ve mütehas-
sıslar kıta, kurum, hastane ve meskenlerinde her zaman ücretsiz olarak muayene
ve tedaviye mecburdurlar. Bunların askeri hastanelerde yatırılarak tedavileri
halinde hiçbir suret ve maksatla ilaç, iaşe ve malzeme bedeli alınmaz.
(Değişik: 22/11/1990-3683/1 md.) Hastanelere yatırılmayıp ayakta veya mes-
kende muayene ve tedavi edilenlerin, sağlık karnesine sahip aile fertleri dahil,
tedavi için gerekli malzeme ve reçete muhteviyatı kıt`a, askeri kurum veya has-
tanece aynen verilir. Malzeme ve reçete muhteviyatının mevcut olmaması halinde
bedeli, Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Komutanlığı veyahut da Sahil
Güvenlik Komutanlığı bütçesinden nakden ödenir. Her iki halde de kullanılacak
ilaç bedelinin % 20`si sağlık karnesi sahibi tarafından karşılanır. Ancak, 70
inci madde kapsamında kalan hak sahipleri bakımından bu oran % 10 olarak uygula-
nır. Bu hüküm tatbikat ve manevralarda askeri personele, savaş halinde ise tüm
askeri personele ve sağlık karnesi hakkına sahip olan aile mensuplarına uygulan-
maz. Ayrıca, resmi sağlık ku-
-------------------
(1) 15/10/1980 tarih ve 2318 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle değişik şeklidir.
ulu raporu ile belirlenen; tüberküloz, kanser, kronik böbrek, akıl hastalıkla-
rı, organ nakli ve benzeri uzun süreli tedaviye ihtiyaç gösteren hastalıkların
ayakta veya meskende tedavileri sırasında kullanılmasına lüzum gösteren ilaçlar-
dan, hayati önemi haiz oldukları Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilecek
olanların bedellerinin tamamı kurumlarınca karşılanır.
(Değişik:23/7/1999-4419/1 md.) Her türlü tedavi halinde ihtiyaç görü-
lecek gözlük, işitme cihazı, protez, suni aza, korse ve sair malzemeler
ile görevli personelden, görevin icrası sırasında veya görevin icrasından
dolayı bir uzvunu veya duyusunu tamamen veya kısmen kaybedenlerin rehabi-
litasyonu ile bu uzuv ve duyularla ilgili ihtiyaçlarını karşılayacak her
türlü cihaz ve sistemler, Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komu-
tanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından aynen temin edilir veya bedel-
leri, anılan Bakanlık ya da Komutanlık bütçelerinden ödenir.
b) Bu şahısların yurt içinde ve dışında ölümleri halinde cenaze masrafı ile
cenazenin nakli arzu edilen yere götürülmesi ve getirilmesi masrafı Milli Savun-
ma Bakanlığı veya Jandarma Genel Kumandanlığı bütçelerinden ödenir.
c) Kumandan veya askeri kurum amirleri ve bunların muvafakati ile tabipler
sağlık durumunun kontroluna lüzum görülen subay, askeri memur ve astsubayları
muayeneye tabi tutabilirler.
Ayrıca her subay, askeri memur ve astsubay azami üç senede bir sağlık kurulu
muayenesine tabi tutulur.
d) Yabancı devletler Silahlı Kuvvetler mensupları, karşılıklı anlaşmalar
mevcut ise Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları gibi muameleye tabi tutulurlar.
Madde 67 - Tabip raporu ile mütehassıs tabiplerin müşahedesi altında tedavi-
ye muhtaç görülen subay, askeri memur ve astsubayların tedavileri askeri sağlık
kurumları olmıyan yerlerde diğer resmi sağlık kurumlarında, bunlar da yoksa özel
sağlık kurumlarında yapılır. Yol ve bütün tedavi masrafları Milli Savunma Bakan-
lığı veya Jandarma Genel Kumandanlığı bütçelerinden ödenir.
Madde 68 -
a) (Değişik: 29/7/1998-4375/1 md.) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Profesör-
ler Kurulu raporu ile yurtiçinde tedavilerinin mümkün olmadığı tespit edilen
subay, askeri memur, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar ve bunların
eşleri, bakmakla yükümlü bulundukları ana, baba ve aile yardımına müstehak
çocukları ile erbaş ve erler tedavi için yurtdışına gönderilirler. Bunların
harcırahları ve tedavi giderleri, Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Ko-
mutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca ödenir. Ancak, yukarıda belirti-
len rapor, Milli Savunma Bakanlığı veya İçişleri Bakanlığının onayı ile tekem-
mül eder.
b) (Değişik: 22/11/1990-3683/2 md) Sürekli veya geçici görev, tahsil, kurs,
staj, dil öğrenimi veya bilgi, görgü ve ihtisaslarını artırmak maksadiyla yurt
dışına gönderilen subay, askeri memur ve astsubaylar, hastalanmaları halinde bu-
lundukları mahallerdeki sağlık kurum ve kuruluşlarında muayene ve tedavi olabi-
lirler. Bunların muayene ve tedavi masrafları sağlık kurum veya kuruluşlarından
alacakları ve askeri ataşelikler veya konsolosluklarca tasdik edilen faturalara
istinaden Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Komutanlığı veyahut da Sa-
hil Güvenlik Komutanlığı bütçelerinden ödenir. Bunlardan; tüberküloz, kanser,
kronik böbrek, akıl hastalıkları, organ nakli ve benzeri uzun süreli tedaviye
ihtiyaç gösteren hastalıklara yakalandıkları resmi sağlık kurulu raporu ile be-
lirlenenler hariç olmak üzere, tedavileri ayakta veya meskende yapılanlar için
kullanılacak ilaç bedellerinin % 20`si hasta tarafından ödenir. İlaç bedellerine
katılma yükümlülüğü, tatbikat ve manevralarda askeri personele, savaş halinde
ise askeri personele ve bunların sağlık karnesi alma hakkına sahip olan aile
fertlerine uygulanmaz.
c) Dış memleketlerdeki tedavi müddeti iki yılı geçemez. Bu müddet içinde
acil haller müstesna raporda gösterilen hastalıktan başka yapılan tedavilerin
masrafı ödenmez.Ve bu tedaviler için müddet uzatılmaz.
Tedavi süresi altı ayı geçtiği takdirde ilgili yabancı sağlık kurumundan ve
tedavinin devamı zaruretini gösteren rapor, mezkür kurum tarafından ataşelik
kanalı ile Milli Savunma Bakanlığı veya Jandarma Genel Kumandanlığına gönderi-
lir. Müteakip altı ayda bir aynı ameliye tekrarlanır.
