Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Baykal'ın izlediği yola karşı oluşan taraflara dikkat ediniz...
Ne kadar da çok benziyor tanzimat "aydın"larına...
Eleştirilerin geldiği iki farklı taraf da aynı tanzimat aydınlarının tarafları...
Biri halktan kopuk...
Diğeri göbekten bağlı :) ...
İkisinin ortak noktası ise HALKA EZİYETten başka birşey değil...
VESSELAM!
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın horasan;
Tanzimat nasıl bir şeydi? Tanzimat aydını dediğiniz kim ve ne yaptı? Tanzimattan ve aydınlarından anladığınız nedir? Hangi tarih kitabından tanzimatla ilgili ne okudunuz? Biraz daha açarsanız bizleri aydınlatmış olursunuz.
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Çarşafsızlar...
Bakıyorum okur maillerine...
Vay anam vay!
Sert esiyor rüzgár...
Ama narin başak değiliz; eğilelim.
Kırılmaya razıyız.
*
Çarşaflılar değildir tehlike...
*
İktidar belediyesinden ihaleyi kapacaksın, kıçının kılları ağarmış, ihaleden tokatladığın paralarla Reina’ya gideceksin, İstanbul rüyasına kapılıp oraya gelmiş evladın yaşındaki varoş kızlarına üç-beş kuruş iliştirip, bacaklarını sıkıştıracaksın, Reina’dan çıkıp, iktidara yalakalık olsun diye iftar vereceksin, sonra da "CHP takiye yapıyor" diyeceksin... Hadi len!
*
Damadın şirketine verilen devlet kredisiyle satın alınan gazetede komiklik yapacaksın, eşini Amerikalardan getirip Anadolu halkının kurtarıcısı olarak milletvekili seçtireceksin, evinde parti verip viski içireceksin, panna cotta yedireceksin... "Biz kimsesizlerin kimiyiz" diyen Başbakan’a panna cotta’yı afiyetle yedirirsin ama, türbanlıya bu komik durumu daha ne kadar yedirirsin?
*
"Ben imam hatip mezunuyum" diye medyaya dalan, parayı bulduktan sonra, kandilde şarap kadehi tokuşturanlardan alacak Atatürkçülük dersimiz yok bizim!
*
29 Ekim’lerde 9 Eylül’lerde, gırtlağını yırtarcasına "çıııktık aaaçıık alınlaaa" diye bağıranların, AKP’li belediyelerin halkla ilişkilerini yürüttüğünü de biliyoruz; CHP rüzgárı eserken kahraman Atatürk belgeseli yapanların, AKP rüzgárı eserken Atatürk’e giydirdiğini de görüyoruz.
*
Çarşaflılar değildir tehlike...
*
Bakın, kahrından beyin kanaması geçirdi, felç oldu, GATA’da yatıyor Atatürkçü Düşünce Derneği Başkanı... Kaç kişi gitti ziyaretine? "Onlar kapı kapı dolaşıyor" diye ağlıyorsun, reiki yaparak mı iktidara geleceğini sanıyorsun? Çık Etiler’deki, Bağdat Caddesi’ndeki kavanozundan da, bak biraz etrafına, Sarıgazi’den Sultanbeyli’den haberin var mı senin? Misak-ı Milli dediğin, tenis kortundan mı ibarettir?
*
Ve, son olarak...
"CHP’ye oy veriyordum ama, türbanlılara rozet taktılar, artık CHP’ye oy vermeyeceğim" diyene, önerim şu: "AKP’ye ver."
Yılmaz ÖZDİL/Hürriyet
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın Bilgili,
Soru mu soruyorsunuz?
Yoksa insanları denemeye mi tabii tutuyorsunuz?
Bakınız yapmış olduğu ve tam isabet sağladığı bir alıntı ile sayın GÜR olayı daha anlaşılır hale getirdi...
Rica ederim bu tavrı bir kez daha denemeyin...
