T.C.

YARGITAY

8. Hukuk Dairesi

E. 1994/12192

K. 1995/5183

T. 5.5.1995

 

 

    KAMULAŞTIRMASIZ EL KOYMA

 

KARAR ÖZETİ: Bir kamu kuruluşu olan davacı Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü'nün Kuruluş Kanununda ve kuruluşa ilişkin Kanun Hükmündeki Kararnamede, kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile taşınmaz edineceğine dair bir açıklama bulunmadığına göre davacı İdarenin bu yolda taşınmaz edinmesi mümkün bulunmamaktadır.

 

(743 s. MK. m. 639)

 

 

Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü ile Şehri ve müşterekleri aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının reddine dair, (Adana 6. Asliye Hukuk Hakimliği) 'nden verilen 12.9.1994 gün ve 180/624 sayılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

 

Davacı Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü, 989 ada 101 parseldeki davalıların 5/8 payına ait tapu kayıtlarının iptali ile adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir. Davalılar, davanın reddine karar verilmesini savunmuşlar, mahkemece davanın reddine karar verilmesi üzerine hüküm, davacı İdare tarafından temyiz edilmiştir.

 

Davacı İdare uyuşmazlık konusu paylara ilişkin 989 ada 101 parselin 1938 yılından bu yana havaalanı olarak kullanılan arazilerle birlikte tasarruf ve zilyetliği altında bulunduğunu, davalıların miras bırakanı kayıt maliki Süleyman'ın 1961 yılında öldüğünü, bu tarihten uyuşmazlık konusu paylara ait tapu kayıtlarının intikal gördüğü 29.2.1988 tarihine kadar Mk.nun 639/2 ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 38. maddelerinde belirtilen koşulların oluştuğunu, bu nedenlerle kaydın hukuki değerini yitirmiş olduğunu ileri sürerek, davalılar üzerindeki paylara ait tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiş, davalılar kendilerine ait taşınmazın kamulaştırılmadığını ve kamu hizmetine tahsis edilmediğini, kazanma koşullarının oluşmadığını ifade ile davanın reddine karar verilmesini savunmuşlardır. Mahkemece, dosyadaki belge ve bilgilere göre uyuşmazlık konusu paylara ait taşınmazın kamulaştırılmadığını, taşınmaz üzerinde yer alan ihata duvarı ve asfalt döküm işlerinin 1980 yılında yapıldığını kamulaştırma olmaksızın bu yerin idarece kamu hizmetine tahsis edildiği ve Yirmi seneyi aşkın süre ile tasarruf edildiği kanıtlanmadığı görüşünden hareketle davanın reddi yönüne gidilmiştir. Uyuşmazlık konusu 989 ada 101 parsel 10.4.1950 tarihinde yapılan kadastroda, Eylül-1937 tarih ve 62 numaralı tapu kaydı ile geldileri ve Hazinenin yapmış olduğu kamulaştırma işlemine dayanılarak 3/8 payı Hazine, 5/8 payı davalıların miras bırakan Mehmet oğlu Süleyman adına tesbit edilmiş, 5/8 pay 29.2.1988 tarihinde miras sebebi ile davalılar adına intikal görmüştür. Bu açıklamalardan sonra uyuşmazlık konusu paylara ait taşınmazın İdare tarafından kazanılması sorununa gelince; davacı İdare tapu kayıt maliki Süleyman'ın 1961 yılında öldüğünü, bu tarihten kaydın intikal ettiği tarihe kadar MK.nun 639/2. maddesinde belirtilen koşulların oluştuğunu ve bu nedenle kaydın hukuki değerini yitirdiğini ileri sürmüştür. Bozma ilamında da vurgulandığı üzere, bir kamu kuruluşu olan Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü'nün kuruluş Kanununda ve kuruluşa ilişkin Kanun Hükmündeki Kararnamede, kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile taşınmaz edineceğine dair bir açıklama bulunmadığına göre, İdarenin bu yolda taşınmaz kazanması mümkün bulunmamaktadır. Davacı İdarenin açıklanan yasal gerekçe karşısında MK.nun 639/2. maddesi hükmüne göre uyuşmazlık konusu paylara ait taşınmazı iktisap ettiği kabul edilemez. Mahkemece bu sebep bakımından davanın reddine karar verilmesi doğru olmaktadır. İdarenin dayandığıikinci sebebe gelince. Kamu kuruluşu olan davacı İdarenin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre bu yeri kazanmış olabilir. Bu durumda, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 38. maddesi hükmü uyarınca uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Bu madde hükmüne göre, bir yerin kazanılabilmesi için o yerin kamulaştırılmış olması veya kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmamış olması ya da kamulaştırma olmaksızın taşınmazın kamu hizmetine tahsis edilerek ve bu amaca yönelik olarak üzerinde tesis yapılmış olması ve el koyma tarihinden itibaren yirmi yıllık sürenin geçmiş olması gerekmektedir. Maddede belirtilen bu koşullar altında kamulaştırılan veya kamulaştırmaya başlanmış olmasına karşın işlemlerin tamamlanmamış olması veya kamulaştırmasız el koyma durumunda böyle bir yer kazanılabilinir. Bu durumda, el koyma tarihinden itibaren yirmi yıllık hak düşürücü sürenin geçmesinden sonra mal sahibinin her türlü dava hakkı düşer. Somut olayda bu maddede belirtilen koşulların oluşup oluşmadığının açıklığa kavuşturulması gerekir. Bu maddenin uygulanması bakımından halen Şakirpaşa Havaalanı olarak bilinen davacı İdareye ait bu tesisin öncesinin bilinmesinde ve