Denkleşme ve Tenkis Ayrımı

[Eymen42]

Öncelikle kolay gelsin.

Benim sorum ictihatlarda ve nette bulamadigim bir soru...

Cevaplarsanız sevinirim.Şimdiden teşekkürler..

2000 yılında babam koşulsuz hibe yolu ile eğitim masrafları evlilik masrafları vb. İhtiyaçlar için bana 10 dönüm tarla hibe etti.

Bir büyük kardeşime ise zamanın da satış yolu ile 5 dönüm , en büyük kardeşime ise yine satış yoluyla 5 dönüm verdi.

Babamın geriye kalan terekeside 60 dönüm kardeşler arası intikal yolu ile hisselendirildi.

En büyük kardeşim ve ablam ortanca kardeşime muris muvazaa davası; banada Denkleştirme ve Tenkis davası açtı.

Sorum Şu:
Karşı taraf avukat beyanında denklestirmenin mümkün olmaması halinde tenkis demektedir...

Denklestirmenin mümkün olmaması hali nedir? Hibeler murisin tasarruf hakkına bakılmaksızın denklestirme ile geri iade ediliyor mu?

Bu somut olayda mahkeme denkleştirme mi yolu tenkis kararı vermesi kanuna uygundur.

Araştırmalarıma göre tenkis davalarinda saklı paya bakıldığı için ve benim davamda saklı paylar korunduğu için yine benim acımdan tenkis kararı daha uygun olacaktır.Nitekim zaman aşımı ile bana açılan dava düşecektir...

Cevaplarınız için teşekkürler...

[av.ilkayuyarkaba]

T.C. YARGITAY

1.Hukuk Dairesi
Esas: 2014/5612
Karar: 2015/9626
Karar Tarihi: 02.07.2015


DENKLEŞTİRME DAVASI - TENKİS DAVALARINDA DAVA DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN DEĞER HARCA ESAS DEĞER OLUP GERÇEK HESAP SAKLI PAYIN İHLAL EDİLDİĞİ BELİRLENDİKTEN SONRA ORTAYA ÇIKACAĞI - HÜKMÜN BOZULMASI

ÖZET: Asıl dava, tenkis; birleştirilen dava, denkleştirme isteklerine ilişkindir. Tenkis davalarında dava dilekçesinde gösterilen değer harca esas değer olup gerçek hesap saklı payın ihlal edildiği belirlendikten sonra ortaya çıkacağından bilirkişilerce belirlenen bedelin hüküm altına alınması gerekirken davacı tarafın fazlaya ilişkin hakkı saklı tutularak ve dava dilekçesindeki istekle bağlı kalınarak talep edilen bedelin hüküm altına alınmış olması doğru değildir. Hal böyle olunca, yukarıda belirtilen ilkeler dikkate alınmak suretiyle davaya konu taşınmazların bir an önce değerleri belirlenip, bu değerin sabit tenkis oranı ile çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile karar verilmesi doğru değildir.

(4721 S. K. m. 506, 564, 570, 669) (4722 S. K. m. 17)

Dava: Taraflar arasında görülen tenkis davası sonunda, yerel mahkemece asıl davanın, kabulüne ilişkin olarak verilen karar taraflarca yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi Dilek Arzuhan Yeşil'in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü:

Karar: Asıl dava, tenkis; birleştirilen dava, denkleştirme isteklerine ilişkindir.

Davacı, ortak mirasbırakanları Ş.'nin kayden maliki olduğu 2531 ada 4 parseldeki 2 nolu bağımsız bölümü davalı N.'e, 11 nolu bağımsız bölümü ise davalı I.'a hibe ettiğini, murisin aynı taşınmazda dava dışı 8 nolu bağımsız bölümünün olduğunu, davalılara yapılan kazandırmalar ile saklı payının zedelendiğini, davalıların sonrasında bu taşınmazları 3. kişilere devrettiklerini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakkı saklı kalmak üzere 1.000'er TL tenkis bedelinin yasal faizi ile davalılardan tahsiline, birleştirilen davasında, dava konusu temliklerin davacılara miras paylarına mahsuben yapıldığını ileri sürerek 4721 sayılı TMK'nun 669. maddesi gereğince denkleştirmeye karar verilmesini istemiştir.

Davalılar, 1966 yılında ölen babaları A. V.'den miras kalan taşınmazların satımı sonucunda davacının miras payını aldığını ve kendilerine düşen miras payı ile de dava konusu 2 ve 11 nolu bağımsız bölümlerin temellük edilip mirasbırakanları Ş.'nin adına tescil edildiğini, annelerinin dava konusu temlik ile aslında haklarını iade ettiğini belirterek asıl ve birleştirilen davaların reddini savunmuşlardır.