(Not: Şu sıralar allahtan pek sakin ve dinginim... :) )
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın horasan;
"Tanzimat aydını" sözü bizde çok ucuz ve çok kolay bir suçlama haline gelmiştir. Şüphesiz tanzimat aydınlarının da diğer dönem aydınları gibi eleştirilecek bir çok yönü bulunabilir. Ama ben tanzimat aydınlarına yıllardır yaptığımız eleştirilerde oldukça insafsız davranıldığı kanısındayım. Sanırım bu konu başkalarının da dikkatini çekmiş olmalı ki, örneğin edebiyatçı Selim İleri'nin bu konudaki yazısını aşağıya alıyorum. (Gerçi bu konu forum konusunun dışına çıkmak anlamına geliyor ama bunu gerekli gördüm).
SELİM İLERİ / Tanzimat Aydını Kimdi?
Günün olup bitenlerini tarihten köklere bağlamak, bu ters işlem, bizde hastalık gibidir. Bütün belirtileriyle geçenlerde yine karşıma çıktı: Pek az tanıdığım, hepi topu bir iki kez gördüğüm kişi, Orhan Pamuk'tan söz açıyordu, Nobel dolayısıyla Orhan Pamuk'un başına gelenlerden. Fikrimi sordu.
Fakat cevabımı dinlemeye sabır gösteremedi. "Başarıyı küçümsemek Türklere 'Tazminat aydınından miras" dedi. Sonra burjuvamız var mı yok mu, onu kurcalamaya koyuldu.
Gülümsüyor, onu dinler görünüyordum. Hatta, konuşma bir an önce bitsin diye, onaylar bir tavır takınmıştım.
Konuşması bir türlü bitmiyor; 'Tazminat aydını' sözü ise kulaklarımda boyuna yankıyordu...
Tazminatı sözlük şöyle açıklıyor: "Zarar ve ziyanı karşılamak üzere ödenen para." Türkçe karşılık olarak 'ödence' önerilmiş. Tazmin, tazmin etmek: İlle bir ödeme söz konusu.
Tazminat aydınını bilmem ama, Tanzimat aydınının epey bir şeyler ödediği gönül rahatlığıyla söylenebilir.
Bu sözle çocukluğumdan beri haşır neşirim. Bir siyaset adamının, yazarçizerin, bir görüş sahibinin düşünceleri beğenilmemişse, "Tanzimat aydını gibi" denirdi. Herhalde kafasının karışıklığından, bilgilerinin eksikliğinden, yarı aydınlığından söz açılmak isteniyordu. Küçümseme, hor görme, giderek aşağılama vardı.
Bir dönem Tanzimat aydını hayatımdan kayboldu. Sonra, gençlik yıllarımda, yazarlığa sıvanmışken bir kez daha ortalarda göründü: Kemal Tahir sinirlendi mi, sıkça kullanırdı. Çevresindekiler de kullanırlardı.
Kemal Tahir'inkini anlayabiliyorum. Tek başına bir Doğu-Batı kavgasının içine düşmüştü. Yakın tarihimizi yeniden irdelemek istiyordu. Bütün paradokslara açıktı. Tanzimat'ı olumlayan tarihe karşı paradoksal bir yaklaşım içindeydi. Tanzimat'ın var ettiği aydınları tek tek, fert olarak belki savunabilir; ama onların ortak var oluşlarını hor görürdü...
İşte, Tanzimat aydını kimdi sorusu bende o zamanlardan kalma.
Çok şaşırarak saptadım: Tanzimat'ı olumlayan yenilikçiler de, Tanzimat'ın getirdiklerini yoldan çıkmışlık sayanlar da Tanzimat aydını sözünde birleşiyorlardı. Üstelik, her iki taraf, Tanzimat aydınının yapıp ettiklerinden topluma zarar geldiği kanısında birleşiyordu.
* * *
Önce, Tanzimat'ın baş kişisi, Hariciye Nâzırı Reşid Paşa:
"Avrupa ile birleşmekliğimiz için her şeyden evvel bizim o koyu Asyaîlikten silkinerek medeniyet yoluna girmekliğimiz zarurî idi" diyen, en uçtaki yenilikçiler bile, Reşid Paşa'dan söz açarken, "frenkçe konuşan ve aynı zamanda gözlük takan alafranga hariciye nâzırı" nitelemesinden uzak durmamışlar. Alafrangalık ilk bakışta övgü gibi görünüyor ama, kıyısından köşesinden züppeliği de akla getirmiyor değil.
