Alacaklı Loral Internatıonal İnc. Tarafından borçlu K.... Yatırım AŞ.nin 3.şahıs M... Mikrodalga Elektronik Sistemler Sanayi ve Ticaret AŞ.deki 157620 pay üzerine 22.9.1994 günü pay defterine istenmek suretiyle ihtiyati haciz konmuştur. Ayrıca alacaklı vekili aynı tarihteki talebinde 3.kişi şirkete 8971 ihbarı çıkarılmasını istemiş icra müdürlüğünce de bu talep uyarınca işlem yapılmasına karar verilmiştir. 3.şahış M... AŞ. yasal 7 günlük süre içersinde Akyurt İcra Müdürlüğüne vermiş olduğu 28.9.1994 tarihli dilekçesinde borçlu K... AŞ.nin şirketten alacağının 7.311.609.280 TL. olduğunu, TTK.nun 145.maddesi gereğince K... AŞ.ye düşecek kar payı veya şirketin tasfiyesi sonucunda K... AŞ.ye ödenecek tasfiye bakiyesi tahakkuk ettiği takdirde haciz ihbarnamesinin dikkate alınacağını, İİK.nun 8972.maddesi uyarınca itiraz ettiklerini belirtmiştir.

Anonim şirketlerde hisse senedi çıkarılması zorunluluğu yoktur. Hisse senedi çıkarılmış ise bu hisse senetleri İİK.nun menkul satışlarını düzenleyen 88. maddesi uyarınca icra müdürlüğünce haczedilir ve muhafazaya alınır. Hisse senedi çıkarılmamış ise borçlunun 3.kişi nezdinde bulunan ve henüz kıymetli evraka bağlanmamış hisse hakları İİK.nun 94. maddesi gereğince icra müdürlüğü tarafından mahalline bizzat gidilerek ve pay defterine işlenmek suretiyle haciz işlemi yapılabilir. Haciz keyfiyeti de borçlunun hissesini elinde bulunduran 3. şahıslara ihbar edilir. Anonim ve hisseli Komandit Şirketlerin henüz kıymetli evrak niteliğinde senede bağlanmamış hisselerinin haczinde İİK.nun 94.maddesi doğrultusunda yapılan tebliğden sonra şirket idaresi 3.şahıs elinde haczedilen mallar için uygulanması gerekli İİK.nun 897 2.3.maddelerine göre itirazda bulunmamış veya itirazı reddedilmiş ise hisselerin borçlu adına ve hesabına şirket nezdinde ve mamelekinde bulunduğu kesinleşir. 3.kişi şirket sözü edilen madde hükmü doğrultusunda itiraz etmiş ise haczedilen hisse karşılığının şirket nezdinde bulunduğu kesinleşmediğinden satış işlemlerine geçilemez. Bu durumda alacaklının ancak İİK. 8974 maddesi uyarınca tetkik merciine başvurma hakkı vardır. Somut olayda alacaklı vekili 8971 ihbarı çıkarılması doğrultusunda işlem yapılmasını istediğinden 3.kişi şirket bu prosedür doğrultusunda hacze süresinde itiraz ettiğinden icra müdürlüğünce satış işlemlerinin gerçekleştirilmesi usulsüzdür.

Öte yandan, hisseleri henüz kıymetli evraka bağlanmayan Anonim şirketleri de içine alan TTK.nun 14571 maddesi hükümleri gereğince ortağın şahsi alacaklıları haklarını ancak şirketin bilançosu gereğince ve ortağın hissesine düşen kar kapından tasfiye halinde tasfiye payından alabileceklerinden icra müdürünün haczedilen hisse haklarını kıymetli evraka bağlanmış gibi menkul hükmüne tabi tutarak TTK.88.maddesinde öngörülen şekilde satışını da yapması doğru değildir. TTK.nun 14572.maddesi kıymetli evraka bağlanmış başka deyimle hisse senetleri çıkarılmış hisseler için geçerli olduğundan olayda uygulama yeri bulunmamaktadır.

