MEZARLIKLAR HAKKINDAKİ NİZAMNAME

14/08/2025 Mevzuat bölümü

Kanun Yönetmelik Tüzük

Kanun Hükmünde Kararname (KHK)

Mevzuat Listesi

MEZARLIKLAR HAKKINDAKİ NİZAMNAME
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 1.7.1931, No 11410
Dayandığı Kanunun Tarihi : 3.4.1930, No: 1580
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 9.8.1931, No: 1868
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi: 12, S.391
Fasıl: I
Mezarlıklar hakkında umumi hükümler

Madde 1 - Belediyeye devrolunan mezarlıklar iki kısımdır:
1 - Vakfa ait tapulu tapusuz umumi mezarlıklardır ki bütün hukuk ve vecaibi
belediyeye intikal etmiştir.
Bu vakıf mezarlıklara ait ne kadar mevkuf varidat ve akarat ve tenmiyesi
meşrut nukut var ise belediyeye aittir.
Bu varidat ve akarat ve nukut müstakil olmayıpta diğer vakıflar ile memzuç
ise evkaftan belediyeye devrolunan sular hakkında 12 Ağustos 1928 tarihli Nizam-
namedeki usul dairesinde Evkafça hisse ayrılır ve belediyeye verilir.
2 - Metrük ve sahipsiz mezarlıklar. Bu mezarlıklar dahi belediyeye intikal
etmiştir.

Madde 2 - Belediyeye devrolunmıyan fakat murakabesi ve ölü gömülmesi için
ruhsat verilmesi belediyeye ait olan mezarlıklar üç kısımdır.
1 - Tapu ile tasarruf olunan mezarlıklar.
2 - Şahıslara ve ailelere ait hususi vakıf mezarlıklar.
3 - Cami harimlerindeki mezarlıklar. (Evkafa ait olan bu mezarlıklar bahçe-
lerden başka bir şekilde kullanılamaz ve başka maksatlar için kullanılmasına
ruhsat verilemez.)
Birinci ve ikinci maddelerde mezkür mezarlıklar başka maksatlarda kullanıl-
mak istenildiği vakit sahiplerinin belediyeye müracaat edip ruhsat almaları ve
ruhsat aldıktan sonra belediyenin göstereceği şartlar altında kabirleri naklet-
meleri mecburidir.
Mezarlıkların başka maksatlar için ne zamandan itibaren kullanılabileceği
sıhhiye memurları tarafından yapılacak tetkikat neticesinde verilecek rapora gö-
re belediyece tayin olunur.

Madde 3 - Belediyeye devrolunan mezarlıklar ile mezarlıklara vakfedilmiş,
binalar, akarlar, varidatlar, tenmiyesi meşrut akçeler hakkında belediyeler ile
evkaf arasında bu nizamnamenin neşri tarihinden itibaren üç ay zarfında müştere-
ken üç defter yapılır. Biri belediyede diğeri evkafta kalır, üçüncüsü tapuya ve-
rilir.
Belediye reisinin tahriren müracaatı ve en büyük mülkiye memurunun havalesi
üzerine tapu idaresi belediye namına gayrimenkuller için tapu verir.

Madde 4 - Mezarlıktan bozma arsalar ile arsa satışları hakkında aşağıdaki
muameleler yapılır:
1- Evkafça taksit ile satılmış olan mezarlıklar bedelinden Belediye Kanunu-
nun neşri tarihi olan 1930 senesi Nisanının on dördüncü günü henüz alınmamış
taksitleri var ise bu taksitler belediyece tahsil olunur.
2 - Arsa haline konulmuş olan mezarlıklar 14 Nisan 1930 tarihine kadar sa-
tılmamış ise belediyeye devrolunurlar.
3 - Arsa haline konulmuş olan mezarlıklar üzerine bina yapılmış ise bina ve
binaya merbutiyeti zaruri ve tabii olan arsalar evkafa aittir.