Mahkemece, davacının saklı payının zedelendiği iddiasının kanıtlandığı gerekçesiyle asıl davanın kabulü ile taleple bağlı kalınarak 1.000'er TL'nin davalılardan tahsiline ve kanıtlanamayan birleştirilen davanın ise reddine karar verilmiştir.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden; mirasbırakan Ş.'nin 30.01.1972 tarihinde kayden maliki olduğu çekişme konusu 2531 ada 4 parseldeki 2 nolu bağımsız bölümü intifa hakkını uhdesinde tutarak davalı I.'a, 11 nolu bağımsız bölümü ise yine intifa hakkını üzerinde bırakarak diğer davalı N.'e bağış suretiyle devrettiği, dava dışı 8 nolu bağımsız bölümün muris adına kayıtlı bulunduğu, dava konusu edilen bağımsız bölümlerin 3. kişilere temlik edildiği, murisin 23.02.2008 tarihinde öldüğü, geriye oğlu davacı M. T. ile davalı kızları I. ve N.'in kaldığı, eldeki tenkis davasının ise 16.02.2009 tarihinde açıldığı anlaşılmaktadır.

Hemen belirtilmelidir ki, muris Ş.'nin saklı payı giderme kasdıyla davaya konu temlikleri yaptığı ve yapılan tenkis hesabı ile de davacının saklı payının ihlal edildiği saptanarak tenkis davasının kabul edilmesinde ve denkleştirme koşullarının oluşmadığı belirlenerek birleştirilen davanın reddine karar verilmiş olmasında kural olarak bir isabetsizlik yoktur. Davalıların temyiz itirazları yerinde değildir, reddine.

Davacının temyiz itirazlarına gelince;

Mirasçılık ve mirasın geçişi mirasbırakanın ölüm tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir (4722 s. Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m. 17). Mirasbırakan 1.1.2002 tarihinden önce ölmüşse 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi hükümlerinin, 1.1.2002 tarihinden sonra ölmüşse 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümlerinin uygulanması gerekir.

Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik) dışı terekenin tümüyle bilinmesiyle mümkündür. Tereke mirasbırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Mirasbırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 743 sayılı Kanun uygulanacaksa bir aylık 4721 sayılı Kanun uygulanacaksa üç aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra mirasın açıldığı tarihteki fiyatlara göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tespiti gerekir (TMK m.564) Miras bırakanın TMK'nın 506. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve sübjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez.

Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflarda (ölüme bağlı tasarruflar veya TMK'nın 565. maddesinin 1, 2 ve 3 bentlerinde gösterilenler) veya saklı payın ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılan diğerlerinde özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken TMK'nın 570. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek davalı mahfuz hisseli mirasçılardan ise aynı Kanunun 561. maddesinde yer alan mahfuz hisseden fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları dikkate almak gerekir. Bu işlem sırasında dava edilmeyen kişi veya tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği ve birden çok kişiye yapılan teberru tenkise tabi olursa 563. maddede yer alan, alınanla mütenasip sorumluluk kuralı gözetilmelidir.

Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (Sabit Tenkis Oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK m.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir.

Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının tercihinin kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz. O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca sür'atle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, karar tarihindeki rayice göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir.

Somut olaya, gelince davalıların tercih haklarını 08.03.2011 tarihinde bedel ödeme olarak kullandıkları, kararın ise 26.06.2013 tarihinde verildiği, ödenecek tenkis bedelinin 4721 sayılı TMK'nun 564/2. maddesi gereğince taşınmazların karar tarihindeki değerine göre belirlenmesi gerektiği oysaki mahkemece tercih tarihi esas alınarak değer belirlendiği anlaşılmaktadır.

Öte yandan, tenkis davalarında dava dilekçesinde gösterilen değer harca esas değer olup gerçek hesap saklı payın ihlal edildiği belirlendikten sonra ortaya çıkacağından bilirkişilerce belirlenen bedelin hüküm altına alınması gerekirken davacı tarafın fazlaya ilişkin hakkı saklı tutularak ve dava dilekçesindeki istekle bağlı kalınarak talep edilen bedelin hüküm altına alınmış olması doğru değildir.

Hal böyle olunca, yukarıda belirtilen ilkeler dikkate alınmak suretiyle davaya konu taşınmazların bir an önce değerleri belirlenip, bu değerin sabit tenkis oranı ile çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.

Sonuç: Davacının temyiz itirazları yerindedir kabulüyle; hükmün açıklanan nedenlerle (6100 sayılı yasanın geçici 3. maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 02.07.2015 tarihinde oybirliği ile, karar verildi.

[Av.Yusuf Selçuk Ateşkan]

Kaç kardeş olduğunuz, terekenin önceden hibe veya satış olarak gösterilenler eklenince ne kadar olduğu net değil ama 3 erkek bir kız kardeş olduğunu, 10 dönümün hibe, iki adet 5 dönümün satış yoluyla devredildikten sonra 60 dönüm kaldığını, toplamın 80 dönüm olduğunu ve babanızın terekesinde başka mal olmadığını kabul ediyorum.