hatırlanmasında yarar görülmüştür Dosyadaki belge ve yapılan incelemelere göre, sözkonusu havalanı 3.1.1937 tarihinde Devlet -Havayolları tarafından tesis edilmiş, 1943-1945 yıllarında askeri amaçla kullanılmış, 1956 yılında Hazine tarafından intifanın Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'ne devredildiği saptanmıştır. Bayındırlık Bakanlığı, Hava Meydanları İnşaat Müdürlüğü'nün dosya arasında bulunan karşılık yazılarındaki bilgilere göre,101 parselin 3/8 pay karşılığı olan 55486 metre-kare yerin 1937 tarihinde alınan kamu yararı kararı uyarınca kamulaştırılıp Hazine adına tescil edildiği, geriye kalan 5/8 payın Süleyman üzerinde bırakıldığı, 1945 senesinde Milli Savunma Bakanlığı'nca Hava Meydanının genişletilmesine karar verildiği, ve 3387 sayılı Milli Müdafaa İhtiyaçları İçin Yapılacak İstimlaklar Hakkındaki Kanunun hükümleri uyarınca müşterek mülkiyet şeklinde olan sahanın diğer kısımlarının da kamulaştırılmış olduğu, ancak 1980 yılında Adana İli'nde meydana gelen sel baskını nedeniyle bu yerlerin kamulaştırılmasına ilişkin tüm belgelerin, kamulaştırılma bedelinin arttırılmasına ilişkin dava dosyasının ve daha sonraki tarihlerde havaalanının korunması ve genişletilmesi amacı ile yapılan işlemlere ait proje, harita ve bu işlemi yapılmasına ait tüm ihale belgelerinin zayi olduğu, elde edilemediği ve bu sebeple bu yerin kamulaştırılıp kamulaştırılmadığının bilinmediği bildirilmiştir. Az önce açıklandığı üzere, dava konusu edilen yer bir süre askeri amaçlarla kullanılmış ve bu yer hakkında Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nca bir takım kamulaştırma işlemleri yapılmış bulunmaktadır. Dosya arasında bulunan Milli Savunma Bakanlığı Hava Kuvvetleri Komutanlığı İs. Eml. ve İnş. Gr. Başkanlığı'nın 14.2.1956 gün ve ekli raporu yine aynı merciin 22.2.1955 günlü yazılarına göre, 147964 metrekare yüzölçüme sahip 101 parselin 3/8 payına isabet eden 55486 metrekarenin 1937 tarihli kamu yararı kararı uyarınca kamulaştırıldığı, geriye kalan taşınmaz bölümünün kayıt maliki Süleyman üzerinde bırakıldığı, daha sonra Milli Savunma Bakanlığı'nca 3887 sayılı Kanuna göre yapılan tamamlayıcı Kamulaştırmayla ilk kamulaştırmada saha dışında kalan 5/8 paya ait taşınmaz bölümünün de kamulaştırıldığı bildirilmiştir. Tüm bu açıklamalara göre, uyuşmazlık konusu 101parselin tümünün kamulaştırıldığı anlaşılmaktadır. Ne var ki, sel baskını nedeniyle bu yerdeki tüm belgeler zayi olduğundan kamulaştırmaya ait belgeler elde edilememiştir. Kaldıki kamulaştırma olmasa veya kamulaştırmaya başlamış olmasına karşın işlemler tamamlanmamış olsa dahi dava konusu yerin 1938 yılından bu yana havaalanı pisti olarak davacı İdare tarafından kullanıldığı dosya arasındaki belgelerden anlaşılmaktadır. Her ne kadar bilirkişi kurulu 17.6.1994 günlü raporunda 1972 yılında havadan çekilen fotoğramatik haritada, pistin 101 parselin 54000 metrekarelik kısmından geçtiği, bu miktarın Hazinece daha önce kamulaştırılan 3/8 payın karşılığı olduğu açıklanmış ise de, dosya arasında bulunan Demiryolları Limanlar ve Hava Meydanları İnşaat Genel Müdürlüğü'nce düzenlenmiş bulunan "Adana Havaalanı'nın genel kamulaştırma planına" göre dava konusu yerin tamamının pistin kapsamında kaldığı görülmektedir. Kamulaştırma haritasındaki bu açıklık karşısında bilirkişi kurulunun raporundaki açıklamalara değer verilerek 101 parselin pistin kapsamında kalan bir yer olduğu belirlendiğine ve 1938 yılından bu yana bu amaca tahsis edildiği ve kullanıldığı dosyadaki belge ve bilgilerden anlaşıldığına göre, kamulaştırma olmasa bile taşınmazın İdarece kamulaştırılmasız elkonulmak suretiyle kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tüm bu açıklamalara göre, uyuşmazlık konusu taşınmazın bir bölümünün 1937 yılında kamulaştırıldığı, geriye kalan taşınmaz bölümünün 3887 sayılı Kanun uyarınca Milli Savunma Bakanlığı Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nca ikinci defa kamulaştırılmak suretiyle Havaalanına katıldığı, o tarihten uyuşmazlık konusu payların intikal ettiği tarihe kadar taşınmazın havameydanı olarak kamu hizmetine tahsis edildiği ve bu amaçla tesis meydana getirildiği belirlendiğine göre, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 38. maddesindeki koşulların davacı İdare lehine gerçekleştiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bu maddede belirtilen koşullar İdare lehine gerçekleşmiş bu1unduğuna göre, kayıt maliki davalıların tapu kaydına dayanarak uyuşmazlık konusu yer hakkında dava veya def'i yolu ile herhangi bir iddia ve savunmada bulunmaları mümkün bulunmamaktadır. Tüm bu yönler gözönünde tutularak davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmiş olması yasaya aykırıdır. Davacı İdarenin temyiz itirazları bu bakımlardan yerinde olduğundan kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA) ve 60000 lira peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 5.5.1995 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972