Madde 5 - Belediyece tesbit olunan umumi mezarlıktan başka yerlere ölü gö-
mülmesi yasaktır.
Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 211 ve 218 inci maddelerine göre yapılacak
muameleler bu hükümden müstesnadır.

Madde 6 - Belediyelere devrolunan mezarlar ve mezarlıklardan tarihi kıymeti
haiz olanlar Muhafazai Abidat Nizamnamesi mucibince muamele görür.
Bu mezarlarda kalmış olan kemikler, alakadarları tarafından istenilirse on-
lara verilir. Alakadarı yoksa belediye tarafından umumi mezarlıklara nakil ile
muhafaza olunur.
Fasıl: 2
Belediye mezarlıklarının tesis tanzim ve tezyini

Madde 7 - Kanunen muayyen olan on sene müddet zarfında belediyeler ihtİyaca
göre bir veya mütaaddit mezarlık tesis ederek idare edeceklerdir.

Madde 8 - Yeni tesis edilecek mezarlıklar hakkında, Sıhhat ve İçtimai Muave-
net Vekaletince Dahiliye Vekaletiyle müştereken tanzim olunacak talimatname aşa-
daki esasların ne suretle yapılacağını gösterecektir:
1 - Beldenin nüfusuna ve senelik umumi vefiyatına göre tesis edilecek olan
mezarlıkların genişliği, mevkii ve meskenlere mesafesi, toprağının vasıfları,
su menbalarına ve mecralarına zararı olup olmadığı;
2 - Bu gün mevcut olup belediyece istimaline muvakkaten müsaade edilen me-
zarlıkların fenni ve sıhhi şartları haiz olup olmadığı ve tamamen veya kısmen
terki veya istimalde devam icap edip etmediği;
3 - Cenazelerin yıkattırılması, kefenlenmesi ve gömülmesi ve icabı halinde
tekrar mezarlıktan çıkarttırılması.

Madde 9 - Belediyeler ölü gömülmesine tahsis olunacak mezarlıkları, Umumi
Hıfzıssıhha Kanununun 212 nci maddesi mucibince hariçten insan ve hayvan girme-
sini men için etrafını laakal iki metre irtifaında mevkiin ehemmiyetine ve bele-
diyenin kudreti maliyesine göre taştan, tuğladan veya kerpiçten bir duvar ile
muntazam bir surette tamamen çevirecekler ve bu duvarı daima iyi halde muhafaza
edeceklerdir.

Madde 10 - Her mezarlığın muntazam ve mazbut yalnız bir kapısı olacaktır.
Bu kapı her zaman kapalı bulunacağı cihetle bekçinin işiteceği bir yere bir çın-
gırak konacaktır.

Madde 11- Mezarlıkların her şeyden evvel aşağıdaki esasları ihtiva eden bir
planı yapılacaktır:
A: Mezarlıkta vaziyete göre, kapıdan itibaren geniş bir yol bulunacaktır.
B: Yine kapıdan itibaren mezarlık duvarının iç tarafını dolaşacak bir yol
bırakılacaktır.
C: Mezarlık lüzumu kadar yol ve küçük yollarla muntazam adalara ayrılacak-
tır.
Ç : Münasip yerlerde lüzumu kadar genişlikte bir veya mütaaddit meydanlar
açılacaktır.
D : Mezarlıklarda kar ve yağmur sularının birikmesinde meydan verilmiyecek
surette sel yolları veya mecraları yapılacaktır. Bu sular umumi mecra varsa
oraya yok ise üstü kapalı derin bir çukura akıtılacaktır.
E : Mezarlıklarda daimi surette bulunması lazımgelen, memurlar ve müstahdem-
ler için esbabı istirahati cami bir bina yapılacaktır.
F : Mezarlar, mezarlıklardaki adacıklar içinde ve muntazam hatlar üzerinde
sıralanacak ve mezarların müteselsil bir sıra numarası olacaktır.
G : Mezarlık içerisinde açılacak en geniş yol ölü araba ve kamyonlarının
serbestçe girip manevra yapmasına müsait olacak genişlikte bulunacaktır.
H : Mezarlığı şehre bağlıyan yol daima iyi bir halde muhafaza edilecektir.