Ayrıca icra müdürlüğünce haciz tutanağında sadece pay defterindeki borçlunun hissesi karşılığı nominal değeri belirtilmiş olup usulüne uygun kıymet takdiri yapılmamıştır. Nitekim, asıl icra dairesi olan Beyoğlu 2.icra Müdürlüğünün 1.12.1995 tarihli kıymet takdiri yapılmasına ilişkin talimatı uyarınca Akyurt icra Dairesince 6.12.1995 tarihinde uzman bilirkişiler aracılığı ile kıymet takdiri yapılmasına karar verilmiştir, ancak beyoğlu icra tetkik merciince kıymet takdiri yapılmasına ilişkin karar iptal edildiğinden 11.12.1995 tarihinde satışın devamına karar verilmiştir. Kıymet takdiri hususundaki merci kararlarının müstakilen temyiz kabiliyeti olmadığından bu kararların değerlendirilmesi ihalenin feshi aşamasında mümkündür.

İİK.nun 360.maddesi hükmü gereğince artırma ve ihaleye mütedair ihtilaflar istinabe olunan icra dairesinin tabi bulunduğu tetkik merciince hallonulur. Bu nedenle kıymet takdiri yapılmasına ilişkin 6.12.1995 tarihli Akyurt İcra müdürlüğünün kararına karşı Akyurt icra tetkik merciine başvurulması gerektiğinden Beyoğlu İcra Tetkik Merciince kıymet takdirinin iptaline ilişkin kararı usulsüzdür. Kaldı ki, bizzat icra müdürlüğünce kıymet takdiri yapılmadığı kabul edilerek kıymet takdiri yapılmasına karar verilmiş bulunduğundan haciz tutanağındaki pay defterinde belirtilen nominal değerin tutanağa geçilmesi satışa esas alınacak gerçek kıymet takdiri olarak kabul edilemez. Nitekim tutanakta icra müdürünün kıymet takdiri yaptığı yolunda bir ibare yoktur, icra müdürünün ancak kendi bilgilerine göre kıymet takdiri yapmasının mümkün olması halinde takdiri bizzat kendisi yapabilir. Uzmanlık alanı arsında olan bir hususta İİK.87. maddesi uyarınca bilirkişilere bas vurması gerekir. Bu olayda bir anonim şirketin diğer anonim şirketindeki hisse haklarının haczi söz konusu olduğundan ve anılan bu husus icra müdürünün uzmanlık aranı dışında kaldığından satışa esas gerçek muhammen bedelin yöntemince uzman bilirkişiler aracılığı ile takdiri yaptırıldıktan sonra satışın gerçekleştirilmesi gerekirken nominal değer esas alınarak hisse haklarının, alacaklı şirkete ihale edilmesi doğru olmadığından merci hakimliğinin ihalede nominal değerinin baz alınmasının ihaleye katılımı arttıracağı yolundaki görüşünde de isabet yoktur.

Tüm bu olgular gözönune alındığında alacaklı ve alıcı vekillerinin karar düzeltme isteminin reddi gerekmesine,

Düzeltilmesi istenen Yargıtay ilamıyla bunda atıf yapılan merci kararına yazılı gerekçeler ve dosyada mevcut belgeler karşısında alacaklı ve alıcı vekillerinin karar düzeltme isteği yerinde görülmediği gibi HYUK.nun 440.maddesinde yazılı dört halden hiç birine de uymadığından İİK.nun 366.ve HYUK.nun 442.maddeleri uyarınca (REDDİNE) kararın düzeltilmesini isteyenden takdiren 100.000.er lira para cezası ile 503.500.er lira ilam harcı alınarak hazineye gelir yazılmasına 20.11.1996 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Bilirkişi incelemesi yapılmadan ihalenin gerçekleştirilmiş olmasının usulsüz olduğu yolundaki çoğunluk görüşü doğrultusunda karar düzeltme isteminin reddi diğer bozma nedenlerinden ötürü muhalif üyenin gösterdiği gerekçe gibi karar düzeltme isteminin kabulü görüşündeyim.

Beyoglu 1.Asliye Ticaret Mahkemesinin 13.9.1994 tarihli kararı ile, borçlu K... Yatırım A.Ş.nin üçüncü kişi M... Mikrodalga Elektronik Sistemler A.Ş. nezdinde sahibi bulunduğu hisselerin veya hisse senetlerinin haczine karar verilmekle talimat icrası olan Akyurt İcra Müdürlüğü, üçüncü kişi şirket adresinde ve şirket yetkilisi Atilla N... huzurunda, pay defterinin incelenmesinde, şirketin henüz hisse senedi çıkarmadığının ilmuhaberde tanzim etmediğinin tesbiti üzerine borçlu şirketin 15.620.000.000 liralık nominal değerdeki 15620 çıplak payına İİK.nun 9471.maddesine göre ihtiyati haciz koyar ve haczi deftere işler ve durumu M... A.Ş.nin Mali İşler ve Sözleşmeler Direktörü Ali N...'na bildirir. İhtiyati haczin katı hacze dönüşmesi sonucunda bu hisseler 13.12.1995 tarihinde yapılan açık artırma sonucu 111.600.000.000 (11.6 milyar) TL. ve D... Elektrik A.Ş.ye ihale edilir.