Madde 69 - Subay, askeri memur ve astsubayların aileleri;
a) Bu kanunun 59,63 ve 66 ncı maddenin (a) ve (b) fıkraları, 67 nci madde ve
68 inci madde (b) fıkrası (Yalnız daimi vazife ile gidenlerin aileleri) hükümle-
rinden istifade ederler.
b) (Değişik: 22/11/1990-3683/3 md.) Bu Kanunun tatbikatında aile tabiri
içine giren eş, usul, füru, erkek ve kızkardeşler, evlat edinen ve evlatlık ile
üvey çocuklar aşağıda gösterilmiştir.
1. Eş: Subay, askeri memur ve astsubayların karıları (kadın subaylar için
kocalar) ile ölümleri halinde dul maaşı alabilen karıları (kadın subaylar için
kocalar).
2. Usul: Subay, askeri memur ve astsubayların hayatta bulundukları müddetle
mukayyet olmak üzere; yardım etmediği takdirde zarurete düşecek ve bu sebeple
infak ve iaşesinin kendisine ait olduğu şekli ve esasları yönetmelikte belirti-
lecek bir beyan ile tespit edilen ana, baba ve büyük ebeveynler ile, subay, as-
keri memur ve astsubayların ölümleri halinde bu kişilerden kendilerine dul ve
yetim maaşı bağlanabilecek ana ve babaları.
3.(Değişik :9/10/1996-4187/2 md.) Füru: Subay, askeri memur ve astsubayla-
rın ortaöğrenim yapmakta olan 20, yükseköğrenim yapmakta olan 25 ve bunların
dışında 19 yaşını doldurmamış ve evli olmayan erkek ve kız çocukları ile evli
olmayan ve yardım edilmediği takdirde muhtaç duruma düşecek olan kız çocukları
ile yaşları ne olursa olsun malul ve muhtaç erkek çocukları ve subay, askeri
memur ve astsubayların ölümleri halinde bu kişilerden kendilerine yetim aylığı
bağlanabilen erkek ve kız çocukları.
4. Erkek ve kız kardeşler: Subay, askeri memur ve astsubayların hayatta bu-
lundukları müddetçe yardım etmedikleri takdirde zarurete düşecek çalışamaz du-
rumda bulunan, infak ve iaşesinin üzerine vacip olduğu şekli ve esasları yönet-
melikte belirtilecek bir beyanla tespit edilen erkek ve kız kardeşleri.
5. Evlat edinen ve evlatlık: Subay, askeri memur ve astsubayların evlatlık
rabıtasının devam etmesi şartıyla; usul ile ilgili 2 numaralı alt bentteki esas-
lara tabi evlat edinenleri ve füru ile ilgili 3 numaralı alt bentteki esaslara
tabi bulunan evlatlıkları.
6. Üvey çocuklar: Subay, askeri memur ve astsubayların bakmakla yükümlü ol-
dukları ve füru ile ilgili 3 numaralı alt bentteki esaslara tabi bulunan üvey
erkek ve kız çocukları.
c) Aile efradının muayene ve tedavileri için talimatnamede gösterilen resmi
vesaikin gösterilmesi şarttır.
Madde 70 - (Değişik: 12/12/1991-KHK-469/1md.; Değiştirilerek
kabul:17/6/1992 - 3810/2 md.)
Subay, askeri memur, astsubay,uzman jandarma ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde
görevli 657 sayılı Kanuna tabi memur emeklileri ile,bunların 5434 sayılı Kanun
hükümlerine göre sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek aile fertleri ve dul ve
yetimleri, harp ve vazife malullüğünü gerektiren sebeplerden dolayı ölen yedek-
subay, erbaş ve erlerin aylık almaya müstehak dul ve yetimleri, harp ve vazife
malulü yedeksubay, erbaş ve erlerle bunların 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre
sağlık hizmetinden yararlanabilecek aile fertleri ile dul ve yetimleri, Emekli
Sandığı tarafından vazife malüllüğü aylığı bağlanan ve bu nedenle okullarından
ilişiği kesilen harp okulları, üniversite ve yüksekokullar ile Gülhane Askeri
Tıp Akademisi Komutanlığına bağlı fakülte ve yüksekokullarda öğrenimde bulunan
askeri öğrenciler ve astsubay sınıf okulu öğrencileri ile 5434 sayılı Kanun hü-
kümlerine göre sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek aile fertleri, bunların
vazife malullüğünü gerektiren sebeplerden dolayı ölümleri halinde sağlık hiz-
metlerinden yararlanabilecek aile fertleri, askeri sağlık kurum ve kuruluşları
yanında diğer resmi sağlık kurum ve kuruluşlarından da yararlanırlar.Bunların
tedavi giderleri Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığınca ilgili mevzuat hükümle-
rine göre karşılanır ve sağlık karneleri Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı
tarafından verilir.
3462 - 1
657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi emekliler ve aile fertleri ile dul
ve yetimleri hariç olmak üzere, Birinci fıkrada sayılan hak sahipleri ayrıca 211
sayılı Kanunun 66 ncı maddesinin (b) fıkrası hükmünden de yararlanırlar.
Subay, askeri memur, astsubay ve uzman jandarma emeklilerinin 69 uncu madde
kapsamındaki büyük ebeveynleri ile, erkek ve kız kardeşleri, evlat edinen ve ev-
latlıkları ile üvey çocuklarının muayene ve tedavileri sadece askeri sağlık ku-
rum ve kuruluşlarında bu Kanun hükümlerine göre yapılır. Birinci fıkrada belir-
lenenlerin çalışan veya emekli olup da diğer sosyal güvenlik kurumlarının sağlık
hizmetlerinden istifade eden eşleri askeri kimlik kartı ve bu sosyal güvenlik
kurumlarının sağlık karneleri ile askeri sağlık kurum ve kuruluşlarından da ya-
rarlandırılırlar.Bunlara ait askeri sağlık kurum ve kuruluşlarındaki tedavi gi-
derleri Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı bütçelerinden ödenir.
(Dikkat: Devamı 3463 üncü sayfadadır.)