Madde 12 - Mezarlık dahilinde en geniş yolun ve ikinci derecede yolların iki
tarafı ağaçlanacaktır.

Madde 13 - Mezarlıklar, güneşin girmesine ve havanın cereyanına mani olmaya-
cak tarzda, servi gibi, mümkün mertebe yaz ve kış yeşil duran ve dalları yayvan
olmıyan ağaçlarla ve mümkün olan yerlerde çiçeklerle tezyin edilecektir.

Madde 14 - Mümkün olan yerlerde mezarlık içersine kadar borularla su getiri-
lip çeşme yapılır. Mümkün olmıyan yerlerde mezarlıktan 100 metre uzakta kuyu
açılarak su getirilir. Mezarlıklar içinde kuyu açılamaz.

Madde 15 - Mezarlığın dahili daima,temiz tutulacak,ottan,süprüntüden hali
bulundurulacak ve yolları, parmaklıkları iyi halde muhafaza edilecektir. Mezar
taşlarının kirlenmesine ve yosun tutmasına meydan bırakılmıyacaktır.
Fasıl : 3
Mezarlıkların inzıbatı

Madde 16 - Mezarlıklar hakkındaki yasakların başlıcaları şunlardır:
A - Mezarları çeviren duvar, parmaklık,örgü,çerçeve ve saire gibi manilere
çıkmak ve tırmanmak,
B - Mezarların üstüne çıkmak veya oturmak, her ne suretle olursa olsun bun-
ları tahrip etmek, çiçek, fidan,ağaç veya herhangi bir nebatı koparmak veya
sökmek,mezarlar üzerine konmuş eşya ve işaretleri kaldırmak; yerlerini değiştir-
mek,
C - Mevcut yollar haricinde gezinmek,her ne suretle olursa olsun ziyaretçi-
lerin huzur ve sükünunu ihlal etmek,
Ç - Mezarlıklara her ne suret olursa olsun zarar vermek ve ölülere karşı
hürmetsizlik gösterecek hareketlerde bulunmak, (Bu gibi hareketlerde bulunanlar
mezarlıktan çıkarılır.)

Madde 17 - Sarhoşların,dilencilerin, ayak satıcılarının, yanında velisi
bulunmayan çocukların,beraberinde köpek ve sair hayvanat getirenlerin mezarlık-
lara girmesi yasaktır.

Madde 18 - Cenaze nakleden vasıtalardan maada cenaze alayına iştirak eden
veya ziyaretçi getiren araba, otomobil ve sair her türlü nakil vasıtalarının
mezarlık içersine girmesi yasaktır.Yalnız mezarların inşasına ve tezyinine
mahsus malzeme getiren arabalar mezarlık idaresi tarafından irae olunan yollar-
dan geçmek şartiyle mezarlığa girebilirler.

Madde 19 - Güneş battıktan sonra mezarlıklara hariçten kimse giremez ve
vazifedarlar bile misafir kabul edemez.
Fasıl : 4
Mezarlar