Dairemiz, ihalenin feshini reddeden merci kararını, kendi içinde çelişkiler taşıyan görüşle bir yandan pay senedi çıkarılmayan A.Ş. hisselerinin İİK.nun 94.maddesi gereğince haczedilebileceğini belirtirken diğer yandan yapılan haczin aynı yasanın 88.maddesi gereğince yapıldığını kabul edilerek bu yasaya göre haciz yapılamıyacağını vurgulamış sanki hisse senedi çıkarılmışcasına pay senetlerinin borsa fiyatları saptanmadan satışa çıkarılmasının doğru olmadığından bahisle merci kararını bozmuştur.

Ancak karar düzeltme aşamasında haczin İİK.nun 94.maddesine göre yapıldığı çoğunluk görüsünde bu defa kabul edilmekle birlikte 89/1. madde tebliğine itiraz olduğundan haciz edilen şeyin üçüncü kişi nezdinde ve zimmetinde sayılamıyacağı ileri sürülmüştür.

Borçlunun üçüncü şahıslar nezdindeki bir hakkı İİK.nun ya 89.maddesine göre veya 94.maddesine göre haciz edilebilir; her ikisine göre haciz edilemez. Çünkü her iki maddenin konusu d, üçüncü kişiler nezdinde haciz edilen bir hakkın üçüncü kişiye ihbar edilmesidir. Haciz edilen şey, üçüncü kişi nezdindeki bir alacak ise, bu haciz keyfiyeti 89.maddeye göre üçüncü kişiye ihbar edilir. 3. kişi nezdinde haciz edilen şey, bir şirket hissesi ise, bu haciz keyfiyeti üçüncü kişi şirkete 94.maddeye göre ihbar edilir. Bu husus 94.maddenin 1.fıkrasının 1.cümlesinin sonunda açıkca belirtilmiştir. Somut olay da borçlu K... A.Ş.nin üçüncü kişi M... A.Ş. deki hissilerinin haciz edildiği, M... A.Ş.ye ihbar edilmiştir. Nitekim haciz tutanağında 15620 payın tamamına ihtiyati haciz konuldu ve deftere işlendi. Durum mali işler ve sözleşmeler direktörü (M... AŞ.nin) Atilla N...'na bildirildi denmiştir.

İİK.nun 94/1. maddelerine göre hisse haczinin üçüncü kişiye bildirilmesi için ayrı bir ihbarname gönderilmesi zorunlu değildir. Bu ihbar mahalinde düzenlenen hacız tutanağı ile de yapılabilir. Çünkü İİK.nun 94/l. maddesine göre yapılacak ihbarın içeriği ve şekli hakkında İİK.nunda ve İİK.nun yönetmeliğinde hiçbir hüküm bulunmadığından itibarın sekli icra memurunun takdirine bırakılmıştır. Açıklanan bu nedenlerle borçlu "M... A.Ş.deki hisselerin haczi İİK.nun 94/1. maddesine uygundur ve geçerlidir.

