DAVA : Davacı Aydın ... vekili Avukat Hamit ... tarafından, davalı Havva ... ve arkadaşları aleyhine 27.05.1996 gününde verilen dilekçe ile muhtesatın aidiyetinin tesbitinin istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın reddine dair verilen 11.05.1999 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü:

KARAR : Dava, muhtesatın aidiyetinin tesbitine ilişkindir. Mahkemece, davacının tesbit davası açmakta hukuksal yararı bulunmadığı belirtilerek dava reddedilmiştir.

Dava konusu binanın bulunduğu taşınmazın sahipleri, buraya kat karşılığı apartman inşa ettikten sonra bazı dairelerini üçüncü kişilere satmışlardır. Apartmanda kat mülkiyeti ve irtifakı kurulmadığından binadan daire satın alanlar, tapudaki işlemlerde arsadan hisse satın almışlardır. Davacı da, binada daire sahibi ve tapuda 2/18 oranında hissedardır. Diğer ortakların, paydaşlığın giderilmesi davası açmaları sonucu Sulh Hukuk Mahkemesi ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar vermiş ve karar 04.03.1996 tarihinde onanarak kesinleşmiştir. Taşınmazın henüz satışı gerçekleşmiş değildir.

Şu durum karşısında; ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verildikten sonra henüz satış işlemi yapılmadığına göre davacının tesbit davası açmakta hukuksal yararı vardır. Bu nedenle mahkemenin hukuksal yarar yokluğundan dolayı dava reddetmiş olması doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenle BOZULMASINA ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 05.06.2000 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY : Dava türü olarak tesbit davaları hakkında usul kanunumuzda bir düzenleme bulunmamakla birlikte, istisnai hallerde bu tür davaların da açılabileceği Yargıtay içtihatları ile kabul edilegelmektedir. Bu dava türünden amaç bir hukuki ilişkinin (münasebetin ) var olup olmadığının belirlenmesidir. Ancak; bu belirlemenin yapılmış olmasının tek başına sonuç doğurabileceği hallerde bu tür davayı açmakta hukuki yararın varlığından sözedilir. Bu dava türünün tipik örneği ortaklar arasında ortaklığın giderilmesine konu olan taşınmaz üzerinde bulunan yapının, ortaklardan biri veya birkaçı tarafından yapılmış olduğunun tesbiti davasıdır. Bu dava olumlu sonuçlandığında, ortak taşınmazın satışından elde edilen paranın ilgililere dağıtımı sırasında yapı bedeli o yapıyı yapmış olanlara, geri kalan para da hisseleri nisbetinde ortaklara verilmek suretiyle ortaklık sona erdirilecektir.Örneğe dikkat edildiğinde tesbit kararı başka bir karara gerek kalmaksızın sonuç doğurmaktadır. Eğer taşınmazın sahipleri yapının yapanının kim olduğu konusundaki anlaşmazlıklarından başka veya bu anlaşmazlık yanında, yapının yapılış biçimi ve doğan sonuçtan kimin ne nisbette hak sahibi olacağı konusunda da ( MK. 648 ve devamı maddelerindeki haklar bakımından ) anlaşmazlık halinde iseler bu durumda eda davası açılması gerekeceğinden, tesbit davası açmakta hukuki yararın varlığından sözedilemez. O halde, bir dava ile istenilen hususta verilecek karar belli bir sonuç doğurmayacaksa o davayı açmakta hukuki yararın bulunmadığı kabul edilir. Bu yalnızca tesbit davasında değil her tür davada böyledir.

Dava açmakta hukuki yararın bulunup bulunmadığı meselesi hakim tarafından kendiliğinden gözönünde bulundurulacak şartlardandır. Diğer dava şartları gibi bu şartın bulunup bulunmadığını değerlendirecek hakim, hukuki yarar yokluğu halinde işin esasına girişmeksizin davayı reddecektir.

Davacının tesbit davası ile istediği hukuki korunma diğer dava türlerinden birininde açılmasını gerektiriyorsa o zaman tesbit davası açmakta hukuki yararın varlığı düşünülemez. Uygulamadaki yerleşmiş ifadesi ile eda davası açılacak hallerde tesbit davası açılamaz. Zira, öteki tür davaların hepsinin içinde tesbit öğesi de vardır. Mahkeme önce tesbiti yapıp sonra yaptırıma karar verecektir. Bu düşüncenin devamı olarak, açılacak bir davada veya halen devam etmekte olan bir davada, iddia ve savunma olarak ileri sürülebilecek konular içinde tesbit davasının açılamayacağının kabulü gerekir. Benzer bir durum da idari işlere esas olacak isteklerde kendini gösterir. İdareyi belli bir konuda karar vermeye, eylem ve işlem yapmaya yönlendirecek nitelikte tesbit kararı vermekte mümkün değildir. Aksinin düşünülmesi halinde görev alanına karışma sakıncasının yanında, idarenin tesbit kararı ile kendisini bağlı saymaması halinde gereksiz karar verilmiş olacağından karara saygı ilkesi zedelenir. İdari yargıda tesbit davası türünün bulunmaması da bu tür tesbit isteklerinin kabul edilmesi için haklı neden sayılamaz. Ayrıca, ilgili kamu idaresinin uyuşmazlığın çözümünde diğer dava türleri yerine tesbit davası yoluyla verilecek kararı yeterli bulması da tesbit davasının açılmasını haklı göstermez. Dava açmakta hukuki yararın bulunup bulunmadığı meselesi kararı uygulayacak kişi veya merciin subjektif tercihine göre değil hukuki gereklerine göre belirlenir.

Eldeki davada, tesbit istenilen taşınmaz hakkında ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verildiği ve satış bedelinin de hisselere nisbetinde ortaklara verilmesinin kararlaştırıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle dikkat edilmesi gereken husus taşınmaz üzerinde yapı ayrıntısına ve özellikle tesbit istenilen dairenin bedeli konusuna kararda yer verilmemesitir. Bu karara göre kararı uygulamakla görevlendirilen satış memuru taşınmazı usulüne uygun surette satıp satış bedelini tapudaki ve veraset ilamlarındaki hisseleri nisbetinde hissedarlara verecektir. Satış memurunun bu kararın dışına çıkması mümkün değildir. Ortaklığın giderilmesine karar veren hakimin karardan elini çekmiş olması nedeniyle kararda değişiklik yapması olanağı yoktur. Ortaklığın giderilmesi davasının kesinleşmiş olması nedeniyle verilen tesbit kararı uygulanması mümkün olmayan bir karar olduğundan ve dava açılması sırasında da bu vasıfta karar olacağı anlaşılması gerektiğinden, bu davanın açılmasında hukuki yarar yoktur. Mahkemenin davayı reddetmiş olması doğru olduğundan bozma kararına katılamıyorum.

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972