Madde 20 - Umumi mezarlıklar dahilindeki mezarlıklar üç sınıfa ayrılır:
A - Birinci sınıf mezarlar : Aile metfenleridir. Bunlar, belediyece tayin
edilecek bir bedel mukabilinde en çok (324) = 12 metne murabbaı olmak üzere
daimi surette temin olunmuş mahallerdir ki doğrudan doğruya o aile efradına in-
tikal eder. İhtiyaç halinde bir aileye bunlardan birden fazlası verilebilir.
Bu gibi mahallerin sahipleri ayrılan kısmın etrafını muntazam surette çe-
virmeğe, yer altında lahit yaptırmağa mecburdurlar. Üzerine taştan ve saireden
tezyinat ve tesisat yaptırabilirler.
B - İkinci sınıf mezarlar.Şahsa mahsus metfenlerdir.
Bunlar belediyece tayin olunacak bir bedel mukabilinde daimi surette temin
olunmuş mahallerdir. Sahipleri mezarın etrafında parmaklık yapmak,taş dikmek la-
hit yaptırmak hakkına malik olurlar.Bu gibi mahallerin ebadı (3 B 1,50) = 4,50
metre murabbaıdır.
Her belediye meclisi satılacak birinci ve ikinci sınıf mezarlara alt bedel-
ler hakkında bir tarife tanzim edecektir.
C - Üçüncü sınıf mezarlar: Bu mezarlar parasızdır ve mezarlıktaki adacıklar
içersinde evvelce tayin edilen muntazam bir sıra dahilinde birbirini takip eder
ve ölüler sıra ile gömülür.

Madde 21 - Birinci sınıf mezarlar mezarlıkta en geniş yol üzerinde, ikinci
sınıf mezarlar ikinci derecede yollar,üçüncü sınıf mezarlar da bunların haricin-
deki yollar üzerinde bulunur.

Madde 22 - Üçüncü sınıf mezarlardaki cesetlerin kemik ve bakıyesi toprağın
tabiatına göre sıhhiye memurlarının verecekleri raporlara istinat etmek ve beş
seneden az olmamak üzere belediye meclisince tesbit edilecek bir müddet geçtik-
ten sonra sureti mahsusada hazırlanan umumi bir mahalle nakiliye defnolunarak
boş kalan mezara sıra geldiği zaman yeniden cenaze gomülebilir.
Fasıl: 5
Mezarların tanzim,teçhiz ve tezyini

Madde 23 - Bir mezarın uzunluğu iki metre, eni seksen santimetre derinliği
en az bir buçuk metre ve yedi yaşına kadar olan çocuklara mahsus mezarlar aynı
ada içerisinde bir metre uzunluğunda ve elli santimetre eninde olacaktır.İki
mezarın yan yana aralığı ve baş ve ayak taraflarından birbirine mesafesi küçük
ve muntazam bir yol teşkil etmek üzere 50 santimetredir.

Madde 24 - Mezarlık dahilinde mezar sahipleri tarafından yapılacak lahit,
duvar parmaklık,taştan ve saireden tezyinat ve tesisat ve her türlü inşaat bele-
diyenin müsaade ve kontrol altında cereyan edecek ve belediyece verilecek
müsaade haricinde inşaat menedilecektir.

Madde 25 - İnşaat sahipleri mezarlara, yollara, ağaçlara, çiçeklere,zarar
vermiyecekleri gibi malzeme bakayasını dahi kaldıracaklardır.Aksi takdirde ver-
dikleri zararı en çok on gün zarfında yapılacak ihtara rağmen tamir etmedikleri
ve malzeme bakayasını 48 saat içinde kaldırmadıkları takdirde vakı hasar beledi-
yece tamir ve malzeme bakayısı naklolunarak masarifi sahiplerinden alınacak ve
mezarlık daima iyi ve temiz bir halde bulundurulacaktır.

Madde 26 - Birinci ve ikinci sınıf mezar sahipleri sahip oldukları arazi
sınırları haricinde merdiven, basamak veya bunlara benzer şeyler yapamazlar.
Fasıl: 6
Gömme

Madde 27 - Ölülerin yıkattırılması, kefenlenmesi, mezarlığa kadar nakli ve
gömülmesi Belediye Kanununun 15 inci maddesinin 5 inci fıkrası mucibince beledi-
yeye aittir. Bu hususta lazımgelen tesisat belediyelerce vücude getirilecektir.