Tanzimat Fermanı'ndan hayır ummamışların yaklaşımı, yorumu çok daha sert! "Bu hat, görüldüğü üzere, zâhirde fazla bir şey söylememekte, yalnız gayet dağınık ve acele hazırlanmış olduğunu gösterir şekilde, birbirine zıt görüşleri de içinde bulundurmaktadır" diyenler, Reşid Paşa'yı adeta itham ediyorlar:
"Esasen bu hat, millî ve içtimaî zaruretlerle çıkarılmamış; dış devletlerin, bilhassa İngiltere'nin telkinleri ile vücuda getirilmiş olduğundan, bir tenakuzlar mecmuası halinde bulunmuştur. Reşid Paşa, Hariciye Nâzırlığı da uhdesinde olduğu halde, Londra sefirliği yaparken, bu hususlar kendisine telkin edilmiş ve bu suretle, İngiltere'ce peylenmiştir."
* * *
Tam o dönemde, siyasal çekemezliğin fırçasından çıkma tablo; yenilikçilerin tespitiyle:
"Reşid Paşa için siyasî rakiplerinin entrika ve husumetleri de başlı başına bir dertti: Mehmed Ali, Rıza, Damat Said Paşalar ve saire gibi sadarete göz dikmiş ihtiraslar bu gözlüklü ve alafranga paşayı gözden düşürmek için her vasıtaya baş vurmaktan boş kalmıyorlar.
Nitekim Damat Said Paşa, Reşid Paşa tarafından açtırılan rüştiyelerde haritalar bulunmasına şiddetle hücum ederek haritaların bir nevi resim olduğunu, resmin de şer'an gayricaiz bulunduğunu ileri sürmek suretiyle padişah nezdinde müessir ve mütemadî teşebbüsatta bulunuyordu. Bu teşebbüsler sözde de kalmış değildir. Damat Said Paşa iktidar mevkiine gelir gelmez mekteplerdeki bütün haritalar helâların kuburluklarına atıldı!"
Karşıt görüş de elbette yorumluyor:
"Tanzimat devrinde tıpkı mahkeme ve adlî cihazda vücut verilen ayrılığa benzer, bir maarif ikiliği de meydan almış ve millî kültürümüzün esas müesseseleri olan medreseler yanında, yeni mektepler açılmıştır. Millî irfan müesseselerimiz olarak, koskoca ülkelere yayılan, cemiyetimizin her hususta ihtiyacını karşılamış bulunan medreselerimizin, yeni zaruretlere göre ıslâhı düşünülmemiş ve bunlar maalesef ölüme terk edilmiştir."
Öte yandan şu soru akıl yoruyor: Haritaların akıbeti hangi koşullarda değişecekti... değişebilirdi?..
* * *
Böylesi çetrefil bir ortamda yetişen Tanzimat aydınlarına göz atalım isterseniz. Sadece edebiyat tarihine geçmişlerden iz sürmek yeter.
Âkif Paşa yabancı dil bilmiyordu ama, Türkçe'ye tutkundu. Söz diziminde Türkçe'nin imkânlarını aradı. Namık Kemal, "Ben kitabeti Âkif Paşa'dan öğrendim" diyor.
Cevdet Paşa, Tanpınar'ın nitelemesiyle, "kurucu, yapıcı ve uzlaştırıcı"ydı. Başta Tezâkir-i Cevdet ve Mârûzât, kalıcı eserler kaleme getirdi. Andığım bu iki eserde kişisel gözlemlerini büyük bir açıksözlülükle ifade ediyor, bir anlamda, bireyliğin, bireyselleşmenin yolunu açıyordu. Hem de muhafazakâr sayılmış tutumuyla.
