KDV yi kim öder hangisi doğru

[Av.Tayfun Eyilik]

T.C.
DANIŞTAY
9. DAİRE
E. 1995/2362
K. 1996/501
T. 14.2.1996
• KATMA DEĞER VERGİSİ YÜKÜMLÜSÜ ( Cebri İcra Yoluyla Satış )
• CEBRİ İCRA YOLUYLA SATIŞ ( KDV Yükümlüsünün İcra Memurluğu Olduğu )
3065/m.8
ÖZET : Cebri icra yoluyla yapılan satışlarda katma değer vergisi yükümlüsü, mal teslimini yapan icra memurluğu olduğu hakkında.

İstemin Özeti: Müzayede mahallinde yapılan satışta davacı bankaya ihale edilen taşınmazların toplam satış bedeli üzerinden ödenmesi gereken katma değer vergisinin geç ödenmiş olması nedeniyle hesaplanan gecikme zammını içeren ödeme emrinin iptali istemiyle açılan davayı; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu`nun 8/1. maddesinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işlemi yapanların katma değer vergisi yükümlüsü olduğunun belirlendiği, cebri icra yoluyla yapılan satışlarda mal teslimi icra memurluğunca yapıldığından katma değer vergisi mükellefinin icra memurluğu olduğu, nitekim vergi dairesince de dava konusu ödeme emrinin bu nedenle ... İcra Müdürlüğü adına düzenlenip bu merciye tebliğ edildiğinin görüldüğü, diğer taraftan 2577 sayılı Yasanın 2 nci maddesi uyarınca iptal davalarının idari kararlara karşı, hakkı doğrudan ihlal edilenler tarafından açılması gerektiğinden, dava konusu ödeme emrine karşı yükümlü durumunda olan ve tesis edilen işlem ile hukuksal durumu etkilenen ... İcra Müdürlüğünce dava açılması gerekirken dava açma ehliyeti bulunmayan banka tarafından dava açılmasında yasal isabet bulunmadığı gerekçesiyle ehliyet yönünden reddeden Aydın Vergi Mahkemesinin 30.5.1995 gün ve 1995/310 sayılı kararının; 2577 sayılı Kanunun 2. maddesinde iptal davalarının ancak menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılabileceğinin belirtildiği, vergi dairesince icra müdürlüğüne gönderilen ödeme emrinin icra müdürlüğünce bankaya tebliğ edilerek 7 gün içinde borcun ödenmesinin istendiği, bu durumda bankanın menfaatinin ihlal edilmiş olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: İstemin reddi gerekeceği yolundadır.

Savcı H.B.`nin Düşüncesi: Anlaşmazlık, 16.4.1993 tarihinde yapılan icra satışı nedeniyle ödenmesi gereken katma değer vergisinin 13.1.1994 tarihinde vadesinden sonra ödenmesine dayalı olarak hesaplanan gecikme faizinin tahsili için icra memurluğu adına tanzim ve tebliğ edilen ödeme emrine karşı, asıl alıcı tarafından dava açılıp açılamayacağına ilişkindir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu`nun "Vergi Mahkemesinde Dava Açmaya Yetkili Olanlar" başlıklı 377. maddesinde "mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler" denilmek suretiyle, kimlerin vergi mahkemelerinde dava açabileceği açıkca hükme bağlanmıştır. Olayda ödeme emri icra memurluğu adına tanzim ve tebliğ edildiğine göre davanın da icra memurluğunca açılması gerektiğinden asıl alıcı tarafından açılan davanın ehliyet yönünden reddinde yukarıda anılan hükme aykırılık görülmediğinden temyiz isteğinin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

Tetkik Hakimi S.Ç.`nin Düşüncesi: İleri sürülen iddialar, usule ve hukuka uygun vergi mahkemesi kararının bozulmasını sağlayacak nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

Türk milleti adına hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü: Temyiz edilen Aydın Vergi Mahkemesinin 30.5.1995 gün ve 1995/310 sayılı kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu`nun 49. maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisinin bulunmadığı anlaşıldığından temyiz isteminin reddine, anılan mahkeme kararının ONANMASINA, 14.2.1996 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

AZLIK OYU

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu`nun İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırını belirleyen 2. maddesinde iptal davalarının "kişisel hakları ihlal edilenler" tarafından açılabileceği belirtilmiştir.