KANUNLAR, AĞUSTOS 1992 (Ek - 13)
3462 - 2
H) HAYVANLARA AİT BAKIM VE HİZMETLER
Madde 71 - Hayvanların bakımı,barındırılması,yedirilmesi ve sağlığı dikkatle
temin edilecek önemli bir vazifedir. Bunlar talimatnamesine tevfikan yapılır.
Madde 72 - Hastalanan hayvanlar derhal kıta veya kurum veteriner hekimine
bildirilir. Askeri veteriner hekim bulunmıyan yerlerde hasta hayvanların muayene
ve tedavisi Hükümet veteriner hekimleri tarafından yapılır. Bu da yoksa serbest
sivil veteriner hekim temin edilir.
Madde 73 - Subayların zati binekleri askeri veteriner hekimler tarafından
parasız olarak muayene ve tedavi edilir. Bunların gerek hayvan hastanelerinde ve
gerekse sivil veteriner hekimler tarafından tedavi edilmeleri halinde yem, ilaç,
yer ve malzeme masrafları Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden ödenir.
İ) RÜTBE SAHİPLERİNİN VAZİFELERİ
Madde 74 - Hangi rütbe sahibinin hangi birlik ve askeri kurumda ne gibi va-
zife alacağı kadrolarda tesbit edilir.
Madde 75 - Her rütbe sahibi, kanunların, nizamların ve amirlerin kendisine
tahmil ettiği bütün hizmet ve vazifeleri öğrenmeye, vazifeli olduğu yerlerde
öğretmeye ve bu hizmet ve vazifeleri eksiksiz yapmaya ve takibederek yaptırmaya
ve daima ve her yerde disiplini tesis ve muhafazaya ve maiyetini yetiştirmeye ve
astın şahsi teşebbüsünü inkişaf ettirmeye ve kendisine teslim olunan silah,
araç, gereç ve sair bütün askeri eşyayı, yapıları ve ağaçları ve hayvanatı koru-
maya memur ve mecburdur.
Her rütbe sahibinin bu maddeye göre vazifeleri de talimatname ile gösteri-
lir.
J) ASKERLİKTE NÖBET HİZMETLERİ
I - Genel
Madde 76 - Nöbet; askerlikteki müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını
sağlamak maksadı ile bu hizmetlerin belli bir sıra ve süre ile subay, askeri me-
mur, astsubay, askeri öğrenci, erbaş ve erler ile Silahlı Kuvvetler Teşkilatı
içinde vazifeli olan bilümum sivil şahıslar tarafından yapılmasıdır.
Nöbetçi: Nöbet hizmetinin yapılması için görevlendirilen şahıstır.
Madde 77 - Kıtalarda, karargahlarda ve askeri kurumlarda nöbet hizmetine ta-
bi tutulacak personelin kimler olacağı, nöbet hizmetlerinin yapılış tarzı ile
şekli ve nöbetçilere ait vazifeler talimatname ile tayin ve tesbit olunur.
II- Karakol, karakol nöbetçisi ve devriye
Madde 78 - a) Karakol: Hazarda ve seferde emniyet, muhafaza disiplin ve gö-
zetleme maksatları ile konulan ve bir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım as-
kerdir.
b) Karakol nöbetçisi: Aynı maksatlarla bir karakoldan veya her hangi bir su-
retle çıkarılan ve bir yere konulan ve belli bir talimatı ve mıntakası bulunan
silahlı tek veya çift er veya erbaşlardır.
c) Devriye: Hazar ve seferde aynı maksatlarla muayyen bir mıntakada gezerek
vazife gören çift veya daha ziyade silahlı askerdir.
Madde 79 - a) Her bir askeri kıta ve kıtası bulunan karargah ve askeri ku-
rumlar nerede bulunursa bulunsun subay veya astsubay kumandasında bir nizam
karakolu çıkarmaya mecburdurlar.
Bu nizam karakolunun vazifesi yakın emniyet, gözetleme, muhafaza ve disip-
lindir. Bunun kuvveti çıkaracağı devriye ve karakol nöbetçilerinin adedine göre
hesabolunur.
Uzak emniyet ileri karakollara aittir.
Nizam karakol personeli seferi teçhizatlı ve silahlı bulunur.
KANUNLAR, ŞUBAT 1992 (Ek-11)
b) Eğer bir kışlada, konakta veya ordugahta başka başka sınıflardan birlik-
ler bulunuyorsa nizam karakol vazifesi kumandanın tertibi üzerine münavebe ile
yapılır.
Kıtası olmıyan karargah ve askeri kurumların karakol nöbetçi ve devriyeleri
o mevkideki en yakın nizam karakolundan temin olunur.
III - Karakol, karakol nöbetçisi ve devriyelerin muvakkat yakalama salahi-
yetleri
Madde 80 - Karakol hizmetinde bulunan subay, astsubay, erbaş ve erler ile
karakol nöbetçi ve devriyeleri kendi mıntakaları dahilinde asker ve sivil her
şahsı aşağıda gösterilen hallerde muvakketen yakalıyabilirler:
a) Adli takibat maksadı ile: Bir cürüm işlerken veya bir cürmü işledikten
sonra kovalanırken her şahsı,
b) Muhafaza ve emniyet maksadı ile:
1. Kendi muhafazaları altına tevdi edilmiş olan insanlarla eşyanın himayesi
için muvakketen yakalanması zaruri görülen şahsı.
2. Karakola, karakol nöbetçisine ve devriyelere karşı tecavüz eden veya
müessir fiil yapan, hakaret eden bir şahsın bu fiillere devamının men`i ancak
muvakkat yakalanması ile kabil olduğu takdirde bu şahsı.
c) Disiplin maksadı ile: İzinsiz kıtası haricinde rastlanan veyahut himayesi
için yakalanması lüzumlu görülen askerleri.
Madde 81 - Karakol, karakol nöbetçileri ve devriyeler 80 inci maddede zikre-
dilen hallerde karakol amirinin ve bağlı bulundukları kıta, karargah ve askeri
kurumun nöbetçi amirinin emri ile de askeri ve sivil şahısları muvakkaten yaka-
larlar.
Madde 82 - Muvakkat yakalamak, şahsın vücudu üzerine el koymak veya silahla
dokunmak ve muvakkat yakalandığının kendisine söylenmesi ile yapılır.
Muvakkat yakalanan kaçmaya teşebbüs ettiği takdirde silah kullanılacağı he-
men bildirilir. Ve üzerinden silah vesair aletler de alınır.
Muvakkat yakalananlar adli takibatı mucip bir sebep varsa salahiyetli askeri
veya adli makamlara teslim olunur. Aksi takdirde nihayet muvakkat yakalandığının
ertesi günü serbest bırakılır.
