DAVA : Davacı, fazla çalışma parasının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

 

KARAR : Davacı dava dilekçesinde davalıya ait işyerinde 3'lü vardiya düzeninde çalıştığını, işyerinde yürürlükte bulunan TİS'nin 35. maddesinin öngördüğü günde 40 dakikalık ek "istirahat süresi"nin sadece vardiyasız işçilere uygulanıp vardiyalı işçiler için uygulanmadığını ve böylece fazla çalıştırıldığını ileri sürerek, 1.1.1987 tarihden dava tarihine kadar geçen 5 yıllık süre için gerçekleşen fazla çalışma ücretlerinden şimdilik 100.000 TL'nın davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Davalı ise TİS'deki günlük 40 dakika ek "istirahat süresi"nin, haftada 5 gün ve 45 saat çalışan vardiyasız işçiler için öngörüldüğünü, günde 7,5 saat ve haftada 6 gün çalışan üçlü vardiya düzenine tabi işçilere günde 40 dakikalık ek istirahat süresinin uygunalamıyacağını ve ayrıca vardiyalı işçilere gündüze isabet eden süreler için % 10, geceye isabet eden çalışmaları için de %20 zamlı ücret ödenmekte olduğunu, aynı konu ile ilgili olarak daha önce açılmış bulunan davaların reddedilerek Yargıtay'ca onanmak suretiyle kesinleştiğini savunmuştur.

Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.

Görülüyor ki, taraflar arasındaki uyuşmazlık, işyerinde uygulanan TİS'nin 35. maddesi ile işçilere (yasal ara dinlenmesi dışında) tanınan günde 40 dakikalık ek "istirahat süresi'nin üçlü vardiya düzenine tabi işçilere de uygulanması gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

Söz konusu TİS'nin haftalık çalışma süresini düzenleyen 33. maddesinde; "Kurum işyerinde haftalık çalışma süresi 5 gün ve 45 saattir.

Kurum işyerlerinde 3 vardiyalı çalışmasında zaruret görülen işyerleri dışında kalan işçiler için; istirahat süresi toptan, kısmen veya işin başlangıç veya bitişinde kullandırılabilir.

İstarahat süresinin kullandırılmasından dolayı haftalık 45 saatlik ücretlerde bir indirim yapılamaz.

3 vardiya ve 3 vardiya düzenine göre kurulmuş 2 vardiyalı (yani günde 7,5 saat haftada 6 gün) çalıştırılan işçilerin gündüze isabet eden süreleri için % 10 zamlı ücret ödenir.

Vardiyalı çalışmalar dışındaki çalışmalara % 10 zamlı uygulama yapılamaz" denilmektedir. Bu maddeyi izleyen 34. maddede, "normal günlük çalışma saatleri bu toplu iş sözleşmesiyle tesbit edilen saatlerdir. İşin başlama ve bitme saatleriyle ara dinlenmeleri çalışma süresi içinde sayılamaz.

Vardiyaların miktarı, değiştirilmesi, başlama ve bitme saatlerinin tesbiti işverene aittir. Vardiyalar devir ve teslim etmeden işi bırakamazlar.." hükmünü taşımakta; uyuşmazlık konusu günlük çalışmada istirahat süresini düzenleyen 35. madde ise, aynen; "günlük istirahat süresi toplam 40 dakikadır. 3 vardiya çalışan işçiler dışındaki işçiler günde 40 dakikalık istirahat süresinin 10 dakikasının öğleden evvel veya sonra iş aralarında işyerlerinin durumuna göre kullanırlar. Bu süre 5'er dakikaya bölünerek 2 defa kullandırılabilir. Günlük 30 dakikalık istirahat süresi yaptırılmaz ve işçiler 30 dakika önce işi bırakırlar. Bu durumda haftalık çalışma 5 gün ve günde 9 saattir," şeklinde düzenlenmiştir.

Kural olarak, toplu sözleşmeler yorumlanırken, sadece sözleşmenin belirli bir hükmü veya bu hükümde yer alan bir sözcük ya da cümle değil, sözleşmenin ve hükmün bütünü gözönünde tutulmalı, diğer hükümlerle de bağlantısı dikkate alınmak suretiyle tarafların ortak ve gerçek amacı saptanmalıdır.

İşte, az yukarıda metinleri açıklanan toplu sözleşme hükümleri, bu ilkenin ışığında birlikte incelenip değerlendirildiğinde; uyuşmazlık konusu 40 dakikalık ek istirahat süresinin, üçlü vardiya (posta) düzeninde çalışan işçiler dışında kalan ve günlük 9 saatten, haftada 5 gün, toplam 45 saat çalışan işçiler için öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Her ne kadar TİS'nin 35. maddesinin ilk cümlesinde "günlük istirahat süresi toplam 40 dakikadır," denilmek suretiyle açıkça vardiyalı-vardiyasız ayırımı yapılmamış ise de, ikinci cümlede üçlü vardiya düzenine tabi işçiler ayrık tutulmuş ve bu sürenin uygulanma şekli açıklandıktan sonra da, "Bu durumda haftalık çalışma 5 gün ve günde 9 saattir" hükmü ile söz konusu ek istirahat süresinin vardiyasız işçilerle ilgili olduğu açıklığa kavuşturulmuştur. Sözleşmenin 33/2 maddesi ile 34/2 maddesi hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden de aynı sonuca varılmaktadır.

Şayet taraflarca, günde 3 posta (vardiya) halinde çalışan işçiler için de 40 dakikalık ilave istirahat süresi amaçlanmış olsa idi, bu konuda da bir düzenleme getirilmesi gerekirdi. Aksine, söz konusu maddelerde bu uygulamanın dışında oldukları vurgulanmıştır.

Aksi görüşü, üçlü vardiya çalışmasının amacı ve niteliği ile bağdaştırmak da mümkün değildir. Gerçekten, bu tür çalışma nitelikleri itibariyle süreklilik arzeden ve durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülmesi gereken işlerde uygulanmaktadır.

Öte yandan, farklı çalışma koşullarına tabi işçiler için eşitlik ilkesinden de söz etmek olanaksızdır. Zira, bu ilkenin amacı, aynı durumdaki işçiler arasında farklılık yaratmamaktır.

Esasen, aynı konu ile ilgili olarak evvelce açılmış olan davalar reddedilmiş ve Dairemizce de bu düşüncelerle onanmıştır.

Bu itibarla, yukarıda açıklanan sebeplerle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, aksine, düşünce ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.

 

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 4.3.1993 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972