T.C.

YARGITAY

10. Hukuk Dairesi

E. 1994/11116

K. 1994/20678

T. 22.11.1994

Yargıtay içtihatları bölümü

Yargıtay Kararı

BAĞ -KUR'UN RÜCU HAKKI

KUSUR SORUMLULUĞU

ÜÇÜNCÜ KİŞİ

KARAR ÖZETİ: Bağ-Kur açısından birinci kişi, Bağ-Kur'un kendisi; ikinci kişi, Bağ-Kur sigortalısı ve hak sahipleri; üçüncü kişi de bunların dışında kalanlardır.

Bağ-Kur sigortalısının bir başkasına ait aracı kullanırken, tamamen kusurlu şekilde kaza yaparak ölmesi durumunda, araç sahibinin suç sayılır hareketi, yani kusur sorumlulu4u yoktur. Bu sebeple hak sahiplerine gelir bağlayan Bağ-Kur, araç sahibinden peşin değeri rücuen tahsil edemez.

(1479 s. Bağ-Kur K. m. 63)

(YİBK., 29.3.1985 gün ve Esas no : 1984/a, Karar no : 1985/2 s.)

Davacı, trafik kazasında ölen sigortalı işçinin haksahiplerine yapılan harcamalar üzerine uğranılan Kurum zararının rücuan ödetilmesini istemiştir.

Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına alınmıştır.

Hükmün, taraflar avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:

1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2- Davalı Vedat'a ait aracı Bağ-Kur sigortalısı Feramuz kullanmakta iken trafik kazası meydana geldiği ve aracın devrilmesi sonucunda Bağ-Kur'lu Feramuz' un öldüğü, Bağ-Kurun sigortalının hak sahiplerine gelir bağlayarak peşin değerini araç malikinden istediği görülmektedir. Yine hazırlık soruşturması aşamasında kusurun tamamının Bağ-Kur' lu sürücüye ait olduğu tesbit edilerek takipsizlik kararının verildiği, davalı araç sahibinin herhangi bir kusurunun saptanmadığı uyuşmazlık konusu değildir.

Şu hale göre, davanın yasal dayanağı 1479 sayılı Bağ-Kur Yasasının 63. maddesi olup, maddede aynen: "Kurum yapılan ve yapılacak yardımların tutarı için üçüncü kişilere, istihdam edenlere, araç sahiplerine ve diğer sorumlulara rücu eder hükmü getirilmiş, istihdam eden araç malikinin sorumluluğu üçüncü kişinin suç sayılır hareketi ile 1479 Yasada sayılan yardımların yapılmasını gerektiren bir halin doğması ve sigortalı, ya da hak sahiplerine yardım yapılması koşulu ile sınırlandırılmıştır.

Yasa (koyucunun), istihdam eden ve araç maliklerini, sürücü ve istihdam ettikleri kişilerin suç teşkil eden fiilen ve onların kusurları dışında sorumlu tutmayı amaçlaması halinde bunların Trafik Kanununun 85, ya da Borçlar Kanununun 55. maddesi gereğince sorumlu olacaklarının anılan maddede belirtilip konuya açıklık getirmesi gerekir.

63. maddede (506 Sayılı Yasanın 26/2. maddesinde olduğu gibi) tehlike sorumluluğu, ya da kusursuz sorumluluk değil kusur sorumluluğu düzenlenmiştir. Maddenin başlığı üçüncü kişinin sorumluluğudur. istihdam eden ve araç malikinin sorumluluğu suç teşkil eden fiili nedeniyle yardımların yapılmasına neden olan üçüncü kişiye tebandır. 3. kişinin suç teşkil eden bir hareketi bulunmadan Bağ-Kurun sigortalı veya hak sahiplerine 63. maddeden kaynaklanan rücu hakkı bulunmamaktadır.

Kurum'un rücu hakkı ve sınırı 1479 sayılı Yasanın 63. maddesinde düzenlenmiştir. Özel bir yasa dururken, maddede açıkça bir yollama yapılmadıkça istihdam eden ve araç malikinin Kuruma karşı sorumluluğunun genel yasalara, örneğin Borçlar Kanununun ve Trafik Kanununa gidilmek suretiyle belirlenmesi mümkün değildir.

Bidayette 63. maddede bulunan yasa boşluğu 29.3.1985 tarih ve 3/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararıyla doldurulmuş ise de 3165 Yasa ile 63. maddede yapılan son değişiklik ve yeni düzenleme ile yasa boşluğu giderilmiş olduğundan genel hükümlere gitme olanağı kalmamıştır.

Olayda, 63. maddede ifade edilen "üçüncü kişi" kavramına kimlerin dahil edildiği konusunun açıklığa kavuşturulması meselenin çözümünü kolaylaştıracaktır. 1. kişinin Bağ-Kur'un kendisi olduğu söz götürmez. 2. kişi ise Bağ -Kur si ortalısı ve onun hak sahipleridir. U üncü ki mm bunların dışında kalan tüm şahısların teşkil ettiği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Yasakoyucunun ikinci kişinin suç sayılır hareketinin sorumluluğu gerektirmeyeceğini belirlemesinin amacı Bağ-Kur sigortalılarını korumaya yöneliktir. Zira, Bağkur sigortalıları prim ödemektedirler. Kendilerini sorumlu tutmak prim ödemenin amacına ters düşer ve giderek sosyal güvenlik haklarından yararlanmalarını engeller. Zira, Kurum sigortalıya hak sahiplerine yaptığı yardımı rücu yoluyla geri almış sayılır.