K) HAZIR KITA
Madde 83 - Hal ve vaziyetin icabettirdiği zamanlarda her kışla konak ve or-
dugah da derhal kullanılmak üzere ayrıca bir hazır kıta bulundurulur.
Bunun kuvveti ve çıkarılacağı zamanlar talimatnamede zikredilen esaslar da-
hilinde düzenlenir.
Madde 84 - Hazır kıta gece dahi seferi teçhizatlı silahlı ve giyimli olarak
harekete hazır bulunur. Bu kıtanın nöbetle uyku uyuyup uyuyamıyacağı çıkaran ku-
mandanca emredilir.
Madde 85 - Fevkalade hallerde bütün kuvvet dahi hazır kıta halinde bulundu-
rulur.
L) ASAYİŞİN TEMİNİ İÇİN ASKERİN NASIL KULLANILACAĞI VE ÖRFİ İDARE
Madde 86 - Asayişi temin için Silahlı Kuvvetlerin nasıl kullanılacağı ve ör-
fi idare ilanı halinde askerlerin vazife ve salahiyetleri hususi kanunlar hüküm-
lerine göre yürütülür.
M) ASKERLERİN SİLAH KULLANMA YETKİLERİ
Madde 87 - (Değişik: 25/4/1972 - 1582/1 md.)
Askerler karakol, karakol nöbetçisi, devriye, nakliyat muhafazası hizmetle-
rinde veya asayişi temin için görevlendirildiklerinde aşağıda gösterilen haller-
de silah kullanmaya yetkilidirler.
I - Silah kullanmasını gerektiren haller
a) Bu hizmetlerden birini yaparken müessir bir fiil ile taarruza uğranıl-
dığı veya müeesir bir fiil veya tehlikeli bir tehdit ile bu hizmetlerle yapılma-
sına mukavemet edildiği takdirde bu taarruz ve mukavemetleri gidermek için,
b) Bir taarruz veya mukavemete hazırlanan ve silahını veya mukavemete elve-
rişli bir aleti bırakmaya davet edildiği halde, bu davete derhal itaat etmiyen
veyahut bıraktığı silahı veya aleti tekrar eline almaya davranan veya alan kim-
seyi itaate zorlamak için,
c) Bu kanunun 80 ve 81 inci maddeleri gereğince muvakkaten yakalanan bir
şahsın veyahut muhafaza ve sevki kendisine tevdi edilmiş olan bir tutuklunun ve-
ya hükümlünün kaçması veya kaçmaya teşebbüs etmesi ve verilecek dur emrini din-
lemediği görüldüğünde başka türlü ele geçirilmesi kabil olmadığı takdirde yaka-
lanması için,
d) Kendi muhafazasına tevdi edilmiş olan insan ve her türlü eşyaya karşı
vukubulan taarruzu defetmek için,
e) Bu maddede sayılan görevleri yapan askerlere karşı, sözle yapılan sataş-
ma veya hareketlerin bertaraf edilmesi sırasında mukavemet, taarruz, müessir
fiil veya tehlikeli bir tehditle karşılaşıldığında bu halleri gidermek için.
II - Silah kullanma derecesi
Bu maddede yazılı hizmetlerin yapılması sırasında silah kullanılması için
başkaca bir çare kalmaması veya zaruret olması şarttır.
1. Şahıs veya topluluk silahsız ise; mukavemet, taarruz, müessir fiil veya
tehdidin derecesine göre asayiş hizmeti ile görevli birlik komutanı gerekli
uyarmayı yaparak silah kullanılacağını ihtar eder. Bu ihtara itaat edilmezse bu-
nu sağlıyacak dereceden başlamak üzere silah kullanılır.
2. Şahıs veya topluluk silahlı veya taarruzun önemli derecede etkili kılacak
şekilde aletleri taşıyorsa, silah veya aletlerin bırakılması ihtar olunur. Teca-
vüz taarruz veya mukavemet buna rağmen devam ederse itaati sağlıyacak dereceden
başlamak üzere silah kullanılır.
III - Silah kullanma tarzı
1. Silah çeşitlerine göre etkili olabilecek şekilde kullanılır. Önce kesici
ve dürtücü silahlar ile ateşli silahlar hedefe tevcih edilir, sonra ateşli si-
lahların dipçik ve kabzaları kullanılır, daha sonra kesici ve dürtücü ve ateşli
silahlar bilfiil kullanılır.
2. Silah kullanmak mutlaka ateş etmek değildir. Ateş etmek son çaredir. Önce
havaya ihtar ateşi yapılır. Sonra ayağa doğru ateş edilir, mukavemet veya taar-
ruza veyahut tehlikeli bir tehdide varan mukavemet hali devam ederse, hedef gö-
zetilmeksizin ateş edilir.
IV - Ateş emri ve kendiliğinden ateş etmek
1. Ateş etmek bilhassa bunun için emir verilmiş olmasına bağlıdır.
2. Ateş emri verilmemiş olsa dahi her asker silahını kullanabilir. Ancak si-
lahını kullanılacağı zamanın ve kullanma derece ve tarzının tayini her olayın
cereyan ettiği haller ve şartlar göz önünde tutularak silahını kullanacak asker
tarafından bizzat takdir olunur.
KANUNLAR, ŞUBAT 1991 (Ek - 7)
V - Ateş emri vermeye yetkili makamlar
1. Bu maddede yazılı görevleri yapmak için birliğe görev veren üst komutan
olay yerinde bulunuyorsa sözle ateş emri vermeye yetkilidir. Komutan, bu emri
yazı ile teyit eder.
2. Asayişe memur edilen kuvvetlerin olay yerinde bulunan birlik komutanı ve-
ya asayişe memur edilen birliğin parçalarına komuta eden en küçük komutan ve
amirler dahi önceden emir verilmemiş olsa bile sözle ateş emri vermeye yetkili-
dir.
VI - Sorumluluk
Her olayın cereyan ettiği haller ve şartlar göz önünde tutulmak kaydiyle bu
madde hükümlerine göre silahını kullanan askere ve silah kullanma emrini veren
birlik komutanına sorumluluk yüklenemez.
