Türkçe Tartışma Topluluğu

[Mehtap Deniz]

Bu da Türk Dil Kurumu forması

Hürriyet / Gündem

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof.Dr. Şükrü Haluk Akalın, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı kurumların, bir futbol turnuvası düzenlediklerini açıkladı.

Turnuvada, TDK olarak ilginç bir uygulamaya da imza attıklarını belirten Akalın, "Formalarımıza reklam almak yerine ’bağlaç olan de-da ayrı yazılır, gereksiz yere yabancı kelime kullanma, gereksiz virgül kullanma" yazdıklarını bildirdi.

[Mehtap Deniz]

Türk Dil Kurumu'ndan kısaltma açıklaması

Türk Dil Kurumu (TDK), “Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kısaltmasının 'AK Parti' olarak belirtilmesinin kısaltmalarla ilgili kurallara aykırılık göstermediğini” bildirdi.

Hürriyet (AA) - 5 Haziran 2009

Türk Dil Kurumundan yapılan yazılı açıklamada, “Kamuoyunda 'Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kısaltılmış adının yazımına ilişkin tartışmalara açıklık getirmek üzere, daha önce TBMM Başkanlığına sunulan yazılı soru önergelerine yazdığımız resmi yazılardaki ve çeşitli basın kuruluşlarından gelen sorulara verdiğimiz yanıtları içeren açıklamamızı bir kez daha kamuoyunun dikkatine sunuyoruz” denildi.

Açıklamada, kısaltmanın; “bir kelime, terim veya özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve sembolleştirilmesi olduğu” hatırlatılarak, ihtiyaca göre her zaman kısaltma yapılabileceği belirtildi.

“Önemli olan, yapılan kısaltmanın benimsenmesi, yaygınlaşması ve tutunmasıdır” denilen açıklamada, kısaltmalarda herkesçe uyulan genel bir sistem bulunmamakla birlikte Türkçede bazı kuralların yerleştiğine işaret edildi.

Kurumun 2005'te yayımlanan Yazım Kılavuzu'nun “Kısaltmalar” bölümünde, “kuruluş adlarının kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapıldığına” yönelik kural bulunduğu kaydedilen açıklamada, buna ilişkin çeşitli örneklere yer verildi.

Bu kuraldan ve bugüne kadar oluşan gelenekten hareketle, parti adlarının kısaltmalarında da aynı yolun izlendiği belirtilen açıklamada, ancak kimi zaman adı oluşturan baş harfler yerine, addaki hecelerle de kısaltma yapıldığının görüldüğüne dikkat çekildi.

Kurumlar, kuruluşlar, derneklerin adlarını belirledikleri gibi adlarının kısaltmalarını da belirleme özgürlüğüne sahip bulundukları ifade edilen açıklamada, bu türden kısaltmalarda açık adı oluşturan sözlerin baş harfleri alınarak kısaltma yapılabildiği gibi açık addaki sözlerin ilk heceleri alınarak da kısaltma yapılabildiği kaydedildi.

Açık addaki “ve” bağlacını kısaltmaya dahil etmeme gibi bir tutum olsa da kimi kuruluşların ve şirketlerin hecelendirme yoluyla yapılan kısaltmalarda bağlaçlara da yer verebildikleri belirtilen açıklamada, şu değerlendirmeye yer verildi:

“Kısaltmaların baş harflerden değil de hecelerden oluştuğu örnekler de vardır. Örneğin, 'Anavatan Partisi'nin ilk kısaltması olan ANAP partinin açık adıyla farklılık göstermektedir. 'Ana Vatan Partisi' adında geçen 'vatan' sözüne kısaltmada yer verilmemiştir. 'Türkiye Bilimsel Teknik ve Araştırma Kurumu'nun adı da TBTAK biçiminde değil, ilk iki sözün ilk heceleri alınarak, TÜBİTAK biçiminde kısaltılmıştır. 'Türkiye İstatistik Kurumu'nun adı da TİK biçiminde değil, TÜİK biçiminde kısaltılmıştır. Bu uygulama da kısaltmaların bir türü olarak kurallaşmıştır.

'Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kısaltması da addaki ilk iki sözün baş harfleriyle bir hece oluşturularak yapılmıştır. Bu kısaltma söz konusu partinin tüzüğünde de yer almıştır. Başka pek çok örnek göz önünde bulundurulduğunda açık adı 'Adalet ve Kalkınma Partisi' olan kuruluşun kısaltmasının tüzükte 'AK Parti' olarak belirtilmesinden dolayı böyle bir adlandırmanın, kısaltmalarla ilgili kurallara aykırılık göstermediği görüşüne varılmıştır.”

[Mehtap Deniz]

1 Kelime 1 İşlem’e Ödül

Türk Dil Kurumu, kitle iletişim araçlarının toplumda dil becerisinin geliştirilmesi, doğru ve düzgün Türkçe kullanımının yaygınlaştırılması noktasında yüklendikleri sorumluluk dolayısıyla radyo ve televizyonların yayınlarına gerek hazırlık aşamasında gerekse yayında her türlü desteği vermektedir.

Ayrıca Kurum yazılı ve görsel basında yayınlarını Türkçenin doğru, düzgün kullanımını temel alarak yapanları, teşekkür yazıları ve ödüllerle teşvik etmekte, örnek göstermekte bu yolla da toplumda Türkçe duyarlılığının artmasını hedeflemektedir.

Bu bağlamda, TRT Eğitim Kültür Programları Müdürlüğünce hazırlanan ve 27 yıldır yayın hayatına devam eden 1 Kelime 1 İşlem adlı yarışma programı Türkçenin doğru kullanımına gösterdiği özenin yanı sıra Türkçenin zengin söz varlığının toplumumuza özümsetilmesine, yarışmacılarla birlikte izleyicilerin söz dağarcığının genişlemesine katkıda bulunması dolayısıyla Türk Dil Kurumu tarafından ödüllendirildi.

1 Kelime 1 İşlem’e ödülü, Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın ve Prof. Dr. Recep Toparlı’nın katılımı ile verildi.

www.tdk.gov.tr