Davada davacıların aracını kullanan Bağ-Kur sigortalısı üçüncü kişi sayılamayacağından ve davalının da suç sayılan hareketi tesbit edilemediğinden davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı düşüncelerle kabulü yolunda hüküm kurulması usule ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O halde, davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli, hüküm bozulmalıdır.

Sonuç Temyiz edilen hükmün yukarda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), Başkan Teoman Ozanoğlu ve Üye Erdoğan Aktekin'in muhalefetlerine karşı Üye Othan Yalçınkaya, Resul Aslanköylü, Yılmaz Darendelioğlu'nun oylarıyla ve oyçokluğuyla 22.12.1 994 gününde karar verildi.

KARŞIOY YAZISI

Dairemizin çoğunlukla aldığı karar da belirtildiği üzere, uyuşmazlığın çözümü 1479 sayılı Kanunun 63. maddesinde geçen "üçüncü kişi" kavramının anlam ve kapsamının belirlenmesine bağlıdır. Sayın çoğunluk, birinci kişinin Bağ-Kur, ikinci kişinin Bağ-Kur sigortalısı ya da onun haksahipleri, üçüncü kişinin ise, bunların dışında kalan tüm kişiler olduğu yolunda bir tanımlamada bulunmuştur.

Ancak, sözkonusu 63. madde düzenlenmesinde Bağ-Kur kendi sigortalısının ya da onun haksahiplerinin halefi durumundadır. O halde Bağ-Kur ve sigortalısının aynı sırada yer aldığını kabulde yasal zorunluk vardır. Bu nedenle, Kurum ile sigortalı arasında "birinci kişi'; "ikinci kişi" ayırımı yapmak olanaksızdır. Başka bir anlatımla "üçüncü kişi" kavramının sayısal bir dizinle açıklanması ve ikinci sırada yer alan sigortalının suç sayılır hareketinden 63. madde çevresinde sorumlu tutulmasının mümkün bulunmadığının kabulü gerektiği sonucuna ulaşmakta isabet görülemez anılan madde hükmünce "üçüncü kişi" suç sayılır hareketi ile Kanunda sayılan yardımların yapılmasını gerektiren bir halin doğmasına yol açan kişidir. Bit kişi somut olaydagerçekleştiği gibi Bağ-Kur sigortalısı da olabilir. Böyle bir durumda Bağ-Kur sigortalısının suç sayılır hareketi ile neden olduğu zararlandırıcı sigorta olayından sorumlu tutulamayacağı yolunda yasada açık bir hüküm bulunmamaktadır. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 26. maddesine 2934 sayılı Kanunla eklenen son fıkrada, açık hüküm arama doğrultusundaki görüşe göre kazandırmaktadır. Gerçekten, 26. maddenin sözüedilen hükmüne göre, "işkazası veya meslek hastalıkları sonucu ölümlerde bu Kanun uyarınca hak sahiplerine yapılacak bu türlü yardım ödemeler için, işkazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kasdı veya kusuru bulunup da aynı işkazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum ' ca rücu edilemez.

Bundan başka sözü edilegelen 63. maddelerin 2. fıkrasında 3165 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe ilişkin tasarı gerekçesinde şöyle denilmektedir: "Maddede yapılan değişiklikle 1479 sayılı Kanunda bahsedilmeyen, fakat, Borçlar Kanunu ile Karayolları Trafik Kanununa göre sorumlu olan kimselerin bu Kanuna dahil edilmesi suretiyle Kurumun rücu alacağından sorumluları kavramına açıklık getirilmiş ve sorumlulukların tabi olacağı hükümlerde birlik sağlanmıştır. öte yandan, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 85. maddesi, "bir motorlu aracın işletilmesi, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya birşeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni aracın sürücüsünün veya aracın veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan, kendi kusuru gibisorumludur" kuralını içerir.

Açıklanan Kanun hükümleri karşısında, dava konusu somut olaya dönerek sonuca gidersek Bağ-Kur sigortalısı kullandığı traktörü tümüyle hatalı biçimde sürerek devrilmesine ve sonuçta kendi ölümüne neden olmuştur. Yukarıda belirtildiği gibi, suç sayılır bir harakette bulunan Bağ-Kur sigortalısı da, "üçüncü kişi" kapsamına girmektedir. Burada ortada suç sayılan bir hareket bulunup bulunmadığı noktası üzerinde de durulması gerekir. Kanunlarımıza göre, bir kimsenin kusurlu hareketi ile kendisinin yaralanmasına veya ölümüne yol açması suç sayılmamış ise de, olayda Bağ-Kur sigortalısı motorlu aracı eşhas ve eşyanın güvenliğine tehlike verecek biçimde sevk ve idare etmiş olmakla TCK. nun 565. maddesine aykırı davranmıştır. Açıklanan maddi ve hukuksal sayılar önünde, davalı araç malikinin zararlandırıcı sigorta olayı dolayısıyla 1479 sayılı Kanunun 63. maddesinde öngörülen sorumluluk koşulları gerçekleştiğinden mahkemece bu doğrultuda kurulan hükmün o n a n m a s ı gerekirken yazılı gerekçelerle bozulması kararına katılmak mümkün görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle kararın onanması oyundayız.

Teoman OZANOGLU Erdoğan AKTEKİN

Başkan Üye