VII - Soruşturma usulü ve adli yardım
(Ek: 22/11/1990 - 3683/5 md.) Silah kullanmak zorunda kalan asker kişiler
hakkında, hazırlık soruşturması Askeri Savcı, Cumhuriyet Savcısı veya yardımcı-
ları tarafından yapılır. Haklarında dava açılan sanık asker kişiler duruşmadan
vareste tutulabilir. Olayın mahiyetine ve kusurun derecesine göre sanığın mensup
olduğu Bakanlıkça durumu uygun görülenlerin vekalet verdiği avukatın ücreti, bu
bakanlıkların bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Avukat tutma ve avukat-
lık ücretinin ödeme usul ve esasları, Milli Savunma ve İçişleri bakanlıklarınca
bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde çıkarılacak yönetme-
likle düzenlenir.
Madde 88 - (Değişik: 25/4/1972 - 1582/1 md.)
Silah kullanma yetkisini haiz bulunan her asker veya silah kullanma emrini
vermeye yetkili her komutan kanunun tayin etmiş olduğu müsaadeleri yerinde ve
zamanında kullanmaz veya silahlarından tamamiyle istifade etmezse fiilin mahiye-
tine göre cezalandırılır.
Madde 89 - 87 nci maddede gösterilen hallerden başka hizmete ait bir vazife-
yi yaparken maruz kaldığı bir mukavemeti bertaraf etmek veyahut askere veya as-
keri eşyaya karşı yapılan bir tecavüze karşı koymak için silah kullanmak zarure-
ti hasıl olursa, her asker silah kullanmaya salahiyetli ve vazifelidir.
Madde 90 - 87 ve 89 uncu maddelerde gösterilen hallerden başka her asker
meşru müdafaa halinde silah kullanmaya salahiyettardır.
N) ASKERİ İNZİBAT KUVVETLERİNİN VAZİFE, TEŞKİL VE YETKİLERİ
Madde 91 - a) Garnizonlarda askeri disiplinin muhafazası, önleyici zabıta ve
adliye vazifeleri ile askeri trafik vazifeleri garnizon kumandanlarına aittir.
Garnizon kumandanları yukarıda gösterilen vazifeleri merkez kumandanlıkları
marifetiyle yürütür.
Merkez kumandanlıkları; büyük garnizonlarda kadrolarla tesbit ve teşkil olu-
nur. Diğer garnizonlarda garnizon kumandanları rütbece kendisinden bir veya ni-
hayet iki derece ast olan bir subayı merkez kumandanı olarak tayin ve tavzif
edebilir. Merkez kumandanlığı teşkiline lüzum görülmiyen küçük garnizonlarda bu-
na ait vazifeler, garnizon kumandanı tarafından tayin edilecek bir inzıbat suba-
yı veya astsubayı buna da imkan olmıyan hallerde bizzat garnizon kumandanı tara-
fından yapılır.
b) Merkez kumandanlığı kadro ile tesbit ve teşkil edilmediği ahvalde; garni-
zon dahilindeki kıta ve askeri müesseselerin miktarı, şehrin genişliği ve vazi-
felerin ehemmiyeti gözönüne alınarak kafi miktarda subay, astsubay, erbaş ve er-
ler merkez kumandanı veya inzıbat subayı veya astsubayın emrine verilir ve bun-
lara inzıbat kuvveti denilir.
Askeri inzıbat kuvveti mensupları Silahlı Kuvvetler Kıyafet Kararnamesinde
tesbit edilen hususi işareti taşırlar.
Madde 92 - a) Askeri inzibat erbaş ve erleri vazife esnasında diğer erbaş ve
erlere karşı karakol sıfatını ve karakolların kanuni salahiyet ve mesuliyetleri-
ni haizdirler.
b) Askeri Ortaokul ve eşidi okul askeri öğrencilerine astsubaylar gibi, daha
yüksek okul ve üniversite askeri öğrencilerine subaylar gibi muamele olunur.
c) Subay ve askeri memurlarla astsubaylar hakkında askeri inzibat vazifele-
ri; ancak üst veya kendi rütbelerindeki inzibat subay ve astsubayları tarafından
yapılabilir.
0 mahalde salahiyetli bir inzibat subayı veya astsubayı mevcut değilse vaka-
ya şahit olan üst veya aynı rütbedeki her subay, askeri memur veya astsubay mü-
dahaleye ve inzibat vazifesini ifaya mecburdur.
Ancak ağır cezayı müstelzim meşhut cürüm halinde subayları, askeri memurları
ve astsubayları dahi yakalamaya askeri inzibatlar, polisler, jandarmalar ve her-
kes mezundur.
Bu takdirde dahi suçlu askerler duruma göre ya salahiyetli askeri inzibat
memuru gelinceye kadar vaka mahallinde tutulur veya en yakın askeri inzibat ka-
rakoluna, yoksa askeri makamlara teslim edilir. Bundan sonra yapılacak hazırlık
tahkikatında salahiyetli inzibat memuru veya mevcut askeri makamın tayin edeceği
bir subay bulunur.
Madde 93 - Üniformalı veya sivil elbiseli subay, askeri memur ve astsubaylar
ağır cezalı cürümler dışındaki suçları işledikleri takdirde polis veya jandarma
kuvvetleri tarafından en yakın askeri makama veya inzibat karakoluna davet edi-
lir. Askeri şahıs bu daveti kabule mecburdur.
Bu şahıslara ait hazırlık tahkikatı bizzat C. Müddeiumumileri veya salahi-
yetli askeri adli hakimler tarafından yürütülür ve tahkikat tamamlanıncaya kadar
askeri makamlarca nezaret altında tutulurlar.
Madde 94 - Her hangi bir vakada askeri inzibatların kuvveti kafi gelmediği
takdirde en yakın askeri kıtadan asker celbolunur. Acele ve tehirinde tehlike
melhuz olan hallerde en yakın polis ve jandarma kuvvetlerine de müracaat olunur.
Askeri inzibatlar tarafından vaki olacak yardım talepleri üzerine polis ve jan-
darmalar tarafından yardımda bulunulacağı gibi polis ve jandarmalar tarafından
vaki olacak yardım talepleri de askeri inzibatlarca yerine getirilir.
Madde 95 - İnzibat er ve erbaşları diğer er ve erbaşlara, inzibat subay ve
astsubayları aynı veya ast rütbedeki bütün subay, askeri memur ve astsubaylarla
er ve erbaşlara ve bütün askeri inzibatlar sivil şahıslara karşı aşağıda göste-
rilen hallerde muvakkat yakalama salahiyetini haizdir.
a) Bu kanunun 80 inci maddesinde gösterilen hallerde,
b) Askeri disiplini bozan hallerde,
c) Adli bir vazifenin yerine getirilmesi hallerinde,
d) Vazifelerini ifa esnasında veya vazifelerinden dolayı tecavüz veya haka-
rete maruz kaldıkları takdirde;
Yukarıdaki hallerde muvakkat yakalananlar hakkında da bu kanunun 82 inci
maddesi son fıkrası hükmü gereğince işlem yapılır.