Madde 28 - Mezarlıklara sabahleyin saat sekizden akşam gün batıncaya kadar
ölü gömülebilir. Mücbir sebepler olmadıkça bu kaideden inhiraf edilemez. Müc-
bir sebebin tayini belediye reisine aittir.

Madde 29 - Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümlerince salahiyettar kılınmış olan
memurlar tarafından verilmiş gömme ruhsatiyesi alınmadıkça, mezarlığa ölü kabul
edilemez ve gömülemez.

Madde 30 - Tıbbi adliden ve sair resmi dairelerden gelen hüviyeti meçhul ce-
setlerle ceset aksamının gömülmesinde dahi 29 uncu madde hükmü caridir.

Madde 31 - Her mezarlıkta oraya gömülen ölülerin kendilerinin ve babalarının
isimlerini, şöhretlerini, yaşlarını ve ikamet ettikleri mahalleri ve vefat ta-
rihlerini, mahallerini, sebeplerin ve hangi numaralı mezara gömüldüklerini gös-
terir bir defter tutulacak ve mezar numarası, gömme ruhsatiyesi de bu deftere
yazılacaktır.

Madde 32 - Ölülerin belediyece yıkanması ve kefenlenmesi ve mezarlığa ka-
dar götürülmesi, mezar açılması ve kapanması için icap eden ücret tarifesi bele-
diye meclisleri tarafından tanzim edilecektir. Cenaze sahipleri tabutunu ve ke-
fenini verdikleri halde belediyece alınacak ücretlerden bunların bedelleri ten-
zil edilir.

Madde 33 - Fakirler ile kimsesi olmayan ölüler belediyece parasız kaldırı-
lır, yıkattırılır ve gömülür.

Madde 34 - Mezarlık memuru her gömme vukuunda gömülmüş kimsenin sicilini ve
vefatı tarihini Dahiliye Vekaletince yapılacak cetvele yazarak en çok üç gün
içinde mahalli nüfus idaresine bildirmeğe mecburdur.

Madde 35 - Ölü gömüldükten sonra mezar sıra numarasını havi demirden bir
levha mezarın baş ucuna vazı ve tesbit edilecektir.

Madde 36 - Sahipli mezarlar üzerine taştan ve saireden tezyinat ve tesisat
yapılması gömüldükten en az üç ay sonra olabilir.
Fasıl:7
Ziyaret

Madde 37 - Mezarlığa hangi gün ve saatlerde ziyaretçilerin kabul edileceği
mahalli adetlere göre oranın belediyesi tarafından tayin ve ilan olunur. Bu
ilanın mezarlık kapısı dışına asılması mecburidir.

Madde 38 - Mezarlığı ziyaret edenlerin bu mevkiin ciheti tahsisi ile
mütenasip bir hürmet ve nezaketle hareket etmeleri mecburidir. Münasebetsiz
hareketlerde bulunanlar ve belediyelerce mezarlıklar hakkında tayin olunacak
tenbihnamelere riayet etmiyenler derhal mezarlıktan çıkarılmakla beraber hakla-
rında ahkamı cezaiye tatbik olunur.
Fasıl : 8
Mezarlık memur ve müstahdemleri

Madde 39 - Mezarlık idaresinin kadrosu ihtiyaca göre belediyelerce tanzim
olunur ve her memur ve müstahdemin vazife ve salahiyeti belediyelerce bir tali-
matname ile tayin kılınır.

Madde 40 - Alelümum mezarlar müstahdeminin gerek ölü sahiplerinden ve
mezar inşa edecek mütaahhitlerden vazifelerine taallük eden hizmetler için her
ne suretle olursa olsun bir bahşiş talep etmeleri katiyen memnudur.

Madde 41 - Şürayı Devletçe görülmüş olan bu Nizamname neşri tarihinden mute-
berdir.

Madde 42 - Bu Nizamnamenin hükümlerinin icrasına Dahiliye ve Sıhhat ve İçti-
mai muavenet Vekilleri memurdur.