Çoğunluk görüşünde bu hacizle ilgili olarak çıkarılan 8971 ihbarına itiraz olduğu yolundaki saptamada hatalı ve dosya kapsamına aykırıdır. Şöyle ki: ihtiyati haczin uygulamasına esas alınan Beyoğlu Ticaret Mahkemesinin 13.9.1994 tarihli ihtiyati haciz kararı iki unsuru kapsamaktadır. Birincisi borçlu K... Yatırım A.Ş.nin M... Mikrodalga Eklektronik Sistemler A.Ş.deki (Ankara) sahibi bulunduğu hisseler veya hisse senetlerinin ihtiyati haczi ikincisi aynı yirketteki alacağın ihtiyati haczi öngörülmüştür. Nitekim alacaklıda bu ihtiyati haciz kararının içeriğine uygun olarak Akyurt Talimat İcra zaptının 1.sahifesinde 22.9.1994 tarihli talebinde borçlu şirketin sahibi bulunduğu hisseler için hisse senedi bastırılmamış keza ilmuhaber de tanzim edilmemiş olduğundan borçlu şirketin M... Aş.deki hisselerinin ihtiyati haczini ayrıca yine K... Yatırım A.Ş.nin M... A.Ş.deki tahakkuk etmiş ve edecek alacaklarının borca yetenin haczini istemiştir. İşte çoğunluk görüşünde sözü edilen 8971 ihbarı bu ikinci seçenek için doldurulmuştur. (dosyadaki 69 örnek ihbarname) Bu ihbarın üçüncü kişiye 22.9.1994 tarihinde tebliği üzerine üçüncü kişi M... A.Ş. icraya itiraz etmiştir. Yoksa, çoğunluk görüşünde ileri sürüldüğü gibi İİK.nun 9471.maddesine göre haciz edilen çıplak payın haczine bir itiraz yoktur. Dolayısıyla çıplak payların satışına gidilmesinde bir engel bulunmamaktadır.

Gerçekten Anonim şirkette payın (hissenin) hisse senedine bağlanması zorunlu değildir. Eğer pay senede bağlanmamışsa çıplak pay olarak kalır. Esas olan Çıplak paydır, senede bağlanmamış payda menkul kıymet hükmündedir, hisse senedi gibi her çeşit işlem Konusu yapılabilir, devredilebilir rehnedilebilir üzerinde intifa hakkı tanınabilir haciz edilebilir. Payın hisse senedine bağlanması hakların borçların ve yükümlülüklerin öz yapılarında, kullanılmalarında ve ileri sürülmesinde hiçbir değişiklik yapmaz. Sadece tedavülün Kolaylaştırılmasını sağlar, (bk.Prof.Dr.Reha Poray-Prof.Ünal Tekinalp-Prof.Dr.Ersin Carkoğlu Ortaklar ve Kooperatifler Hukuku 6.Baskı İstanbul 1995 sayfa 389) Buna göre hisse senedine bağlanmamış çıplak pay, Ticaret Hukuku (maddi hukuk) bakımından tıpkı hisse senedi gibi menkul kıymet hükmündedir. Yargıtay 11.Hukuk Dairesi 15.11.1990 E.67467 K.7294 sayılı kararında ilmuhaber ve pay senedi çıkarılmadığı dönemde eğer ortaklık ana sözleşmesinde aksine hüküm yoksa, bir ortağın ortaklıktaki payını başkasına satması olanaklı ve yanlar arasında geçerlidir. Yine aynı dairenin 7.3.1994 E.47527 K.1775 sayılı kararında anonim ortaklığın pay senedine bağlanmayan ve çıplak pay adı verilen paylarının satışı olanaklıdır. Bunun için devir iradesi yeterlidir denmektedir. (Bk.Anonim Şirketler Hukuku Gönen Eriş Ankara 1995 sahife 530.59) Çıplak pay icra satışı bakımından da menkul hükmündedir.

İİK.nun. menkullerin açık artırma ile satışına ilişkin 112-128.maddelerinde kıymet takdiri ile ilgili bir hüküm yoktur. Kıymet takdiri ile ilgili 128. madde gayrimenkuller ile ilgilidir. Bu nedenle menkul satışlarında yeni bir kıymet takdiri yaptırılmaz. Menkul mallar İİK.nun 87. maddesine göre haciz sırasında yapılan kıymet takdirine ı muhammen kıymete) göre satışa çıkarılır.

Ayrıca borçlu K... Yatırım A.Ş. talimat icra dairesince çıplak payların nominal değerlerinin kıymete esas alınmasına karsıda, suresinde, sözü edilen icra dairesinin bağlı bulunduğu A... Tetkik Mercii nezdinde bir itirazda bulunmamış olduğundan Akyurt icra Dairesince yapılan kıymet takdiri kesinleşmiştir. Zamanında itiraza uğramayan. ihaleden önceki nedenlerden dolayı, ihaleden sonra itiraz edilemez ve bu husus ihalenin tesrii sebebi olarak ileri sürülemez ve ihalenin teshine -neden olamaz.