Madde 96 - Askeri inzibatlar vazifeli bulundukları zamanda bu kanunun 87, 88
ve 89 uncu maddelerinde (Ve her türlü ahvalde de 90 ıncı maddesinde) zikredilen
silah kullanma salahiyetlerini haizdirler.
Madde 97 - Askeri inzibatların askeri disiplini muhafaza, önleyici zabıta ve
adliye vazifeleri ile askeri trafik vazifeleri talimatname ve talimatlarla gös-
terilir.
KANUNLAR, ŞUBAT 1991 (Ek - 7)
O) SOSYAL HİZMETLER
I - Ordu pazarları
Madde 98 - Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının çeşitli ihtiyaçlarını elve-
rişli şartlarla temin etmek maksadiyle hususi kanunlara göre teşkil edilecek or-
du pazarları kurulur.
(Ek fıkralar: 29/11/1984 - KHK 243/38 md.)
Türk Silahlı Kuvvetleri personeli için lüzum ve ihtiyaç görülen yerlerde ço-
cuk bakımevleri ve sosyal tesisler kurulabilir.
Bunların kuruluş ve işletme esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.
II - Ordu evleri ve askeri gazinolar
Madde 99 - Silahlı Kuvvetler mensupları arasında tesanüdü artırmak mesleki
ve kültürel inkişaflara, sosyal ve moral ihtiyaçları temin gayesi ile büyük gar-
nizonlarda (Tümen ve eşidi askeri kurumlar ile daha büyük kıta ve kurumların,
Deniz ve Havada eşitlerinin bulunduğu) ordu evleri kurulabilir.
Bu yerlerde astsubaylar için de birer ordu evi kurulabilir.
Daha küçük birlik ve kurumların bulundukları yerlerde subay ve astsubaylar
için birer askeri gazino teşkil edilebilir.
Ayrıca kışlalarda subay, astsubay ve erler için birer kışla gazinosu tesis
edilir.
Madde 100 - Ordu evleri, askeri gazinoları ve kışla gazinoları askeri bina
olup askeri mahal vasıf ve mahiyetini haizdir.
Madde 101 - Ordu evlerinin (Askeri gazino ve kışla gazinoları dahil) serma-
yeleri:
a) İşletme gelirlerinden,
b) Üye aidatından,
c) Teberrüattan,
d) Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden konulacak ödeneklerden teşekkül
eder.
Madde 102 - a) (Değişik: 4/7/1988 - KHK - 336/1 md.; Aynen Kabul: 7/2/1990 -
3612/43 md.) Ordu evlerinin kadro, kuruluş, idare, murakabe ve muhasebeleri ile
işletme şekilleri ve müştemilatı yapılacak bir yönetmelik ile tesbit ve tayin
olunur.
b) (Değişik: 22/11/1990 - 3683/6 md.) Orduevleri, askeri gazino, kışla gazi-
noları ve askeri müzelerden elde edilen gelirler, bu yerlerin yenilenmesine ve
yeniden inşasına veya idamesi ile modern hale getirilmesine ve kitaplıkların te-
sis ve zenginleştirilmesine sarf olunur.
Madde 103 - Ordu evleri ve müştemilatı 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu-
nun 7 nci maddesinin 18 inci fıkrası gereğince Kurumlar Vergisinden, Bina ve Ge-
lir vergilerinden muaf olup mezkür maddedeki (Ordu evleri) tabirine askeri gazi-
no ve kışla gazinoları ile bunların nizamnamede gösterilen her türlü müştemilatı
dahildir.
Madde 104 - (Değişik: 22/11/1990 - 3683/7 md.)
Orduevleri, askeri gazino, kışla gazinoları, askeri müzeler ve bunların yö-
netmelikte gösterilecek her türlü müştemilatı, sarfiyat ve muameleleri bakımın-
dan 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hü-
kümlerine ve Sayıştayın vize ve denetimine tabi değildir.
III - Dinlenme kampları ve karşılama ekipleri
Madde 105 - a) Subay, askeri memur ve astsubaylarla ailelerinin dinlenme ve
moral ihtiyaçlarını temin maksadiyle elverişli yer ve mevsimlerde subay ve ast-
subaylar için ayrı ayrı dinlenme kampları tesis edilebilir.
b) Bu kampların ne zaman ve nerede açılacağı ve devam süresi Milli Savunma
Bakanlığı veya Jandarma Genel Kumandanlığınca tayin ve tesbit olunur.
c) Kampların tesis ve işletilmesinde, askeri nakil vasıtaları ile çadır, ya-
tak ve karyola gibi askeri malzemeden istifade edilebilir.
d) Kampların tesisi, işletmesi ve personelin istifade şekli hususlarına ait
teferruat hükümleri talimatnamede düzenlenir.
e) Bir garnizona tayin edilerek gelen subay, askeri memur ve astsubayları
karşılamak ve yerleştirmek gayesiyle ekipler kurulur.
Bu ekipler gelen personelin lojmanlara yerleştirilmesini veya o mahalde boş
olduğu tesbit edilen meskenlere girebilmelerini temin ederler.
IV - Askeri kantinler
Madde 106 - a) Her kışlada askerlerin çeşitli ve zaruri ihtiyaçlarının daha
ucuz ve kolaylıkla sağlanmasını temin maksadiyle bir kantin kurulur.
b) Kantinlerin gelirleri, teşkil, idare, murakabe, işletme ve kontrol şekil-
leri talimatname ile tesbit olunur.
c) Kantinlerin işletilmesinden elde edilen kar kışla kumandanının emriyle,
ödeneği olmıyan veya ödeneği olup da kafi gelmiyen zaruri ve resmi işlere sarf
olunur.
d) Askeri kantinler hakkında da 103 ve 104 üncü madde hükümleri tatbik olu-
nur.
V - Bakım ve onarım tesislerinden istifade
Madde 107 - a) Subay, askeri memur ve astsubaylar, bütün masrafları kendile-
rine ait olmak üzere ordu pazarları ve ordu evleri tesislerinde her türlü şahsi
eşya ve vasıtalarının bakım, onarım ve imalini yaptırabilirler.
b) Bu yerlerden faydalanmanın usul ve şekli talimatnamede gösterilir.