Bu bilgiler içinde yanlış varsa çözüm farklı olacaktır.

Toplam 80 dönüm, 4 çocuk olduğuna göre her birinin miras payı 20, saklı payı 10'dur.
Babanız yaşarken saklı payları ihlal etmemek kaydıyla hibe yoluyla tasarrufta bulunmakta serbesttir. Size 10 dönüm bağışladıktan sonra 70 dönümden herkese 17,5 kalıyor ve saklı paylar 10 olduğu için saklı paylar zarar görmüyor. Toplamda 40 dönüme kadar hibe edebilirdi. 40 dönümü aşan kısmı tenkis ile geri istenebilirdi.

Ama satış işlemi için durum farklı. Bu bir gerçek satış işlemi değilse, aslında hibe olduğu halde mirasçılardan kaçırmak niyetiyle satış gösterilmişse, bu muvazaadır. Muvazaalı işlem dava edilirse iptal edilir.

Dolayısıyla yukarıdaki kişi ve miras miktarı doğruysa, mahkeme satış işlemlerinin muvazaalı olduğunu kabul ederse, 5+5 dönümlük satışı iptal edecek (birini muvazaalı bulabileceği gibi ikisini de muvazaalı bulabilir, muvazaalı bulunan kısım terekeye eklenir.) 70 dönüm üzerinden herkese 17,5 dönüm pay edecek, böylelikle ablanızın payı 2,5 dönüm artacak.

Sayılar yanlışsa, aynı mantıkla benzer işlem yürütülecek.

Eğer mahkeme satışların gerçek satış olduğuna hükmederse bir şey değişmeyecek.

Sizin için tenkis diğerleri için muvazaa davası açılmasının nedeni sizin intikalinizin hibe, diğerlerinin satış yoluyla olmasından kaynaklanıyor.

- - - Updated - - -

Yukarıdaki açıklamaları tüm tarlaların m2 fiyatlarının aynı olduğunu kabul ederek yaptım.
Belki de size satış yoluyla verilen 10 dönümün değeri kalan 70 dönümün değerinden daha fazla.
Dolayısıyla hesaplama dönüm üzerinden değil değer üzerinden olacak.
10+5+5+60 = 80 dönüm yerine

10 dönümün değeri + 5 dönümün değeri + diğer 5 dönümün değeri + 60 dönümün değeri = toplam değer bulunacak.

Toplam değer dörde bölünerek miras payları, miras paylarının yarısı alınarak saklı paylar bulunacak.

Eğer böyle yapıldığında size düşen pay ablanızın saklı payını ihlal ediyorsa tenkis söz konusu olacak.

[Eymen42]

Öncelikle yanıtlarınız için teşekkür ederim
Öncelikle sayın yusuf hocam.
Dava ki tereke hesabı yukarıda hesapladığınız gibidir.Ama satış yolu ile alan abinin biri davacı ,satış yolu olan ikinci abi ise davalidir.Yine bağış yolu ile alan bende davaliyim.

Değerleri ise aşağı yukarı tüm tarlaların aynıdır.

Bize tek dava açılmış.adına miras muvaazasi (tapu iptali ve tescil)

Dava 2 yıl sürmüş karar aşamasına yaklaştığında davacı vekili davaların ayrılması istemiş dava ayrılmıştır.

Davalı abime verilen 5 dönüm ve davacı abime verilen 5 dönüm gelenek göreneklere uygun olarak mehir olarak satış gösterilerek verilmiştir.5 dönüm de abilerimin eşlerine vermis.fakat bunlar dava konusu değildir.

Bağış yolu aldigim tarlanın davasına gelince.Karşı tarafın avukat md 656 göre denkleştirme istiyor.bağış yolu ile aldigimi terekeye geri iade mi istiyor.ve bugün davacı vekil ile görüştüğümde davayı kazanacağını denkleştirme olacağını tenkise gitmeyeceğini babamın tasarruf etme hakkının bu davada yer olamadığını söylüyor. Denkleştirme istediği için saklı payların hesaplanmayacagini söylüyor.

Bana bağış verme amacı yaşım küçük olduğu için hem diğer abilerimle eşitliği hemde mehir vermek ve eğitim evlilik masraflarını karsilastirmakti.

Tenkis olursa dava korkum yoktur.fakat denkleştirme deyince can sıkıntı yasamaktayim. Miras bırakanın tasarruf hakkı bulunmaması ilginçtir.

Cevaplarınız için çok teşekkürler.Ayrıca avukat arıyorum .Konya da bu miras davalarına çok bakan tecrübeli bir avukat varsa paylaşmanızı rica ederim.

[Eymen42]

Cevap beklemekteyken Satış davası sonuçlandı. Mahkeme satışın muavazalı olmadığı için Davayı REDDETTI. Denkleştirme ve Tenkis davası ise devam ediyor.İlk duruşma mayıs ayında.