Yenilikçiliğin edebiyatta babası kabul edilen Şinasi, enikonu trajik yaşamı ortasında, türden türe arayış içindeydi. Şiir, tiyatro, lûgat çalışması, Racine'den, Lamartine'den çeviri... Kırk sekiz yaşındaki erken ölümüne kadar.
Haysiyetine, en koyu muhaliflerinin bile laf atamadığı Namık Kemal, ömrünün sonuna kadar bir öğrenme ve öğrendiğini paylaşma tutkunudur. Üzerinde pek durulmamıştır: Onun, insanoğlundaki cinsel karmaşaya açılıp giden sayfaları, İntibah'tan Cezmi'ye, Âkif Bey'den Kara Belâ'ya bizde ilk cesur adımlardır.
Hayatımıza romanı gerçekten armağan eden Ahmed Mithat Efendi, ılımlıydı, evrimciydi, yaşadığı zamanla ve cemiyetle barışıktı. Ama okuryazar bir toplum özleminde yanıp tutuşmuştu. Bu alabildiğine sahici özlem, öyle sanıyorum ki, yarın, edebiyatımızın ilk öğretmenini sil baştan değerlendirmemizin sebebi olacak.
Tumturaklı şiiri artık okura uzak düşse de, yalnızca Finten'i, Abdülhak Hâmid'in müthiş siyasal bilincini belgelemeye yeter. Finten'in başlangıcındaki İngiltere'ye dair sözler ve saptamalar, bugün için söylenmişçesine hâlâ çok anlamlıdır.
Nihayet Sergüzeşt'iyle Sezai, insanı insan kılacak merhametin sözcüsü olarak, Tanzimat aydınının gönül tarihçesini söyleyip durur.
Kimdi Tanzimat aydını ve kim Tazminat aydını?
Farklı tercihlerin, farklı tekliflerin, farklı düşünüşlerin dökümünü bir yana bırakarak, Tanzimat aydınlarındaki ortak duyuşun Doğu-Batı sentezi olduğunu ileri sürebilir miyiz? Öyleyken, Tanzimat aydınını horgörüde, iki yüzyılımızı yakıp yıkmış 'ille Doğu / ille Batı', 'ille eski / ille yeni' saplantıları hortlayıp durmuyor mu?
21/01/2007
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın Bilgili,
Tanzimat aydınlarının bir çok kaygı, kesin kabul ve yargıları ile takıntıları vardır...
Bunlardan bazılarını sayarsak;
1. Bırakın Fransiz ihtilalini taaa Deli Petro'ya kadar uzanan uluslaşma akımını görmemezlikten gelerek siyaseten ülkenin önünü tıkamışlar ve bu tıkanıklık ile adı üstünde ekonomik olarak halkın sırtına katmerli bir ödence yıkılmıştır...
2. Sosyal olarak halktan ve halkın sorunlarından uzak olan bu aydınların edebiyat alanındaki ürünleri de bir çeşit batıyı taklit ve taklitte rekabet olarak dar bir alanın içinde cereyan etmiştir... Halka yakın olur görünenler bile madde 1'i ıskaladıkları veya anlayamadıkları için halkı hayallerinde tanımlayabilmişlerdir...
3. Batının ihtişamının ardındaki vahşiliği ya kamufle etmişler ya da görmemezlikten gelmişlerdir... Üstelik ihtişamı karşısındaki yaşadıkları aşağılık komplekslerini vatanının evlatlarından fazlasıyla çıkarmışlardır... Bir edebiyatçı, bir aydın, bir bürokrat olarak bırakın batının vahşiliğini eleştirmeyi onların içimizdeki temsilcilerini eleştirmeyi bile elde ettikleri makam ve mevki ile değişmişlerdir...
Dolayısıyla tanzimat dönemi "aydın"ları, aydınlanma hareketimizin miladında yaşamamış olmalarının dışında kayda değer bir özellikleri bulunmamaktadır... Çünkü ışıklarının menzili kısa ve hedefi de HALK değildir...
Bu yargılara hangi kaynaklardan ulaştığımı yazmamı istemezsiniz umarım...:)
Saygılar...