Çoğunluk görüşünde bu husus da hatalı ele alınmıştır. 6.12.1995 tarihli kıymet takdiri yapılması hususundaki kararı, talimat icrası kendiliğinden almamış, asıl icrası olan Beyoğlu icrasının talimatı üzerine almıştır. İİK.nun 360.maddesi hükmü karşısında esasen asıl icranın böyle bir karar alıp talimat yazmaya yetkisi bulunmamaktadır. Nitekim Beyoğlu İcra Tetkik Merciinin Beyoğlu İcrasının satışın durdurulması ve kıymet takdiri yapılması yönündeki kararının iptal etmesi üzerine Beyoğlu icra dairesi bu kez 8.12.1995 tarihinde satışın devamına dair talimat yazmış, bu ikinci talimat üzerine satışa gidilmiştir. Bu husus 11.12.1995 tarihli memur kararında açıkca vurgulanmaktadır. Sözü edilen kararda aynen hernekadar Beyoğlu İcra Müdürlüğünce satışın durdurulmasına ve kıymet takdirine dair talimat gelmişsede bu kez aynı icra müdürlüğünce ve mahkeme kararı ile satışın devamına karar verilmiş olması nedeniyle satışın devamına müdürlüğümüzce karar verildiği 11.12.1995 denmektedir.

Asıl icranın talimatına taban alınan 6.12.1995 tarihli karar yine asıl icranın talimatı ile ortadan kalkmaktadır. Çoğunluk görüşünde belirtildiği gibi, bu kararın kaldırılması için talimat icrasının bağlı olduğu tetkik merciine başvurmaya gerek bulunmamaktadır.

Bir an için hacizli hisselerin nominal değerleri üzerinden satışa çıkarılmasının usulsüz olduğu farz edilse bile bu husus sonuca etkili olmadığından ihalenin feshine neden olamaz. Zira, hacizli hisseler nominal değerleri olan 15.6 milyar lira üzerinden satışa çıkarılmış ve ihalede 115.6 milyar liraya satılmıştır. Bu, borçlunun yararına olmuştur. Oysa İİK.nun 134.maddesinin 5.fıkrasına göre, ihalenin feshini şikayet yolu ile talep eden ilgili vaki yolsuzluk neticesinde kendi menfaatinin muhtel olduğunu isbata mecburdur. Olayda borçlu menfaati muhtel olmamıştır.

Yukarıda belirtildiği gibi satış İİK.nun 106.maddesi nedeniyle İİK.nun menkullerin satışına ilişkin 112 ve takip eden maddelerine göre yapılmıştır. Hisse senedi çıkarılmamış olan anonim şirket hisseleri hakkında TTK.nun 14571.maddesinin uygulanmasına olanak ve gerek yoktur. Çünkü TTK.nun 14571 maddesi bağımsız olarak başkasına devredilmeyen şirket (mesela kollektif şirket) hisseleriyle ilgilidir. (bk.TTK.nun 191) TTK.14571.maddesini bağımsız olarak devir ve haciz edilebilen çıplak anonim şirket hisselerine de tesmil etmek, anonim şirketlerce hisse senedi çıkartmamak suretiyle ortakların çıplak hisselerini cebri icra satışından kurtarmak sonucunu doğurur ki bu İİK.nun sitemine ve amacına aykırı düşer ve kötüniyete pirim verir. TTK.nun 14571.maddesi evveliyetle ve ilave olarak haciz edilecek hususları karar bağlamakta çıplak hissenin haczine engel teşkil etmemektedir.

İİK.nun 83,83.maddesinde ve diğer yasalarda açıkca engellenen hususlar dışında haciz edilen bir malın satışı çok doğaldır. Yapılan ihale usul ve yasaya uygun olduğundan karar düzeltme isteğinin kabulü ile merci kararının onanması gerektiği görüşünde olduğundan çoğunluk görüşüne karşıyım. 20.11.1996

 

Diğer Bölümlerimiz +
Tüm Hukuki NET forumları + Hukuki Portal + Hukuk Haberleri + Sözleşme ve dilekçe örnekleri + Mevzuat ve bilimsel incelemeler + Hukukçu Blogları + Avukat ilanları + Videolar + Linkler + Ansiklopedi ve Sözlük +

İçtihat Arşivi  Eski içtihat dizini

Yargıtay Kararları 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976 1975 1974 1973 1927-1972