 |
Yargıtay içtihatları bölümü
Yargıtay Kararı
T.C
Y A R G I T A Y
Onüçüncü Hukuk Dairesi
E. 1991/3965
K. 1991/7503
T. 3.7.1991
* TAŞIMA
* TIR KARNELERİ
ÖZET : Davalının, taşımayı davacıdan temin ettiği "Tır Karneleri" himayesinde
yapmasına, davacıya 22.11.1984 tarihli taahhütnameyi vermesine göre, "Tır
Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi"
davalı için de bağlayıcıdır. Bu sözleşme; adından da anlaşılacağı gibi
nakliye sözleşmesi değil, gümrüğe tabi eşyanın uluslararası taşınması
nedeniyle eşyanın gümrüklendirilmesi, ihracat-ithalat vergi ve masraflarının
ilgili gümrük idareleri tarafından düzenli ve tam olarak tahsil edilmesini
sağlama amacını taşıyan bir sözleşmedir.
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda
yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün
davacı avukatınca duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine; temyiz
dilekçesinin süresinde olduğu saptanarak dosya incelendi, gereği konuşulup
düşünüldü:
Davacı, davalının Tır Karnesi sahibi olarak Türkiye'den Almanya'ya naklettiği
eşyayı Alman Gümrüğü yerine alıcı firma deposuna boşaltması nedeniyle kefil
kuruluş olarak Almanya Köln Gümrük İdaresi'ne 51.508.50 DM. ödemek zorunda
kaldığını beyanla, bu miktarın dava tarihindeki kur üzerinden karşılığı
21.900.384 TL.nin faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davacının yaptığı ödeme ile ilgisinin bulunmadığını, taşıdıkları
eşyayı tam ve sağlam olarak Köln Gümrük yetkililerinin bilgisi tahdında alıcı
firmaya teslim ettiğini, taahhütnamedeki kusur koşulunun gerçekleşmediğini
beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Mahkemece, bilirkişi raporu benimsenerek davanın reddine karar verilmiş, hüküm
davacı tarafça temyiz edilmiştir.
Taraf iddia ve savunmalarıyla, dosyada mevcut belge ve bilgilerden davalının
davacıdan aldığı 4 adet Tır Karnesiyle, Türkiye'den aldığı gümrüğe tabi
malları Almanya'ya götürdüğü, oradaki alıcı firmaya teslim ettiği, Tır
Karnelerinin bu malların ithal vergilerinin ödenmemesi nedeniyle ibra
edilmeyip alıkonduğu, Köln Gümrük İdaresi'nce tahakkuk ettirilen 51.508.50
DM. ithal vergisinin kefil kuruluş olan davacının İRU. nezdindeki hesabından
kesilerek tahsil edildiği anlaşılmıştır. Davada çözümlenmesi gereken husus,
sözleşme ve bu sözleşmeye dayalı olarak davacı tarafından alınan 22.11.1984
tarihli taahhütname ile 16.10.1986 tarihli taahhütname hükümleri gereğince
davacı kefil kuruluşun yaptığı ödeme nedeniyle davalı şirkete rücu hakkının
olup olmadığıdır. Davalının taşımayı davacıdan temin ettiği "Tır Karneleri"
himayesinde yapmasına, davacıya 22.11.1984 tarihli taahhütnameyi vermesine
göre "Tır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük
Sözleşmesi" davalı için de bağlayıcıdır. Bu sözleşme; adından da anlaşılacağı
gibi nakliye sözleşmesi değil, gümrüğe tabi eşyanın Uluslararası taşınması
nedeniyle eşyanın gümrüklendirilmesi, ihracaat-ithalat vergi ve masraflarının
ilgili Gümrük İdareleri tarafından düzenli ve tam olarak tahsil edilmesini
sağlama amacını taşıyan bir sözleşmedir. Sözleşmenin yorumunda da bu amaç