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın horasan;
Sizin "tanzimat aydını" sözünüzden başlıbaşına yeni bir tartışma konusu çıktığını düşünüyorum. CHP ile ilgili bu konunun içinde olması konuyu ne yazık ki ikinci plana atabilecektir. Ayrı bir yerde tartışılsa daha iyi olurdu diye düşünüyorum.
Konuya gelince...
Öncelikle "tanzimat aydınları" ile ilgili eleştirilebilecek bir çok hususun bulunduğu şeklindeki çekincemi saklı tutarak, bu aydınlara haksızlık edildiğini düşünüyorum.
Gerçekten de bilen de bilmeyen de bu konuda çok kolaycı bir yaklaşımla "tanzimat kafası" diyerek bu aydınları eleştirmekte ve küçümsemektedir.
Tanzimat bizim tarihimizde önemli bir dönüm noktasıdır. Doğu kültür dünyasına mensup bir imparatorluğun batı kültür dünyası ile önemli ölçüde teması söz konusu olmuş ve bunun kültür, hukuk, siyaset dünyasına yansımaları gündeme gelmiştir.
Bir çok kişi tanzimat hakkında hiç bir ciddi araştırma okumadan, sadece kulaktan duyma bilgi kırıntıları ile tanzimatı "kayıtsız şartsız batıya teslim" şeklinde anlamışlardır.
Tanzimatı eleştirmek şimdiye mahsus bir şey değil, daha o zamanlarda da çok eleştirilmiştir. Örneğin, tanzimatın önemli aydınlarından olan ve aynı zamanda bir devlet adamı olan Keçecizade Fuat Paşa'yı eleştirmek amacıyal yanında bulunan bir muhalifi, caddenin genişletilmesi ile ilgili olarak "Babıali'ye döşenen parkeler çok iyi olmuş" deyince, paşa da "bize atılan taşlarla döşettik" demiş. Yani tanzimatçılara sadece siz değil, o zamandan bu yana bu taşlar atılır.
Şüphesiz tanzimat, batılılaşma yolunda önemli bir dönemeçtir. Zaten, Atatürk de devrimler yoluyla bu süreci hızlandırmıştır.
Tanzimat aydınlarına yönelik eleştirler çoğu zaman basmakalıp ve devrin koşullarından soyut eleştirilerdir.Örneğin sizin eleştirileriniz de biraz öyle görünüyor. Eserlerinde halkın sorunlarına eğilmedikleri şeklindeki eleştiriniz kısmen doğru da olsa gereçekçi değildir.
Çünkü biliyoruz ki, Osmanlı'da aydınların edebiyatı "Divan Edebiyatı"dır ve halkla da pek ilgisi yoktur. Tanzimat edebiyatı ise divan edebiyatınını etkisinin yoğun şekilde devam ettiği bir dönemde batıya ve halka ilk açılımdır denilebilir. Bizim edebiyat geleneğimizde o döneme kadar roman, makale, tiyatro yoktu. Olmayan bir şeyi ilk defa deneyen bu insanalardan daha fazla ne beklenebilirdi ki? Bu edebi türler tanzimatçılar tarafından batıdan alınmıştır. Bu da doğaldır. İlk defa denendiği için de kendi kültür dünyalarına göre konular seçilmiştir.
Ayrıca, bunların büsbütün halktan kopuk olduğu da iddia edilemez. Özellikle tanzimatçıların ilk dönem isimleri olan Namık Kemal, Ziya Paşa, Şİnasi gibi edebiyatçıların ilkesi; "halk için, toplum için sanat"tır. Daha sonra gelen bazı tanzimat edebiyatçıları "sanat için sanat" ilkesine hareket etmişlerdir.