Olayda vergi dairesince icra müdürlüğüne gönderilen 30.3.1995 tarihli ödeme emri, icra müdürlüğünün 3.4.1995 günlü yazısıyla davacı bankaya iletilerek borcun 7 gün içinde icra müdürlüğüne yatırılması istenilmiş olması karşısında ve sonuçta bu parayı ödeme durumunda kalacak olan banka tarafından açılan davanın yazılı nedenle reddinde isabet yoktur. Kararın bozulması gerekir. Karara karşıyım

[Av.Tayfun Eyilik]

T.C.
DANIŞTAY
9. DAİRE
E. 2003/1255
K. 2005/102
T. 2.2.2005
• İCRA YOLUYLA YAPILAN MÜZAYEDE ( İpotekli Taşınmazın Banka Tarafından Satın Alınması Sırasında Ödenen KDV'nin İadesi İstemi - Bankanın Dava Açma Ehliyeti Bulunduğu )
• KDV İADESİ İSTEMİYLE AÇILAN DAVA ( İcra Yoluyla Yapılan Müzayede Sonucu İpotekli Taşınmazın Banka Tarafından Satın Alınması Sırasında Ödenen - Vergi Yükünün Satış Sonucunda Taşınmazı Satın Alan Davacıya Geçeceği )
• KDV'DEN SORUMLULUK ( İcra Yoluyla Yapılan Müzayede Sonucu İpotekli Taşınmazın Banka Tarafından Satın Alınması - Verginin Mükellefi Başlangıçta Satışı Yapan İcra Müdürlüğü Olsa da Verginin Yansıtılabilirlik Özelliği Nedeniyle Bankaya Geçtiği )
• VERGİNİN YANSITILABİLİRLİK ÖZELLİĞİ ( İcra Yoluyla Yapılan Müzayede Sonucu İpotekli Taşınmazın Banka Tarafından Satın Alınması - KDV'nin Mükellefi Başlangıçta Satışı Yapan İcra Müdürlüğü Olsa da Yansıtılabilirlik Özelliği Nedeniyle Bankaya Geçtiği )
• MÜZAYEDE ( İpotekli Taşınmazın Banka Tarafından Satın Alınması Sırasında Ödenen KDV'nin İadesi İstemi - Vergi Yükünün Satış Sonucunda Taşınmazı Satın Alan Davacıya Geçeceği )
5422/m.Geç.29/6
3065/m.1/3-d,40/5,Geç.10
ÖZET : İcra Müdürlüğünce, icra yoluyla yapılan müzayede sonucu, ipotekli bulunan taşınmazın davacı banka tarafından satın alınması sırasında ödenen katma değer vergisinin iadesi istemiyle açılan davada, davacı bankanın dava açma ehliyeti bulunmaktadır.

Katma değer vergisi yansıtmalı bir vergidir. Verginin mükellefi, başlangıçta satışı yapan icra müdürlüğü olsa da, verginin yansıtılabilirlik özelliği nedeniyle vergi yükü, açık artırma yoluyla yapılan satış sonucunda taşınmazı satın alan davacıya geçmektedir. Bu durumda, kesin satış bedeli üzerinden tahakkuk ettirilen katma değer vergisini yüklenen davacı, mükellef durumundadır.

İstemin Özeti : İstanbul 10. İcra Müdürlüğünce icra yolu ile yapılan müzayede sonucu, ipotekli bulunan taşınmazın davacı banka tarafından satın alınması sırasında ödenen katma değer vergisinin, 5422 sayılı Yasanın geçici 29. maddesinin 6. fıkrasına paralel olarak düzenlenen 3065 sayılı Yasanın geçici 10. maddesiyle getirilen katma değer vergisi muafiyeti nedeniyle iadesi istemiyle açılan davayı, dava dosyasının incelenmesinden, 3065 sayılı Yasanın 40. maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 48 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde icra yoluyla yapılan satışlarda katma değer vergisi uygulamasında, katma değer vergisinin mükellefinin satışı gerçekleştiren icra müdürlükleri olduğunun belirtildiği, bu nedenle davacı şirketin mükellef veya vergi sorumlusu sıfatı bulunmadığından dava açma ehliyeti olmadığı gerekçesiyle reddeden İstanbul 2. Vergi Mahkemesinin 13.11.2002 tarih ve 2002/2017 sayılı kararının, her ne kadar İcra Müdürlükleri vergi mükellefi kabul edilse de olayda katma değer vergisini ödeyenin kendileri oldukları, bu nedenle dava açma ehliyetinin olduğunun kabulü gerekeceği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Savcısı Buket Oral'ın Düşüncesi: İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.

Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, sözkonusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

Tetkik Hakimi Ömer Faruk Ateş'in Düşüncesi: Katma değer vergisi, harcamalar üzerinden alınan bir tüketim vergisidir. Bu nedenle, esas itibariyle nihai tüketicileri vergilendirmeyi amaçlayan bir sistem üzerine oturtulmuştur. Katma Değer Vergisi Kanununun genel sistematiği dikkate alındığında, davacı bankanın dava açmaya ehil olmadığı düşünülebilir. Ancak, ihtilaf konusu olayda özel bir uygulama vardır. Katma Değer Vergisi Kanununun 10. maddesinin Maliye Bakanlığı'na verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 48 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile İcra Müdürlükleri, icra yoluyla yapılan satışlarda verginin mükellefi kabul edilmişlerdir. Buna karşın, katma değer vergisinin yansıtmalı bir vergi olması nedeniyle vergiyi asıl ödeyen taraf taşınmazı satın alın taraf olmaktadır. Bu nedenle, bir kamu kurumu durumunda olan icra müdürlüklerinin yaptığı kamu hizmetinden dolayı mükellef sayılmasının gerek Vergi Usul, gerekse Katma Değer Vergisi Kanununda getirilmek istenen ""mükellefiyet"" kavramı ile bağdaşmayacağı kuşkusuzdur. Satışı yapan icra müdürlüğü ile yapılan işlem arasında bir menfaat ilişkisi de olmadığına göre davacı bankanın dava ehliyetinin bulunduğunun kabulü gerekirken aksi yöndeki mahkeme kararında isabet yoktur. Açıklanan nedenlerle mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü:

KARAR : Uyuşmazlık, ipotekli olan taşınmazın cebri icra yoluyla davacı banka tarafından satın alınması sırasında ödenen katma değer vergisinin iadesi istemine ilişkin bulunmaktadır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesinin 3/d bendinde; Hazine'ce yapılan taşınmaz mal satışları hariç müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışların katma değer vergisi konusunu teşkil eden işlemlerden olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı Yasanın 40. maddesinin 4108 sayılı Kanunla değişik 5. fıkrasında Maliye Bakanlığı'na bu Kanunun 17. maddesinin 1. fıkrasında sayılan kurum ve kuruluşlara, sadece vergiye tabi işlemlerin bulunduğu dönemler için beyanname verdirmeye, beyanname yerine kaim olmak üzere işleme esas belgeleri kabul etmeye, bu mükelleflere ait verginin beyan ve ödeme zamanı ile tahsiline ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetki verildiği, bu yetki çerçevesinde çıkarılan 48 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin D bölümünde icra yoluyla yapılan satışlarda katma değer vergisi uygulamasında verginin mükellefinin, satışı gerçekleştiren icra daireleri olduğu belirtilmiştir.

Genel olarak, cebri icra yoluyla yapılan satışlarda, satışı yapan kişi veya kuruluşun mükellef sayılması doğaldır. Ancak, olayda olduğu gibi, bir kamu kurumu durumunda olan İcra Müdürlüğünün yaptığı kamu hizmetinden dolayı mükellef tutulmasının ""mükellefiyet"" kavramı ile bağdaşmayacağı kuşkusuzdur. Böyle bir durumda satışı yapan icra dairesi ile kurulan işlem arasında bir menfaat ilişkisi de bulunmamaktadır.

Katma değer vergisi yansıtmalı bir vergidir. Verginin yükümlüsü başlangıçta satışı yapan icra müdürlüğü ise de, verginin yansıtılabilirlik özelliği nedeniyle vergi yükü, açık artırma yoluyla yapılan satış sonucunda taşınmazı satın alan davacının üzerinde kalmaktadır. Bu durumda, kesin satış bedeli üzerinden tahakkuk ettirilen katma değer vergisini yüklenen davacı, mükellef durumundadır.

Bu nedenle, davacı bankanın dava ehliyetinin bulunduğunun kabulü gerekirken aksi yöndeki mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.

Öte yandan, esas hakkında karar verilirken davacı bankanın muaf olduğu yolundaki 5422 sayılı Yasanın geçici 29. maddesinin 6 bendi ve bu bende paralel olarak ihdas edilen 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun geçici 10. maddesinin dikkate alınması gerekeceği tabiidir.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, İstanbul 2. Vergi Mahkemesinin 13.11.2002 gün ve 2002/2017 sayılı kararının bozulmasına 2.2.2005 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

danx