VI - Askeri nakil vasıtalarından istifade
Madde 108 - Subay, askeri memur ve astsubaylar ile aileleri aşağıdaki hal-
lerde askeri kara ve deniz nakil vasıtalarından faydalanabilirler:
a) Mesaiye geliş ve gidiş için ihdas edilecek servis vasıtalarından,
b) Şehir içi ev eşyası ve mahrukat nakline tahsis edilecek vasıtalardan,
c) Uzak garnizonlarda oturanların kendileri ve ailelerinin şehirle irtibat-
larının temini ve çocuklarının okula götürülüp getirilmesi için ihdas edilecek
servis vasıtalarından,
d) Umumi vasıtaların işlemediği garnizon ve kıtalara tayin edilen subay, as-
keri memur ve astsubayların zati esyaları ile ailesi efradı ve kendisi umumi va-
sıtanın en son gittiği yerden vazife mahalline kadar askeri vasıta ile götürülür
ve getirilir.
e) (Ek: 23/6/1976 - 2016/1 md.) Acilen sevki gereken hasta ve cenaze nakil-
leri için tahsis edilecek vasıtalardan,
(Ek: 23/6/1976-2016/1 md.) Savaşta ve olağanüstü hallerde, izinli personel
ve hizmetin gerektirdiği diğer işlerde görevlendirilecek personel ile sivil mo-
ral ekipleri, harekat bölgesine ve harekatla ilgili diğer garnizonlara gidiş ve
dönüşlerinde kara, deniz ve hava ulaştırma araçlarından yararlandırılabilirler.
(Ek: 23/6/1976 - 2016/1 md.) Barışta olağanüstü hallerde, Genelkurmay Baş-
kanının emri ile önemli kişiler veya görev ve hizmetler için hava ulaştırma
araçları tahsis edilebilir.
Yukarıdaki maksatlar için nakil vasıtalarının tahsisi ve bunlardan istifade
şekli talimatname ile tesbit olunur.
KANUNLAR, ŞUBAT 1991 (Ek - 7)
VII - Sivil nakil vasıtalarından tenzilatlı istifade
Madde 109 - Subay, askeri memur ve astsubaylar resmi elbiseli oldukları veya
sivil elbiseli iken hüviyet kartlarını ibraz ettikleri takdirde Türkiye Cumhuri-
yeti Devlet Demiryolları ve Denizcilik Bankası nakil vasıtalarında tenzilatlı
olarak seyahat ederler.
Erbaş ve erler şehirlerarası seyahatlerde izin belgesi göstermek suretiyle
tenzilatlardan faydalanırlar. Şehiriçi seyahatlerde tenzilat için izin belgesi
aranmaz.
Sevk muhtırası ile yapılacak seyahatler tam ücrete tabidir.
P) MERASİM
Madde 110 - Askeri merasimler; Askeri Merasim ve Protokol Talimatnamesi
esaslarına göre yapılır.
R) HARB ESİRLERİ VE MÜLTECİLER
Madde 111 - Harb esirleri hakkında 6020 ve mülteciler hakkında da 4104 sayı-
lı kanun hükümleri tatbik olunur.
S) TABİİ AFETLERDE YARDIM
Madde 112 - Yer sarsıntısı, yangın, su basması, yer kayması, kaya düşmesi,
çığ ve benzeri tabii afetler zuhurunda 7269 sayılı kanun ve ekleri hükümleri da-
hilinde hareket olunur.
T) ASKERİ ÖĞRENCİLER
Madde 113 - a) Liselerden yukarı okul, yüksek okul ve üniversitelerde okuyan
askeri öğrenciler Askeri Ceza ve Askeri Muhakeme Usulü kanunları ile, bu kanunun
tatbikatı bakımından askerlik mükellefiyeti altına girmiş addolunur. Ve diğer
askerler hakkında tatbik olunan hükümler bunlar hakkında da aynen tatbik edilir.
b) (Değişik: 22/11/1990 - 3683/8 md.) Bütün askeri öğrenciler; subaylara,
astsubay hazırlama ve astsubay sınıf okulu öğrencileri aynı zamanda astsubaylara
karşı ast durumunda olup, askeri öğrencilerin belirtilen hallerin dışında gerek
kendi aralarında gerekse erbaş ve erlere karşı astlık ve üstlük münasebetleri
yoktur.
c) Lise, ortaokul ve eşidi okullar askeri öğrencileri; bu kanunun 14 üncü
maddesinin asta tahmil ettiği vazifeleri aynen yapmaya mecburdurlar. Hilafına
hareket edenler diğer askerlerin tabi olduğu cezai müeyyidelere tabidirler.
d) Bütün askeri öğrencilerin yalnız kendileri bu kanunun (G) bölümünde be-
lirtilen sağlık işleri ile ilgili hükümlerden ve şehiriçi ve şehirlerarası seya-
hatten emsali sivil talebeler gibi tenzilatlı tarifeden istifade ederler.(J) bö-
lümünde gösterilen hükümler dahilinde nöbet hizmetlerine sokulabilirler.
Madde 114 - Bu Kanunun yukarda gösterilen esasları da göz önünde tutularak,
askeri öğrenciler hakkında tatbik şekli talimatnamede ayrıca teferruatlı olarak
gösterilir.
Askeri öğrenciler diğer hususlarda kendi okul talimatlarına tabidirler.
U) SİLAHLI KUVVETLERDE ÇALIŞAN SİVİL PERSONEL
Madde 115 - Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil memur, müstahdem, müteferrik
müstahdem ve gündelikçi sivil personel bu kanunun askerlere tahmil ettiği sorum-
luluk ve hizmetlerin ifası bakımından:
a) Amir vazifesi alanlar; maiyetindeki bütün askeri ve sivil personele hiz-
metin icabettirdiği emirleri verebilir. Ceza vermek salahiyetleri yoktur. Maiye-
tin cezalandırılması icabeden hallerde en yakın askeri amire müracaat edilir.
b) Bütün sivil personel emrinde çalıştıkları askeri amirlere karşı ast duru-
munda olup bu kanunun 14 üncü maddesinin asta tahmil ettiği vazifeleri aynen
yapmaya mecburdurlar. Hilafına hareket edenler askerlerin tabi olduğu cezai
müeyyidelere tabi olurlar.