Batıdan ulusçuluk konusunda etkilenmemişlerdir diyorsunuz, ama batıdan özgürlük konusunda etkilendikeri gerçeğini unutuyorsunuz. Batılı düşünürlerin (Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi ) özgürlükle ilgili düşüncelerinden etkilenerek şiir ve roman yazdıkları bilinmektedir. Hatta Atatürk, Namık Kemal'in bu düşüncelerinden büyük ölçüde etkilenmiş ve "Benim vücudumun babası Ali Rıza, duygularımın babası Namık Kemal, düşüncelerimin babası Ziya Gökalp'tir" demiştir. Görüldüğü üzere tanzimatçıların etkisi Atatürk'e ve bu bağlamda cumhuriyete ve bugüne kadar olumlu şeklide yansımış iken, bu adamları "tanzimat kafalılar" diye eleştirmek bana çok yavan ve gayrıciddi geliyor.
Tazimat aynı zamanda kanunla da tanışma dönemidir. Bugünkü anlamda olmasa bile kanun sayılbilecek düzenlemelere yol açmıştır. Büyük hukukçu Cevdet Paşa önemli bir tanzimat aydınıdır ve tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın ifadesi ile "medrese yobazlarını mat etmiştir."
Sizin eleştirileriniz biraz ikinci cumhuriyetçilerin Atatürk dönemini eleştirirken söyledikleri "Atatürk demokrasiye geçmedi, demokrasiyi uygulamadı, o halde demokrat değildi" şeklindeki soyut eleştirilere benziyor. Demokrasinin koşulları ve alt yapısı olmadan Atatürk'ün bunu uygulması nasıl olacaktı, devrin koşulları buna müsait miydi, bu hususlara değinmeden eleştirmek kolay.
Tanzimatçıları da eleştirirken, daha insaflı, daha objektif, daha gerçekçi, daha ciddi kaynaklara eğilerek yapmak gerekir diye düşünüyorum.
Ben de yıllardır tanzimatçılar için, kayıtsız şartsız batı yanlısıdırlar diye bu adamları insafsızca "batı kafalılar", "tanizmat kafalılar" gibi basma kalıp cümlelerle eleştirdim ve hala bizde genel durum böyledir.
Bir defasında bir Osmanlı tarihi kitabında tanzimatla ilgili "ezber bozan" ciddi cümleler görünce düşüncelerimi değiştirdim. Daha sonra İlber Ortaylı hocanın "İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı" isimli kitabında da bu dönem ve aydınları ile ilgili önemli bilgiler görünce bu adamlar hakkında daha insaflı olmaya başladım.
Kafamızdaki önyargıların ve basma kalıp düşüncelerin özgür düşünce önünde önemli bir engel olduğunu düşünüyorum. Umarım bunları kırıp atarız.
Saygılar.
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
CHP'de ilginç şeyler oluyor. Sayın Baykal, kafasına saksı düşmüş gibi konuşuyor. Kendi partisinin yıllardır süren icraatlerini "tek parti zihniyeti" diye eleştiriyor ve çarşaflıları savunuyor. Yıllardır CHP'yi eleştirneler, tek parti döneminde Ankara'nın ana caddelerine bazı kişilerin kıyafetleri nedeniyle alınmadığını söylüyorlardı. Şimdi aynı şeyleri sayın Baykal söylüyor.
Söyledikleri tarihi gerçeklere uygun ama bunları keşke daha önce söyleseydi.
Parti içinde Necla Arat ve benzerleri bu duruma şiddetle karşı çıkıyorlar ama ileride ne olur bilemiyorum.
İzliyoruz, göreceğiz.
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın Bilgili,
Geçenlerde bir gazetede MEALEN aşağıdaki cümleye benzer bir cümle okumuştum:
"İNÖNÜLEŞEN CHP, İYİDEN İYİYE KEMALLEŞİYOR..."
Aklınızın çarşafa sarmaması için bu cümlenin anlamını kavrayacak eksikliklerinizi tamamlamanızı öneririm...
Saygılar efendim...
Re: N'olacak Bu CHP'nin Hali?
Sayın horasan;
Bahsettiğiniz cümlenin anlamını biraz açıklarsanız sevineceğim. Çok iyi anlayamadığım gibi yanlış anlamış olmaktan da korkuyorum. "İnönüleşmek" , "Kemalleşmek" gibi kavramlar ne anlama geliyor? Bu konuda size ihtiyacımız var.