gözden uzak tutulmamalıdır. Sözleşmenin 1/a maddesinde; Tır işlemi "bu
sözleşme ile saptanan Tır rejimi altında eşyaların bir hareket noktasındaki
Gümrük İdaresinden, bir varış noktasındaki Gümrük İdaresine taşınması"
şeklinde tarif edildikten sonra, 8. maddesinde; "Tır işlemleri ile ilgili
olarak bir yolsuzluğun tesbit edildiği ülkedeki Gümrük Kanunlarına ve
yönetmeliklerine göre ödenmesi gereken ithal ve ihraç vergi ve resimleri ile
bunlara ilişkin gecikme faizlerini kefil kuruluş öder" hükmü getirilmiş,
davalı tarafından davacıya verilen 22.11.1984 tarihli taahhütnamenin Tır
Karnesi sahibinin Gümrük Yetkilileri ile ilişkileri kısmının 1. maddesinde;
"çıkış, yol boyu ve varış gümrüklerindeki yürürlükte olan bütün gümrük
düzenlemelerine uyacağını", yine aynı taahhütnamenin karne sahibinin kefil
kuruluş ile olan ilişkileri başlıklı kısmının 5. maddesinde"; kendi
kullandığı bir Tır Karnesi ile ilgili olarak kefil kuruluş, İRU ....... veya
onları temsil eden herhangi bir doğal ya da yasal kişi tarafından 1959 ve
1975 Tır Sözleşmeleri mucibince ödenen tüm miktarları itiraz etmeksizin
kendilerine ödeyeceğini" davalı taahhüt etmiştir. Kefil kuruluş davacının
yaptığı ödeme davalının kullandığı tır karnesi ile ilgilidir. Tır işlemi
içinde, tır karnesi sahibi taşıdığı eşyayı, varış yeri gümrük idaresine
götürmek, tır karnesinin o yer gümrük idaresince ibrası ve kendilerine
iadesinden sonra boşaltma yapmakla yükümlüdür. Davalı, tır karneleri Köln
Gümrük Yetkilileri'nce ibra edilip kendilerine iade edilmemesine rağmen
gümrüğe tabi eşyayı alıcı firma deposuna boşaltıp teslim etmiştir. Tır
karnelerinin Köln Gümrük İdaresi'ne verilmesi ve halende idarede olması, ilk
önce ibra edilmesine rağmen sonradan ibranın iptal edilmesi eşyanın gümrük
deposu dışında alıcı firma deposuna boşaltılmasında Köln Gümrük İdaresi'nin
bilgisi olduğunu kanıtlamayacağı gibi davalı karne sahibinin az yukarıda
açıklanan yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Davalı bu yükümlülüğe aykırı
davranmakla kusurludur. "Tır işleminde" yolsuzluğa sebebiyet vermiştir.
Davalının "tır işlemindeki" bu kusurlu ve yolsuz davranışı nedeniyle Köln
Gümrük İdaresi taşınan malda elinde kendi deposunda olmadığı için ithal
vergisini tahsil edememiş, kefil kuruluş davacıdan tahsili yoluna gitmiştir.
Bu durumda ve özellikle 22.11.1984 ve 16.10.1986 tarihli taahhütname
hükümleri gereğince davacının davalıya kefaleten ödediği miktarı davalıdan
rucuen talep etme hakkının varlığını kabul etmek gerekir. Mahkemece yapılacak
iş 51.508.50 DM. nin istem gibi dava tarihindeki kur üzerinden TL.
karşılığını tesbit edip bu miktara hükmetmektir. Yetersiz ve gereksiz
bilirkişi raporundaki düşünceler benimsenerek yazılı gerekçe ile davanın
reddi usul ve yasaya aykırı olup bozma gerektirir.
S o n u ç : Temyiz olunan kararın yukarıda açıklanan nedenlerle davacı
yararına (BOZULMASINA), 24.800 lira duruşma avukatlık parasının davalılardan
alınarak davacıya ödenmesine, istek halinde peşin harcın iadesine, 3.7.1991
gününde oybirliğiyle karar verildi.
|