Madde 116 - Sivil personelin, bu kanunun askerlere tanıdığı hak ve salahi-
yetlerden faydalanmaları ve mükellefiyetleri yerine getirmeleri aşağıdaki esas-
lar dahilinde olur:
a) Bu kanunun müracat ve şikayet bölümlerinde gösterilen usul, hak ve kayıt-
lara aynen tabidirler.
b) Bu kanunun 33 üncü maddesinde gösterilen izin hakkındaki hükümlere aynen
riayetle mükellef olup senelik izinleri hususi kanunlardaki esaslara göre tayin
ve tanzim olunur.
c) (Değişik: 22/11/1990 - 3683/9 md.) Hastalık ve ölüm hallerinde bütün si-
vil personel hakkında tabi oldukları özel kanunlar hükümleri tatbik olunur. An-
cak sivil personel ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri, bunlardan harp ve
vazife malulü olanlar ile bakmakla yükümlü bulundukları aile fertleri ve harp ve
vazife malullüğünü gerektiren nedenlerden dolayı ölenlerin aylığa müstehak dul
ve yetimleri, 66 ncı maddenin (a) ve (b) fıkraları ile 67 nci madde hükümlerin-
den aynen istifade ederler. Aile fertleri; eş, çocuklar (üvey ve evlatlıklar da-
hil) ile ana ve babadır.
d) Sivil personel Silahlı Kuvvetlerde gördükleri hizmetlerin hususiyetleri
göz önüne alınarak bu kanunun 77 nci maddesi gereğince nöbet hizmetlerine soku-
labilirler.
e) Sivil personelin yalnız kendileri ordu pazarları ve askeri kantinlerden
aynen ve askerler gibi, askeri nakil vasıtalarından ise bu kanunun 108 inci mad-
desi hükmünden faydalanabilirler.
f) (Değişik: 22/11/1990 - 3683/9 md.) Sivil personelin görevdeki kıyafetle-
ri, Kıyafet Yönetmeliğinde gösterilir.
g) (Ek: 22/11/1990 - 3683/9 md.) Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı
Kuvvetleri kadrolarında veya kadro açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak
gösterilen görev yerlerine atanan sivil memurlar Türk Silahlı Kuvvetleri sosyal
tesislerinden görevlendirildikleri kadro derecesindeki subaylar gibi istifade
ederler. Bu statüdeki sivil memurlar ile askeri personel arasındaki protokol mü-
nasebetlerinin düzenlenmesinde de aynı esas uygulanır.
Madde 117 - Bu kanunun yukarıda gösterilen esasları da gözönünde tutularak
Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil personel hakkında tatbik şekli talimatnamede
ayrıca teferruatlı olarak gösterilir.
Madde 118 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce muhtelif kanunlarda geçen
erat tabiri "erbaş ve er" olarak değiştirilmiştir.
Madde 119 - 2771 sayılı Ordu Dahili Hizmet Kanunu ile tadil ve ekleri ve
285O sayılı Kanunla tadil edilen 1111 sayılı Askerlik Kanununun 1 inci maddesi-
nin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
Madde 120 - Bu kanunda mevcudolan hükümlerin Kara, Deniz ve Hava Kuvvetle-
rinde, barış ve savaşta ve düşman karşısında tatbik şekli Milli Savunma Bakan-
lığınca hazırlanacak talimatname ile ayrıca tayin ve tafsil olunur.
Madde 121 - Bu Kanunun sağlık işlerine ait 57 - 70 inci madde hükümleri
1 Mart 1961 tarihinde diğer hükümleri yapılacak talimatname ile birlikte
27 Mayıs 1961 tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 122 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
KANUNLAR, ŞUBAT 1991 (Ek - 7)
4/1/1961 TARİHLİ VE 211 SAYILI KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER:
1) 7/2/1990 tarih ve 3612 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde - İlgili kanunlarında tüzükle düzenlenmesi öngörülmekle birlik-
te bu Kanun ile yönetmelik şeklinde tanzimi uygun bulunan hususlarla ilgili ola-
rak çıkarılması gereken yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mevcut hükümle-
rin uygulanmasına devam olunur.
2) 22/11/1990 tarih ve 3683 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi:
MADDE 10 - Asker kişilerle ilgili olup diğer kanunlarda geçen "Kıyafet Ka-
rarnamesi" ibaresi, "Kıyafet Yönetmeliği" şeklinde değiştirilmiştir.
211 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan ------------------------------
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
------------------------------------------- ------------ ------ -------
4/1/1961 Tarih ve 211 Sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinin b fıkrasının 2 nci bendinin bu Ka-
nuna aykırı hükümleri 27/7/1967 926 208
211 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinin üçüncü
fıkrası 23/7/1999 4418 3
211 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATlN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte Yürürlüğe giren Maddeler giriş tarihi
------- ---------------------------------------- ------------
172 - 19/2/1963
725 - 21/2/1966
926 Kıta tazminatına ait hükümleri 1 Aralık 1967
tarihinden
geçerli olmak
üzere 172
nci maddede
gösterilen
yönetmeliğin
yürürlüğe
konulduğu
tarihte
Kademe terfii, aylıklar harçlıklar mahrumiyet yeri
ödeneği, öğrenim yurtları ve burslar ile aile yardımı
ödeneği, ölüm yardımı ödeneği, temsil giderleri,
emeklilik ikramiyesi (49 uncu madde uyarınca verilecek
tazminatlar hariç) ve yakacak yardımına ait hükümleri 1/3/1970
Diğer hükümleri 10/8/1967
1423 - 14/7/1971
1582 - 5/5/1972
2016 - 2/7/1976
2083 - 24/3/1977
2259 - 23/2/1980
2318 - 18/10/1980
2537 - 18/10/1981
2861 - 25/6/1983
3084 - 1/12/1984
2771 İkinci madde 16/5/1982
4,6,7,10 maddeleri 1/4/1983
Diğer maddeleri 1/1/1983
KHK/243 - 31/12/1984
KHK/336 - 5/8/1988
3612 - 16/2/1990
3683 4 üncü maddesi 29/5/1991
Diğer Maddeleri 29/11/1990
KHK/469 - 2/1/1992
3810 - 3/7/1992
KHK/499 - 2/9/1993
4187 - 13/10/1996
4375 - 2/8/1998
4418 - 29/7/1999
4419 - 29/7/1999
Bugünün tarihi: 02/05/2025 11:48:34